planten met bijzondere, nuttige eigenschappen

voor groep
5 en 6
Werkblad over bijzondere planten op de akker
PLANTEN MET BIJZONDERE,
NUTTIGE EIGENSCHAPPEN
De akkerbouwer teelt voedsel, maar ook planten
voor andere doeleinden, zoals kleding, lijm,
medicijn, shampoo, autobrandstof, papier en
afbreekbare plastic. Dat kan, omdat in een plant
stofjes met allerlei nuttige eigenschappen zitten.
Opdracht: Zo zit een plant in elkaar
Een plant is een knap stukje werk van de natuur. Een
plant heeft wortels, die water en voedsel uit de grond
halen en haar houvast geven. En stevige stengels met
bladeren. Die vangen het zonlicht op dat nodig is voor
de groei. De bloemknoppen aan de stengel zijn nodig
voor de voortplanting. Na de bevruchting groeit daar
zaad. Hier zie je een aardappel- en een graanplant.
Graan is familie van gras. Teken een lijntje van het
woord naar het juiste onderdeel van de plant.
wortel - knol - stengel - blad - bloem - zaad
Wat valt je op?
De graanplant heeft lange smalle bla...
en geen bl...
De aardappelplant heeft wel bloemen.
Het zaad groeit in de be...
Bij de aardappelplant groeien ook
nieuwe planten uit de...
1
Een plant van binnen
Een plantenstengel heeft stevige vezels. Die zorgen
er - met de wortels - voor dat de plant niet snel
omwaait. In een plant zit ook water. Dat is nodig om
voedingsstoffen te vervoeren en om haar af te koelen
als het te warm wordt. Voor haar groei heeft de plant
voedingsstoffen nodig. Die haalt ze uit de grond. Ze
maakt er eiwitten, zetmeel en vet mee. Om dat goed
te kunnen heeft ze licht nodig. Ook maakt ze stoffen
die nodig zijn om zich te beschermen tegen insecten,
vogels en andere bedreigingen. De bessen van een
aardappelplant bijvoorbeeld zijn giftig. Een brandnetel
‘prikt’ als je hem aanraakt. Daar blijf je dus liever uit
de buurt.
Biet in je brandstoftank
Sommige planten maken heel
veel suiker aan. Dat is hun
reservevoedsel. De suikerbiet
doet dat. Van suiker kun je
alcohol maken. En van alcohol
benzinebrandstof (‘bio-ethanol’). Dat
heeft één voordeel: biobrandstof raakt
nooit op. Plantenbrandstof kun je altijd
‘bijmaken’. Gewone benzine niet. Die
wordt gemaakt van aardolie.
Opdracht: Planten voor je broek
Sommige planten hebben oersterke vezels. Vlas is
zo’n plant. Van de vezels wordt linnen gemaakt. Hier
zie je producten van linnen. Schrijf de naam erbij…
In onder andere Amerika en India wordt een
andere plant veel geteeld als grondstof voor
kleding? Weet jij welke?
Ja,
2
Opdracht: De trekker rijdt op plantenolie
Akkerbouwers telen ook koolzaad. Uit het zaad van
die plant wordt olie geperst. Dat wordt gebruikt om te
bakken en te braden. Maar van plantenolie
kun je ook smeerolie voor machines
maken. En brandstof (‘biodiesel’) voor
trekkers en auto’s. Hier zie je zo’n
koolzaadplant. De plant maakt pas
zaad, nadat de bloem is bevrucht
met het stuifmeel van een andere
koolzaadplant. Dat gebeurt door
bijen. Kijk goed naar de foto.
Weet jij waar de meeldraden met
het stuifmeel zitten? Zet er een
kruisje bij.
Opdracht: Een shirt van brandnetels
Net als vlas, worden ook brandnetels geteeld voor
kleding. Een brandnetel is een sterke plant die overal
goed groeit en niet erg gevoelig is voor plantenziektes.
Hier zie je afbeeldingen van vlas, brandnetel en
katoen. Teken de bloemen na en de witte bol van de
katoenplant. Dit is geen bloem. Het zijn vezels die
aan het katoenzaad vastzitten. Wat je dus ziet, is de
opengebarsten zaadbol.
brandnetel
vlas
katoen
“In sommige planten
zit een kleurstof.
Daarvan kun je verf
maken. Ook die teelt
de akkerbouwer.”
3
Opdracht: Stof tot zoeken, stof tot vinden
Voor deze producten teelt de akkerbouwer grondstof.
Kun jij ze terugvinden?
broek, touw, lijm, papier, biobrandstof, bioplastic,
lijnolie, behangplak, zeil, shirt, tafellaken, draagtas,
gordijnstof, strokarton, smeerolie, verf, zeep, shampoo,
linoleum, bruistablet, capsule, snoep
BRUI ST A B L E T T Z
I S TROK A R T O N A E
OM L I NO L E U M B F E
B E GO R D IJ N S T R E P
R E LIJM T O U W O O L S
A R SH AM P O O F E L H
N O DR A A G T A S K A I
D L BE H A N G P L A K R
SICAPSULEVEET
T E LIJN O L I E F R N S
OB IOPL A S T I C PN
F P AP I E R Z E I L E O
Opdracht: Planten voor touw en papier
Op de akker groeit ook hennep. Van hennepvezels
wordt touw, textiel en papier gemaakt. Vroeger waren
ook de zeilen van zeilschepen van hennep. Hier zie je
een kluwen henneptouw. Kun jij de draad volgen?
Een patatbakje van aardappel
Een aardappel is voedsel. Maar met een aardappel kan
heel veel meer. Van het zetmeel (het voedsel van de
aardappel) wordt behangplak gemaakt. Zetmeel is ook
een bindmiddel in soep. Het is ook grondstof voor drop
en medicijn. Het zit in een bruistablet bijvoorbeeld. Er
wordt ook afbreekbaar plastic
(‘bioplastic’) van gemaakt voor
onder andere patatbakjes. Ook
van graan- en maïszetmeel kan
dat. Bioplastic breekt sneller af
na gebruik dan gewoon plastic.
Dat is beter voor het milieu.
Colofon
‘Akkerbouw voor jou’ is gemaakt in opdracht van het
Productschap Akkerbouw.
Redactie en productie: Het Kleine Loo/PRLT Communicatie
Vormgeving: Noorderstroom.nl
Illustraties: Hilbert Bolland, Noorderstroom.nl
www.akkerbouwvoorjou.nl
4