De eerste man in de ruimte

De Ruimte
Martijn van Zuilen
Groep 8
april 2015
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave .................................................................................................................................... 1
Inleiding ............................................................................................................................................... 2
1.
Wat zweeft er allemaal in de ruimte - deel 1 .............................................................................. 3
2.
Wat zweeft er allemaal in de ruimte - deel 2 .............................................................................. 7
3.
De mens en het heelal ............................................................................................................... 11
4.
Ons zonnestelsel........................................................................................................................ 14
Verantwoording ................................................................................................................................ 18
Bronnen ............................................................................................................................................. 19
Bijlage ................................................................................................................................................ 20
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
1
Inleiding
Mijn werkstuk gaat over de ruimte, omdat ik verslaafd ben aan het educatieve spelletje: Kerbal Space
Program. In het Kerbal Space Program gaat ben jij de baas van KSP en jij moet rakketten bouwen om
naar andere planeten te reizen. Door dit spelletje ben ik ontzettend geïnteresseerd geraakt in de
ruimte en alles wat er in rond zweeft. Dit is de reden dat ik mijn werkstuk over de ruimte wilde
maken.
In mijn werkstuk behandel ik de volgende onderdelen:



Wat zweeft er allemaal in de ruimte;
Hierin beschrijf ik alles wat je in de ruimte kunt vinden, wat niet door mensen is gemaakt.
De mens en de ruimte;
In dit onderdeel beschrijf ik alle apparaten en machines die de mens heeft gemaakt, om de
ruimte onderzoeken. Dit kan gaan over apparatuur op de grond, zoals observatoria. Maar er is
ook een deel over voorwerpen door de mens gemaakt in de ruimte, zoals rakketten en
ruimtestations. Ook heb ik ook een stukje geschreven over de verwachte ruimte reis naar mars.
Ons zonnestelsel; Hierin beschrijf ik alle planeten in ons zonnestelsel, onze maan en de zon.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
2
1. Wat zweeft er allemaal in de ruimte - deel 1
Wat is de Ruimte?
Vroeger dacht men dat de aarde het middelpunt van het universum was. Alles draaide om de aarde.
Tegenwoordig weet men beter. Alles draait om de zon! Behalve de maan, die draait om de aarde.
In de ruimte kun je van alles tegenkomen. Stof, gas, rotzooi achtergelaten door de mensen (stukken
afgebroken van raketten en satellieten). Maar je vindt er ook andere dingen, zoals kometen,
planeten en zwarte gaten……..
In de volgende twee hoofdstukken beschrijf ik de verschillende dingen die je in de ruimte kunt
tegenkomen, die niet door de mensen achtergelaten zijn. In dit hoofdstuk beschrijf ik in het kort de
ruimte, het ontstaan van de ruimte en van alles over sterrenstelsels en de sterren.
Het ontstaan van de ruimte:
Er was 13,8 miljard jaar geleden een enorme explosie (‘the big bang’) , waarbij alle massa en energie
van ons heelal zijn ontstaan in minder dan 1 seconde. Het gevolg van deze ontploffing is dat het
heelal nog steeds groter en groter wordt.
Het heelal (de ruimte) bevat miljoenen clusters van sterrenstelsels. Ons sterrenstelsel heet de
Melkweg. Er zijn nog vele onontdekte sterrenstelsels.
Sterrenstelsels
Een sterrenstelsel is een verzameling sterren, gas en stof, bijeen gehouden door de zwaartekracht.
Een sterrenstelsel bestaat voor een groot deel uit lege ruimte en de afstanden tussen de sterren zijn
maar moeilijk voor te stellen. Sterrenstelsels verschillen enorm in grootte, vorm en massa. Twee
sterrenstelsels kunnen in botsing komen, in een proces dat miljoenen jaren duurt. De sterren in een
stelsel botsen niet, maar het gas en stof wel. Door zo’n botsing kunnen er nieuwe sterren ontstaan.
Sterren
Sterren bestaan uit een moleculaire wolk. Een moleculaire wolk bestaat uit H2 (waterstof) en andere
complexere moleculen en gas. Deze worden onder invloed van de zwaartekracht samen gevormd tot
een ster.
Een ster is een bolvormig hemellichaam, bestaande uit lichtgevende gassen. Sterren stralen een
helder onafgebroken licht uit. Sterren lijken te flikkeren door bewegingen in de dampkring van de
aarde. Het licht van de sterren dringt de dampkring binnen in rechte stralen, maar de lucht
beïnvloedt de lichtbanen, zodat de sterren lijken te flikkeren.
