enterocolitis of dikke buikenziekte

ENTEROCOLITIS OF DIKKE BUIKENZIEKTE
Wat is de oorzaak en hoe kunnen we deze ziekte voorkomen en/of
bestrijden?
Tekst: Bert Apperlo
< Foto: www.konijnenvoeders.nl
De aanleiding om dit artikel te schrijven is de vraag van heel veel fokkers
die met dit ernstige ziektebeeld te maken hebben:
Wat kunnen we doen tegen Dikke BuikenZiekte (DBZ) In de Nederlandse
vakbladen is er naar mijn mening nog geen artikel verschenen
waarin alle aspecten die met DBZ te maken hebben, op een rijtje zijn gezet.
Wel is er de nodige tegenstrijdige berichtgeving.
Het doel van dit artikel is om meer duidelijkheid te verschaffen en op deze wijze het
sterftecijfer onder onze raskonijnen te verlagen.
De bronnen waaruit is geput om dit artikel vorm en inhoud te geven zijn o.a.:
De wetenschappelijke artikelen in het Duitse fokkersblad ‘Kaninchen’, waar ik al vele jaren op ben
geabonneerd en waarin uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek over DBZ worden
gepubliceerd door dierenartsen die werkzaam zijn aan universiteiten en die zelf ook topfokker
zijn.
In Duitsland is men met het onderzoek naar DBZ verder gevorderd dan in Nederland.
Onze jarenlange fokervaring. Jaarlijks fokken wij circa 100 jongen op en helaas hebben wij vanaf
2001 ervaring met DBZ.
In de beginfase stierven er grote aantallen (circa 50%).
We hebben in die tijd verschillende therapieën praktisch getest en bijgesteld.
Door onze ‘combinatietherapie’ hebben we de ziekte DBZ inmiddels aardig onder controle.
We tellen nu minder dan 5 DBZ dode konijnen per seizoen.
Eén van mijn zonen (Erik) is bijna afgestudeerd als dierenarts.
Wij hebben veel contact over de fysiologische en pathologische aspecten van deze ziekte.
Mede door zijn studie hebben wij toegang tot veel wetenschappelijke literatuur op dit gebied.
Bij het bestuderen daarvan helpt mijn paramedische achtergrond om de materie te begrijpen en
te doorgronden.
Wat is de veroorzaker van Enterocolitis of Dikke BuikenZiekte?
Het antwoord is simpel. DBZ wordt veroorzaakt door een bacterie: de Clostridium Perfringens
type 4 (CP4).
Er zijn verschillende soorten Clostridium-bacteriën,
maar deze specifieke ondersoort veroorzaakt DBZ bij konijnen.
Het is een ziekte die zich de laatste 10 jaar in West-Europa heeft ontwikkeld.
De oorsprong van dit Clostridium-type is niet duidelijk.
Wel weten we dat bacteriën zich, net als virussen, kunnen ontwikkelen en vermeerderen en
kunnen veranderen,
waardoor ze meer of minder ziekteverwekkend worden.
Als voorbeeld noem ik de Mexicaanse griep, een nieuwe variant van de vele griepvirussen.
De Clostridium Perfringens type 4 is dus een bacterievariant die in West-Europa al circa 10 jaar
voorkomt en helaas zijn de meeste
konijnenfokkerijen met deze specifieke ziekteverwekkende bacterie besmet.
De verspreiding van DBZ is snel gegaan doordat er
tegenwoordig veel dieren, bijvoorbeeld op of na
tentoonstellingen,
worden uitgewisseld onder fokkers uit veel
verschillende landen.
Worden alle konijnen ziek als ze met deze CP4bacterie in aanraking komen?
Nee, gelukkig niet. Daarvoor zijn er nog een aantal
bijkomende factoren noodzakelijk.
Leeftijd, voeding en weerstand zijn hiervan de allerbelangrijkste.
Leeftijd
Een jong konijn kan tot een leeftijd van 8 à 9 weken niet dezelfde voedingsstoffen verteren als
de moeder.
Hiervoor zijn twee redenen te noemen:
Allereerst is de maaginhoud bij een jong konijn nog lang niet zo zuur als bij een dier vanaf 10
weken.
De pH-waarde in de maag van een volwassen konijn bedraagt 1-2 (zuur); dit zorgt ervoor dat de
meeste schadelijke bacteriën gedood worden voordat de
voedselbrij de maag verlaat.
