Tussendoelen Scheikunde havo/vwo onderbouw Scheikunde ( havo vwo ) = Basis Materie Subconcepten Inhouden Mengsels en zuivere stoffen Mengsels en zuivere stoffen Beschrijven dat de meeste stoffen bestaan uit moleculen Mengen en scheiden Onderscheiden van soorten mengsels en kenmerken omschrijven: oplossingen, suspensies, emulsies en legeringen/alliages, hierbij gebruik maken van deeltjesmodellen Mengen en scheiden havo vwo kerndoelen onderbouw n.v.t. VO 29, VO 31, VO 32 n.v.t. VO 29, VO 31, VO 32 n.v.t. VO 29, VO 31, VO 32 Benoemen dat mengsels zijn opgebouwd uit meerdere soorten moleculen of atomen en daardoor te scheiden zijn in zuivere stoffen Voorbeelden geven van scheidingsmethodes in de chemie en in het dagelijks leven (bv koffie zetten) Element en verbinding Element en verbinding De twee betekenissen van element beschrijven (‘atoomsoort’ en ‘niet-ontleedbare stof’) Benoemen dat een verbinding is opgebouwd uit twee of meer elementen en daardoor ontleedbaar is Onderscheid tussen scheiden en ontleden uitleggen Atoombouw Atoombouw n.v.t. Uit de notatie baE de atoombouw afleiden Uitleggen dat a atoomnummer en b massagetal is VO 29, VO 31, VO 32 Verschillen tussen de kernen van isotopen benoemen Schaal, verhouding en hoeveelheid Subconcepten Inhouden havo Schaal Schaal Toepassen van en omrekenen in de eenheden van massa en volume Toepassen van en omrekenen in de eenheden van massa en volume VO 29, VO 31, VO 32 Gehaltes Gehaltes Eenvoudige berekeningen uitvoeren met volumeprocent en massaprocent (één ‘denkstap’) Eenvoudige berekeningen uitvoeren met volumeprocent en massaprocent (één ‘denkstap’) VO 29, VO 31, VO 32 Hoeveelheid Hoeveelheid Stoffen herkennen aan de dichtheid Stoffen herkennen aan de dichtheid VO 29, VO 31, VO 32 Dichtheid berekenen uit massa en volume Dichtheid berekenen uit massa en volume, waarbij aandacht voor significantie Berekeningen uitvoeren met behulp van massaverhoudingen vwo kerndoelen onderbouw Berekeningen uitvoeren met behulp van massaverhoudingen Vanuit gehaltes hoeveelheden berekenen en omgekeerd Vanuit gehaltes hoeveelheden berekenen en omgekeerd Berekeningen uitvoeren aan verdunningen Berekeningen uitvoeren aan verdunningen Reactiviteit Subconcepten Inhouden Chemische reacties Chemische reacties havo vwo Een chemische reactie benoemen als een chemisch proces waarbij beginstoffen verdwijnen en reactieproducten worden gevormd Een chemische reactie benoemen als een chemisch proces waarbij beginstoffen verdwijnen en reactieproducten worden gevormd Toelichten dat voor de pijl de (namen van de) beginstoffen staan, achter de pijl de reactieproducten Toelichten dat voor de pijl de (namen van de) beginstoffen staan, achter de pijl de reactieproducten Toelichten dat voor de pijl dezelfde elementen staan als na de pijl Toelichten dat voor de pijl dezelfde elementen staan als na de pijl Reactievergelijking opstellen, eventueel met nadere aanwijzingen Reactievergelijking opstellen, eventueel met nadere aanwijzingen Omschrijven dat massa’s voor en na de reactie even groot zijn en bijbehorende berekeningen uitvoeren Omschrijven dat massa’s voor en na de reactie even groot zijn en bijbehorende berekeningen uitvoeren kerndoelen onderbouw VO 29, VO 31, VO 32 Herkennen van verschillende types chemische reacties (zoals ontledings-, en verbrandingsreacties Herkennen van verschillende types chemische reacties (zoals ontledings-, en verbrandingsreacties Invloed van de reactieomstandigheden op de reactiesnelheid b eredeneren met b ehulp van het b otsende deeltjesmodel Verbranding Verbranding De drie voorwaarden voor verbranding benoemen en herkennen in eenvoudige situaties (Simpele) blusmethodes, benoemen en uitleggen waardoor elke methode succesvol is Onderkennen van de gevaren van (zeer) onvolledige verbranding (en wat te doen bij vergiftiging ten gevolge daarvan) Roesten herkennen als een reactie van een metaal met zuurstof, en