Ondergewicht/overgewicht Mito patiënt

Workshop
Volwassen en energietekort
Heidi Zweers, diëtist
Mirian Janssen, Internist
Paul de Laat, onderzoeker
3 Thema’s:
1. Maag-darmklachten en voeding
3 Thema’s:
2. Werken met een mitochondriële ziekte
-volhouden
-mogelijkheden andere activiteiten (bv sociaal)
-bedrijfsarts/ UWV
-andere mogelijkheden bv vrijwilligerswerk
3 Thema’s:
3. Hoe om te gaan met weinig energie?
Balans
Over de grens gaan
Frustratie
Depressie
Isolatie
Maag-darm klachten
1. Slokdarm
2. Maag
3. Dunne darm
4. Appendix
5. Coecum
6. Dikke darm
7. Endeldarm
8. Anus
6
Maagdarmstelsel
• Opname van voedsel
• Verkleining van de voedselbrokken (kauwen, kneden,
enzymen)
• Transport van de voedselbrij door het
spijsverteringskanaal (slikken en peristaltiek)
• Kneden en mengen van het voedsel (peristaltiek)
• Overdracht van de voedingsstoffen aan het bloed
(resorptie)
• Uitscheiden van afvalstoffen door de lever in de darm
• Afgeven van niet verteerde resten (ontlasting)
7
Slokdarm
• 25 cm lang, diameter 2 cm
• Bovenste slokdarmsluitspier op 15 cm van de tandenrij
• 2e slokdarmsluitspier net boven overgang slokdarmmaag
• 2 voorkomt terugstromen van maaginhoud naar de
slokdarm (reflux)
• 2 spierlagen zorgen voor peristaltiek:
• Binnenste laag (circulair)
• Buitenste laag (van boven naar beneden)
e
8
Peristaltiek
1.Samengetrokken spier
2.Richting van het voedsel
3.Ontspannen spier
4.Voedselprop
9
Maag
Functie:
Voedsel verteren
Uitschakelen micro-organismen
•
•
• Slijmklieren
• Slijmhuid
• Spierlaag
• Buikvlies
10
Maag (2)
• Maagklieren scheiden verschillende stoffen af (pepsine,
maagzuur, gastrine)
• Dit wordt gestimuleerd wanneer we voedsel tot ons
nemen
• Eten blijft 3-4uur in de maag, kan bij bv vet eten verlengd
worden tot 7 uur
11
Alvleesklier
• Achter maag/ 12v-darm
• Maakt hormonen:
• Exocrien
• Endocrien
12
Dunne darm
• 12 vingerige darm, 25 cm
• Doorsnede 2cm
• Nuchtere darm / jejunum 2,5 meter
• Kronkeldarm / ileum 3,5 meter
13
Dunne darm
• 12 vingerige darm, 25 cm
• Doorsnede 2cm
• Nuchtere darm / jejunum 2,5 meter
• Kronkeldarm / ileum 3,5 meter
14
Dikke darm
15
Darmspieren
16
Dysfagie (slikproblemen)
• 10%
• Minder peristaltiek
• Lage sfincterdruk
• Slokdarmkrampen
• Pijn
• Afvallen
• Aspiratie
• Noodzaak tot andere voeding
• Zuurremming/ prokinetica
17
Dysfagie (2)
• Slikfoto
18
Reflux
• Terugvloeien van maaginhoud naar slokdarm:
refluxoesophagitis
• Klachten: retrosternale pijn, zuurbranden
Advies:
Eetpatroon aanpassen
Zuurremming
19
Maagontledigingsstoornis
• Misselijk
• Braken
• Buikpijn
Diagnose: scopie, nucleair onderzoek, manometrie
Eetpatroon aanpassen
Pro-kinetica
20
Intestinale pseudo-obstructie
• Vertraagde darmbewegingen (lijkt mechanische
obstructie)
• Klachten: opgeblazen gevoel, buikpijn, braken
• Diagnose: buikoverzichtsfoto, contrastfoto
• PM darmbiopt
21
Intestinale pseudoobstructie
Adviezen:
Gastrostomie
Jejunostomie
TPV
Prokinetica
(zenuwplexus blokkade)
22
Dikke darm - obstipatie
• Oorzaak: verminderde motiliteit
• Adviezen: vezelrijk, voldoende drinken, bewegen
• Aanvullend: laxantia, fysiotherapie
• (Eventueel: PEG- darmspoelen)
23
Voeding
Literatuur
Ondervoeding:
secundaire mitochondriële ziekte