Bij jonge konijnen ligt de pH-waarde een stuk hoger, nl. op 5-6,5 (7 is neutraal, 14 is sterk
basisch).
Hierdoor wordt de maaginhoud veel minder zuur.
Bepaalde bacteriën, waaronder CP4, kunnen dan in de darm terecht komen en daar het
ziekmakende proces starten.
Ten tweede omdat de enzymen die nodig zijn om bepaalde voedingsproducten te verteren pas
vanaf circa 8 weken door het jonge konijn kunnen worden aangemaakt. Tevens moet de eigen
darmflora nog worden opgebouwd.
Graag verwijs ik u naar twee uitstekende artikelen van Wilco Versloot in ‘KDM’ 2 en 3 van 2009,
waarin de normale gezonde spijsvertering van het konijn wordt beschreven.
Hierdoor wordt dit artikel gemakkelijker te lezen en te begrijpen.
Voeding
Het konijn is een planteneter, maar verschilt in zijn spijsvertering enorm ten opzichte van
andere planteneters. Een konijn heeft in verhouding tot andere dieren de grootste
blindedarm. Het kan grote hoeveelheden voedsel tot zich nemen, maar eet in principe 60 tot 80
keer per dag een klein beetje. Daarbij worden in de dikke darm de makkelijk en moeilijk te
verteren vezels gescheiden. De verteerbare vezels gaan naar de blindedarm. De moeilijk te
verteren vezels worden via de endeldarm snel uitgescheiden of uitgepoept, maar veroorzaken
toch prikkeling en vulling van de darm waardoor deze actief blijft en zorgt tevens voor een goede
verdeling van de voedselbrij in de darm.
Ze zijn daarom onmisbaar. Deze moeilijk verteerbare vezels
bevinden
zich vooral in geschikt konijnenhooi.
Konijnenhooi is bij voorkeur van de eerste snede, is van weinig of onbemest land, is bij voorkeur
wat grovere stengel met veel kruiden
(zoals weegbree en kamille), is absoluut stof- en schimmelvrij, ziet er mooi groen uit en ruikt
fris.
Daarom is het bijvoeren met prima konijnenhooi onmisbaar voor een goede spijsvertering.
Als er onvoldoende van dit hooi beschikbaar is kan ook gerstestro deze functie enigszins
overnemen.
Als er onvoldoende beweging in het maag-/darmkanaal van het konijn is, dan kunnen de
ziekmakende bacteriën,
(zoals CP4) zich vermeerderen en de konijnen ziek maken.
Bovendien worden de maag- en darminhoud dan minder zuur, waardoor CP4 zich nog sneller
vermenigvuldigt en het ziekteproces nog sneller op gang komt.
Daarnaast heeft een jong konijn moeite met het verteren van grote hoeveelheden eiwitten.
In de meeste standaard konijnenkorrels zit ongeveer 16 tot 17% ruw eiwit.
Dit is een prima percentage voor de snelle groei van het jonge konijn, maar voor het risico van de
toename van ziektes is het eigenlijk te hoog.
Door het hoge eiwit percentage wordt de inhoud van de maag bij de jonge konijnen nog minder
zuur en kunnen er nog meer ziekteverwekkers,
zoals CP4, in de darm komen.
In Duitsland worden er sinds kort speciale opfokkorrels geproduceerd met een eiwitpercentage
van slechts circa 5 %.
Dit heeft wel een langzamere groei tot gevolg, maar vermindert de kans op ziektes, zoals DBZ.
Door de hoeveelheid normale biks tot een leeftijd van circa 8 weken te verminderen tot 60 à
70% van wat men gewend is,
in combinatie met het aanbieden van voldoende goed konijnenhooi is er aantoonbaar minder
sterfte als gevolg van DBZ en wordt grotendeels hetzelfde effect bereikt als met de biks met
een laag eiwit- gehalte.
Zelf voeren wij de jonge konijnen tot 12 weken twee keer per dag, waarbij de biks 4 à 5 uur na
het verstrekken op moet zijn, anders wordt het restant biks verwijderd. Goed konijnenhooi
blijft beschikbaar tot circa twee uur voor de volgende maaltijd.
Vanaf een leeftijd van 12 weken worden de konijnen 1 keer per dag gevoerd;’s avonds tussen
18.00 en 20.00 uur.
