Gezondheidszorg in internationaal perspectief
advertisement
Gezondheidszorg in internationaal perspectief De huidtherapeut in Duitsland Doc Toetscode: HDT-H720-09 Docent: dr. P.F.K. Ramlal Klas: HDT-3F De Haagse Hogeschool 4 april 2013 Gemaakt door: Klas: HDT-3F Namen: Gaby Buitendijk Nathalie Burger Isabelle Hamers Desirée van Hekesen Kaya Looije Saskia Remmig Daphne Schaap Samantha Spierenburg Studentennummer: 10023186 09019979 10008365 09040323 10041311 10024964 10025464 10021914 E-mailadres: [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] Voorwoord Wij zijn Gaby Buitendijk, Nathalie Burger, Isabelle Hamers, Desirée van Hekesen, Kaya Looije, Saskia Remmig, Daphne Schaap en Samantha Spierenburg. Wij doen de opleiding Huidtherapie aan de Haagse hogeschool. De opdrachtgever voor het Project A Gezondheid(szorg) in internationaal perspectief is de Haagse Hogeschool. De opdracht is aan de hand van een casus beschreven waarin een huidtherapeut zich in het buitenland wilt vestigen. Het probleem is dat een huidtherapeut niet internationaal bekend is en alleen in Nederland bestaat. Graag willen wij personen bedanken die ons hebben geholpen met het maken van de opdracht. Wij willen het De Haagse Hogeschool bedanken voor de zeer interessante opdracht. Ook willen wij onze begeleider, meneer Ramlal, bedanken voor de begeleiding. 5 april 2013 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding Doelgroep en land Zorgsysteem in Duitsland Zorgaanbod voor de doelgroep De huidtherapeutische interventies in Duitsland Multidisciplinaire samenwerking in Duitsland Wet- en regelgeving in Duitsland De huidtherapeut in Duitsland Conclusie Aanbevelingen Literatuurlijst blz. 5 blz. 6 blz. 7, 8 blz. 9, 10 blz. 11 blz. 12 blz. 13 blz. 14, 15 blz. 16, 17 blz. 18 blz. 19 blz. 20, 21 Samenvatting In dit onderzoeksverslag voor de opdracht Gezondheids(zorg) in internationaal perspectief wordt beschreven wat ervoor nodig is om als huidtherapeut een praktijk te starten in Duitsland. De huidtherapeut kan niet zomaar aan de slag in Duitsland en daarom is het belangrijk te onderzoeken wat hiervoor gedaan moet worden. De gekozen doelgroep voor dit onderzoek zijn patiënten met lymfoedeem en patiënten met lipoedeem. Er is met behulp van literatuuronderzoek uitgezocht hoe het zorgstelsel in elkaar steekt in Duitsland, welke discipline in Duitsland de behandelingen uitvoert van onze doelgroep, en wat voor bestaand zorgaanbod er voor onze patiëntengroep aanwezig is. Ook is er onderzocht wat voor wetgeving er bestaat in Duitsland, hoe het verwijzingsproces verloopt en hoe het ziektekostenverzekeringen systeem in Duitsland in elkaar steekt. Dit alles, wat van belang is voor de huidtherapeut om van op de hoogte te zijn voordat zij zich vestigt in Duitsland, kunt u lezen in dit onderzoeksverslag ‘De huidtherapeut in Duitsland’ voor de opdracht Gezondheids(zorg) in internationaal perspectief. Inleiding Voor u ligt een project van acht studenten ‘Huidtherapie’ van De Haagse Hogeschool. (WEGLATEN?) Huidtherapie komt tot nu toe alleen in Nederland voor. Er zijn enkele huidtherapeuten die zich in andere landen hebben gevestigd. De opdracht van dit project is om uit te zoeken wie, hoe en waar huidtherapeutische vaardigheden voorkomen en worden uitgevoerd. De projectgroep heeft een land en doelgroep moeten kiezen, waar de groep zich op gaat oriënteren. Een paar leden van de projectgroep gaan stage lopen in Duitsland en wilden meer over dit land en het zorgsysteem weten. De projectgroep heeft dus gekozen voor het land: Duitsland en patiënten met lymfoedeem en lipoedeem die behandeld worden in Duitsland. Om een duidelijk beeld te krijgen van het land en zorgsysteem is er uitgebreid onderzoek gedaan naar Duitsland en het gezondheidszorgsysteem. De projectgroep is begonnen met een onderzoek naar het