LGBT op school studiedag 23-03-2017 - Sint

Gender en (seksuele) diversiteit. Een
thema met grote gevolgen.
Kaj Poelman
Programma
1. Gender, Stereotypen, Seksuele diversiteit…..snelle
introductie
2. Aan de slag: Expliciet lesgeven, Impliciet lesgeven en
schoolcultuur
Kwaliteiten M/V
Wat is Gender?
geslacht ,
sekse
verwijst naar de
biologische
verschillen tussen
mannen en vrouwen
gender
verwijst naar culturele
en sociale (aangeleerde)
verschillen op basis van
je geslacht
kledij
lengte
spierkracht
studiekeuze
geslachtsdelen
gedrag
ruimtelijk inzicht
taal
beweeglijk
sociaal voelend
competitief
grofmotorische
aanleg
empathie
netjes
Ik ben op zoek naar een
paar sterke jongens om
enkele tafels klaar te
zetten voor het
schoolfeest.
X
Gescheiden LO lessen zijn
nog altijd een goed idee. Zo
kan ik lekker voluit shotten
met de jongens en voelen de
meisjes zich ook veilig
Buiten de “norm”, een probleem?
OK
OK
Buiten de “norm”, een probleem?
Jongeren nemen vaak niet deel aan activiteiten die
hen eigenlijk wel interesseren, maar waarvan ze
denken dat ze enkel voor het andere geslacht zijn.
Mensen (en zeker kinderen) krijgen (veel) minder
kans om talenten te ontwikkelen die - stereotiep
gezien - niet bij hun geslacht horen.
hoe
genderatypischer,
hoe groter de kans op
lager welbevinden en
zwakkere schoolresultaten
hoe groter de
conformeringsdruk,
hoe groter de kans op
lager welbevinden en
zwakkere schoolresultaten
hoe positiever de
schoolcultuur, hoe
beter de
genderatypische (en
alle!) leerlingen het
doen
56% van de lesbische en bi
meisjes denkt aan zelfmoord,
22% van de holebi’s
doet een poging
panseksueel?
HLBTQ(IA)
transgender?
queer?
travestie?
genderdysforie?
gendervariant?
LGBTQ(IA)?
interseksueel? transseksueel?
geslacht
vrouw
intersex
man
genderidentiteit
vrouw
Gendernonbinair,
transgenderist, …
man
(grotendeels) in overeenstemming met geslacht: cisgender
(grotendeels) niet in overeenstemming met geslacht: transgender
genderexpressie
genderrol(gedrag)
vrouw
Gendernonbinair,
transgenderist, …
man
transgender?
genderidentiteit,
-expressie en -rol
Wie ben ik?
transseksueel
= iemand die zich psychisch,
sociaal en seksueel beleeft als
behorende tot voornamelijk de
andere sekse dan dat wat er bij
de geboorte werd vastgesteld.
vaak medische hulp en
geslachtsaanpassende
behandelingen, maar
niet altijd!
transgender?
genderidentiteit,
-expressie en -rol
Wie ben ik?
travestie
≠
= iemand die op bepaalde
momenten kleding, taal,
gedrag, … van het andere
dan het geboortegeslacht
toont.
dragqueen/king
showtravestie
transgender?
genderidentiteit,
-expressie en -rol
Wie ben ik?
transgenderist
(gender)queer
genderbender
= persoon die mannelijke en
vrouwelijke identiteitskenmerken
combineert, zich man én vrouw
voelt, of noch man noch vrouw, of
behorend tot een derde gender of
…
gendernonbinair
…
Transgender
besef niet
leeftijdsgebonden
pestgedrag:
fase van schaamte,
slecht welbevinden,
…
genderatypisch gedrag
is storender dan holebi
zijn
62% van de transgender
75 %is ooit slachtoffer
van transfoob geweld
geweest
personen denkt aan
zelfmoord,
38% doet minstens één
poging
Seksuele oriëntatie
homo,
lesbienne
biseksueel,
panseksueel,
…
hetero
romantische aantrekking <> seksuele aantrekking
aseksualiteit: geen seksuele aantrekking
Seksuele orientatië
3 à 8% van de
Eerste
besef
eerste
besef:
10
geaardheid?