Het is belangrijk om te onthouden dat de spijsvertering van een konijn alleen op gang blijft
doordat het steeds opnieuw voedsel tot zich neemt.
In de diergeneeskunde is een gezegde: ‘Een konijn dat niet eet is een dood konijn’.
Voor een goede spijsvertering heeft het konijn een zogenaamde gezonde en stabiele darmflora
nodig.
In de gehele darm bevinden zich ‘gezonde’ bacteriën en enzymen die noodzakelijk zijn voor een
goede vertering.
Hierbij spelen ook melkzuurbacteriën een belangrijke rol.
Een gezonde darmflora zorgt voor een goed functionerend darmslijmvlies en voorkomt de
vermeerdering van ziekmakende bacteriën zoals Clostridium Perfringens 4, veroorzaker van DBZ,
Escherichia Coli, veroorzaker van Acute Dysenterie, en verschillende Coccidiën, die Coccidiose
kunnen veroorzaken.
< Blindedarm keutels
Weerstand
Het ene konijn heeft meer weerstand dan het andere.
We zien dat terug in het nest; soms worden er enkele jongen ziek, terwijl de anderen
voorspoedig doorgroeien.
Deze weerstand wordt door twee hoofdaspecten bepaald.
Allereerst door de natuurlijke weerstand of vitaliteit; het ene konijn is nu eenmaal vitaler dan
het andere.
Deze eigenschappen komen van beide ouderdieren;
jongen die deze natuurlijke weerstand in onvoldoende mate hebben, dienen uitgesloten te worden
van verdere fokkerij.
Overigens kunnen konijnen evenals andere levende organismen drager zijn van een
ziekteverwekker zonder zelf ziek te worden, maar ze kunnen de ziekte wel doorgeven aan
anderen waarmee ze in contact komen, of zelf ziek worden als hun weerstand afneemt.
Mijn advies is dan ook om eventuele ziektebeelden goed in de fokadministratie op te slaan en
hiermee rekening te houden bij de selectie.
Ook ontvangen de jonge konijnen via de moedermelk antistoffen tegen bepaalde
ziekteverwekkers;
hierbij is de moeder dus medebepalend voor de directe weerstand van de jongen.
De naam Dikke Buiken Ziekte is gegeven omdat de zieke, meestal jonge, konijnen met een dikke
buik stil in een hoekje zitten.
Deze dikke buik ontstaat doordat de niet verteerde voedselbrij geïnfecteerd is geraakt door
CP4.
De afvalstoffen van de bacterie CP4 veroorzaken een vergiftiging en verlamming van de darm.
Tevens raakt het darmslijmvlies beschadigd; daardoor wordt de voedselbrij onvoldoende verder
getransporteerd.
Daarnaast ontstaat er gasvorming in de darm vanuit de stagnerende voedselbrij, waardoor deze
nog verder uitzet.
Het konijn voelt zich doodziek en eet en drinkt niet meer; daardoor wordt de voedselbrij
helemaal niet meer verder getransporteerd waardoor bovenstaande processen nog verder
doorzetten.
Het konijn zal in de meeste gevallen sterven.
Het is de kunst om het ontstaan van deze vicieuze cirkel te voorkomen of bij ziekte te
onderbreken.
Ik kom hier later nog op terug.
De risicofactoren voor DBZ op een rijtje:Besmetting via de moeder met de bacterie CP4Te
eiwitrijke en teveel voeding ( biks)Te weinig konijnenhooi en schoon drinkwater beschikbaar.
Onvoldoende hygiëne in het hok.
Onvoldoende opbouw van gezonde darmflora.
Andere ziektebeelden waardoor de gezonde darmflora vermindert en het darmslijmvlies
beschadigd raakt, zoals bij Coccidiose en Acute Dysenterie, waardoor het konijn vatbaarder
wordt voor DBZ.
Hoe kunnen we deze risicofactoren verminderen en/of uitschakelen?
(1) Besmetting via de moeder met de bacterie CP4.
In onze Nederlandse konijnenbestanden zijn de meeste dieren besmet met
CP4.
Als de jongen circa 17 dagen zijn en het nest(kastje) uitgaan, geven we een
7-daagse drinkwater kuur met Bacivet S,(1 gram per liter water).
Hierin bevindt zich het antibioticum Bacitracine, dat de CP4-bacterie
dood.