land en patiënten met lymf- en lipoedeem en het zorgsysteem van Duitsland. Er is gekeken naar het zorgaanbod van patiënten met lymf- en lipoedeem en de huidtherapeutische interventies in Duitsland die deze doelgroep aangeboden kan worden. Ook is er gekeken naar de multidisciplinaire samenwerking in Duitsland en de toekomstige rol van de huidtherapeut daarin en de wetgeving/regels voor het starten van een eigen praktijk in Duitsland. Doelgroep en Land De doelgroep zijn patiënten met lymfoedeem en lipoedeem in Duitsland. Lymfoedeem is een veelvoorkomende aandoening, het wordt omschreven als een zwelling van het gedeelte van het lichaam veroorzaakt door vocht en eiwitten. Wanneer het lichaam de overtollige eiwit en vochtophoping niet meer kan afvoeren kan er lymfoedeem ontstaan. Lymfoedeem kan zich geleidelijk ontwikkelen en uiteindelijk leiden tot een onherstelbare schade als er niet op tijd of goed wordt gehandeld door een specialist of therapeut. Lymfoedeem kan primair of secundair ontstaan. Dat wil zeggen dat het aangeboren is of later is ontstaan door een gevolg van een trauma of ziekte (Oedeem en oedeemtherapie, 2012). Lipoedeem is een symmetrische bilaterale aandoening ten gevolge van abnormale toenamen van vet in vetcellen van de romp tot de enkels. De aandoening komt meestal bij vrouwen voor. Het aangedane gebied kan bij de palpatie zeer gevoelig zijn (Oedeem en oedeemtherapie, 2012). Beide aandoeningen kunnen worden behandeld door de huidtherapeut (Nederlandse Verenging voor Huidtherapeuten, 2013). Gezondheidszorg In Duitsland zijn diverse oedeemklinieken gevestigd waar oedeemtherapieën worden uitgevoerd. De therapieën worden in Duitsland onder andere uitgevoerd door een fysiotherapeut. Dit komt omdat er in Duitsland nog geen huidtherapeut gevestigd is. Als een huidtherapeut zich vestigt in Duitsland zou de behandeling van de fysiotherapeut ook door een huidtherapeut uitgevoerd kunnen worden. In Duitsland worden ook veel verschillende therapieën en apparatuur gebruikt voor oedeembehandeling. De Nederlandse huidtherapeut zou zich op deze manier verder kunnen specialiseren op het gebied van oedeem (Lympho Opt Clinic, 2013). Land Duitsland ligt in Europa en is lid van de Europese Unie. Het is een federale Republiek. Het heeft een grondgebied van 357.022 km2. Duitsland heeft 81.305.856(2012) inwoners. Duitsland heeft de grootste bevolking van alle landen in de Europese Unie. De hoofdstad is Berlijn (DNHK, 2010). Duitsland is daarnaast de belangrijkste handelspartner van Nederland en België (CBS, 2012). De huidtherapeut gaat zich vestigen in het zuiden van Duitsland. In het zuiden liggen de twee grote deelstaten Beieren en Baden-Württemberg. München, de Beierse hoofdstad, is de grootste stad in het zuiden met 1,3 miljoen inwoners en een belangrijk economisch en cultureel centrum. Stuttgart is de hoofdstad van Baden-Württemberg. In het algemeen is het zuiden het rijkste gedeelte van Duitsland (DNHK, 2010). Bevolking Duitsland heeft 81.305.856(2012) inwoners waarvan ±67 procent van een religie heeft en ±33 procent niet. Met bijna ±31 procent dat is 25,46 miljoen mensen(31 december 2007) vormen de katholieken de grootste groep. Zij wonen hoofdzakelijk in het zuiden en westen (ANWB, 2006). Sinds de jaren ’70 zijn miljoenen gastarbeiders uit ander landen naar Duitsland gekomen om er te werken. Vooral uit Joegoslavië, Griekenland, Turkije en Italië. In totaal zijn er zeven miljoen buitenlanders. 