– 12
jaar (!)
negatieve impact op
welbevinden en
schoolresultaten
Wij bevolking
hebben (bijna)
geen holebi’s bij
~ minstens
1 op 20
ons op school…
~ 300 000 mensen in
Vlaanderen en Brussel
56% van de lesbische
en bi meisjes denkt aan
zelfmoord,
22 procent van de
holebi’s doet een
poging.
panseksueel?
HLBTQIA?
transgender?
queer?
DSD?
gendervariant?
travestie?
genderdysforie?
LGBTQIA?
transseksueel?
Interseksueel?
Programma
1. Gender, Stereotypen, Seksuele diversiteit…..een
introductie
2. Aan de slag: Expliciet lesgeven, Impliciet lesgeven en
schoolcultuur
Bij ons is er
geen
probleem!
Hoeveel leerlingen zijn out als holebi of
transgender op school?
Hoe reageren leerlingen op genderatypisch
gedrag of genderatypische kledij?
Hoe staan leerkrachten en leerlingen
tegenover holebi’s en transgenders?
beeldmateriaal
taal
…
je eigen
genderbewustzijn
impliciet
materiaal lesgeven
invulling
thema’s
lesgeven over
gender/LGBT
ouders
schoolloopbaanbegeleiding
schoolbeleid
projecten
…
Je hebt een stellingenspel gemaakt om samen met je klas
over genderstereotypen en seksuele diversiteit te praten.
De leerlingen zijn in het begin wat oncomfortabel en ze
lachen regelmatig als ze het woord homo horen.
Bij de stelling: Als mijn kind holebi of transgender blijkt te
zijn dan heb ik daar geen enkel probleem mee gaat het mis.
Een leerling zegt dat hij zijn kind zou slaan en opsluiten
totdat dat ze het genezen hebben. De rest van de klas lacht
vrolijk mee en het hek is van de dam. Je verdedigt je eigen
waarden de hele les maar bent aan het einde uitgeput. Hoe
had deze les anders kunnen verlopen en hoe zou je het een
volgende keer aanpakken?
Heeft een klasgesprek een positieve
invloed op een tolerante en respectvolle
houding tegenover LGBT’s?
JA, als de sociale norm als positief wordt gezien.
De holebi- of transpositieve uitspraken/houding van
anderen hebben een positief effect op het eigen denken.
Meer impact: persoon is aardig of heeft status, maakt
deel uit van eigen groep (peer), holebi- of transpositieve
houding was niet gekend, heteroseksueel, cisgender.
Negatieve uitspraken hebben geen tot weinig effect als
de norm als positief wordt gezien!
Heeft een klasgesprek een positieve
invloed op een tolerante en respectvolle
houding tegenover LGBT’s?
NEE, als de sociale norm als negatief wordt gezien.
Het effect kan zelfs negatief zijn! De holebinegatieve
houding wordt ‘bevestigd’ in het gesprek.
Gesprekken afwisselen met andere werkvormen.
Hoe negatiever de sociale norm, hoe meer je beter
inzet op andere werkvormen.
DON’T
Vrouwen moeten thuisblijven
en voor de kinderen zorgen.
Mannen moeten gaan werken
en veel geld verdienen.
Homo’s en lesbi’s is tegen
de natuur. Ze moeten dat
verbieden.
Vrouwen moeten
thuisblijven en voor de
kinderen zorgen. Mannen
moeten gaan werken en
veel geld verdienen.
Mannen en vrouwen moeten
hetzelfde werk kunnen doen.
Als een man samen is met
een vrouw moeten ze het
alle twee het huishouden
doen.
Ik vind dit
interessant…
Hoe komt het dat mensen hier zo een
verschillende mening over hebben?
(Welke factoren hebben een invloed
op die mening/norm?)
DO
Hoe werk je rond
diversiteitsthema’s in
een grootstedelijke
context?
Opgelet met framing.
Frame diversiteitsthema’s
vaak neutraal of positief.
Doorbreek het beeld dat bepaalde
bevolkingsgroepen in hun totaliteit negatief
staan tegenover bepaalde diversiteitsthema’s.
Vermijd materiaal waarin ‘negatief denkende’
kinderen hun houding zonder meer bevestigd
zien.