Dit antibioticum is verbonden met zink; daarom wordt het ook wel zink-Bacitracine genoemd.
Maar zink is slechts het ‘bind’ middel in de poedervorm en niet de werkzame stof.
Door de moeder slechts één keer per dag bij de jongen te laten om te drinken, vermindert de
kans op besmetting.
Dit kan men bereiken door twee hokken naast elkaar te creëren, met een afsluitbare doorgang.
Tevens is door onderzoek aangetoond dat het sterfte cijfer aan DBZ afneemt als men de jongen
vroeg speent, nl.
op een leeftijd van circa 30 dagen. Wij houden zelf 35 dagen, oftewel 5 weken aan.
Het is dan wel aan te bevelen om bij het spenen opnieuw een 7-daagse kuur met Bacivet S te
geven en de jongen niet in een ander hok te plaatsen,
want dit geeft alleen maar stress, waardoor de spijsvertering verstoord kan raken.
(2) Te eiwitrijke en teveel voeding (biks)
Beperk de biks zoals hierboven omschreven tot 60 à 70% van wat men gewend is.
Wellicht zullen ook de Nederlandse voederfabrikanten, in navolging van de Duitse, een speciale
biks met een laag eiwitgehalte gaan produceren.
Zelf voeren wij ‘s morgens de jonge dieren tot circa 9 weken ook gemengd voer, bekend als
‘konijnenmuesli’.
Dit heeft een lager ruw eiwitpercentage (circa 14%), bevat meer vitamine C en vormt mede
daardoor een gezondere darmflora,
die noodzakelijk is als afweer en om het voedsel goed te kunnen verteren.
Vooral direct na het spenen de biks beperken!!
(3) Te weinig konijnenhooi en schoon drinkwater beschikbaar
Zorg dat er altijd voldoende goed konijnenhooi beschikbaar is; dit zorgt voor een goede passage
van de voedselbrij, voor een gelijkmatige verdeling van deze brij in het darmkanaal en werkt
positief op de gezonde darmflora. Als de jongen 10 dagen oud zijn beginnen ze al aan de nestrand
te knagen; daarom is het verstandig om goed hooi beschikbaar te stellen voor de nestbouw, of
vanaf een leeftijd van 10 dagen dagelijks wat hooi in het nest te geven. Daarmee komt de
gezonde darmflora eerder op gang. Goed hooi is naar mijn mening onmisbaar in de
konijnenfokkerij. Ook schoon drinkwater is noodzakelijk; dat lijkt vanzelfsprekend. Dit is nodig
om de droge voeding voldoende soepel en vloeibaar te maken. Bovendien is water een belangrijke
bouwstof voor elk levend organisme. In onze fokkerij voegen we altijd 0,2 ml chloor toe per liter
water; dat is dus 0,2 promille!! Het doodt eventuele bacteriën, virussen en coccidiën in de maag
en de drinkflessen blijven aan de binnenzijde mooi schoon.
(4) Onvoldoende hygiëne in het hok
Dit spreekt voor zich. Zorg voor voldoende ruime hokken en maak ze
regelmatig schoon. Als de jongen nog bij de bij
de moeder zijn,
het hok minstens één keer per week
schoonmaken.
Zorg dat de bakken en drinkflessen schoon zijn.
Voederresten die niet gegeten worden, zoals
groenvoer, verwijderen.
Hooi verstrekken via een binnenruif, zodat er zo min mogelijk over gelopen
wordt en de kans op besmetting zo klein mogelijk wordt.
(5) Onvoldoende opbouw van gezonde darmflora
Dit item is in bovengenoemde punten al aan de orde geweest.
Ik wil er aan toevoegen dat groenvoer met kruiden, zoals weegbree, kamille, paardebloem en wat
klaver, naast gewone grassen, mits met mate en niet nat verstrekt, prima voer vormt, dat ook de
darmflora positief stimuleert.
Veel fokkers voegen een vorm van een zuur toe aan het drinkwater, zoals natuurazijn of
appelazijn.
Dit heeft, mits in goede concentraties verstrekt, een positief effect. De zuurgraad in de maag
bij het jonge konijn zal daardoor lager (zuurder) worden, waardoor ziekmakende bacteriën en
coccidiën eerder sterven en de gezonde darmflora, zoals de melkzuurbacteriën, zich beter
kunnen ontwikkelen. Hierdoor neemt de afweer toe.