De kleur van een ster wordt bepaald door zijn temperatuur. Blauwe sterren zijn het heetst en rode
sterren zijn het koudst.
Sterren worden geboren, doorlopen hun leven en sterven uiteindelijk af. Sterren worden eerst groter
en den als ze op hun grootste zijn worden ze weer kleiner! Na hun dood gaan hun resten terug in de
gas- en stofwolken waaruit ze ooit ontstonden.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
3
Schematische weergave van de levensloop van een ster.
De geboorte van een ster, de ster wordt steeds groter en groter:
Stof en gas klontert steeds meer samen en vormen enorme wolken. Dit worden nevels genoemd. Als
de dichtheid toeneemt wordt de materie steeds heter en heter en er vormt zich een jonge ster die de
nevel eromheen kleur en licht geeft. De meeste sterren bestaan uit twee gassen, waterstof en
helium.
Als er genoeg materie is, gaat dit steeds verder. Als de ster heet genoeg is komt er kernfusie op gang,
waardoor er heel veel licht en hitte vrijkomt. Wanneer een ster ouder wordt, wordt hij steeds groter
en groter. Dit wordt een rode reus of superreus. Dit groter worden komt doordat de kern kleiner,
maar heter wordt als de waterstof opraakt.
Het langzaam afsterven van een ster: de ster wordt weer kleiner:
Eenmaal heet genoeg begint een rode reus een ander soort brandstof te verbranden: helium.
Sterren met minder dan acht keer de massa van de zon eindigen relatief vredig. Zulke sterren blazen
hun buitenste lagen weg, die dan zichtbaar worden als een planetaire nevel. De overgebleven ster is
ongeveer zo groot als de aarde en wordt een witte dwerg genoemd. Zwaardere sterren sterven in
een spectaculaire supernova explosie. Middelmatig zware sterren eindigen als neutronenster: een
compacte bol van neutrale elementaire deeltjes samengeperst tot een straal van iets meer dan acht
kilometer. Extreem zware sterren (minstens 25 keer zwaarder dan de zon) kunnen hun eigen
zwaartekracht niet weerstaan terwijl zij sterven en storten volledig in tot een zwart gat.
Omdat het heelal nog maar zo'n 13,7 miljard jaar oud is, is de verdere evolutie van rode dwergen
vooralsnog onbekend.
Rode dwergen veranderen op dezelfde manier als hierboven beschreven, maar rode dwergen met
een massa van minder dan 0,25 zonnemassa zullen aan het einde van hun evolutie niet eerst
een rode reus en daarna een witte dwerg worden, zoals onze zon. Als een lichte rode dwerg is
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
4
uitgebrand zal hij naar verwachting uiteindelijk een witte dwerg worden, en vervolgens afkoelen tot
een zwarte/bruine dwerg.
Levensduur van een ster.
Hoe heter een ster is, des te zwaarder en groter is de ster. Op het eerste gezicht zou je waarschijnlijk
zeggen dat hoe zwaarder de ster is, hoe langer hij blijft leven. Dat is niet waar, kleinere rode dwerg
leven 10-20 biljoen jaar. Gele sterren(zoals onze zon) zo’n 10 miljard jaar. En blauwe hyperreuzen
hebben hooguit een paar miljoen jaar te leven
Hyperreus versus dwergen
Niet elke ster heeft dezelfde lichtkracht. Grotere sterren zijn helderder dat komt omdat grotere
sterren meer ‘branden’, omdat ze heter en groter zijn. Grotere sterren die veel licht uitstralen,
worden hyperreuzen genoemd. Je hebt hyperreuzen in verschillende kleuren, bijvoorbeeld rood, geel
of blauw.
Kleinere sterren daarentegen ‘branden’ dus minder. Dit worden dwergsterren genoemd. Ook deze
heb je in verschillende kleuren. Dit effect heeft met massa te maken. Als een ster een hogere massa
heeft dan ‘brandt’ hij meer. En als hij een kleinere massa heeft ‘brandt’ hij minder.
Rode dwergen
Rode dwergen schijnen minder dan andere sterren en zijn veel kleiner. Rode dwergen veranderen na
hun ´overlijden´ in een witte dwerg. Zwaardere rode dwergen (zwaarder dan 0,25 zonnemassa)
worden eerst een rode reus, lichtere rode dwergen slaan dit stadium over.
