kelders en kunstwerken Tekst: Prof. ir Nico Hendriks, BDA Dak- en Geveladvies BV Beeld: Albert F. van den Hout DA KENRA A D NU MMER 119 , A P R I L 2 014 z w e l m e m b r a ne n In het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië vormt de waterdichte afwerking van ondergrondse constructies een belangrijk segment van de bouwmarkt. Dat is ook geen wonder met al die overstromingen die ze daar elk jaar hebben. Voor de afdichting zijn er diverse systemen beschikbaar, variërend van bitumenbanen en gespoten bitumen (latex) emulsies tot twee-componenten kunststof systemen en bentoniet-banen. Van het totale marktsegment wordt het grootste gedeelte al tientallen jaren ingenomen door de bentoniet-banen, die bestaan uit twee lagen geotextiel met daartussen een vulling van bentoniet granulaat. Bentoniet heeft namelijk de eigenschap dat het bij aanraking met water zwelt, waardoor het systeem ‘zelfhelende’ eigenschappen heeft. Dat wil zeggen dat bij beschadiging van de banen, het opzwellende materiaal de beschadiging dichtdrukt. Het systeem kent echter ook wel een paar nadelen, zoals het relatief hoge gewicht (minimaal 5 kg.m-2) en het ‘losse’ karakter van de bentoniet korrels, waardoor de zelfheling niet altijd perfect tot stand komt. Dit eerste artikel gaat over het concept van het HydroBond systeem dat deze nadelen niet heeft. In een volgend artikel wordt verder ingegaan op details, diverse uitvoeringsaspecten en de mogelijkheden voor de Nederlandse markt. Kelder-afdichting met zwelmembraan – 1 Nieuw, innovatief concept voor de waterdichte afwerking van kelders en andere ondergrondse constructies D e firma John Newton & Company Ltd., gevestigd te Tonbridge bij Londen heeft al sinds 1848(!) ervaring met het droog maken en houden van kelders, voornamelijk door middel van allerlei ingenieuze pompsystemen en bijbehorende bouwkundige voorzieningen zoals leidingen, goten en putten. Tegenwoordig horen daar natuurlijk ook de nodige computergestuurde controlesystemen bij. Bij steeds meer projecten werd JN gevraagd ook de waterdichting aan de buitenzijde te leveren, hetgeen dan meestal gebeurde met een van de beschikbare bentonietbaan systemen. Dus liep men ook op tegen de nadelen en gingen ze op zoek naar mogelijke alternatieven. Na diverse experimenten viel de keuze op een zwelmembraan systeem, bestaande uit een speciale polymeer­laag van circa 1,2 mm dikte, 20 eenzijdig gecacheerd met een laag polyestervlies van minimaal 150 g·m-2. Het speciale polymeer bevat ongeveer 25% ‘superabsorbers’ die het product net als bij bentoniet een bepaalde zwelcapaciteit geven bij aanraking met water. Op pagina 23 is de machine te zien waarop 403 HydroBond wordt geproduceerd. Hierbij wordt het polyestervlies eenzijdig gecoat met het zwelpoly­ meer. Het is een opvallend schoon en goed controleerbaar proces. Door een aantal ingrepen bij de productie treedt de zwelling van het product enigszins vertraagd op, om te voor­komen dat het materiaal al volop begint te zwellen bij een regenbui tijdens de uitvoering, nog voordat het beton erop (of er tegenaan) wordt gestort. De toepassing Het zwelmembraan, voluit Newton 403 HydroBond geheten, wordt bij ieder kelderproject in ieder geval onder de funderingsplaat toegepast op een werkvloer. Het materiaal wordt met de vlieszijde naar boven aangebracht met overlappen van circa 100 mm breedte, die worden gekleefd met tweezijdig klevende tape. De kelderwanden kunnen op twee manieren waterdicht worden afgewerkt: 1.Bij verloren bekisting eveneens met Newton 403 HydroBond. 