De prijs voor 5 liter ligt rond de 20 euro en is te koop bij http://www.webshopvantilburg.com.
De dosering is ca 1 eetlepel / table spoon per liter drinkwater volgens de verpakking.
Ik geef zelf 5 ml per liter.
Medicatie op voorraad
Eigenlijk zou het zo moeten zijn dat alle fokkers die meerde nesten per jaar kweken, bacivet en
infacol of SAB simplex in huis hebben.
Dit is van groot belang want dikke buikenziekte slaat onverwachts en op de meest ongelegen
momenten toe.
Ik heb altijd een voorraad van deze middelen in huis om acuut in te grijpen als het zich voordoet.
Mocht u een van deze middelen nodig hebben kunt u deze bij mij ophalen, ik wil indien
noodzakelijk ook per post versturen.
Probeer eerst in uw naaste omgeving deze middelen te kopen, maar ik ben altijd bereid te helpen.
Andere ziektebeelden
Bijvoorbeeld door Coccidiose en Acute Dysenterie vermindert de gezonde
darmflora de afweer tegen ziekteverwekkers.
Coccidiose kennen we allemaal wel. Wanneer de eerste tentoonstellingen
beginnen, raken de dieren van slag af.
Meestal gaat dat spontaan weer over; dit ziektebeeld komt ook voor bij jonge
konijnen.
Bij acute dysenterie is er sprake van zeer waterige ontlasting.
Bij dit ziektebeeld drogen de jonge konijnen zeer snel uit en sterven vaak
snel.
De acute dysenterie wordt veroorzaakt door Escherichia coli en kan (preventief) bestreden
worden met neomycine of Baytril of
Emdotrim 10 % sol (trimethoprimum + sulfadiazinum) door het drinkwater te doen.
Coccidiose kan bestreden worden met een coccidostaticum zoals ESB3, met de werkzame stof
sulfaclozine natrium.
Ook wordt er door sommige fabrikanten een Coccidiose antibioticum (robenidine) aan de korrel
toegevoegd. Door deze biks tijdens de opfok te voeren en zonodig preventief tegen Acute
dysenterie te kuren, zal de gezonde darmflora niet beschadigd raken en ontstaat er een hogere
weerstand tegen de CP4 die DBZ veroorzaakt.
Dit is in Duitsland door onderzoek aangetoond.
Konijnen die eenmaal DBZ hebben gehad, hebben antistoffen gemaakt tegen CP4 en hebben
daardoor een sterkere afweer en een veel kleinere kans om opnieuw DBZ te krijgen.
Wat moeten we doen om de (jonge) konijnen die acuut ernstig ziek zijn geworden en kennelijk
DBZ hebben uit de vicieuze cirkel te krijgen om zo de dood te voorkomen? Een konijn dat niet
eet of drinkt is immers een …dood konijn.
Behandeling van een acute vorm van Dikke Buiken Ziekte
Biks direct verwijderen. Met een spuitje het konijn een hoge concentratie Bacivet S (1 gram per
50 ml water) in de bek spuiten en zorgen dat het konijn slikt door met de spuit de tong te
stimuleren en of door over de keel te strijken.
Dit inspuiten in de bek tenminste 4 maal per dag herhalen (2ml per keer). Tevens Bacivet door
het drinkwater doen.
Om de gasvorming in de buik af te breken dient men Infacol te geven.
1 ml bevat 40 mg simeticon; een flesje bevat 50 ml. Dit is via de apotheek / drogist verkrijgbaar,
is niet zo duur en wordt ook gebruikt bij mensen die een maagonderzoek krijgen om gasvorming
en een opgeblazen gevoel tegen te gaan.
Het lijkt op en ruikt als een soort vloeibare pepermunt.
Ik heb nu van een Duitse fokker een vergelijkbaar middel gevonden op de Duitse markt.
Dit middel heet SIMPLEX, de samenstelling: uitgaande van 1 ml (25 druppels) Simeticon 69.19 mg
/dimeticon 350 64 mg.
Simplex kost ca. 4,95 per 30 ml.
Ook verkrijgbaar bij de Apotheek in Duitsland, prijs kan oplopen tot 7,60.
Ik heb dit online besteld bij http://www.quick-pharma.de
Ik gebruik normaal als ik het nodig heb Infacol, alleen is dit erg dik en plakkerig, en er blijft
altijd veel aan de buitenkant van het spuitje hangen met opzuigen.
