bijlage

Openbare consultatie door de Europese Commissie over vergroenen van het
Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB)
1. Waar gaat het om?
De Europese Commissie houdt tot 8 maart 2016 een openbare consultatie over het vergroenen van
het GLB, dat sinds 2015 van kracht is. Dit betreft drie regels:
-
-
-
Opgaaf van minimaal 5% ecologisch aandachtsgebied (in de enquête afgekort als “EAG”) op
uw subsidiaal areaal bouwland en tijdelijk grasland; minder dan 15 ha is vrijgesteld evenals
biologische teelt en blijvende gewassen (fruitteelt, boomkwekerij)
Minimaal drie gewassen telen op uw areaal bouwland. Bij 15-30 ha minimaal twee gewassen.
Vrijstelling bij minder dan 15 ha, op biologische bedrijven en op percelen blijvende
gewassen.
Instandhouden van blijvend grasland. Dit is grasland dat zes jaar achtereen is opgegeven als
grasland. Deze maatregel wordt in Nederland op nationaal niveau ingevuld. Maar er geldt op
basis van het nieuwe GLB wel een ploeg- en keerverbod van blijvend grasland in Natura 2000
gebieden.
2. Hoe vul ik de EU-consultatie in?
U gaat rechtstreeks naar de Nederlandstalige versie van de EU-consultatie door op onderstaande link
te klikken:
https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/greening-first-year?surveylanguage=nl
De vragenlijst kent zeven ‘delen’. In Afdeling I kunt u enkele bedrijfsgegevens invullen.
Suggesties voor antwoorden op de overige vragen vindt u hieronder. Hierbij zijn vetgedrukt de
vragen zoals geformuleerd door de Europese Commissie. Het staat u natuurlijk vrij om uw eigen
antwoorden te formuleren.
De openbare consultatie sluit op 8 maart 2016!
3. Afdeling II, Landbouw, milieu en klimaat
Bent u het ermee eens dat het milieu in landbouwgebieden moet worden beschermd?
Suggestie: “enigszins mee eens”
Bent u het ermee eens dat de landbouw een bijdrage moet leveren aan de inspanningen om
klimaatverandering te beperken?
Suggestie: “helemaal mee eens”
Bent u het ermee eens dat landbouwers financieel moeten worden beloond voor het toepassen van
milieu/klimaatvriendelijke landbouwpraktijken en voor de uiteindelijke levering van collectieve
milieugoederen?
Suggestie: “helemaal mee eens”
4. Afdeling III: gevolgen van vergroening
In welke mate zijn de vergroeningsverplichtingen (gewasdiversificatie, ecologisch aandachtsgebied en
instandhouding van blijvend grasland) bepalend voor de keuzes die u voor het beheer van uw
landbouwbedrijf maakt (bijvoorbeeld gewassoorten, niet in cultuur gebracht areaal)
Licht uw keuzen toe (maximaal 1000 tekens)
Suggestie: vult u dit in op basis van uw eigen ervaringen in 2015. Hierbij enige tekst om u hierbij van
dienst te zijn:
-
-
-
Gewasdiversificatie: voor gespecialiseerde telers (bijvoorbeeld pootaardappelen of tulpen op
meer dan 10 ha) heeft deze regel grote gevolgen omdat zij aan hun bouwplan een gewas
moesten toevoegen wat minder opbrengt en andere kennis vereist.
Ecologisch aandachtsgebied: waarschijnlijk in grote mate als u akkerbouwer bent met >15 ha
bouwland/tijdelijk grasland: u moest groenbemesters opgeven als vanggewassen (als mengteelt)
of dan wel eiwitgewassen of akkerranden opgeven
Instandhouding van blijvend grasland: in grote mate als u percelen in Natura 2000 gebieden
beheert (in verband met scheurverbod), en als u vaak grasland (ver)huurt voor aardappelen,
bollen of diverse tuinbouwgewassen.
Wat is naar uw mening op lange termijn de impact van de vergroeningsverplichtingen
(gewasdiversificatie, instandhouding van blijvend grasland, ecologisch aandachtsgebied) op het milieu
wat betreft:
Suggestie voor de antwoorden die u op deze vraag zou kunnen geven:
Bodemkwaliteit:
Koolstofvastlegging:
Biodiversiteit:
Op uw landbouwbedrijf /bepaalde
landbouwbedrijven
In uw land / in de EU
Licht positief
Neutraal
Positief
Licht positief
Neutraal
Positief
Reden: er is in 2015 ruim 150.000 hectare vanggewassen opgegeven en duizenden hectares aan
akkerranden en eiwitgewassen.
