Dr. J. Kamsteeg (Klinisch Ecologisch Allergie Centrum Weert): Stram en stijf van leden, varianten in de stofwisseling kunnen vrouwen op jonge leeftijd zeer lenig maken. Ze doen aan turnen en (jazz)ballet, ze zijn uiterst slank. Vreemd genoeg zijn dit dezelfde mensen die op latere leeftijd klachten kunnen krijgen als reuma, bekkeninstabiliteit, tennisarm en jicht. Specifiek komen klachten voor aan de kniegewrichten. Hoe kan men deze groep herkennen en hoe kan men de symptomen voorkomen? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Inleiding Wat is HPU? Symptomen HPU Case HPU-symptomen bij kinderen Oorzaak HPU Overeenkomsten met andere ziekten Literatuur Inleiding Er is een groep meisjes met een bleek gezicht, rode oorlellen, donkere wallen onder de ogen of gezwollen oogleden, die vaak vermoeid zijn, maar ook heel gedreven kunnen doen, die veel gapen, soms spontaan in slaap vallen, die concentratiestoornissen hebben, allergieën hebben, makkelijk blauwe plekken op de huid oplopen, die vaak hoofdpijn of buikpijn hebben, veel misselijk zijn, diarree of verstopping hebben, maar altijd een lichtgekleurde stoelgang hebben, die veel pijn in de knieën of benen hebben, die veel huidklachten (eczeem, nikkelallergie) hebben, die veel dorst, die veelvuldig oorontsteking hebben, problemen hebben om zindelijk te worden, die gevoelig zijn voor licht en/of geluid, die zich perioden niet kunnen concentreren, die vaak slecht luisteren, en als kind al moeite hebben om lang te lopen... Deze meisjes zijn voorbestemd om later problemen te krijgen zoals bekkeninstabiliteit, hernia, chronisch knieklachten, rugklachten, carpaal tunnel syndroom, tennisarm e.d.... We ontdekten in de urine van deze vrouwen een verbinding genaamd hemopyrrollactam- complex (HPL) en noemden de ziekte HPU (hemopyrrollactamurie). Tot nu toe vonden we deze verbinding maar bij enkele jongens of mannen. Wat is HPU? HPU kan het best beschreven worden als een stressgeïnduceerde dubbele deficiëntie van pyridoxal-5-fosfaat en zink. In de meeste gevallen wordt ook een mangaandeficiëntie aangetroffen. De ziekte behoort vrijwel zeker tot de porfyrie-ziekten. Dit is een heterogene groep erfelijke of verworven defecten in het metabolisme van heem veroorzaakt door afwijkingen in enzymen die betrokken zijn bij de biosynthese van heem. Porfyrie-ziekten Porfyrie-ziekten worden wel ingedeeld op grond van hun klinisch beeld in acuut en niet-acuut. HPU behoort duidelijk tot de nietacute groep. In deze groep is het prophobilinogeen-deaminase verhoogd. Tot nu toe is dit bij HPU nog niet onderzocht. In alle porfyrie-ziekten wordt HPL in de urine aangetroffen. HPL kan in het lichaam gesynthetiseerd worden uit (1) monovinyl- of monoethyl porfyrines, (2) door chemische oxidoreductatie van bilirubine of (3) uit darmbacteriën (Irvine and Wilson, 1976). Wat zijn nu eigenlijk porfyrine-ziekten? Patiënten met deze ziekten zijn niet in staat om rode bloedcellen op een goede manier af te breken. Er zijn erfelijke enzymdefecten in de aanmaak van heem. Toxische porfyrines worden daarbij in weefsels opgeslagen. De verworvene vormen starten meestal na een crash dieet, ernstige ziekte, infectie, blootstelling aan chemicaliën of toxines, het gebruik van geneesmiddelen (met name antidepressiva, psycho-analeptica of antipsychotische geneesmiddelen). De patiënten zijn voornamelijk vrouwen. Symptomen van porfyrie-ziekten zoals buikklachten (buikpijn, verstopping, misselijkheid), kuitkrampen, zwakte van de armspieren, angst, opwinding, huidklachten die toenemen bij blootstelling aan de zon, worden bij HPU-patiënten eveneens gevonden. Andere symptomen zoals een wat verhoogde hartslag of stuipen worden echter vrijwel niet bij HPU-patiënten aangetroffen. Symptomen HPU Door drieduizend HPU-patiënten te onderzoeken met