91,5 procent van de bevolking is Duits (ANWB, 2006). Taal De taal die in Duitsland wordt gesproken is hoofdzakelijk Duits. Deze Germaanse taal is nauw verwant aan het Nederlands, Engels en de Noord-Europese talen. Naast het Standaard Duits, ook Hochdeutsch genoemd, zijn er dialecten. De belangrijkste grens daarbij is die tussen de Noord- en de Zuid-Duitse dialecten. In het noorden werd oorspronkelijk Nederduits (Platt) gesproken. De dialecten van het zuidwesten (waarbij taalkundig ook het Zwitser Duits hoort) verschillen van de rest (ANWB, 2006). Zorgsysteem in Duitsland Sinds 1 januari 2009 is het voor iedereen die woonachtig is in Duitsland verplicht om een over een ziektekostenverzekering te beschikken. Wanneer je wilt gaan werken in Duitsland is het belangrijk om eerst een ziektekostenverzekering af te sluiten, anders kan het gebeuren dat je een verblijfsvergunning geweigerd wordt. Er bestaan twee soorten verzekeringen (Ziekenfondsen, hoe je te dekken in het buitenland, 2012): - Ziekenfondsverzekering - Particulieren verzekering Ziekenfonds De kosten van het ziekenfonds is gebaseerd op het bruto inkomen, de verzekerde betaald rond de 15% van het bruto inkomen aan het ziekenfonds. Wanneer je erg veel verdiend is deze regeling dus ongunstig (Ziekenfondsen, hoe je te dekken in het buitenland, 2012). Voor medicijnen betaald de verzekerde bij het ziekenfonds eerst zelf een eigen bijdrage waarna het ziekenfonds de rest betaald. Een voordeel van het ziekenfonds is dat de kinderen gratis zijn meeverzekerd, mits zij niet meer dan €400,- bruto per maand verdienen (Bundesministerium für Gesundheit, 2013). Het ziekenfonds is voor een aantal doelgroepen verplicht (Bundesministerium für Gesundheit, 2013): - Alle werknemers met een bruto maandsalaris hoger dan €400,- per maand. - Studenten op hogescholen en universiteiten. - Stagiairs. - Gepensioneerde die de laatste jaren als ziekenfonds verzekerd waren. - Werklozen met een uitkering. Particulieren verzekering Iedere Duitse inwoner die niet verplicht een ziekenfondsverzekering moet afsluiten komt in aanmerking om zich particulier te verzekeren. Voor een particulieren verzekering worden de kosten niet gebaseerd op je inkomen, maar op je risiconiveau. Hierdoor moeten ouderen vaak meer betalen dan jongeren. Dit is gebaseerd op de kosten van medische behandelingen per leeftijd. Voor medicijnen betaald de particulier verzekerde het volledige bedrag eerst zelf, maar hij/zij krijgt dit bedrag volledig terug door de verzekering. Ook biedt de particulieren zorgverzekering een betere dekking voor het verblijven in privéklinieken en het nemen van alternatieve therapie. In sommige gevallen wordt alternatieve therapie niet gedekt door het ziekenfonds, maar wel door de particulieren verzekering (Ziekenfondsen, hoe je te dekken in het buitenland, 2012). Mensen die zich particulier hebben verzekerd krijgen vaak voorrang op medische behandelingen ten opzichte van ziekenfonds verzekerde. Dit komt, omdat klinieken meer verdienen aan patiënten met een particulieren verzekering. In sommige praktijken worden alleen maar patiënten geholpen met een particulieren verzekering. De behandelingen kosten particulier verzekerde vaak niets, maar zij moeten deze wel eerst zelf geheel betalen voordat ze het terug krijgen (Bundesministerium für Gesundheit, 2013). Elektronisch patiënten dossier In Duitsland wordt er gebruik gemaakt van een elektronisch patiënten dossier (EDP). Het academisch ziekenhuis in Hamburg-Eppendorf heeft met de toepassing van het EDP zelf het hoogste niveau van Europa gehaald, niveau 7 van het EMRAM (Electronic Medical Record Adoption Model). Dit houdt in dat het ziekenhuis geheel papierloos werkt en patiënteninformatie digitaal uitgewisseld kan worden met andere zorgaanbieders. Het is de bedoeling dat alle ziekenhuizen uiteindelijk niveau 7 bereiken (Gibbels, 2011). . Zorgaanbod voor de doelgroep In Duitsland is er veel zorg beschikbaar voor onze doelgroepen, patiënten met lymfoedeem en patiënten met lipoedeem. Veel van de zorg voor deze mensen wordt uitgevoerd in de zogenaamde privé klinieken/ziekenhuizen die gespecialiseerd zijn in lymfologie en oedeemtherapie. Behandelingen die van