Zou u bij het huidige niveau van GLB-steun bereid zijn meer te doen dan momenteel
(productiemethoden met een hoger ecologisch ambitieniveau toepassen) om op lange termijn de
milieuwinst te vergroten?
Suggestie: nee
Wat is volgens u de impact van de vergroeningsregels in uw land op het productiepotentieel?
Korte termijn
Lange termijn
Op uw landbouwbedrijf /bepaalde
landbouwbedrijven
In uw land / in de EU
Licht negatief
Negatief
Licht negatief
negatief
Gelieve uw antwoord toe te lichten aan de hand van ten minste een voorbeeld
Suggesties:
-
5% ecologisch aandachtsgebied gaat op mijn bedrijf ten koste van het beteelbare oppervlak.
Dat kost geld. In Nederland was de gemiddelde grondprijs in 2015 € 57.000 per hectare.
Voldoen aan gewasdiversificatie betekent dat ik gewassen moet telen, die ik anders niet zou
telen. Ik word beperkt in mijn bouwplan hetgeen ten koste gaat van mijn marktoriëntatie.
De basislijst van elementen die als ecologisch aandachtsgebied (EAG) kunnen worden bestempeld, is
vastgesteld in Verordening (EU) nr. 1307/2013 van het Europees Parlement en de Raad. In
Gedelegeerde Verordening (EU) nr. 639/2014 zijn de subcategorieën van de
EAG-"landschapselementen" vastgesteld. De regeringen van de EU-lidstaten hebben uit die lijst de EAGsoorten geselecteerd waaruit hun landbouwers kunnen kiezen. Bijgevolg kunnen de lijst van
beschikbare EAG's en/of sommige voorwaarden / vereisten verschillen per EU-land. Welke van de EAGelementen zijn volgens u het gunstigst voor het milieu, met name voor de biodiversiteit? Gelieve er
maximaal drie aan te duiden.
U kunt hier kiezen uit een lijst. Suggestie:
-
Akkerranden
Vanggewassen
Sloten
Welke met de EAG's verbonden vereiste(n) beschouwt u als het meest effectief vanuit
milieuperspectief? Duid er maximaal twee aan.
Suggestie:
- Ander, namelijk: bodembedekking in de winter, ondiepe grondbewerking in plaats van
ploegen.
Licht uw keuze toe
Suggestie:
Vele van de eisen aan vergroenen zijn maatregelvoorschriften, maar dragen weinig tot niets bij tot
het doel. Denk bijvoorbeeld aan de minimum/maximum afmetingen van bodem, sloten, heggen etc.
Er zouden doelvoorschriften moeten komen, bijvoorbeeld gekoppeld aan equivalente certificering.
Doelen zouden kunnen luiden: verhoging van het percentage organische stof in de bodem, of
verbetering van de weidevogelstand. Dat zou pas echte vergroening zijn.
5. Deel IV: uitvoering van vergroening
Hoe beoordeelt u de uitvoering van de vergroeningsverplichtingen?
Suggestie: moeilijk / zeer moeilijk
Welke aspecten van de uitvoering van de vergroening zijn volgens u bijzonder lastig voor
landbouwers?
Gewasdiversificatie
De regels
Begrijpen
De regels
naleven
X
X
Geen. Het is
eenvoudig
Geen mening
/ Weet ik niet
Blijvend grasland
Ecologisch kwetsbaar
blijvend grassland
Ecologisch aandachtsgebied EAG
X
X
X
X
X
X
Vindt u dat een of meer van de volgende EAG-soorten bijzonder lastig toe te passen zijn voor
landbouwers? Selecteer er maximaal drie.
Suggestie:
- Akkerranden
- Sloten
- vanggewassen
Waarom vindt u de soort EAG "Landschapselementen – akkerranden" / sloten / vanggewassen (voor
alle drie beantwoorden) bijzonder lastig toe te passen voor landbouwers? (voornaamste reden)
Suggestie: “Is technisch moeilijk toe te passen / vast te stellen (bijvoorbeeld niet verenigbaar met
bepaalde lokale omstandigheden, gebrek aan flexibiliteit)”
Welke met de EAG's verbonden vereiste beschouwt u als het lastigst om toe te passen voor
landbouwers? Duid er maximaal twee aan.