2.Bij wegneembare bekisting met Newton 404 HydroBond, een twee-componenten bitumenlatex emulsie die met speciale lage-druk spuitapparatuur wordt aangebracht, of bij aansluitdetails met de kwast of roller. Enige soorten verloren bekistingen zijn: • Betonplaten kelders en kunstwerken DA KENRA A D NU MMER 119 , A P R I L 2 014 z w e l me m b r a ne n Een kelderconstructie in uitvoering; de aansluiting komt overeen met de doorsnede en zal op soortgelijke wijze worden afgewerkt. De vloerplaat is aan de onderzijde voorzien van 403 HydroBond. • Stalen damwand • Voldoende stabiele klei- of kalkgrond • Houtachtige platen De tekening geeft een mogelijke doorsnede van een kelderafdichting met beide materialen. De werkwijze De overige afbeeldingen geven een indruk van de werkwijze zoals wordt getoond in het opleidingscentrum van John Newton. Van groot belang is dat insnijden bij hoeken en dergelijke zoveel mogelijk wordt voorkomen: de verwerkers wordt grondig geleerd gebruik te maken van vouwtechnieken, zoals wij dat in Nederland ook wel kennen bij de waterdichte afwerking van goten met zelfklevende EPDM-banen. Doorsnede van de aansluiting van een keldervloer (op staal gefundeerd) en een kelderwand, gemaakt met een isolerende bekisting. 21 kelders en kunstwerken DA KENRA A D NU MMER 119 , A P R I L 2 014 z w e l m e m b r a ne n Vouwen en plaatsen van het membraan bij een aan te sluiten (en al voorbereide) opstand. Vouwen van het membraan in de hoek. Hechten van het membraan tegen de opstand. Voorbereiding van de tweezijdig klevende tape. De uitvoering Installeren van het membraan na het passnijden; hierna worden de in- en uitwendige hoeken afgewerkt. 22 Voor de uitvoering zijn onder meer de volgende aanwijzingen van belang: • Alle materialen moeten droog worden opgeslagen en beschermd tegen beschadigingen. • Aanbevolen wordt te starten met de detailaansluitingen. • Het is van groot belang dat het hele oppervlak van de 403 HydroBond laag zorgvuldig wordt ontdaan van vuil en stof zoals dat nu eenmaal kan ontstaan tijdens het betonvlechten, alvorens over te gaan tot het storten van beton. • Het oppervlak moet ook worden gecontroleerd op beschadigingen die tijdens het betonvlechten kunnen zijn ontstaan; beschadigingen moeten kelders en kunstwerken DA KENRA A D NU MMER 119 , A P R I L 2 014 z w e l me m b r a ne n Overzicht van de productie machine. worden gerepareerd conform de verwerkingsrichtlijnen van JN. • Het betonstorten dient bij voorkeur binnen 5 dagen na het aanbrengen van de 403 Hydrobond laag plaats te vinden; omdat dit afhankelijk van de bouwplaats- en weersomstandigheden niet altijd haalbaar is moet in ieder geval als maximum toelaatbare periode 28 dagen worden aangehouden. Bij dergelijke langere periodes moet het oppervlak van het materiaal voor het storten opnieuw worden geïnspecteerd. • Betonstorten mag nooit plaatsvinden op een ijslaag of bevroren product. Conclusie Het nieuwe HydroBond concept van John Newton voor kelderafdichtingen biedt een interessant alternatief voor de klassieke afdichting met bentonietbanen: het systeem is een factor 4 lichter en kent geen ‘leegloop’ verschijnselen. Maar, ook bij dit systeem moet grote aandacht worden besteed aan een zorgvuldige uitvoering. Het lijkt wel dakdekken. Enige onafhankelijk vastgestelde eigenschappen 403 HydroBond (Zwelmembraan) • nominale afmetingen (rollen) - min. dikte - min. massa - kleur • zwellingscapaciteit (ISO 1817), bij 20 °C - volumetoename na eenzijdige waterbelasting - volumetoename na onderdompeling in water • waterdampdiffusieweerstand (EN 1931) • waterdichtheid na 400 kPa/72h (EN 1928) • weerstand tegen chemicaliën - waterdichtheid (EN 1847 / BS EN 1928) na 28 d in Ca(OH)2 bij 2 kPa/24 h • c ompatibilitet met bitumen (EN 1548 / BS EN 1928) - na 28 d bij 2 kPa/24 h • nageldoorscheurweerstand (EN 12310-1) • afschuifweerstand gekleefde overlap (EN 12317-2) • weerstand tegen statische belasting (EN 12730) • treksterkte (EN 12311-2) - machine-richting - loodrecht op machine-richting 404 HydroBond-LM (vloeibaar aangebracht membraan) • - min. dikte, na uitharding - min. massa, na uitharding • waterdampdiffusieweerstand (EN 1931) •w aterdichtheid na 200 kPa/72h (EN 1928) : 20.0 m x 1.0 m/10.0 m x 2.0 m : 1.20 mm : 1.235 kg·m-2 : wit / grijs : 105 %(V/V) : 145 %(V/V) : 0.78 m : waterdicht : waterdicht : waterdicht : ≥ 135 N : ≥ 100 N.