De Nederlander en de natuur

De Nederlander en de natuur
Rapportage
Index
1. Samenvatting
3
De Nederlander en de natuur
2. Het belang van de Nederlandse natuur
6
Rapportage
3. De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
8
4. Het groene netwerk
13
5. Onderzoeksverantwoording
17
TNS NIPO
Uitgevoerd in opdracht van
Natuurmonumenten
F5711 | september 2009 | © TNS
Samenvatting
De Nederlander en de natuur
Samenvatting
•
Grote meerderheid (95%) vindt natuur tamelijk of heel belangrijk. Het belang wat men aan natuur hecht,
is de afgelopen jaren vrij constant gebleven (in 2004 en 2002 was dit percentage respectievelijk 96% en
93%).
•
Vier op de vijf respondenten (80%) zijn van mening dat in economisch moeilijke tijden geld moet worden
geïnvesteerd om de natuur in Nederland te behouden. Dit was in 2004 ongeveer gelijk (81%). In 2002
lag het percentage echter een stuk lager (71%).
•
De grote meerderheid (93%) vindt het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur
besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties. In 2004 en 2002 lag dit op ongeveer
hetzelfde niveau (92% en 93%)
•
In bijna alle gevallen wordt (veel) vaker gedacht dat de regering meer geld uitgeeft aan andere
onderwerpen dan aan natuur. Natuur wint het alleen van kunst en cultuur.
•
Men denkt dat de overheid meer geld uitgeeft aan natuur dan aan kunst en cultuur; vijf jaar geleden was
dit nog andersom.
•
Drie kwart (75%) is van mening dat het beter is voor de natuur, dieren en planten wanneer
natuurorganisaties natuurgebieden beheren. Dit is een stijging ten opzichte van 2004 (67%).
•
Meerderheid (87%) vindt dat het beheer pas overgenomen moet worden door een natuurorganisatie als
blijkt dat de natuur wordt geschaad. Dit was in 2004 niet anders (86%).
•
De meerderheid (88%) is van mening dat de regering ervoor moet zorgen dat het groene netwerk alsnog
op tijd klaar is, om zo het uitsterven van planten en dieren te voorkomen.
De Nederlander en de natuur > Samenvatting
4
Samenvatting
•
Drie kwart (74%) vindt dat de overheid, als dat nodig is voor de natuur, landbouwgrond moet kopen om
die terug te geven aan de natuur.
•
Als dat nodig is voor het herstel van de natuur, is 44% van mening dat de overheid in het uiterste geval
(agrarische) grond mag onteigenen.
•
Op dit moment is 10% van de oppervlakte van Nederland echte natuur. Zeven van de tien respondenten
(70%) vinden dit onvoldoende.
•
De uitbreiding van steden, toename van bedrijventerreinen en milieuvervuiling worden als belangrijkste
bedreigingen gezien voor de natuur in de omgeving van de Nederlander.
•
De overgrote meerderheid (90%) vindt het (heel) belangrijk dat Natuurmonumenten de natuur
beschermt door natuurgebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden.
•
Bijna drie van de tien (28%) dragen persoonlijk bij aan het beschermen van de natuur in Nederland door
op een politieke partij te stemmen die goed voor de natuur zorgt. Een kwart (24%) zegt dat
natuurbescherming een taak van de overheid is. Een op de vijf (20%) zegt lid of donateur van
Natuurmonumenten te zijn.
•
Een derde (32%) zou in het kader van een nieuwe actie van Natuurmonumenten misschien een
vierkante meter sponsoren voor vijf euro, 5% zou dit zeker doen. Drie van de tien (30%) zeggen natuur
wel belangrijk te vinden, maar zouden geen vierkante meter sponsoren. Een even groot deel (29%)
wordt niet aangesproken door deze actie.