Witte dwerg
Een witte dwerg is een stervende ster. Het gas is opgebrand en het enige dat over is, is een withete
hen ongelooflijk dichte kern ter grootte van een planeet. Een witte dwerg is het overblijfsel van een
rode reus. Een witte dwerg koelt langzaam af tot een zwarte dwerg. Een witte dwerg is kleiner dan
onze aarde.
Zwarte dwergen
Als een witte dwerg is afgekoeld en niet meer straalt, is het een dode zwarte dwerg geworden.
Een rode reus
Een rode reus is een oude opgezwollen ster die is opgezwollen. Afhankelijk van hoe groot hij wordt,
kan hij ontploffen of uitdoven. Astronomen denken dat onze zon over ongeveer over 5 miljard jaar
zal veranderen in een rode reus.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
5
Neutronen ster
Een neutron is een subatomair deeltje (subatomair betekent kleiner dan een atoom)
zonder elektrische lading dat voorkomt in atoomkernen.
Een neutronen ster komt na een supernova. Een neutronen ster ontwikkelt zich zo:
in de sterkern is er waterstof, dat wordt gebruikt voor brandstof. Er vindt kernfusie in de ster plaats.
Deze kernfusie maakt energie, om de zwaartekracht tegen te houden. De zwaartekracht wint van de
ster als de waterstof op is en dus geen energie meer produceert. Dit gaat door tot de kern van ijzer is
gemaakt. De ster kan het ijzer niet afbreken want het kost meer energie dan dat de kernfusie
oplevert. Hierdoor ontstaan krachtige explosies. Dan implodeert de ster en is de zwaartekracht zo
sterk dat zelfs atomen beïnvloedt worden. De elektronen worden de kern ingeperst waardoor er een
neutron gemaakt word. Uiteindelijk is een neutronen ster compleet van neutronen gemaakt.
Sterrenbeelden
Een sterrenbeeld is een verzameling vanaf de aarde zichtbare sterren, die samen een ze een soort
patroon maken. Deze sterrenbeelden hebben allemaal een naam gekregen.
Supernova
Een supernova is eigenlijk een ster die aan het eind van zijn levensloop is. Zo’n supernova heeft nog
alleen brandstof(waterstof) in de buitenste lagen. De kern bestaat uit zwaardere elementen zoals
gas. Als zo’n ster heel zwaar is kan hij imploderen.
Dit heet een supernova-uitbarsting. Bij zo’n uitbarsting wordt er een hoge hoeveelheid licht
uitgestraald. De ster produceert zoveel licht dat de kracht van duizenden of wel miljoenen maal een
miljard sterren. Supernova’s ontstaan door dat een ster aan het einde van zijn leven komt.
Helderheid van een supernova
Het opvallendste kenmerk van een supernova is dat hij net zo helder kan zijn als het sterrenstelsel
waar hij zich bevindt. Een supernova is drie miljard zo helder als de zon. Deze helderheid neemt
echter af na volloop van tijd. Na een half jaar is het 1/100 wat van het eerst was.
Zonnen
Een zon is eigenlijk een gewone ster, waar planeten in een baan omheen draaien. Dus alle zonnen
zijn wel sterren, niet alle sterren zijn zonnen.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
6
2. Wat zweeft er allemaal in de ruimte - deel 2
In dit hoofdstuk beschrijf ik de verschillende dingen die je in de ruimte kunt tegenkomen, die niet
door de mensen achtergelaten zijn. Alleen de informatie over sterren, die natuurlijk ook in de ruimte
voorkomen, heb ik al in het vorige hoofdstuk beschreven.
Meteoroïde
Een meteoroïde (soms ook wel meteoride genoemd) is een stofdeeltje, stukje steen of een stukje ijs
dat door de ruimte zweeft. Het kan van een komeet afgebroken zijn of gewoon een overblijfsel van
het ontstaan van het zonnestelsel. Meteoroïden zijn groter dan interplanetaire materie (stof) maar
kleiner dan planetoïden. Als het van een komeet afkomstig is dan kan het nog in de baan van die
komeet zitten. Als de baan van de Aarde de baan van die komeet kruist dan zien we op Aarde
een meteorenzwerm. Een bekende zwerm is die van de Perseïden die elk jaar rond 12 en 13 augustus
te zien is. Men neemt aan dat deze meteoroïden afkomstig zijn van de komeet Swift-Tuttle.