grote waarde zijn voor onze doelgroep worden in zulke specialistische klinieken uitgevoerd door fysiotherapeuten waar elke patiënt veel zorg en aandacht krijgt (Lympho Opt Clinic, 2013). Behandelingen die uitgevoerd worden zijn in principe vergelijkbaar met de behandelingen in Nederland, dit zijn de voornaamste behandelingen die het meest worden toegepast bij lymf – en lipoedeem: - Manuele lymfedrainage Compressietherapie (zwachtelen, steunkousen en bijvoorbeeld de lymphapress) Lymftaping Bewegingsoefeningen. Maar ook zijn er meer ondersteunende behandelingen mogelijk zoals ademhalingstherapie, dieetadvies en low-level lasertherapie. Er wordt veel uitgebreide zorg besteed aan de aandoeningen van onze doelgroep, er is zoals hierboven genoemd veel specifieke zorg voor hen beschikbaar. Het verwijzingsproces in Duitsland gaat anders dan in Nederland. Patiënten mogen direct naar een specialist gaan, de zogenaamde ‘’Facharzt’’, zonder dat zij eerst naar de huisarts moeten voor een verwijzing. Ze kunnen dus direct binnenstappen bij de specialistische arts. Het (goedkopere) doorverwijzen naar een specialist door de huisarts komt dus minder voor in Duitsland dan in Nederland. Ook kent Duitsland maar weinig wachtlijsten en de poortwachterfunctie van de huisarts is nauwelijks ontwikkeld. De huisarts bepaald dus niet wie er wel verdere zorg nodig heeft en wie niet (50 Plusplein, 2013). Het zorgpad voor patiënten met lymf- en lipoedeem is in het volgende schema weer te geven: Huisarts Lymfoloog/arts Lymfetherpeut. Maar ook kan het zorgpad dus alleen bestaan uit de lymfoloog gevolgd door de lymfetherapeut, zonder eerst het bezoek aan de huisarts. Qua voorlichtingmateriaal is er redelijk veel beschikbaar voor patiënten met lymf- en lipoedeem. Op internet is er veel informatie beschikbaar voor onze patiëntgroep, zoals de DGL, Deutsche Gesselschaft für Lymphologie, een vereniging die zich inzet om het onderwijs en onderzoek te bevorderen van lymfoedeem. Het is voor patiënten ook mogelijk om lid te worden van deze vereniging om zo op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen (Deutsche Gesselschaft für Lymphologie, 2013). Ook hebben veel van de oedeemklinieken al voorlichtingsmateriaal op hun websites staan die patiënten kunnen downloaden of mee kunnen krijgen als ze behandeld worden bij de kliniek (Lympho Opt Clinic, 2013). De huidtherapeutische interventies in Duitsland Veel van de huidtherapeutische interventies die te maken hebben met de door ons gekozen doelgroep, patiënten met lymfoedeem en patiënten met lipoedeem, worden behandeld door zowel speciale oedeemtherapeuten als door verpleegkundige. De huidtherapeutische interventies zijn in dit geval: manuele lymfedrainage, compressietherapie en preventie van huidaandoeningen. De oedeemtherapeuten in Duitsland behandelen de patiënten door middel van manuele lymfedrainage en compressietherapie, deze compressietherapie kan zijn in de vorm van een lymfapress maar ook doormiddel van zwachtelen. De verpleegkundigen zorgen ervoor dat de huid van de patiënten goed behandeld wordt, denk hierbij aan het zorgen voor een goede gezonde huidconditie. Dit wordt ter preventie van ontstekingen zoals erysipelas gedaan die de lymfevaten nog meer kunnen beschadigen. De meeste patiënten worden behandeld in speciale oedeemklinieken (http://www.foeldiklinik.de/englisch/lymphtherapie.php). In Duitsland worden cursussen aangeboden door de Földikliniek om medici op te leiden tot oedeemtherapeut. De cursus kan gevolgd worden door alle medische dokters, osteopaten, chiropractors, physician’s assistens, psychotherapeuten en hun assistenten, ergotherapeuten en hun assistenten, gecertificeerde athletiek trainers, verpleegkundigen en massagetherapeuten mits deze een bewijs van vaardigheid hebben of een minimum van 500 uur aan trainingen of