Geef emoties ruimte, benoem ze
(indien nuttig) en begrens pas
wanneer een ander ‘in gevaar’ komt.
Als je jouw mening geeft, kader dan ook hoe
jij tot die mening kwam en benadruk de
relativiteit ervan.
Geef ze de juiste taal om mee te praten.
Fiets niet om de ‘moeilijke’ woorden
heen.
Religie...
Basisregel: verval niet in een
discussie over religie (tenzij dat net
de bedoeling is).
Je les gaat over diversiteit in gezinsvormen, of
verliefdheid, of normen en waarden, of …
Leg de nadruk op de gemeenschappelijke
waarden van godsdiensten: naastenliefde en
wederzijds respect.
etnische
afkomst
religie
scholingsgraad
socioeconomische
status
geslacht
seksuele
oriëntatie
lichaamsvorm en
-grootte
leeftijd
lichamelijke en
psychische
mogelijkheden en
beperkingen
jobtype
genderidentiteit
taal
cultuur
…
kledingstijl
kruispuntdenken
kruispuntdenken
etnische
afkomst
religie
geslacht
scholingsgraad
socioeconomische
status
seksuele
oriëntatie
leeftijd
genderidentiteit
gebeurtenissen
in je leven
lichamelijke en
psychische
mogelijkheden en
beperkingen
taal
cultuur
…
Gezocht!
een zwart kindje met een
beperking
een lesbisch koppel met
verschillende huidskleur
een man met Marokkaanse
roots die Karel heet
een vrouw die niet ‘voldoet’ aan
huidige schoonheidsidealen en
‘succesvol’ is
…
Je zit in een werkgroep die verantwoordelijk is voor het organiseren van de
jaarlijkse bezinningsweek. Dit jaar willen jullie de focus leggen op seksuele
diversiteit en genderstereotypen.
Samen met de collega’s brainstormen jullie over het programma en de naam
van de themaweek.
Na een brainstormsessie blijft de naam: Anders zijn is ook normaal over.
Een collega is toch niet zo tevreden met de naam en het concept van de
bezinningsweek. Wat zouden zijn bedenkingen kunnen zijn?
Opgelet met thema ‘Anders zijn’,
diversiteitsweken, …
wij
?
zij
link met andere vormen
van diversiteit en thema’s
Afrikaanse man zonder reden in elkaar
geslagen door groepje racistische jongeren
Homo in elkaar geslagen door
groepje homofobe jongeren
Hebben toneel en film een positieve
invloed op een tolerante en respectvolle
houding tegenover LGBT’s?
JA, wanneer er mogelijkheid tot empathie is.
Voorwaarde: comfort of stretch zone.
Voorwaarde: positief zelfbeeld van de kijker.
Opgelet met framing voor de LGBT-kijker!
Hebben raadspelletjes een positieve
invloed op een tolerante en respectvolle
houding tegenover LGBT’s?
(hetero)Normen
www.schooluitdekast.be
- Kant en klare methodieken
- Achtergrondinformatie
- Vormingen
Genderbewust lesgeven =
beeldmateriaal
taal
…
je eigen
genderbewustzijn
impliciet
materiaal lesgeven
invulling
thema’s
schoolloopbaanbegeleiding
schoolbeleid
lesgeven over
gender/LGBT
ouders
projecten
…
beeldmateriaal
beeldmateriaal
Taakgebruik/ interactie
Laat je jongens en meisjes evenveel aan het woord?
Van wie verwacht je betere resultaten voor
wiskunde? Jongens of meisjes? En voor muzische
opvoeding?
Geef je jongens en meisjes complimentjes om
dezelfde redenen?
Help je jongens en meisjes op dezelfde manier
verder?
…
Taakgebruik/
interactie
Wanneer reageer je en hoe?
Dikke Lesbo
Janet!
Hey homo’s!
Manwijf!
Boeken/materiaal
teksten, oefeningen
Omdat papa
mama
mijn
ene
naar
naar
mama
een
eenbelangrijke
naar
belangrijke
een belangrijke
vergadering is, moet mama
papaandere
mijn
vanavond
vanavond
mama
alleen
alleen
zorgenzorgen
vanavond
voor
alleen
mij
voor
en
zorgen
mij
mijnenbroers.
voor
mijnmij
broers.