Meteoriet
Een meteoriet is een stukje dat is afgebroken van een meteoroïde. Om door de dampkring te komen
moet een meteoriet minimaal 27 kilometer per seconden gaan. Dit is 97.200 km per uur! De oudste
meteoriet is 4, 56 miljard jaar oud.
Soorten meteorieten
Er bestaan drie soorten meteorieten



Steen ijzer meteoriet
IJzer meteoriet
Steen meteoriet
Een ijzer meteoriet is ook magnetisch en heeft ook een groot nikkelgehalte. Steen ijzer meteorieten
en steen meteorieten zijn heel moeilijk te onderscheiden van gewoon gesteente. Soms moet er ook
een microscopisch onderzoek gedaan worden.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
7
Waar in Nederland of België zijn meteorieten gevallen?
Een meteoriet kan neerstorten op de aarde, maar hij kan er natuurlijk ook langs gaan. Tussen 19702000 zijn er ongeveer 2000 meteorieten wereldwijd op de aarde gevonden.
Er zijn ook een paar meteorieten in Nederland gevallen:
De eerste meteoriet, waarvan bekend is dat hij in Nederland gevonden is, is van 12 juni 1840 bij
Uden. Dit was een steen meteoriet(chondriet).
De meteoriet die als laatste werd gevonden in Nederland is op 7 april 1990 neergestort bij
Glanerburg. Deze bekende meteoriet kwam ’s avonds rond half 8 naar beneden storten en de
vuurbol was net zo helder als de maan, werd door honderden mensen
in Duitsland, Nederland en Denemarken gezien. De meteoriet sloeg in, in een huis in Glanerbrug.
Glanenbrug is een stadje bij de grens van Duitsland. In eerste instantie dacht met dat vandalen
vuurwerk hadden afgestoken. Pas later vond men in het huis (dat inmiddels afgebroken is) op zolder
stukjes van de kapotgeslagen meteoriet gevonden.
Tabel van meteorieten gevonden in Nederland:
In Nederland zijn vijf gevallen bekend van neergekomen meteorieten. Soms wordt ook een zesde
genoemd (de Dordrecht uit 1650) maar daar is nooit van vastgesteld dat het een echte meteoriet
betrof.

12 juni 1840 - bij Uden - steenmeteoriet (chondriet)

2 juni 1843 - bij Utrecht - steenmeteoriet (chondriet)

27 oktober 1873 - bij Diepenveen - steenmeteoriet (koolstofchondriet)

28 augustus 1925 - bij Ellemeet - steenmeteoriet (Diogeniet achondriet)
De Ellemeet-meteoriet uit 1925 is waarschijnlijk een brokstukje van de planetoïde 4 Vesta.

7 april 1990 - bij Glanerbrug - steenmeteoriet (chondriet, de Glanerbrug-meteoriet)
Kometen
De meeste kometen bevinden zich (in ons zonnestelsel) in de kuipergordel. Kometen worden meestal
gevonden door kometenzoekers zoals de Halley telescoop. Een komeet bestaat uit vuil ijs. Dat vuile
ijs bestaat uit rotsachtig gesteente en stof. De staart van een komeet is eigenlijk gesmolten ijs omdat
kometen zo dicht bij de zon vliegen. Je kunt daarom alleen een komeet zien als hij dicht bij de zon is.
Planeten
Planeten lijken heel erg op sterren, maar ze zijn geen sterren. Sterren staan stil in de hemel. Planeten
(net zoals de aarde), draaien om een zon. De oude Grieken hadden dit verschil al door en noemden
ze daarom planeet, wat letterlijk ‘dwaalster’ betekent.
In 2006 werd bepaald dat een planeet aan de volgende drie voorwaarden moest voldoen:
1. Het moet een object zijn dat door zijn eigen zwaartekracht rond is.
2. Het moet zich in een baan rond de zon bevinden
3. Het moet de omgeving van zijn baan schoongeveegd hebben van andere objecten. Een planeet
trekt objecten aan met zijn zwaartekracht.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
8
Sterren staan vele malen verder weg dan de planeten. Van de sterren zie je daarom ook slechts
kleine twinkelende lichtpuntjes. De planeten die veel dichter bij staan zie je dus veel beter en stralen
rustiger licht uit.