als ze gecertificeerd zijn door de National Certification Board for Therapeutic Massage and Bodywork ( NCBTMB) ( http://www.klosetraining.com/LymphedemaCertificationatFoeldiClinic.asp). De medici die deze behandelingen uitvoeren zijn dan ook zeer verschillend. Binnen de klinieken die speciaal voor oedeembehandelingen opgericht zijn is een onderdeel van de behandeling van deze patiënten dan ook een consult bij de psycholoog. Fysiotherapeuten zijn ook vaak werkzaam tijdens de behandelingen in de klinieken speciaal op oedeem gericht en vervullen hierin een belangrijke rol in de behandeling (Lympho Opt Clinic, 2013). Multidisciplinaire samenwerking in Duitsland In Duitsland is de multidisciplinaire samenwerking ter vergelijken met Nederland. Echter is er in Duitsland geen sprake van een ‘poortwachterfunctie’ van de huisarts (zie Zorgaanbod blz. 11). De multidisciplinaire samenwerking wordt, door de directe toegang van de specialist, verminderd. De huisarts kan vaststellen wat de diagnose is en/of de hulpvragen vaststellen en dan doorverwijzen naar een specialist. Als dit niet gebeurd, en de patiënt gaat direct naar de specialist, dan weet de specialist niet gelijk waarvoor de patiënt komt. De patiënten moeten als zij direct naar een specialist gaan een uitdraai meenemen van hun medische achtergrond. Deze moet de specialist eerst doornemen, de hulpvragen en/of een diagnose vaststellen. Dit kost veel tijd. Door een verbeterde multidisciplinaire samenwerking kan er tijd bespaard worden (Anne Rosenboom en Jantine Vos, 2010). Het zorgpad van de doelgroep is meestal lang, vooral als er lymfoedeem is ontstaan ten gevolge van kanker. Het zorgpad is lang doordat deze groep te maken heeft gehad met verschillende disciplines, waaronder: huisarts, specialist, chirurg, lymfologen en lymftherapeut (Ria Nauta, 2011). Een multidisciplinaire samenwerking is hierbij onvermijdbaar en belangrijk. Door de samenwerking kan er ook tevens kennis uitgewisseld worden op het gebied van nieuwe behandelingsmogelijkheden en andere verbeteringen in de zorg. In de oedeemklinieken, waar een groot deel van onze doelgroep heen gaat of is geweest, is er sprake van een multidisciplinaire samenwerking. In de oedeemklinieken zijn meerdere disciplines aanwezig, zoals: artsen, verpleegkundigen, lymfetherapeuten, psychologen en ergotherapeuten (Seeklinik Zechlin). Door de aanwezigheid van meerdere disciplines kan de best mogelijke behandeling, voor de patiënt, gerealiseerd worden. Wet- en regelgeving in Duitsland In tegenstelling tot Nederland mag in Duitsland iedereen een bedrijf beginnen. In dit hoofdstuk wordt uitgelegd waar rekening mee moet worden gehouden met het starten van een huidtherapeutische praktijk in Duitsland. Als de huidtherapeut een bedrijf gaat oprichten in Duitsland, zal de huidtherapeut zich binnen één maand bij de gemeente moeten melden. Deze meldingsplicht geldt ook bij een beëindiging van een bedrijf (MKB, 2013). Er zal door de huidtherapeut een ondernemingsvorm moeten worden gekozen. In Duitsland is dat anders dan in Nederland. De projectgroep kiest voor een eenmanszaak (Einzelfirma). Een eenmanszaak ontstaat wanneer iemand een bedrijf opricht in Duitsland. De eigenaar van het bedrijf is aansprakelijk voor alle handelingen en financiën van het bedrijf. Er is geen onderscheid tussen privé- en bedrijfsvermogen. Als er schulden zijn, kunnen de schuldeisers ook aanspraak maken op het privébezit van de eigenaar. Voor een eenmanszaak zijn er geen kapitaalvereisten nodig (Vertrek naar Duitsland, 2013). De naam van de onderneming De huidtherapeut mag zelf een naam bedenken voor het bedrijf, wel moet ze rekening houden met onderstaande regels: - Firmeneinheit: voor elke onderneming mag slechts één handelsnaam worden gevoerd. Firmenöffentlichkeit: aanmelding bij het gerecht voor inschrijving