Het `knuffelhormoon` oxytocine

Artikel - [ Fit met Voeding ] nr.7 2010 - [ auteur ] Toine de Graaf
Het ‘knuffelhormoon’ oxytocine
vijf vragen en antwoorden
Het ‘knuffelhormoon’ oxytocine beleeft de laatste jaren een opmars. In elk geval qua
bekendheid. Maar wat is het precies? En wat doet het in ons lichaam? Vijf vragen
over oxytocine.
aanraking mannen en vrouwen
evenveel oxytocine aanmaken.
Oxytocine is dus niet puur een
vrouwenhormoon, maar is van
cruciaal belang bij beide seksen. Dit
geldt voor zowel mens als dier.
Oxytocine maakt al miljoenen jaren
deel uit van de dierlijke ont-wikkelingsketen. Het is in exact dezelfde
chemische samenstelling aangetroffen bij alle soorten zoogdieren. Het
feit dat deze stof al zo lang voorkomt, geeft aan dat het belangrijke
functies vervult.
1. Wat is oxytocine precies?
In 1906 ontdekte de Britse onderzoeker Sir Henry Dale een stof in de
hypofyse, een hormoonklier in de
hersenen, die de geboorte kon
versnellen. Hij noemde de stof
oxytocine, naar het Grieks voor
‘snel’ en ‘bevalling’. Later ontdekte
hij dat oxytocine ook bevorderlijk is
voor het toeschieten van de
moedermelk. Inmiddels lijkt oxytocine een veel grotere fysiologische
rol te spelen dan we vroeger
dachten. Het brengt in veel situaties effecten teweeg die we associëren met rust en verbondenheid.
18
fitmetvoeding.nl
We weten dit vooral dankzij het
onderzoek van de Zweedse
hoogleraar fysiologie dr. Kerstin
Uvnäs Moberg, die verbonden is
aan het befaamde Karolinskainstituut in Stockholm.
3. Is er ook een relatie met
voeding?
De rust- en verbondenheidreactie,
die wordt bevorderd door oxytocine, kenmerkt zich door een lagere
bloeddruk en geringe aanmaak van
het stresshormoon cortisol. De
eetlust kan hierdoor toenemen en
de spijsvertering, vooral de vertering en opslag van vetten, gaat
effectiever functioneren. De huid en
slijmvliezen worden sterker, de
spieren minder doorbloed. Veel van
deze veranderingen treden niet
alleen direct op, maar houden
bovendien langdurig aan.
2. Is oxytocine een exclusief vrouwelijke aangelegenheid?
Neen. Mannen en vrouwen produceren oxytocine in verschillende
situaties en onderzoeken tonen aan
dat de effecten bij beide geslachten
uitwerking hebben. In een reeks
studies is gevonden dat bij een
prettige, warme en ritmische
4. Is oxytocine verkrijgbaar als
supplement of medicijn?
Oxytocine is niet verkrijgbaar als
supplement. De toepassing van
oxytocine als medicijn beperkt zich
voornamelijk tot bevallingen.
Synthetische oxytocine wordt
gebruikt om weeën op te wekken
of te versterken. Een oxytocine-
Als we worden gemasseerd, en waarschijnlijk ook bij acupunctuur,
komt oxytocine vrij in ons lichaam
injectie kan ook de geboorte van
de placenta versnellen. Ook kan
een neusspray met oxytocine de
toeschietreflex stimuleren bij
moeders die problemen hebben
met het geven van borstvoeding.
Verder wordt oxytocine niet als
geneesmiddel gebruikt, vanwege
farmacologische problemen. Zo is
de stof niet geschikt als tablet of
drankje omdat deze snel wordt
afgebroken in het maagdarmkanaal.
De enige manier om oxytocine met
waarneembaar effect toe te dienen,
is via een injectie. Helaas is deze
methode niet gebruiksvriendelijk en
ook in de bloedbaan valt de stof
snel uiteen.
5. Hoe stimuleer je de aanmaak
van oxytocine?
Aanraking zorgt voor het vrijkomen
van oxytocine bij dieren en waarschijnlijk ook bij mensen. Als we
worden gemasseerd, en waarschijnlijk ook bij acupunctuur, komt
oxytocine vrij in ons lichaam. Als
we sporten, mediteren, tijd doorbrengen met de mensen van wie
we houden, plezier hebben en van
het leven genieten, is deze stof in
ons lichaam aan het werk. Onderzoek heeft aangetoond dat de
oxytocineconcentratie in het bloed
een maximale concentratie bereikt
tijdens het orgasme. Na het vrijen
voelen we ons vaak rustig, ontspannen en soms zelfs slaperig.
De biochemische verklaring hiervoor is waarschijnlijk te vinden in
het (in)directe effect van oxytocine
op het lichaam en delen van de
hersenen.
Er zijn ook minder gezonde manieren
om oxytocine op te wekken. Zo
verhogen alcohol en vet eten ook
het oxytocinepeil. Tegenwoordig zijn
medicijnen die het serotonine- én
oxytocinepeil verhogen bijzonder
populair. Een voorbeeld is Prozac.
Zelfs mensen die verder gezond
zijn, slikken het om zich minder
angstig, gelukkiger en optimistischer te voelen.
Maar nogmaals: er zijn volop
natuurlijke manieren om je lichaam
extra oxytocine te laten aanmaken.
Zoals spelen met je kinderen of
een stukje wandelen, in plaats van
uren achter de computer te zitten.
Door even een dutje te doen,
voordat u weer de deur uitgaat om
boodschappen te gaan halen. Nog
beter lijkt het om dit dutje te doen
op een Zweedse spijkermat met
duizenden acupressuurpunten. In
Zweden heeft één op de drie
gezinnen een dergelijke mat in
huis. Door de druk van de spijkers
wordt het lichaam aangezet tot…u
raadt het al: de productie van
oxytocine.
Meer weten over oxytocine?
Lees het boek De oxytocinefactor,
van de Zweedse hoogleraar
dr. Kerstin Uvnäs Moberg
(ISBN 978-90-72219-213).
fitmetvoeding.nl
19