toename van klachten:
- vermoeidheid
- afname spierkracht
- obstipatie
- slikklachten
Vermoeidheid
Ondervoeding/
slechte
voedingstoestand
Gewichtsverlies
Verminderde
eetlust
Te weinig eten
Onderzoek - Methode
Literatuurstudie
Pilot:
23 volwassenen met mitochondriële ziekte
Juni 2010-Juni 2011 poli diëtetiek
Eetverslag
Lengte/ gewicht
Voedingsgerelateerde klachten
10 x nutritional assessment
•
•
•
•
•
•
Dossier onderzoek:
Lengte/ gewicht, darm- en slikklachten van
77 MELAS, CPEO en MIDDS patiënten
•
Nutritional Assessment (NA):
Indirecte Calorimetrie
Delta Track®
BIA
Maltron ®
Aantal patiënten
Voedingsgerelateerde klachten
Darmklachten
Hartproblematiek
Diabetes
Slikklachten
Overgewicht
Ondergewicht ˂
Lichaamssamenstelling
Sex
M
V
Vetvrije
massa
gezond
80.8
71.9
Vetvrije
massa
patiënten
76.1
63.1
Vet%
Gezond
Vet%
Patiënten
19.2
28.1
23.9
36.9
Patienten hebben minder spieren
en meer vet
pilot
Energiebehoefte en intake
1500
1000
kCal
500
0
-500
-1000
•

ta
ke
VN
-in
ta
ke
B
-in
H
IC
-in
ta
ke
-1500
Intake - gemeten behoefte
Intake – behoefte berekend met Harris en Benedict formule
▲ Intake – Nederlandse aanbevolen hoeveelehden
Energiebehoefte en intake conclusies
Gebruikelijke methodes niet bruikbaar
Lage energiebehoefte-> risico overgewicht
Kwaliteit van voeding belangrijk-> risico
ondervoeding
-
1,8 mg IJzer 10 gram eiwit en 255 Kcal
0 mg IJzer
0 gram eiwit
en 270 Kcal
3,6 mg IJzer, 20 gram
eiwit en 510 Kcal
Eetverslagen ( 20 stuks)
•
•
•
•
•
•
Niemand volwaardige voeding
Dieetpreparaten (25%)
Lage eiwitintake (20%)
Laag melkgebruik
Laag fruitgebruik
Hoge suikerintake (60%)
.
Ondergewicht/overgewicht
Mito patiënt (%)
Gezonde Nederlander
(%)
26
1.5
46
51
29
47.5
6,5
12
Ondergewicht BMI<20
Normaal gewicht BMI 20-25
Overgewicht BMI > 25
Obesitas BMI>30
Mito patiënten zijn dunner dan de gemiddelde
Nederlander
Status onderzoek
Slikklachten en BMI
BMI
aantal
16 (41%)
Gemiddeld
20.4
Geen slikklachten BMI
23 (59%)
24.3
sliklachten
Patiënten met slikklachten
zijn dunner dan zonder
slikklachten
Conclusie
Volwassenen met mitochondriële ziekten hebben:
Lagere energiebehoefte
Gebruiken vaak geen volwaardige voeding
•
•
Mogelijke oorzaken:
slikklachten, darmproblemen ,vermoeidheid
•
Verhoogd risico op ondervoeding
Folder voeding bij mitochondriële ziekten
Energiebalans
Verkrijgen van energie
- Eten en drinken
- Opname in darmkanaal
Verbruik aan energie
- Energieverbruik in rust
- Beweging
- Groei- gewichtstoename
- Koorts
(- epilepsie)
Folder voeding bij mitochondriële ziekten
Te weinig energie: twee kanten
Energie aanmaak verhogen
Volwaardige voeding met
voldoende vitaminen en
mineralen
Gedoseerd bewegen
Energieverbruik verlagen
Stress vermijden
Bij gewichtsdaling en/of
ondervoeding
voedingstoestand verbeteren
Bij overgewicht  afvallen
Intensief beweging beperken
Frequente maaltijden
Folder voeding bij mitochondriële ziekten
•
•
•
•
Ondervoeding
Overgewicht
Maag- en darmklachten
Kauw- en slikproblemen
Mitochondriële ziekte
Diabetes en mitochondriële ziekten:
Let op volwaardige voeding
Frequente maaltijden
Niet altijd vetbeperkt
Bij ondergewicht ook niet altijd suikervrije
dranken
Voeding niet aanpassen aan bloedsuikers
maar medicatie aanpassen aan voeding!