in het handelsregister. Firmenwahrheit: bij oprichting moet de oprichter zijn volledige voor- en achternaam opgeven. Firmenbeständigkeit: beginsel dat de naam continu mag worden gebruikt, ook als de firma door een andere persoon is overgenomen. Firmenausschließlichkeit: dit houdt in dat firma’s in dezelfde plaats zich, wat de naam betreft, van elkaar moeten onderscheiden om verwarring te voorkomen (MKB, 2013). Belasting In Duitsland is iedereen verplicht om belasting te betalen. Vanaf het moment dat de huidtherapeut in Duitsland woont, moet zij zich melden bij de Duitse belastingsdienst. De belastingen zijn iets hoger dan in Nederland. Er zijn, met name voor privéondernemers, wel meer aftrekposten. De hogere belastingen komen met name door: - - Gemeentelijke heffingen. Deze belasting wordt betaald over de winst en zijn per gemeente vastgesteld, variërend van 16-20%. Het tarief is afhankelijk van de locatie waar de onderneming gevestigd is. In grote steden is de heffing tussen de 17% en 20%. In de kleine dorpen is de heffing minder dan 15%. Solidariteitstoeslag Als bijdrage aan de Duitse eenwording wordt in Duitsland een solidariteitstoeslag betaald van 5,5% over de verschuldigde inkomstenbelasting. Ook kennen ze in Duitsland de omzetbelasting. Duitsland heeft een tarief van 19%. In Nederland is het tarief 21% (Jongbloed, fiscaal juristen, 2013). De huidtherapeut is ook verplicht om inkomstenbelasting te betalen. De hoogte van de inkomstenbelasting is afhankelijk van de hoogte van het Duitse inkomen. Het minimale belastingpercentage is 14%, het maximale belastingpercentage is 42%. De huidtherapeut in Duitsland De praktijk die wij in Duitsland willen starten richt zich op de doelgroep van patiënten met de aandoening lymfoedeem en lipoedeem. Deze mensen willen wij voorzien van een goede behandeling met manuele lymfdrainage. Dit kunnen wij mogelijk maken door de getrainde vaardigheden van manuele lymfdrainage tijdens de opleiding tot huidtherapeut. In tegenstelling tot de fysiotherapeut die slechts een cursus manuele lymfdrainage volgen, wordt de huidtherapeut veel uitgebreider opgeleid en getraind. De behandelingen zijn daarom van een betere kwaliteit dan die van de fysiotherapeut (DIT MAG JE NIET ZEGGEN TOCH? WEG?. De visie voor onze toekomst is dat de huidtherapeut zich heeft gevestigd in Duitsland met een goedlopende praktijk. Om dit waar te maken zijn er een aantal stappen nodig, zoals dat de huidtherapeut de Duitse taal leert spreken. Op deze manier is de omgang met de doelgroep veel beter. Verder kan de huidtherapeut zich aanmelden bij de vereniging van ‘Geseelschaft für lymphologie’. Een vereniging die zich inzet om het onderwijs en onderzoek te bevorderen van lymfoedeem. Op deze manier kan de huidtherapeut op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen (Deutsche Gesselschaft für lymphologie, 2013). In Duitsland is een verwijzing van de huisarts niet nodig (50 plusplein, 2013). De mensen kunnen op eigen voet naar de specialist. Reclame maken voor de huidtherapeut is daarom heel nuttig want de doelgroep kan zelf de keuze maken om de huidtherapeut te bezoeken. De doelgroep moet weten van het bestaan van de huidtherapeutische praktijk. Het gebruik van een website is een goede manier. Dit is makkelijk vindbaar voor de doelgroep en kan makkelijk ‘up-to-date’ gehouden worden. Iedereen mag in Duitsland de cursussen volgen tot oedeemtherapeut die worden aangeboden door de Földikliniek. De criteria om mee te kunnen doen is dat ze een bewijs van vaardigheid hebben, een minimum van 500 uur aan trainingen hebben of als ze gecertificeerd zijn door de National Certification Beaord foor Therapeutic Massage and Bodwork (NCBTMB, 2013). In Zuid Duitsland zijn meerdere klinieken aanwezig die behandelingen bieden voor patiënten met lymf- en lipoedeem. Zo