De Nederlander en de natuur > Samenvatting
5
Het belang van de Nederlandse natuur
De Nederlander en de natuur
Grote meerderheid vindt natuur tamelijk of heel belangrijk
• In onderstaande tabel zijn verschillende maatschappelijke onderwerpen te zien. De respondenten hebben het belang van
deze onderwerpen met een rapportcijfer van 1 t/m 10 beoordeeld. Gezondheidszorg wordt (nog steeds) het belangrijkste
onderwerp gevonden, gevolgd door onderwijs en veiligheid. De top drie is vanaf 2002 ongewijzigd gebleven. Natuur neemt bij
alle drie de metingen een vijfde plaats in.
• Als er in dit rapport wordt gesproken over natuur verstaan we daaronder: de bossen, heide, meren, duinen, strand, rivieren,
uiterwaarden, etc. We bedoelen hier dus niet de groenvoorziening in steden en dorpen.
• Op de vraag ‘Hoe belangrijk is natuur voor u?’ antwoordt 95% van de respondenten dat ze dit (heel) belangrijk vinden. In
2004 lag dit percentage op 96%, in 2002 op 93%. Dit is dus redelijk constant gebleven.
• Vrouwen vinden de natuur belangrijker dan mannen. Dit geldt ook voor 60 t/m 80-jarigen in vergelijking met de jongere
leeftijdsgroepen.
Maatschappelijk
onderwerp
Hoe belangrijk is natuur voor u?
%
100
3,4
1
3,4
1
3,4
90
80
47
44
Werkgelegenheid
8,3
8,3
8,1
Natuur
7,8
7,9
7,5
Milieu
7,7
7,8
7,4
Bereikbaarheid via de weg 7,6
7,3
7,3
Sociale uitkeringen 7,2
7,4
7,0
Openbaar vervoer
7,1
7,3
7,0
Allochtonenbeleid
6,6
6,4
6,6
Stadsvernieuwing
6,3
6,1
5,8
Defensie
6,0
5,5
5,3
Ontwikkelingssamenwerking 5,9
6,1
5,7
heel onbelangrijk (1)
20
10
0
5
1
3
2002
(n=1.036)
2004
(n=836)
4
1
2009
(n=1.052)
8,2
weet niet
tamelijk onbelangrijk (2)
52
8,6
8,6
8,5
tamelijk belangrijk (3)
47
8,8
8,4
8,4
50
30
8,7
Onderwijs
8,3
heel belangrijk (4)
53
Gezondheidszorg
Veiligheid
60
40
2004
2002
(n=836) (n=1.036)
gemiddelde op 4-puntsschaal
42
70
2009
(n=1.052)
De Nederlander en de natuur > Het belang van de Nederlandse natuur
7
De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
De Nederlander en de natuur
Grote meerderheid vindt dat er nu geïnvesteerd moet worden in natuur
voor toekomstige generaties, ook in economisch moeilijke tijden
• De grote meerderheid (93%) vindt het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur besteedt, zodat er ook
natuur is voor toekomstige generaties. We zien hier geen verschil met voorgaande jaren (2004: 92% en 2002: 93%).
• 30 t/m 44-jarigen zijn het gemiddeld minder vaak eens met de stelling ‘Ik vind het belangrijk dat de overheid nu voldoende
geld aan natuur besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties’ dan 21t/m 29-jarigen en mensen van 45 jaar en
ouder.
• Vier op de vijf (80%) zijn van mening dat in economisch moeilijke tijden geld moet worden geïnvesteerd om de natuur in
Nederland te behouden. Ten opzichte van 2004 (81%) zien we geen verschillen. In 2002 lag dit percentage echter een stuk
lager (71%).