Er is nog een verschil tussen sterren en planeten. De planeten stralen niet zelf licht uit, maar worden
door de zon verlicht en ze weerkaatsen dat licht. Sterren zijn zonnen, zoals onze eigen zon en stralen
zelf licht uit.
Een planeet heeft een eigen zwaartekracht, maar hoeft geen atmosfeer te hebben. Een planeet hoeft
overigens ook geen maan te hebben.
Een planeet is ook altijd rond.
Planetoïden
Een planetoïde lijkt op een dwergplaneet. Alleen hebben ze geen zwaartekracht en zijn ze niet rond.
Ze zijn ook veel kleiner dan dwergplaneten. De grootste hebben een diameter van 1000km.
Dwergplaneten
Een dwergplaneet is eigenlijk een normale planeet en heeft dezelfde eigenschappen als een planeet.
Hij is wel veel kleiner dan een normale planeet.
In 2006 werd bepaald dat een dwergplaneet aan de volgende voorwaarden moest voldoen:
1. Het moet een object zijn dat door zijn eigen zwaartekracht rond is.
2. Het moet zich in een baan rond de zon bevinden
Het verschil met gewone planeten is dat de eis dat de omgeving van zijn baan moet zijn
schoongeveegd van andere objecten niet geldt voor dwergplaneten. Voor 2006 was deze derde eis er
niet, en was Pluto nog een gewone planeet!
Onze dwergplaneet Pluto is een dwergplaneet. Voor 2006 gold dat Pluto nog een gewone planeet
was. Na de definities van 2006 is Pluto gedegradeerd tot dwergplaneet.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
9
Zwarte gaten
Een zwart gat is eigenlijk een object (kan echt alles zijn) wat een zeer grote massa heeft en super
klein is. Een zwart gat is zwart omdat zijn zwaartekracht zo groot is dat licht zelfs niet kan
ontsnappen!
Om een voorbeeld te geven hoe klein en hoe zwaar een zwart gat moet zijn zou je Mount Everest in
een pixel moeten veranderen, of bijvoorbeeld de aarde in een pinda moeten veranderen (met
natuurlijk dezelfde massa!)
In een zwart gat reizen, hoe ziet dat er uit?
Wat ziet een buitenstaander als je in een zwart gat valt?
Als jij in zo´n zwart gat springt, dan zal je niet zien dat je recht in het zwarte gat opgezogen wordt.
Het zal er uit zien alsof je heel langzaam gaat en als je zeer dichtbij het zwarte gat bent dat je een
rode tint krijgt en stopt met vallen. Dat punt, waarop het lijkt dat je stopt met vallen, heet de ‘event
horizon’. Na verloop van tijd zal je langzamerhand verdwijnen. Het is ook pijnlijk om in een zwart gat
te vallen. Je wordt helemaal uitgerekt!
Wetenschappers noemen dit dan ook spaghettificatie.
Voorbeeld spaghettificatie:
http://hubblesite.org/explore_astronomy/black_holes/encyc_mod3_q16.html
Wat zie je zelf als je in een zwart gat valt?
Als je dichterbij het zwarte gat komt, worden de dingen om je heen misvormd. Als je nu opzij kijkt zie
je de achterkant van je eigen hoofd! Dat komt omdat het licht wat je hoofd uitstraalt, om het zwarte
gat heen gaat en weer terug wordt gekaatst naar je ogen.
Manen
Een maan is een soort van planeet die om een planeet heen draait, maar het is geen planeet omdat
een maan altijd om een planeet heen moet draaien. Een maan is altijd kleiner dan een planeet want
als de maan groter is, heeft hij meer massa dus meer zwaartekracht wat betekent dat de maan de
planeet wordt en de planeet de maan wordt.
Een maan kan een atmosfeer hebben ook al komt dat niet veel voor, Europa en Titan hebben er
eentje. Een dwergplaneet kan ook manen hebben, sterker nog Pluto heeft er vijf.
Onze maan is een van de manen met de meeste massa.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
10
3. De mens en het heelal
De mens heeft veel gedaan om het heelal te onderzoeken. Op de aarde zijn er apparaten gebouwd
om het heelal te bekijken, zoals radiotelescopen en observatoria. Ook zijn er machines in een baan
om de ruimte gebracht, om de mens te helpen met het onderzoek naar het heelal, zoals satellieten
en ruimtestations. In dit hoofdstuk beschrijf ik deze ingenieuze apparaten die door de mens
gebouwd zijn.