krytopyrrolurie, porfyrie-ziekten en HPU vonden we de volgende structuur in symptomen. Symptomen veroorzaakt door een verminderde heem-synthese Bij HPU wordt minder heem geproduceerd dan normaal. Alleen in ernstige gevallen leidt dit tot klachten. Heem is de bouwsteen voor hemoglobine, myoglobuline en cytochroom C. In deze gevallen zien we symptomen optreden zoals bloedarmoede, vermoeidheid, spierzwakte (voornamelijk van de armen), en functionele leverproblemen. Symptomen veroorzaakt door deficiënties van pyridoxaal5-fosfaat en zink Het grootste deel van de symptomen worden echter veroorzaakt door de tekorten aan pyridoxaal-5-fosfaat, zink en mangaan. Tot deze klachten behoren spierzwakte, gewrichtsklachten (hypermobiliteit), bekkeninstabiliteit, bandenproblemen, problemen met de vertering van koolhydraten, (koolhydratenintolerantie), allergie als gevolg van een slechte eiwitvertering, problemen rond menstruatie, zwangerschap en bevalling, hypoglykemie of diabetes. Symptomen veroorzaakt door een storing in de hormonale regulatie Tot deze symptomen behoren vermoeidheid, overactiviteit/gedrevenheid, hypofyse onderfunctie, schildklierstoornissen, hoofdpijn/migraine, glutengevoeligheid, lage bloeddruk, verminderde vruchtbaarheid, overgewicht, harten vaatziekten, e.d. Alcoholische dranken en bepaalde geneesmiddelen laten de porfyrie-klachten toenemen, terwijl vitamine B6 en zink de klachten verminderen. Een van de meest ernstige gevallen van kryptopyrrolurie werd in de literatuur beschreven door Dr. C.C. Pfeiffer (1987): Casus "Sara was 11 jaar. Het leven van Sara werd gekenmerkt door geeste-lijk en lichamelijk lijden. In haar anamnese komen voor: chronische slapeloosheid, perioden met verlies van realiteit, poging tot zelfmoord door verhanging, geheugenverlies, stuipen, misselijkheid en overgeven. Haar knieën waren zeer pijnlijk. Röntgenonderzoek toonde een zeer slechte vorming van kraakbeen aan. Haar hersenen waren zo verward dat ze alleen zeer traag kon lopen met de voeten ver uit elkaar alsof ze achter een ploeg liep. Regulier bloedonderzoek toonde geen afwijkingen aan. Kinder-psychiaters hadden de diagnose schizofrenie en paranoïde schizofrenie gesteld. Soms verkrampte het linkerdeel van het lichaam waarbij een spasme van voet en hand optrad. Arm en been toonde dan een wilde vliegende beweging. Beschermende maatregelen waren dan nodig om verwonding tegen te gaan. Psycho-therapie had geen effect en tranquillizers versterkten de spierre-acties. In de urine werd 1000 mcg% (3.2 Units) krypto-pyrrol aangetoond. Vitamine B6 en zink bleek deficiënt te zijn. Haar knieën hadden zink en mangaan nodig voor normale kraakbeen- en peesvorming. Haar hersenen hadden vitamine B6 nodig om abnormale boodschappen tegen te gaan die de stuip-aanvallen veroorzaakten. Haar hersenen werden geplaagd door lekstromen tussen neuronen die de oorzaak waren van de depressie, geheugen-verlies en onjuiste waarnemingen. Haar beenmerg had een inadequate synthese van hemoglobine waardoor bloedarmoede en pyrrolen in de urine ontston-den. Haar endocriene klieren hadden onvoldoende zink en vitamine B6 om een normale menstruatiecyclus te onderhouden. Ze had hoge buikpijn door bloedstuwing van haar milt en lever. Sara liep geheel voorovergebogen als ze die pijn had. Sara had elke ochtend last van misselijkheid als ze haar ochtend-dosis vitamine B6 vergat." HPU-symptomen bij kinderen HPU-symptomen nemen gewoonlijk toe met de leeftijd. Alleen bij een stressloos bestaan, goede voeding en geen ziekten zullen maar zeer weinig symptomen tot uiting komen. De volgende specifieke symptomen kunnen bij kinderen waargenomen worden: bleekheid van de huid, met name van het gezicht; recidiverende oorinfecties, verkoudheden; allergie, pollinose, huidklachten; hyperreactiviteit, dermatografie; hoofdpijn, migraine; gemakkelijk