Ik vind het belangrijk dat de overheid nu voldoende geld aan natuur
besteedt, zodat er ook natuur is voor toekomstige generaties
%
100
3,5
2
3,5
2
In economisch moeilijke tijden moet geld worden
geïnvesteerd om de natuur in Nederland te behouden
%
3,4
1
100
8
90
90
80
80
48
70
54
52
50
45
39
22
gemiddelde op 4-puntsschaal
helemaal mee eens (4)
60
helemaal mee eens (4)
grotendeels mee eens (3)
50
grotendeels mee eens (3)
53
40
55
57
grotendeels mee oneens (2)
helemaal mee oneens (1)
30
40
20
20
10
0
26
weet niet
helemaal mee oneens (1)
30
3,0
2
70
grotendeels mee oneens (2)
40
18
3,1
3
gemiddelde op 4-puntsschaal
weet niet
60
3,0
10
5
1
4
1
6
1
2002
(n=1.036)
2004
(n=836)
2009
(n=1.052)
0
19
14
16
1
2
2
2002
(n=1.036)
2004
(n=836)
2009
(n=1.052)
De Nederlander en de natuur > De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
9
Men denkt dat de overheid meer geld uitgeeft aan natuur dan
aan kunst en cultuur; vijf jaar geleden was dit nog andersom
Waaraan geeft de regering volgens u meer geld uit?
Onderwijs
2009
2004
Infrastructuur
2009
%
2004
Gezondheidszorg
2009
%
2004
Ontwikkelingssamenwerking
2009
%
2004
Kunst en cultuur
2009
%
2004
%
Ander beleidsdoel
87
89
85
92
82
85
78
73
35
43
Natuur
7
4
9
4
9
8
16
14
51
37
weet niet
6
7
6
4
9
7
7
13
14
20
• Aan de respondenten is gevraagd hoeveel geld men denkt dat de overheid besteedt aan het maatschappelijke onderwerp
natuur ten opzichte van andere maatschappelijke onderwerpen. In bovenstaande tabel is af te lezen dat in bijna alle gevallen
(veel) vaker gedacht wordt dat de regering meer geld uitgeeft aan de andere onderwerpen dan aan natuur. Natuur wint het
alleen van kunst en cultuur (51% versus 35%).
• Ten opzichte van 2004 zijn er wel wat verschuivingen te zien. Zo denken nu meer mensen dat de regering meer geld
uitgeeft aan natuur dan aan onderwijs (7% versus 4%), zijn er minder mensen die denken dat er meer geld aan infrastructuur
uitgegeven wordt (85% versus 92%) en is het percentage dat denkt dat de regering meer geld uitgeeft aan natuur dan aan
kunst en cultuur fors gestegen (51% versus 37%).
Base : complete here the description
of the chart or table base
De Nederlander en de natuur > De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
10
Drie kwart is van mening dat het beter is voor de natuur, dieren
en planten wanneer natuurorganisaties natuurgebieden beheren
• Drie kwart (75%) is het (helemaal) eens met de stelling dat zeldzame dieren en planten meer kans hebben om te overleven
als een natuurorganisatie het natuurgebied beheert dan wanneer een andere grondbezitter (zoals boeren en
landgoedeigenaren) dat doet: een significante stijging ten opzichte van 2004 (67%).
• Ook bij de stelling ‘Op lange termijn is de natuur er meer bij gebaat als een natuurorganisatie het natuurgebied beheert dan
wanneer andere grondbezitters dit doen’ is het percentage respondenten dat het hier (helemaal) mee eens is, gestegen ten
opzichte van 2004 (72% versus 64%).
%
100
3,0
3,0
2,9
10
7
9
24
19
2,3
7
90
80
24
21
70
60
gemiddelde op 4-puntsschaal
50
45
43
51
51
weet niet/geen mening
helemaal mee eens (4)
40
grotendeels mee eens (3)
30
grotendeels mee oneens (2)
helemaal mee oneens (1)
20
10
0
19
22
15
4
3
2004
2009
Zeldzame dieren en planten hebben meer kans om te
overleven als een natuurorganisatie het natuurgebied beheert
dan wanneer een andere grondbezitter dit doet
18
5
4
2004
2009
Op lange termijn is de natuur er meer bij gebaat als een
natuurorganisatie het natuurbebied beheert dan wannneer andere
grondbezitters (zoals boeren en landgoedeigenaren) dit doen
De Nederlander en de natuur > De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
11
Meerderheid vindt dat het beheer pas overgenomen moet worden
door een natuurorganisatie als blijkt dat de natuur wordt geschaad
• In 2004 gaf de helft (50%) aan dat ze het (helemaal) niet eens zijn met de stelling ‘Ik heb liever dat grondbezitters (zoals
boeren en landgoedeigenaren) het natuurgebied beheren dan dat natuurorganisaties dit doen’. In 2009 is dit percentage
gestegen naar 55%.