Al vele eeuwen droomde de mens ervan te kunnen vliegen. Sinds de 20ste eeuw is deze droom
werkelijkheid geworden. De mens heeft deze kennis gebruikt om ook steeds verder het heelal in te
vliegen. In dit hoofdstuk staat een aantal van de reizen die de mens heeft gemaakt en mogelijkerwijs
in de toekomst nog zal maken. Ook heb ik een stuk toegevoegd waarin beschreven staat welke
voertuigen die de mens nodig heeft om de ruimte te bereiken.
Observatoria:
Licht vanuit de ruimte bereikt ons continu. Astronomen gebruiken dit licht om de ruimte te
bestuderen. Om dit goed te kunnen doen, gebruiken astronomen een telescoop.
Om goed zicht te hebben worden de telescopen vooral op hoge gebieden geplaatst (bergen). Met
name luchtverontreiniging hebben een nadelige invloed op het zicht op de ruimte.
Radio telescopen.
Onzichtbare radiogolven zijn overal om ons heen. Ook vanuit de ruimte komen ze op ons af. Dag en
nacht worden ze waargenomen met schotelantennes om informatie over het heelal te ontvangen.
Satellieten.
Een satelliet is een voorwerp dat zich beweegt in een baan om een groter voorwerp. De maan is dus
ook een satelliet van de aarde. Er zijn ook duizenden door mensen gebouwde satellieten. Er zijn
satellieten voor communicatie, weersvoorspellingen, navigatie en wetenschappelijke doeleinden..
Veel satellieten hebben enorme zonnepanelen die het zonlicht opvangen. Zo ontvangen de
satellieten de benodigde stroom.
Ruimtestations:
Een ruimtestation is zoals het woord het eigenlijk al zegt een station (ruimtelaboratorium) dat in een
baan om de aarde draait. Het eerste ruimtestation werd in 1971 gelanceerd. Het internationale
ruimtestation ISS is door een groot aantal landen samen gebouwd. Het is het grootste ruimtestation
dat vooralsnog is gebouwd en sinds 2000 zit er altijd iemand in!
Er zijn in het verleden verschillende ruimtestations gebouwd: zoals Saljoet, MIR en ISS. De bekendste
is de ISS.
ISS
ISS staat voor International Space Station en is nog steeds niet klaar. Ook Nederland en België
hebben er aan gewerkt.
Het ISS werd bedacht door de Amerikanen met de naam Freedom. De Russen wilden ook een
ruimtestation na de MIR. De Russen wilden het de MIR 2 noemen. Uiteindelijk werkten de twee
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
11
landen samen om ervaring op de doen over ruimte stations. In 1993 werd het ruimte station ISS
daadwerkelijk gebouwd.
Leven in het International Space Station
Het ISS wordt sinds de bouw continu bewoond. Leven in de ruimte geeft andere problemen dan
leven op aarde. Je kunt niet even een pizza bestellen, op bezoek bij de buren of naar de supermarkt.
Het belangrijkste verschil is dat je in de ruimte geen zwaartekracht hebt. Dit betekent dat je
gewichtloos bent en zomaar ergens rondzweeft. Gewichtloosheid brengt het evenwichtsorgaan in de
war wat kan leiden tot meligheid(ik weet het raar hé?), misselijkheid, duizeligheid en desoriëntatie.
Als je op langere tijd gewichtloos bent is dat niet goed voor de mens. Het kan leiden tot bot
ontkalking en het zwakker en dunner worden van de spieren. Je krijgt 2 liter minder bloed in je lijf en
je weerstand tegen ziektes neemt af. Calcium verlies komt niet voor. De mesenchymatische
stamcellen, dit zijn cellen voor de groei van organen, in het beenmerg worden niet meer
gereproduceerd. Gewichtloosheid heeft ook negatieve effecten op het DNA. Sinds kort weet men
ook dat je ogen slechter worden. Het gebrek aan zwaartekracht zorgt ervoor dat het lichaamsvocht
de meer naar het hoofd toe stroomt dan op de aarde, waardoor de druk op het oog toeneemt.
Hierdoor worden je ogen slechter.
Na de eerste paar dagen van gewichtsloosheid worden de astronauten een beetje sloom. Daarom
worden er vaak gymnastiekoefeningen gedaan in een ruimtestation.