ook de Foeldi kliniek. De kliniek heeft 38 oedeemtherapeuten. Het samenwerken met deze kliniek is zeker mogelijk want ze bieden ook chirurgische behandelingen aan (Foeldie Kliniek,2013). Als wij in de praktijk patiënten tegen komen met lipoedeem die graag een chirurgische ingreep willen, kunnen zij doorverwezen worden naar de Foeldi kliniek. Ook is er de Feldbergkliniek. De kliniek is zeer modern en werkt met de nieuwste apparatuur. Ook hiermee kunnen wij samenwerken. Als er patiënten zijn die heel intensief 1 keer per dag gedurende een lange tijd behandeld moeten worden, kunnen zij doorverwezen worden naar de Feldbergkliniek. Hier kunnen zij ook verblijven (Feldbergkliniek, 2013). Naast deze twee klinieken zijn er in Zuid Duitsland ook twee ziekenhuizen die patiënten met lymf- en lipoedeem behandelen. Dit zijn de Fichtelgebergte (klinikem Fichtelgebergte, 2013) en het Pius Hospital (lymphnetz, 2013). Het samenwerken met de ziekenhuizen is altijd goed. Als er twijfel is of de behandeling wel mogelijk is bij een patiënt, kan er doorgestuurd worden naar het ziekenhuis waar ook lymfspecialisten werken. Bovenstaand zijn de belangrijkste vestigingen waarmee de huidtherapeut een samenwerking kan aangaan (OVERBODIG. IS AL GEZEGD TOCH? ALS JE DIT WEGHAALD MOET JE EVEN AANPASSEN DE BLZ. IN INHOUDSOPGAVE). Conclusie De huidtherapeut kan zich vestigen in Duitsland om daar het beroep huidtherapie te kunnen uitvoeren. De huidtherapeut zal daar patiënten met de aandoeningen lymf- en lipoedeem gaan behandelen in haar eigen huidtherapeutische praktijk. In Duitsland worden de oedeembehandelingen uitgevoerd door een fysiotherapeut, oedeemtherapeuten en verpleegkundige. Er wordt ook veel multidisciplinair samengewerkt tussen verschillende disciplines. De behandelingen die worden uitgevoerd zijn manuele lymfedrainage, compressietherapie en preventie van de huidaandoening. De huidtherapeut beheerst de vaardigheden om alle behandelingen uit te kunnen voeren. De verwijzing van de huisarts is in Duitsland niet nodig. De Duitse bevolking kan zelf naar een specialist toe gaan. Wel is iedereen verplicht in Duitsland sinds 1 januari 2009 om een ziektekostenverzekering te hebben. Dit kan een ziekenfondsverzekering zijn of een particulieren verzekering. Het is dus ook belangrijk dat de huidtherapeut een ziektekostenverzekering afsluit wanneer zij daar woonachtig is. In Duitsland wordt er ook gewerkt met het elektronische patiënten dossier (EDP). Om een huidtherapeutische praktijk te kunnen starten in Duitsland is het als eerste belangrijk om de Duitse taal te spreken om zo de communicatie goed te kunnen laten verlopen. Verder moet de huidtherapeut rekening houden met bepaalde regels en wetten. De huidtherapeut kiest als ondernemingsvorm voor een eenmanszaak. De eigenaar is aansprakelijk van alle handelingen en financiën van het bedrijf. Verder moet de huidtherapeut zich ook houden aan de regels voor een bedrijfsnaam en zal er ook belasting moeten worden betaald. Dus als de huidtherapeut zich aan de regels en wetten houdt in Duitsland kan er een praktijk worden gestart voor lymf- en lipoedeem. Aanbevelingen Als projectgroep hebben wij opgemerkt dat er een aantal lastige punten in dit project zitten zoals het uitzoeken van de wetgeving in een ander land. Hierdoor zijn wij op een aantal aanbevelingen gekomen die men mee kan nemen mocht er een vervolg onderzoek gedaan worden op dit onderzoek. - - Er moet meer tijd ingepland worden voor het project. Vier weken was eigenlijk te kort om een volledig beeld te krijgen van de wetgeving in het buitenland en hoe het daar zit met de verzekeringen. Wanneer er meer tijd geweest was had het makkelijker geweest hier meerdere personen voor te benaderen naast alleen de Duitse ambassade. Het is niet mogelijk alle regels en wetten op internet te vinden, houdt