• De grote meerderheid (87%) is van mening dat een natuurorganisatie het beheer moet overnemen als blijkt dat beheer door
andere grondbezitters zeldzame dieren en planten schaadt. Dit was in 2004 niet anders (86%). Vrouwen zijn het gemiddeld
vaker (helemaal) eens met deze stelling dan mannen.
%
100
2,4
2,3
12
10
8
7
3,3
3
3,3
3
46
45
90
80
70
30
27
60
gemiddelde op 4-puntsschaal
50
weet niet/geen mening
helemaal mee eens (4)
40
30
39
44
40
42
grotendeels mee eens (3)
grotendeels mee oneens (2)
helemaal mee oneens (1)
20
10
11
11
9
2
2
2004
2009
2004
2009
0
Ik heb liever dat grondbezitters (zoals boeren en
landgoedeigenaren) het natuurgebied beheren dan dat
natuurorganisaties dit doen
9
Als blijkt dat beheer door grondbezitters (zoals boeren en
landgoedeigenaren) zeldzame dieren en planten schaadt, dan
moet een natuurorganisatie het beheer overnemen
De Nederlander en de natuur > De kijk op het Nederlandse natuurbeleid
12
Het groene netwerk
De Nederlander en de natuur
Drie kwart vindt dat de overheid landbouwgrond moet
kopen om terug te geven aan de natuur
• De meerderheid (88%) is van mening dat de regering ervoor moet zorgen dat het groene netwerk alsnog op tijd klaar is, om
zo het uitsterven van planten en dieren te voorkomen. Vrouwen delen deze mening gemiddeld vaker dan mannen.
• Drie kwart (74%) vindt dat de overheid, als dat nodig is voor de natuur, landbouwgrond moet kopen om die terug te geven
aan de natuur.
• Als dat nodig is voor het herstel van de natuur, is 44% van mening dat de overheid in het uiterste geval (agrarische) grond
mag onteigenen.
%
100
3,3
3
3,0
5
90
80
Voordat de respondenten de
vragen over het groene netwerk
beantwoord hebben, kregen ze
de volgende informatie:
70
Om de natuur in Nederland ook
voor de toekomst te kunnen
beschermen, realiseert de
overheid een groen netwerk van
natuurgebieden (de zogenaamde
Ecologische Hoofdstructuur). Met
het huidige tempo van realisatie
zal dit netwerk niet op tijd klaar
zijn, waardoor planten en dieren
dreigen uit te sterven.
50
2,4
7
9
24
39
gemiddelde op 4-puntsschaal
34
60
weet niet/mening
helemaal mee eens (4)
grotendeels mee eens (3)
50
grotendeels mee oneens (2)
40
30
48
35
helemaal mee oneens (1)
20
18
10
0
14
8
1
De regering moet ervoor zorgen dat het
groene netwerk alsnog op tijd klaar is,
om uitsterven van planten en dieren te
voorkomen.
3
Als dat nodig is voor de natuur, moet de
overheid landbouwgrond kopen om die
terug te geven aan de natuur
Als dat nodig is voor het herstel van de
natuur, mag de overheid in het uiterste
geval (agrarische) grond onteigenen
De Nederlander en de natuur > Het groene netwerk
14
Overgrote meerderheid vindt het belangrijk dat
Natuurmonumenten de natuur beschermt
• Op dit moment is 10% van de oppervlakte van Nederland echte natuur. Zeven op de tien respondenten (70%) vinden dit
onvoldoende. Vrouwen vinden 10% vaker onvoldoende dan mannen (75% versus 65%).