(50 mm)-1 : waterdicht : ≥ 350 N.(50 mm)-1 : ≥ 265 N.(50 mm)-1 : 1.5 mm : 1.1 kg.m-2 : 72.4 m : waterdicht Bronnen • ‘BDA Agrément® BAB 14-031/01/A: Newton 403 HydroBond and Newton 404 HydroBond-LM’, 2014.02.15. • Hendriks, N.A. en A.F. van den Hout: ‘Inspection report Newton 403 and 404 HydroBond, workshop, projects and factory’, BDA report 13-G-0153, 2014.01.29. 23 AABOTOOLS Gereedschap voor professionals. Het beste Gereedschap voor elke klus. Foto:GereedschapshowroominAmsterdam Om goed werk te kunnen leveren is het van belang om over het juiste gereedschap te beschikken. Met name wanneer het specialistische werkzaamheden betreft zoals het maken van daken, verwerken van zink of stofvrij werken in de bouw is het belangrijk dat gereedschap weloverwogen wordt gekozen. Hierdoor wordt het werk makkelijker, draaglijker en zelfs minder tijdrovend. De voordelen van AaboTools • OnderdeelvanAaboTrading:demeestcomplete dakgroothandelvanNederland. •Bijna30jaarervaringindebranche. •Landelijkedekkingverdeeldover16vestigingen. Maar hoe weet u welk gereedschap u het best kunt gebruiken en welke mogelijkheden u heeft om het werk gemakkelijker te maken? En belangrijker nog; hoe zorgt u ervoor dat u gemakkelijk en snel kunt beschikken over specialistisch gereedschap? AaboTools is de nieuwste uitbreiding van Aabo Trading en richt zich g eheel op het leve ren en adviseren van gereedschap voor vakspecialisten in de dak- en bouwbranche. Geheel in lijn met onze One-Stop-Shopping filosofie hebben wij elk van onze 16 vestigingen ingericht met een uitgebreide gereedschap showroom voorzien van het meest gangbare gereedschap alsook tools voor specialistische werkzaamheden. •Zeerruimassortiment:voorelkekluskunnenwijhet juistegereedschapadviserenenleveren. • Alle16Aabo-vestigingenzijningerichtmetuitgebreidegereedschapshowroomsvoorzienvande meestrecentegereedschappen.Zogrijptunooitmis. • Presentatie en advisering op de werklocatie is mogelijkdankzijonzespecialeAaboToolsdemobus. Vraaguwcontactpersoonnaardemogelijkheden! Vanaf nu kunt u ook voor het beste gereedschap dus gewoon terecht bij 16 vestigingen van Aabo Trading! Of we rijden bij u voor met onze AaboTools demobus. Neem contact met ons op om een afspraak op locatie te maken. GereedschapshowroominNijmegen AABOTOOLS Gereedschap voor professionals. Verkoopadviseur Zuid-Oost Bart Raats 06-23261948 [email protected] Verkoopadviseur Noord-West Cees Vink 06-25440581 [email protected] www.aabotools.nl Aabo Trading Almere B.V. Tel. 024-6782035, [email protected] Aabo Trading Amsterdam B.V. Tel. 024 6782045, [email protected] Aabo Trading Beverwijk B.V. Tel. 024-6782050, [email protected] Aabo Trading Breda B.V. Tel. 024-6782090, [email protected] Aabo Trading Cuijk B.V. Tel 024-6782055, [email protected] Aabo Trading Deventer B.V. Tel. 024-6782060, [email protected] Aabo Trading Drachten B.V. Tel. 024-6782001, [email protected] Aabo Trading Eindhoven B.V. Tel. 024-6782030, [email protected] Aabo Trading Maastricht B.V. Tel. 024-6782085, [email protected] Aabo Trading Nijmegen B.V. Tel 024-6782020, [email protected] Aabo Trading Roermond B.V. Tel. 024-6782095, [email protected] Aabo Trading Tilburg B.V. Tel. 024-6782075, [email protected] Aabo Trading Utrecht B.V. Tel. 024-6782015, [email protected] Aabo Trading Zoetermeer B.V. Tel 024-6782010, [email protected] Aabo Trading Zwijndrecht B.V. Tel. 024-6782040, [email protected] Aabo Trading Zwolle B.V. Tel. 024-6782065, [email protected]