daarbij onderscheid maken tussen edele en onedele metalen Zuren en basen Zuren en basen Zure, basische en neutrale oplossingen onderscheiden met behulp van indicatoren De drie voorwaarden voor verbranding benoemen en herkennen in eenvoudige situaties (zoals verschillende zuurstofleveranciers) VO 29, VO 31, VO 32 (Simpele) blusmethodes, ook enige minder voor de hand liggende, benoemen en uitleggen waardoor elke methode succesvol is Onderkennen van de gevaren van (zeer) onvolledige verbranding (en wat te doen bij vergiftiging ten gevolge daarvan) Roesten herkennen als een reactie van een metaal met zuurstof, en daarbij onderscheid maken tussen edele en onedele metalen Zure, basische en neutrale oplossingen onderscheiden met behulp van indicatoren VO 29, VO 31, VO 32 Energie Subconcepten Inhouden Energieeffecten bij reacties Energieeffecten bij reacties Ontleding Fossiele brandstoffen Ontleding Fossiele brandstoffen havo vwo Drie energiesoorten (warmte, chemische en elektrische energie) met de bijbehorende onderlinge omzettingen herkennen en benoemen Drie energiesoorten (warmte, chemische en elektrische energie) met de bijbehorende onderlinge omzettingen herkennen en benoemen Endotherme en exotherme reactie definiëren Verbranding benoemen en herkennen als exotherme reactie, ontleding als endotherme reactie Endotherme en exotherme reactie definiëren Verbranding benoemen en herkennen als exotherme reactie, ontleding als (bijna altijd) endotherme reactie Activeringsenergie benoemen als opstartenergie van een reactie Activeringsenergie benoemen als opstartenergie van een reactie Het maatschappelijk belang van de fotosynthese herkennen Het maatschappelijk belang van de fotosynthese herkennen en beargumenteren Energieproblematiek herkennen in relatiemet duurzame ontwikkeling Energieproblematiek herkennen in relatie (in verband brengen) met duurzame ontwikkeling Herkennen van mondiale voedselproblematiek, waaronder de rol van consumptie en reclame Herkennen van mondiale voedselproblematiek, waaronder de rol van consumptie en reclame Ontleding definiëren en de reactieproducten beschrijven Ontleding definiëren en de reactieproducten beschrijven De drie manieren van ontleding (fotolyse, thermolyse, elektrolyse) benoemen De drie manieren van ontleding (fotolyse, thermolyse, elektrolyse) benoemen Aardolie, aardgas en steenkool benoemen als belangrijkste fossiele brandstoffen Aardolie, aardgas en steenkool benoemen als belangrijkste fossiele brandstoffen Maatschappelijk belang van fossiele brandstoffen benoemen Maatschappelijk belang van fossiele brandstoffen benoemen Milieuaspecten van fossiele brandstoffen benoemen Milieuaspecten van fossiele brandstoffen benoemen Aangeven dat aardolie voornamelijk bestaat uit een mengsel van verschillende koolwaterstoffen, die door destillatie in verschillende fracties gescheiden kunnen worden De namen en formules van deze koolwaterstoffen (van methaan tot hexaan) kunnen benoemen Aangeven dat aardolie voornamelijk bestaat uit een mengsel van verschillende koolwaterstoffen, die door destillatie in verschillende fracties gescheiden kunnen worden De namen en formules van deze koolwaterstoffen (van methaan tot hexaan) kunnen benoemen Aan de hand van een diagram van de destillatie van aardolie aangeven en uitleggen wat het verschil tussen de verschillende fracties is (oa LPG, benzine, diesel, kerosine en (zware) stookolie) Het proces van de productie van kunststoffen uit aardolie benoemen De begrippen kraken en polymerisatie kunnen hanteren Aan de hand van een diagram van de destillatie van aardolie aangeven en uitleggen wat het verschil tussen de verschillende fracties is (oa LPG, benzine, diesel, kerosine en (zware) stookolie) Het proces van de productie van kunststoffen uit aardolie benoemen De begrippen kraken en polymerisatie kunnen hanteren kerndoelen onderbouw VO 29, VO 31, VO 32 VO 29, VO 31, VO 32 VO 29, VO 31, VO 32