• De uitbreiding van steden (62%), toename van bedrijventerreinen (58%) en milieuvervuiling (52%) worden als belangrijkste
bedreigingen gezien voor de natuur in de omgeving van de Nederlander. Jongeren (21-29 jaar) zien milieuvervuiling als
belangrijkste bedreiging (61%).
• De overgrote meerderheid (90%) vindt het (heel) belangrijk dat Natuurmonumenten de natuur beschermt door
natuurgebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden.
Wat ziet u als belangrijkste bedreiging voor de natuur in uw omgeving?
uitbreiding van steden
Hoe belangrijk vindt u het dat Natuurmonumenten de natuur beschermt
door natuurgebieden aan te kopen en met elkaar te verbinden?
%
62
100
toename van
bedrijventerreinen
58
milieuvervuiling
3,3
3
90
80
52
36
gemiddelde op 4-puntsschaal
70
uitbreiding van (snel)wegen
38
klimaatverandering
weet niet
60
helemaal mee eens (4)
grotendeels mee eens (3)
50
29
grotendeels mee oneens (2)
40
intensieve landbouw
11
54
helemaal mee oneens (1)
30
anders
5
weet niet
20
10
2
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
%
6
1
2009
(n=1.052)
De Nederlander en de natuur > Het groene netwerk
15
In het kader van een nieuwe actie van Natuurmonumenten zou één
op de twintig Nederlanders zeker een vierkante meter sponsoren
• Bijna drie op de tien Nederlanders (28%) dragen persoonlijk bij aan het beschermen van de natuur in Nederland door op
een politieke partij te stemmen die goed voor de natuur zorgt. Een kwart (24%) zegt dat natuurbescherming een taak van de
overheid is. Een op de vijf (20%) zegt lid of donateur van Natuurmonumenten te zijn.
• Een derde (32%) zou in het kader van een nieuwe actie van Natuurmonumenten misschien een vierkante meter sponsoren
voor vijf euro, 5% zou dit zeker doen. Drie op de tien (30%) zeggen natuur wel belangrijk te vinden, maar zouden geen
vierkante meter sponsoren. Een even groot deel (29%) wordt niet aangesproken door deze actie.
Op welke manier draagt u persoonlijk bij aan het
beschermen van de natuur in Nederland?
ik stem op een politieke partij
die goed zorgt voor de natuur
Welke stelling is het meest op u van toepassing?
%
100
28
90
natuurbescherming is een taak
van de overheid
4
5
weet niet
32
ik wil meer natuur en zou
zeker een vierkante meter
sponsoren
24
80
ik ben lid of donateur van
Natuurmonumenten
70
20
misschien ga ik wel een
vierkante meter sponsoren,
maar dat beslis ik later
60
ik ben lid van een provinciaal
landschap
6
50
30
ik ben vrijwilliger in de natuur
40
5
30
anders
19
weet niet
19
ik vind meer natuur wel
belangrijk, maar zou geen
vierkante meter sponsoren
deze actie spreekt mij niet aan
20
29
10
0
0
10
20
30
40
50
60 %
2009
(n=1.052)
De Nederlander en de natuur > Het groene netwerk
16
Onderzoeksverantwoording
De Nederlander en de natuur
Onderzoeksverantwoording
Methode
Steekproef
CAWI (computer assisted web interviewing; respondenten
hebben de vragenlijst via internet ingevuld)
Representatief Nederland in de leeftijd 21-80 jaar. Bruto
steekproef: n=1.441
Veldwerkperiode
30 juli t/m 12 augustus 2009
Duur vragenlijst
8 minuten
Respons
1.052/1.441*100% = 73%
Weging
De resultaten zijn gewogen op leeftijd, geslacht,
huishoudgrootte, regio en sociale klasse.
De Nederlander en de natuur > Onderzoeksverantwoording
18