Daarom heb ik nu eens Simplex besteld om te kijken hoe vloeibaar dit is.
Het is even dik als de infacol maar zit in een glazen flesje en is er makkelijker uit te zuigen.
Het grote voordeel van Simplex is dat hest bestanddeel Simeticon 30 mg meer werkzame stof
bevat dan infcol en 60% meer werkzame stof dan een middel dat
Aeropax heet en ook veel gebruikt word.
De omvang van de buik wordt snel kleiner doordat de gassen worden afgebroken en het dier
herstelt sneller.
Aanbieden van kruidenrijk hooi en een beetje groenvoer, bij voorkeur paardebloem, weegbree,
kamille of peterselie.
Bij herstel pas zeer langzaam weer enige biks verstrekken, zorg dat de konijnen goed hooi tot
hun beschikking hebben.
Start de biks pas weer langzaam als de dieren weer voldoende hooi eten.
Samenvattend beveel ik de volgende preventieve maatregelen voor Dikke Buiken Ziekte
aan:Vanaf 10 dagen hooi in het nest verstrekken.
Tot een leeftijd van 9 weken minder biks voeren als voorheen, circa 60 à 70%, vooral in de
periode direct na het spenen de biks beperken.
Vanaf 17 dagen een 7-daagse preventieve kuur Bacivet S in het drinkwater doen.
Vroeg spenen tussen 30 en 35 dagen. Bij het spenen opnieuw een kuur van 7 dagen Bacivet S.
Altijd goed konijnenhooi beschikbaar tot enkele uren voor het voeren.
Zorg voor voldoende hygiëne; dit wordt ook bevorderd door de voedster grotendeels gescheiden
te houden van de jongen.
Hierdoor wordt de infectiedruk lager en de kans op ziek worden kleiner.
Zorg voor voldoende vers drinkwater met 0,2 ml chloor per liter, desgewenst aangevuld met
appelazijn of een ander natuurlijk zuur in de juiste concentratie.
Als er medicijnen (antibiotica) door het drinkwater worden gegeven dan de oplossing dagelijks
geheel verversen en geen andere producten toevoegen.
Na 9 weken kan het krachtvoer langzaam opgehoogd worden, wel zorgen dat er voldoende hooi
wordt gegeten.
De eventuele groeiachterstand kan dan nog worden ingehaald.
Selecteren op vitaliteit; fok met gezonde dieren met een hoge weerstand.
Ontstaat het ziektebeeld opnieuw of bij oudere dieren in acute vorm, dan direct de maatregelen
onder 1 t/m 5 toepassen.
Naschrift
Zoals ik in de inleiding al heb aangegeven, heb ik voor dit artikel ook Duitse vakliteratuur
gebruikt,
met name artikelen van Dr. Wolfgang Schlolaut, Dr. Evelin Ulrich en Dr. Detleff Ullrich.
Ik hoop van harte dat ik hiermee de fokkers een handleiding heb gegeven om deze ernstige
konijnenziekte, als gevolg waarvan normaal gesproken veel konijnen sterven, onder controle te
krijgen, zodat het plezier in onze mooie hobby niet verloren gaat.
Ook hoop ik hiermee te bereiken dat er niet onnodig dieren sterven aan een ziekte die in de
meeste gevallen,
bij tijdige signalering goed te voorkomen en te behandelen is.
In onze fokkerij is het sterftepercentage door de combinatie van bovengenoemde maatregelen
teruggebracht tot circa 5 %. Als voorbeeld noem ik ons succes op de laatst gehouden Noordshow
in januari 2009, waar wij de mooiste voedster van de show exposeerden. Deze voedster heeft op
een leeftijd van circa 6 weken ook
(in lichte mate) DBZ gehad, maar is door de combinatie van bovengenoemde maatregelen toch
uitgegroeid tot een waar topdier.
Paardenmuesli zeer geschikt voor konijnen
Zie rubriek krachtvoeders !!!!
Op de website van Havens heb ik tot mijn grote verbazing gezien dat er nu toevoegingen in het
konijnenvoer zitten tegen dikke buikenziekte oftewel enterocolitis. Voor meer informatie kijkt u
even in de rubriek krachtvoer. Ik heb de overstap gemaakt van Kuni Fibermix naar de Havens
reform kruiden muesli voor paarden.
uit het Duitse fokkersblad "Kaninchen".