Suggestie:
- Verplichte termijnen en/of voorgeschreven tijd gedurende welke de gewassen op het veld
moeten blijven staan
- Productieverbod
Als u kiest voor ‘ander’, zou u een opmerking kunnen maken, bijvoorbeeld m.b.t. akkerranden:
“problemen met dubbele betaling pijler 1/ pijler 2 (agromilieumaatregelen plattelandsbeleid)”
Waarom vindt u de eis inzake verplichte termijnen / voorgeschreven tijd gedurende welke de gewassen
op het veld moeten blijven staan het lastigst toe te passen voor landbouwers? (voornaamste reden)
Suggestie: Heeft ernstige economische gevolgen (voor het landbouwbedrijf / de landbouwbedrijven)
Waarom vindt u het productieverbod voor landbouwers het lastigst toe te passen? (voornaamste
reden)
Suggestie: Heeft ernstige economische gevolgen (voor het landbouwbedrijf / de landbouwbedrijven)
Indien u "ander" hebt geselecteerd, waarin schuilt de moeilijkheid van dat vereiste? (voornaamste
reden)
Suggestie: Is technisch moeilijk toe te passen (bijvoorbeeld niet verenigbaar met bepaalde lokale
omstandigheden, gebrek aan flexibiliteit)
Hoe schat u de beschikbaarheid in uw land van voorlichting, opleiding, technisch advies over de
vergroeningsverplichtingen (gewasdiversificatie, instandhouding van blijvend grasland en ecologisch
aandachtsgebied) en de milieudoelstelling van deze verplichtingen in het algemeen in?
Suggestie: Matig
Heeft het invullen van de steunaanvraag u in 2015 (vanwege de vergroening) meer tijd gekost dan in
2014?
Suggestie: Meer tijd
Verwacht u dat het in de toekomst (bijvoorbeeld volgend jaar) meer of minder tijd zal kosten om de
steunaanvraag in te vullen, bijvoorbeeld omdat u dan al vertrouwd bent met de informatievereisten?
Suggestie: Ongeveer evenveel tijd
Hebt u (vanwege de informatievereisten inzake vergroening) in 2015 een beroep op professionele
diensten (externe hulp) moeten doen voor het invullen van de steunaanvraag, terwijl dat in 2014 niet
nodig was?
Suggestie: dit hangt af van of u zelf de gecombineerde opgaaf (meitelling) invult of dat gedaan wordt door
een adviseur / boekhouder.
We weten dat, in 2015, van de ruim 60.000 opgaven, er 28.000 gedaan zijn door boekhouders / adviseurs.
6. Deel V. Gelijke concurrentievoorwaarden (mogelijkheid om landbouwbedrijven te
beheren op gelijke voet met landbouwers in andere EU-landen)
Welke EAG-soorten die in uw land niet beschikbaar zijn, zou u graag toegevoegd (beschikbaar gemaakt)
zien? Selecteer er maximaal drie.
Suggestie:
- Braakliggend land
- Landschapselementen – sloten
Bent u het ermee eens dat EU-landen (nationale autoriteiten) bepaalde voorwaarden / vereisten voor
EAG vaststellen die niet gelden voor landbouwers in andere landen?
Suggestie: Helemaal niet mee eens
Indien u het hier niet mee eens bent, gelieve in de lijst hieronder aan te geven welke voorwaarden /
vereisten die krachtens de EU-wetgeving (gedelegeerde en uitvoeringsverordening) voor besluit aan de
EU-landen (nationale autoriteiten) worden overgelaten, zouden moeten worden geharmoniseerd,
d.w.z. voor alle landbouwers in dezelfde situatie in alle EU-landen hetzelfde zouden moeten zijn.
Suggestie: “andere”
En vervolgens in het tekstvak:
“Landbouwers zouden de mogelijkheid moeten hebben om te kiezen voor doelgerichte vergroening.
Bijvoorbeeld: bodembedekking in de winter als doel. Laat hoe dat gerealiseerd wordt (wintergranen,
grasland, groenbemesters, etc) over aan de landbouwer.
In Frankrijk mogen gespecialiseerde maïstelers kiezen voor een bodembedekker te zaaien binnen twee
weken na de maïsoogst. Die moet tot uiterlijk 1 februari blijven staan. De maïstelers zijn dan vrijgesteld
van gewasdiversificatie. Zulke mogelijkheden zouden elders ook geboden moeten worden. Dit kan in de
vorm van certificering door een private (keten)partij. Dit maakt het systeem eenvoudiger zowel voor
landbouwer als voor de controlerende overheidsinstantie. “
Hebt u op het gebied van vergroeningsvereisten (gewasdiversificatie, instandhouding van blijvend
grasland en ecologisch aandachtsgebied) ervaring met of weet van specifieke problemen waarmee de
landbouwers in uw land worden geconfronteerd en waarmee landbouwers in een soortgelijke situatie
in een ander EU-land (andere EU-landen) niet worden geconfronteerd?
