Gepersonaliseerd leren en gemeen

Gepersonaliseerd leren
Onlangs verscheen een bijdrage van hoogleraar Edith
Hooge op NIVOZ Forum over gepersonaliseerd leren
en gemeenschapszin. Hooge maakt zich zorgen over de
nadruk op de individuele persoonlijke ontwikkeling die
gepersonaliseerd leren met zich mee zou brengen en die
zou kunnen leiden tot teveel aandacht voor het individu
en te weinig voor de gezamenlijkheid, de gemeenschap.
Als de term gepersonaliseerd leren in de praktijk vertaald
wordt naar overdreven aandacht voor de individuele
ontwikkeling van een kind, heeft Hooge zeker een punt.
De mens is een sociaal wezen en ontwikkelt zich in allerlei
gemeenschappen: het gezin, de buurt, de club of vereniging, de school, het werk.
Voor een goede positionering later in de maatschappij
moet een kind echter ook zichzelf leren kennen: wat het
qua capaciteiten in zijn mars heeft en waar zijn interesses
liggen, naast zijn functioneren in relatie tot anderen. Met
de term gepersonaliseerd leren beogen wij dan ook vooral
een doorbreken van het oude denkpatroon, niet een overdreven aandacht voor het individu.
DNL#2-2016
24
Pioniers als Montessori, Parkhust, Piaget, Ligthart en
anderen hebben al meer dan 100 jaar geleden goed werk
verricht. Echter, ons onderwijssysteem heeft zich in
hoofdlijnen ontwikkeld tot een kennisinstituut dat uitgaat
van een vast patroon: indeling in leeftijdsgroepen en aanbod via de trits instructie-oefenen-controleren. De ruimte
om zelf te ontdekken en zich op eigen niveau te kunnen
ontwikkelen heeft dan ook minder te maken met teveel
aandacht voor het individu, maar zou een RECHT moeten
zijn voor elk kind. Hoeveel kinderen zijn er niet die van
zichzelf bijvoorbeeld zeggen dat ze “niet kunnen rekenen”? Onzin natuurlijk, elk kind kan rekenen, maar wel
binnen zijn eigen mogelijkheden. Demotivatie binnen het
onderwijs (zie ook de bijdragen van onder anderen Jelle
Jolles) begint al erg vroeg en is in feite doodzonde.
Door invoering van webbased gedigitaliseerde leerlijnen
wordt de plek WAAR men leert steeds minder belangrijk.
Dat kan op school zijn, maar ook ergens anders. Met
gebruikmaking van moderne media is kennis overal beschikbaar. Ik zie de rol van school als kennisinstituut geleidelijk aan minder belangrijk worden. Hierdoor ontstaat
juist ruimte om meer aandacht te schenken aan de eigen
verantwoordelijkheid, initiatief durven nemen, samenwerkend leren, discussiëren met respect voor elkaars mening
(ik mis filosofie in Onderwijs2032), inzicht in maatschappelijke verhoudingen en actuele thema’s et cetera. Wat dat
betreft vind ik de items in Onderwijs2032 aan de karige
kant en mis ik een aantal aspecten die met de persoonlijke
ontwikkeling te maken hebben, zeer zeker in relatie naar
anderen. Luc Stevens heeft dit in zijn kwaliteitsmatrix (relatie-autonomie-competentie) veel duidelijker uitgewerkt.
Ik ben het dus zeker niet oneens met Hooge.
De geschetste ontwikkelingen zullen zeker ook consequenties hebben voor het vak van leraar. De rol van kennisoverdrager wordt steeds minder belangrijk, zeker als dit
‘papieren kennis’ betreft. (Een authentiek verhaal waar
kinderen aan je lippen hangen blijft onvervangbaar!) Er
komt meer ruimte voor de begeleiding van de leerling bij
zijn leren en voor de pedagogische opdracht: wie ben ik en
hoe kan ik goed samenleven met de ander.
Echt leren is gepersonaliseerd leren, uitgaande
van de individuele leerling, maar met de maatschappij als werkveld.
Jan Hendrickx, voormalig schooldirecteur, nu directeur
EXOVA – Echt leren.
en gemeenschapszin
EXOVA filosofie
De kernwaarden van EXOVA zijn de drie V’s: Verwondering, Visie en Vertrouwen.
Verwondering
Elk kind is van nature leergierig. Wij sluiten aan bij de
belevingswereld van de kinderen en nemen hun verwondering als uitgangspunt voor leren. Een leerkracht die
hierop kan inspelen en die zichzelf ook steeds durft te
verwonderen, is het beste rolmodel voor de kinderen.
Visie
De ontwikkeling van ieder kind afzonderlijk staat centraal. De leerling is eigenaar van zijn/haar eigen leren en
heeft ruimte om zelf te ontdekken en zich in eigen tempo
en op eigen niveau te ontwikkelen. De leerkracht wordt
hierbij niet minder belangrijk. Hij/zij ondersteunt de
leerprocessen (Leren Leren) in de rol van coach, friendly
mediator en teacher en geeft de leerlingen het vertrouwen
in eigen kunnen.
Wilt u meer weten over hoe u gepersonaliseerd
leren op uw school kunt implementeren of bent
u geïnteresseerd in een presentatie? Kijk voor
uitgebreide informatie op www.exova.nl of mail
naar [email protected].
✓ Gepersonaliseerd leren
✓ Passend onderwijs
✓ Leerlijnen in plaats van methodes
✓ MATH, T-WORLD, CODE26
✓ Eigen tempo, eigen niveau
✓ 21st Century Skills
✓#onderwijs2032
✓ Continu aandacht leren leren
✓ Professionalisering van de leerkracht
✓ Motivatie, zelfsturing, samenwerking
✓ Onderzoekend en ontdekkend leren
Een bijdrage van:
DNL#2-2016
Vertrouwen
Vertrouwen is de sleutel tot ontwikkeling. Het opent de
weg naar durven, doen en doorzetten, en hierdoor naar
zelfstandigheid en succes. Een goede relatie van de leerkracht met de leerling vormt de basis voor leren.
25