De eerste man in de ruimte
De Russische astronaut was Joeri Gagarin was de eerste man in de ruimte. Het woord astronaut komt
van de Griekse woorden astron (ster) en nauter (zeevaarder). Op 12 april 1961 werd hij voor iets
meer dan anderhalf uur de ruimte in geschoten.
De eerste maanlanding
In de jaren zestig probeerden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie beide als eerste een man op de
maan te krijgen. Amerika won deze race, toen in 1969 Neil Armstrong een succesvolle
maanwandeling maakte en de Amerikaanse vlag op de maan plantte.
Onze droom naar Mars
De droom om naar Mars te gaan en een kolonie te bouwen is bijna werkelijkheid althans dat zegt het
Mars One project.
Het Mars One project wil vrijwilligers naar Mars sturen en de planeet koloniseren, maar dit is niet
zonder gevaar. Naar aanleiding van het onderzoek Sydney Do van het Massachussetts Insitute of
Technology komt men er achter dat het een niet zo goed idee is, omdat na 68 dagen de kolonisten al
beginnen te sterven.
Computersimulaties toonden dat het systeem waarmee de Mars One gewassen produceert gevaarlijk
is, omdat het te veel zuurstof produceert. Wat kan leiden tot gevaarlijke zuurstof niveaus. Zuurstof
kun je op Mars ook niet zo maar in de ruimte dumpen, omdat het daar een vacuüm is. Als je zuurstof
wilt lozen, loop je enorme risico’s dat het vacuüm ook allemaal andere spullen of mensen meezuigt.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
12
Raketten
Raketten worden gebruikt om satellieten en mensen in de ruimte te brengen. De brandstof vormt
een straal heet gas, dat snel omlaag expandeert. Hierdoor ontstaat er een stuwkracht die een raket
omhoog duwt.
Ruimtevaartuigen vliegen na hun lancering niet in een rechte lijn naar hun bestemming. Door vlak
langs een planeet te vliegen en gebruik te maken van zijn zwaartekracht, kan een ruimtevaartuig
snelheid winnen.
Spaceshuttle
De eerste Amerikaanse spaceshuttle werd in 1981 in gebruik genomen. Dit was eigenlijk de eerste
herbruikbare raket. Vroeger werd er een raket gelanceerd waarvan alleen de commando capsule van
overbleef, de rest werd onderweg losgekoppeld en er bleef niets van over.
De spaceshuttle bestaat eigenlijk uit 3 delen. Het vliegtuig gedeelte is eigenlijk het enige gedeelte dat
in een baan om de aarde komt. Er is een enorme brandstoftank en twee stuwraketten. De
stuwraketten worden na twee minuten van de lancering afgeworpen en vallen aan een parachute
naar beneden. De stuwraketten kunnen later opnieuw gebruikt worden. De brandstoftank wordt na
het verlaten van de dampkring afgeworpen en valt uiteen in de dampkring.
Nu kan de shuttle veilig landen. Hij glijdt op zijn buik naar beneden. Zodra de wielen de landingsbaan
raken komt er een grote remparachute uit, die de spaceshuttle veilig doet remmen
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
13
4. Ons zonnestelsel
In het heelal heb je duizenden zonnestelsel en sterrenstelsels. Ons zonnestelsel bevindt zich in een
sterrenstelsel dat de Melkweg wordt genoemd en dat bestaat uit miljarden sterren. De Melkweg is
een van de grootste sterrenstelsels in een cluster dat bekend staat als de Lokale Groep. Voor de
uitvinding van de telescoop kon men de sterren niet duidelijk zien. Ze zagen er uit als een vage witte
streep. De oude Grieken noemden deze streep ‘de rivier van melk’. Hierdoor kreeg ons sterrenstelsel
de naam Melkweg.
De acht planeten die in een baan om onze zon draaien, vormen samen met hun manen, meteoren,
dwergplaneten, stof en gas ons zonnestelsel. In ons zonnestelsel bevindt zich 1 ster (onze zon), meer
dan 100 manen, verschillende kometen asteroïden en andere rotsblokken en stof. Allemaal worden
ze bijeengehouden door de zwaartekracht van onze zon. De stenen planeten (Mars, Venus, Aarde, en
Mercurius) staan het dichts bij de Zon. De gasbollen (Jupiter, Uranus en Neptunus) staan verder weg
van de zon. In dit hoofdstuk schrijf ik wat over de planeten in ons zonnestelsel.
Alle planeten in ons zonnestelsel zijn vernoemd naar Romeinse en/of Griekse goden.