Suggestie: ja
Zo ja, om welke specifieke vereiste(n) gaat het?
Suggestie: sloten kunnen alleen worden gekozen als GEA in combinatie met een beheerde akkerrand. In
andere lidstaten geldt die eis niet.
Kunt u een of meer beste praktijken en/of een of meer besluiten van uw lidstaat inzake vergroening
(gewasdiversificatie, instandhouding van blijvend grasland en ecologisch aandachtsgebied) aanbevelen
die beschikbaar zijn voor landbouwers in een ander EU-land dan het uwe?
Ja
Zo ja, welk(e)?
Braak is niet toegestaan in Nederland
Sloten kunnen alleen worden gekozen als GEA in combinatie met een beheerde akkerrand. In andere
lidstaten geldt die eis niet.
Blijvend grasland in Natura 2000 gebieden is aangewezen als kwetsbaar. Maar in Denemarken is ondiepe
grondbewerking toegestaan. In Nederland is de situatie onduidelijk.
De lidstaten kunnen landbouwers toestaan een of meer vergroeningsvereisten na te komen door middel
van gelijkwaardige (d.w.z. alternatieve) praktijken, zoals aan EAG gelijkwaardige ecologische
braaklegging of instandhouding van landschapselementen, die zijn vastgesteld in bijlage IX bij
Verordening (EU) nr. 1307/2013. Gelijkwaardige praktijken moeten zijn gebaseerd op
agromilieuklimaatmaatregelen in het kader van de plattelandsontwikkelingsprogramma's van de
lidstaten of nationale/regionale certificeringsregelingen. Past u een van de in uw land beschikbare
praktijken die gelijkwaardig zijn aan de standaard vergroeningsverplichtingen toe of zou u dat willen
doen?
Als u deelnemer bent aan Veldleeuwerik of het akkerstrokenpakket, kunt u “Ik pas al (een van de)
gelijkwaardige praktijken toe” aankruisen
Anders is onze suggestie: “Ik zou (een van de) gelijkwaardige praktijken willen toepassen”
Bent u het ermee eens dat de beschikbaarheid van verschillende gelijkwaardige praktijken (op basis van
de in de wetgeving geboden keuze) een impact heeft op de gelijke concurrentievoorwaarden voor
landbouwers in verschillende EU-landen?
Suggestie: Helemaal niet mee eens
(argument: het gaat ons om doelgerichte regelgeving. Als de doelen voor landbouwers in alle lidstaten
dezelfde zijn, is er geen concurrentieverstoring. Landbouwers kiezen dan zelf de methoden die het beste
passen bij hun bedrijfsvoering)
Zijn er volgens u andere EAG-soorten die aan de huidige EU-lijst van EAG-soorten zouden moeten
worden toegevoegd?
Suggestie: ja
Zo ja, beschrijf dit element en mogelijke vereisten die aan de toepassing ervan kunnen worden
gekoppeld.
-
Bodembedekking in de winter. Maar laat het gewas over aan de landbouwer.
Ondiepe grondbewerking i.p.v. ploegen.
En geef mogelijkheden tot uitruil. Bijvoorbeeld bodembedekking geeft vrijstelling voor gewasdiversificatie
of ecologisch aandachtsgebied (EAG).
Vindt u dat bepaalde EAG-soorten zouden kunnen worden samengevoegd en hun voorwaarden met
elkaar in overeenstemming zouden kunnen worden gebracht?
Ja
Zo ja, specificeer en leg uit waarom.
De EU moet van middelvoorschriften naar doelvoorschriften, bijvoorbeeld bodembedekking of aantallen
soorten. Maar laat dan aan de landbouwer de keuze van het middel. Dat kan een landschapselement zijn,
een landbouwpraktijk of een bepaalde combinatie van gewassen. Neem dat op in certificering waarmee
de landbouwer aantoont te voldoen aan het vergroenen. Dit maakt het voor zowel landbouwer als
controlerende instantie allemaal veel eenvoudiger
Vindt u dat er EAG's zijn die gebaat zouden zijn bij een betere specificatie / verduidelijking op EUniveau van wat er van een landbouwer wordt vereist?
Zo ja, duid er maximaal drie aan en leg hieronder uit waarom.
Suggestie:
Landschapselementen – sloten
Arealen met vanggewassen of groenbedekking
Arealen met stikstofbindende gewassen
Licht uw selectie van EAG-soorten toe.
