Het waarderend onderzoek

Het waarderend onderzoek/ Appreciative Inquiry
Appreciative Inquiry bestaat (onder deze naam) al sinds 1980. De laatste jaren neemt de filosofie en
het aantal aanhangers toe. Hieronder vind je in eerste instantie hoe de AI aansluit bij de visie van
Zorg Verandert en vervolgens vind je in het kort de oorspronkelijke theorie van de Appreciative
Inquiry, in het Nederlands ook Waarderend Onderzoeken.
De weg naar eigen regie
Belangrijk doel van Zorg Verandert is mensen bewust te maken en zodanig toe te rusten dat zij in
staat zijn hun eigen zorg te organiseren. Dit vraagt een andere manier van denken en handelen in
relatie tot de zorg. Van de burger wordt vanaf nu een actieve betrokkenheid en inzet verwacht met
betrekking tot het in kaart brengen van de eigen wensen en behoeften met betrekking tot de zorg én
het organiseren van deze zorg. Dat is een behoorlijke (cultuur) verandering die iets van betrokkenen
vraagt. Zorg Verandert kiest ervoor om de gegeven situatie als uitgangspunt te nemen en in kleine
groepen mét elkaar te onderzoeken waar er passende oplossingen te vinden zijn. Principe bij deze
aanpak is dat burgers met elkaar in dialoog gaan in het kader van ontmoeten en delen, leren en
inspireren, behoeften en wensen en onderzoeken en doen. Onderliggende basisgedachte hierbij is te
focussen op zaken die (al) wel goed gaan. Mensen vertellen graag over positieve ervaringen en delen
graag hun “successen” met elkaar. Zo kun je elkaar inspireren en van elkaar leren. Hierin ligt de
filosofie van de “Appreciative Inquiry” (AI), het waarderend onderzoek, besloten. Niet het probleem
is leidend maar het perspectief. Deze benadering ten aanzien van veranderingen is gebaseerd op de
aanname dat het stellen van vragen, het voeren van dialoog over dat wat goed gaat, waarden,
wensen en behoeften op zichzelf al bijdragen aan transformatie. Door naar de goede dingen te kijken
wordt er een ander soort energie gegenereerd en voelen mensen zichzelf aangesproken; dé sleutel
tot eigen regie.
Het waarderend onderzoek gaat er dus van uit dat mensen kunnen leren en groeien door dat te
versterken wat al werkt, dat naar boven te halen wat in wezen al aanwezig is in het eigen creatief
vermogen van mensen.
Door mensen met elkaar in gesprek te brengen creëer je een situatie waarin je het oplossingsgerichte
vermogen van de groep gebruikt als inspiratie bron van waaruit je een passende oplossing voor je
eigen situatie kan halen.
De AI heeft het proces tot onderzoek naar passende oplossingen verdeelt in 5 fasen die wij als
uitgangspunt voor de dialoogbijeenkomsten hebben gebruikt.
De 5 fasen van dit onderzoeksproces zijn:
 Voorstellen/ Verkennen
 Vertellen
 Verbeelden
 Vernieuwen
 Verwezenlijken
Voorstellen/ Verkennen: elkaar leren kennen en het onderzoeksonderwerp peilen
Dit is de fase waarin mensen zichzelf voorstellen en aangeven wat maakt dat ze gekomen zijn, wat
hun vraag is. Met de vraag wordt bedoelt, de vraag, de zorg, de wens, etc. Bijv. Ik wil graag zelf
blijven koken en wil weten hoe ik een inductie kookplaat kan financieren. Of ik ben mantelzorger en
wil dat mijn moeder de zorg blijft krijgen die ze nodig heeft en ik merk dat ik zelf ook een grens heb
in wat ik kan, maar ze krijgt minder geld om betaalde hulp in te schakelen hoe gaan we dat doen?
Belangrijk in het scherp krijgen van het onderzoeksonderwerp is dat het 'verlangen' helder is: zelf
willen koken, goede zorg voor mijn moeder met behoudt van mijn eigen grenzen als mantelzorger.
Dit verlangen is de drijfveer voor het onderzoek naar passende oplossingen.
Vertellen/ Verwonderen: eigen succes ervaringen delen
In deze fase gaan de deelnemers onderzoeken wat de mogelijkheden zijn. Dit kan op basis van het
delen van succes ervaringen of het creëren van een vrij associërend mee denk proces.
Doel is in mogelijkheden denken in plaats van in onmogelijkheden.
Verbeelden
Hier ga je opzoek naar hetgeen je graag zou willen bereiken. Hoe ziet er het uit vanuit het meest
ideale plaatje. Wat zou je dan bereikt hebben. En ook onderzoeken welke mogelijkheden daar toe
zouden kunnen bijdragen.
Vernieuwen/ Vormgeven
Hier gaat het om de focus te creëren naar de stap van ambitie. Waar wil je staan? Hoe ziet dat eruit?
Welke stappen ga je nemen en hoe ga je dat vorm geven.
Verwezenlijken/ Verwoorden
Door elkaar te vertellen wat je concreet gaat doen ga je voornemens ook daadwerkelijk in de praktijk
brengen. In deze fase is het belangrijk aan te geven dat hierin geëxperimenteerd mag worden. Het
hoeft echt niet meteen perfect te gaan. Nu begint het proces van gaan doen en al doende gaan leren,
met je eigen intentie en toekomst beeld als drijfveer.
Ook door samen concrete acties op te zetten voor een volgende bijeenkomst ben je aan het bouwen
aan je eigen toekomst.