blauwe plekken; anemie; niet in staat in een touw, klimrek of ringen te klimmen; hoge buikpijn; stuipen, epileptoïde aanvallen; in de zomer is de huid geelbruin of goudbruin; een matig gebit; hypermobiliteit van de gewrichten; groeipijnen met name van de knie (meestal links); sterke variatie in handschrift; witte vlekken op de nagels; gevoelig voor zonlicht; weinig eetlust; striae op de huid; zoete adem; constipatie, maar vaker een volumineuze stoelgang met winderigheid; lichtgekleurde ontlasting; leer- en gedragsproblemen. Oorzaak HPU De verbinding die door de storing in de heemsynthese wordt gevormd, bindt zich (chemisch) met een aldehyde om een stabiele base te vormen. Pyridoxal-5-fosfaat is hierbij favoriet, maar ook pyridoxine kan hierbij gebruikt worden. Deze base wordt in de urine uitgescheiden. Op zijn weg kunnen in het complex mineralen zoals zink of mangaan opgenomen worden in het complex. Pyridoxaal-5-fofaat speelt een belangrijke rol bij de vorming van niacine (vitamine B3) en picolinezuur uit tryptofaan. Zink is nodig voor de omzetting van pyridoxine in pyridoxine-5fosfaat, de actieve vorm. Picolinezuur speelt op zijn beurt een rol in de opname van mineralen zoals zink, chroom, mangaan en magnesium in de darm. Op deze wijze begint een langzame neerwaartse spiraal te ontstaan. Overeenkomst met andere ziekten Mensen met (pseudo)pellagra, porfyrie (MacSweeney, 1975) en HPU, welke veel kenmerken overeenkomstig hebben, vertonen alle hoge koper spiegels in hun bloed. Het verlies van voornamelijk pyridoxaal-5-fosfaat en zink door het complexeren verklaart grotendeels de vaak hoge vitamine B6 spiegels in het serum van HPU- en pellagrapatiënten Vitamine B6 (pyridoxaal-5fosfaat) is nodig voor de omzetting van tryptofaan in niacine, en een tekort aan vitamine B6 zal het onmogelijk maken om in het lichaam nog normale niveau’s van vitamine B3 aan te houden. Als zink aan het dieet wordt toegevoegd versnelt dat de genezing van wonden, omdat zink een positief effect heeft op de collageensynthese en andere aspecten van het collageen metabolisme (Prasad and Oberleas, 1976). Koper echter is betrokken bij de structurele integriteit van botcollageen. Deze factoren verklaren ook de veranderingen die men waarneemt in de huid van pellagra-, schizofrenie- en HPU-patiënten. Gespannenheid, angst en depressie in volwassene HPU-patiënten worden veroorzaakt door de secundaire vitamine B3-deficienctie. Dertig patiënten met ernstige HPU-klachten die naast pyridoxaal5-fosfaat en zink ook niacinamide (3-6 maal daags 250 mg) kregen waren binnen een maand vrij van deze klachten. Bij gezonde mensen wordt 1.5% van tryptofaan omgezet in niacine. Een milligram vitamine B3 wordt gemaakt uit 60 mg tryptofaan. Bij HPU-patiënten in deze conversie aantoonbaar lager. Zwangere vrouwen hebben een veel hogere conversie in de laatste drie maanden van hun zwangerschap. Lage spiegels aan vitamine B3 zijn sterk gerelateerd aan hoge cholesterol- en lage high density lipoprotein (HDL) cholesterol spiegels. Hart- en vaatziekten zijn algemeen in de familie van HPU-patiënten. Waarschijnlijk is er ook een relatie met kanker. Ook kanker komt veel voor in families van HPU-patiënten. De National Coronary Study toonde aan dat vitamine B3 niet alleen het sterftecijfer voor hart- en vaatziekten met elf procent liet dalen, ook het sterftecijfer voor kanker daalde. Vooral HPUkinderen met leer- en gedragsproblemen hebben lage vitamine B3-spiegels. Literatuur Irving, D.G. and D.L. Wilson (1976) Porphyrins in Human Diseases. Karger, Basel. MacSweeney, D.A. (1975) Lancet 2:510. Pfeiffer, C.C. (1987) Mental Illness and Schizophrenia. Thorsons Pub. Group, Wellingborough. Prasad, A.S. and D. Oberleas (1976) Trace Elements in Human Health and Disease. Vol. I. Academic Press, New York.