Sloten: Nederland vindt dat die te weinig bijdragen aan de biodiversiteit. Maar andere landen vinden van
wel.
Vanggewassen en eiwitgewassen:
- het gaat om verbetering van de bodemkwaliteit. De eis dat er twee gewassen gemengd moeten
worden, maakt toepassing echter nodeloos gecompliceerd en duur, en draagt niet bij aan het
doel. Bovendien wordt door de verplichte mengsels de beheersing van aaltjes ingewikkeld.
- De laatste inzaaidatum van 1 oktober zorgt in de praktijk vaak voor problemen.
- In Nederland wordt de eis gesteld dat de vanggewassen minimaal tien weken blijven staan. Deze
tien weken is geheel arbitrair.
- Het begrazen met schapen wordt door wetenschappers gezien als positief voor bodembedekking.
Daarom willen waterschappen ook graag dat dijken begraasd worden. Echter, sommige
autoriteiten vinden dat begrazen hetzelfde is als oogsten en niet als beheersmaatregel.
- Landbouwers kunnen maximaal de helft van de EAG-verplichting samen invullen. Maar waarom is
de groep beperkt tot maximaal 10? En waarom moeten de landbouwers in één gebied zitten? Dat
is niet doelgericht, maar beperkt wel de mogelijkheden.
Landschapselementen: de minimum/maximum dimensies die de Europese Commissie voorschrijft, zoals
de diameter van een boomkruin van een boom moet minimaal 4 meter bedragen, past geheel niet bij de
visie van de Europese Commissie (Frans Timmermans): ‘wees groot in grote zaken, klein in andere’.
Waarom moet Brussel bepalen hoe groot een boom of heg of vijver mag zijn? Dit zijn zaken die in de
praktijk talloze problemen opleveren met controles en voor enorme bureaucratie zorgen.
Zijn er volgens u bepaalde in de gedelegeerde verordening of in de uitvoeringsverordening vastgestelde
elementen / vereisten betreffende de toepassing / uitvoering van de verplichting inzake
gewasdiversificatie die zouden kunnen worden vereenvoudigd? Zo ja, licht toe.
Suggesties:
-
-
Het gaat om gewasrotatie, niet om gewasdiversificatie. Landbouwers weten al dat je aan
gewasrotatie moet doen voor behoud van opbrengst en kwaliteit. Deze eis is overbodig.
Eén inspectie voor de gehele vergroening zou voldoende moeten zijn. En geef de controleur
ruimte om te compenseren: als één onderdeel niet voldoende is, kijk waar juist meer dan aan de
voorwaarden voldaan wordt.
Niet altijd staan gewassen op de lijst. Landbouwers moeten de kans hebben om nieuwe soorten
toe te voegen. Spelt zou gezien moeten worden als een ander gewas dan tarwe. In veel
plantaardige sectoren zoals vollegrondsgroente is er een groot verschil tussen
najaar/winterteelten en voorjaars/zomerteelten.
Zijn er volgens u in de gedelegeerde verordening of in de uitvoeringsverordening vastgestelde
elementen / vereisten betreffende de toepassing / uitvoering van de verplichting inzake de
instandhouding van blijvend grasland die zouden kunnen worden vereenvoudigd? Zo ja, licht toe.
Suggesties:
Landbouwers ruilen en (ver)huren land, bijvoorbeeld voor de teelt van aardappelen en bollen. Door de
vergroeningsregels voor instandhouding van blijvend grasland zijn zij bang dat zij achteraf worden
geconfronteerd met regels. Dit beperkt de grondmobiliteit en leidt daardoor tot economische schade,
terwijl de biodiversiteit en het klimaat er niets mee opschieten.
Graslandvernieuwing ééns in de 5-10 jaar is belangrijk voor de productiviteit van het grasland. Op
kwetsbaar grasland zou daarom ondiepe grondbewerking (frezen) toegestaan moeten zijn. Het is niet of
slechts beperkt schadelijk voor biodiversiteit en klimaat, maar stelt de landbouwer in staat in een
inkomen van het land te halen.
7. Afdeling VI: overige aangelegenheden
Zijn er nog andere aangelegenheden waarover u het wil hebben, die niet aan bod zijn gekomen?
Suggestie:
“De kern van mijn betoog is: Brussel, denk in termen van doelen en niet in termen van maatregelen. We
moeten van maatregelvoorschriften naar doelvoorschriften. En geef het bedrijfsleven de ruimte om die
middels certificering in te vullen. “