hier rekening mee en neem op tijd contact op met instanties die je die informatie wel kunnen verschaffen. Literatuurlijst - - - - - - - - - Anne Rosenboom en Jantine Vos. (september, 2010). Afstemming binnen multidisciplinaire samenwerking. geraadpleegd op 27 maart 2013. http://www.vumc.nl/afdelingen/UNO/Zorgorganisatie/5616952/ ANWB. (2006). Navigatie Duitsland. http://books.google.nl/books?id=SeZwgeiHphwC&printsec=frontcover&dq=duitsland& hl=nl&sa=X&ei=wmNZUebUG6Sc0wWEn4CoDQ&ved=0CD4Q6AEwAQ#v=onepage &q&f=false Bundesministerium für Gesundheit. (2013). geraadpleegd op 31 maart 2013. URL: http://www.bmg.bund.de Centraal Bureau voor Statistiek. (augustus 2012). Duitsland belangrijkste handelspartner van 17 EU-landen. Pascal Ramaekers. geraadpleegd op 22 maart 2013. http://www.cbs.nl/nlNL/menu/themas/dossiers/globalisering/publicaties/artikelen/archief/2012/2012-3661wm.htm Deutsche Gesselschaft für Lymphologie. (2013). geraadpleegd op 24 maart 2013. http://www.dglymph.de DNHK. (november, 2010). Duitsland, cijfers en feiten. geraadpleegd op 22 maart 2013. http://www.dnhk.org/fileadmin/ahk_niederlande/Downloads/201_Cijfers-despreads.pdf Feldbergkliniek. (2013). geraadpleegd op 1 april 2013. http://www.asdonk-online.de/html/de/feldbergklinik.php Foeldie Kliniek. geraadpleegd 1 april 2013. http://www.foeldiklinik.de/englisch/index_gb.php Földiklinik GmbH & Co. KG, keywords: lymphedema treatment in Germany, geraadpleegd op 25 maart 2013. http://www.foeldiklinik.de/englisch/lymphtherapie.php Jongbloed fiscaal juristen. (2013). geraadpleegd op 20 maart 2013. Belastingsheffing in Duitsland. http://www.jongbloedfiscaaljuristen.nl/emigratie/landeninformatie/wonen_in_duitsland/ belasting_in_duitsland/ Kamer van Koophandel. (2013). geraadpleegd op 20 maart 2013. Leidraad voor de start van een onderneming in Duitsland. http://www.cci-aachen maastricht.com/nl/onderwerpen/leitraad_start_onderneming_duitsland.pdf Klinikem Fichtelgebergte. (2013). geraadpleegd op 1 april 2013. http://www.klinikum-fichtelgebirge.de/ Klose Training & Consulting, LLC, keywords: lymphedema treatment in Germany, geraadpleegd op 25 maart 2013. http://www.klosetraining.com/LymphedemaCertificationatFoeldiClinic.asp Lymfhnetz. (2013). geraadpleegd op 1 april 2013. http://www.lymphnetz.net/lymphkliniken.html Lympho Opt Clinic. (2013). geraadpleegd op 22 maart 2013. http://www.lympho-opt.de/ M. Gibbels. (2011). Duits ziekenhuis behaalt hoogste EDP-niveau met Soarian. geraadpleegd op 31 maart 2013. http://www.zorgvisie.nl/ICT/Nieuws/2011/11/Duits-ziekenhuis-behaalt-hoogste-EPDniveau-met-Soarian-ZVS012684W/ - - - Middel- en klein bedrijven, MKB. (2013). geraadpleegd op 31 maart 2013, Duitsland Dichterbij. http://www.mkb.nl/images/Exportbrochure%20Duitsland2010.pdf Nederlandse Vereniging voor Huidtherapeuten. (2013). geraadpleegd op 22 maart 2013. www.huidtherapie.nl Oedeem en oedeemtherapie. (2012). Lymfoedeem hoofdstuk 4, Dr R.J Damstra en Differentiële diagnostiek oedeem hoofdstuk 7, Dr J.D Banga, geraadpleegd op 22 maart 2013. Ria Nauta. (2011). ZORGPAD IN DE PRAKTIJK. geraadpleegd op 27 maart 2013. http://www.juliuscentrum.nl/Julius/Portals/4/UploadFiles/R%20Nauta.pdf Seeklinik Zechlin. Seeklinik Zechlin – Leitung. geraadpleegd op 27 maart 2013. http://www.asdonk-online.de/html/de/seeklinik_team.php Vertrek naar Duitsland. (2013). geraadpleegd op 30 maart 2013. bedrijf beginnen in Duitsland. http://www.vertreknaarduitsland.nl/werken/bedrijf-beginnen-in-duitsland/ Ziekenfondsen, hoe je te dekken in het buitenland?. (2012). geraadpleegd op 31 maart 2013. http://www.justlanded.com/nederlands/Duitsland/DuitslandGids/Gezondheid/Ziektekostenverzekeringen Zorg in Duitsland: een voorproefje. geraadpleegd op 22 maart 2013. http://www.50plusplein.nl/Lifestyle/art/7277/zorg-in-duitsland-een-voorproefje