Om
en 17.30
mijn
Om
17.30
begintbegint
broers.
ze
Om
te 17.30
koken.
ze te begint
koken.ze te koken. 40
40
Minuten
Minuten
later
later
kunnen
kunnen
wewe
… eten. …
teksten, oefeningen
1. In 1917 werd Luisa Capetillo in de gevangenis
gestopt. Waarom was dat?
A: Ze had haar vrouw gekust op straat.
B: Ze droeg een broek op straat.
C: Ze was transgender.
1. In 1917 werd Luisa Capetillo in de gevangenis
gestopt. Waarom was dat?
A: Ze had haar vrouw gekust op straat.
B: Ze droeg een broek op straat.
C: Ze was transgender.
teksten, oefeningen
2. Voor wie zijn schoenen met hoge hakken uitgevonden?
A: de ruiters van het Perzische leger om beter te vechten
B: kleine vrouwen om groter te zijn
C: kleine kinderen om beter aan hoge kasten te kunnen
2. Voor wie zijn schoenen met hoge hakken uitgevonden?
A: de ruiters van het Perzische leger om beter te vechten
B: kleine vrouwen om groter te zijn
C: kleine kinderen om beter aan hoge kasten te kunnen
teksten, oefeningen
3. Wat zie je op deze foto?
A: een jongen en
een meisje
B: twee jongens
B: twee meisjes
3. Wat zie je op deze foto?
A: een jongen en
een meisje
B: twee jongens
B: twee meisjes
4. Op deze foto zie je Louis XIV, een Franse koning die
leefde rond 1700. Waarom draagt hij hoge hakken en een
soort jurk?
A: Hij wilde liever een vrouw
zijn en schaamde zich niet
om dat te tonen.
B: Hij was homo en droeg
daarom soms vrouwenkleren.
C: In die tijd was zulke kledij
heel gewoon voor koningen.
4. Op deze foto zie je Louis XIV, een Franse koning die
leefde rond 1700. Waarom draagt hij hoge hakken en een
soort jurk?
A: Hij wilde liever een vrouw
zijn en schaamde zich niet
om dat te tonen.
B: Hij was homo en droeg
daarom soms vrouwenkleren.
C: In die tijd was zulke kledij
heel gewoon voor koningen.
5. Waarom dragen deze mannen een sarong (soort rok)?
A: Ze voelen zich man en
vrouw tegelijk en dragen
daarom af en toe
vrouwenkleren.
B: Deze mannen wonen in
Indonesië. Daar is het heel
gewoon dat een man een
rok draagt.
C: Ze dragen deze rok als
een soort schort om hun
broek niet vuil te maken.
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2501032
5. Waarom dragen deze mannen een sarong (soort rok)?
A: Ze voelen zich man en
vrouw tegelijk en dragen
daarom af en toe
vrouwenkleren.
B: Deze mannen wonen in
Indonesië. Daar is het heel
gewoon dat een man een
rok draagt.
C: Ze dragen deze rok als
een soort schort om hun
broek niet vuil te maken.
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2501032
6. Wat is er bijzonder aan de mensen op deze foto’s?
Fotoreeks ‘Alone time’ – JJ Levine – www.jjlevine.com
A: De mannen op deze foto’s zijn geboren als meisje.
B: De vrouwen op deze foto’s zijn geboren als jongen.
C: Op elke foto staat twee keer dezelfde persoon.
6. Wat is er bijzonder aan de mensen op deze foto’s?
Fotoreeks ‘Alone time’ – JJ Levine – www.jjlevine.com
A: De mannen op deze foto’s zijn geboren als meisje.
B: De vrouwen op deze foto’s zijn geboren als jongen.
C: Op elke foto staat twee keer dezelfde persoon.
Thema’s en themaweken…
Leren kiezen = belangrijk …
… maar besef dat bij kiezen sociale druk en
stereotypen een grote rol spelen.
Genderbewust lesgeven =
beeldmateriaal
taal
…
je eigen
genderbewustzijn
impliciet
materiaal lesgeven
invulling
thema’s
schoolloopbaanbegeleiding
schoolbeleid
lesgeven over
gender/LGBT
ouders
projecten
…
Vragen?
[email protected]
www.cavaria.be