Mercurius
De diameter van de planeet is 4.878 km, dit is ongeveer 2,5 keer zo klein als de aarde. Dit is de
planeet die het dichtst bij onze zon staat. Deze is genoemd naar Mercurius, de gevleugelde
boodschapper van de Romeinse Goden. Dit is omdat deze planeet zo snel lijkt te bewegen.
Mercurius kent enorme temperatuurverschillen tussen dag en nacht. Overdag is de temperatuur 430
graden en `s nachts -180 graden. Het oppervlak van Mercurius is bezaaid met inslagkraters en lijkt
veel op dat van de maan. Het zonlicht op Mercurius' oppervlak is ongeveer negen keer zo sterk als op
aarde omdat Mercurius drie keer zo dicht bij de zon staat.
Een dag in Mercurius is langer dan een jaar!
Een jaar wordt gemeten, hoe lang een planeet erover doet om, om de zon heen te draaien. Een dag
is hoe lang een planeet erover doet om, om zijn eigen as te draaien.
Venus
De diameter van deze planeet is 12.104 km, Venus heeft ongeveer dezelfde grootte als de aarde.
Deze planeet is vernoemd naar de Romeinse godin van de liefde, omdat dit de helderste en mooiste
planeet is, maar zo mooi is Venus niet, want de wolken zijn van gif gemaakt. De wolken zijn zelfs zo
giftig dat ze staal kunnen smelten. De gemiddelde temperatuur van Venus is 900 graden Fahrenheit,
dit is ongeveer 482 graden Celsius. Op Venus is een extreme vorm van Global Warming. Het
broeikast effect van Venus wordt veroorzaakt door de miljoenen vulkanen die Venus rijk is.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
14
De aarde
De diameter van de aarde is 12.756 km. De aarde is de derde planeet vanaf de zon en is de plek waar
wij wonen!
Ontstaan van de aarde
De aarde was niet meteen zoals hij nu was. Pas 8 miljard jaar na de Oerknal zou de planeet Aarde
zich beginnen ontwikkelen, dat zou nu zo'n 5 miljard jaar geleden zijn.
Het begon allemaal dat aarde een protoplaneet was, de atmosfeer was dichter dan nu en liet alleen
rood licht binnen. De oppervlakte van de aarde bestond toen uit 100% water. De aarde was 1/10 van
de grootte die hij nu is. Er was ooit lang geleden een andere protoplaneet op de aarde gecrasht. Dat
zorgde voor een tijd chaos en duisternis. Na deze botsing werd de toenmalige atmosfeer compleet
weggeblazen en al het water wat er toen op de aarde was, verdampte door de hitte. De meeste
brokstukken landden op de aarde, maar er waren ook veel brokstukken die voor een tijdje om ons
heen zweefden. Eigenlijk een soort van ring zoals die van Saturnus. Vele jaren gingen voorbij en
uiteindelijk botsten een paar brokstukken in de ring tegen elkaar op en toen ontstond de maan uit
die brokstukken. Door vulkanisme op onze planeet ontstond er een nieuwe atmosfeer en er kwam
uiteindelijk zuurstof door eencellige wezens. De eencellige wezens zorgde er ook dat de atmosfeer
dikker werd waardoor we ook beschermd zijn tegen UV straling.
Mars
De diameter van Mars is 6794 km. Mars is bijna 2 keer zo klein als de aarde.
Mars is genoemd naar de Romeinse god van de oorlog, omdat de planeet bloedrood is.
De afstand tussen de Aarde en Mars varieert van 60 miljoen tot 380 miljoen kilometer, afhankelijk
van de positie van de twee planeten ten opzichte van de zon.
Men denkt dat er was ooit leven op Mars was. Heel lang geleden was er water op Mars, maar alleen
was de atmosfeer zo dun dat het water naar de ruimte stroomde en het overgebleven water naar de
polen stroomde en ijs werd.
Foto van Mars, de rode planeet
Jupiter
De diameter van Jupiter is 142.984 km. Deze planeet is dus ongeveer 11 keer zo groot als de aarde
Jupiter is genoemd naar de oppergod van de Romeinen, omdat Jupiter de grootste planeet is.
Jupiter heeft 16 manen! De grootste is Ganymedes en kun je zelfs zien met een verrekijker vanaf de
aarde.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
15
Uranus
De diameter van Uranus is 49.946 km en is dus bijna 4 keer zo groot als de aarde.
Uranus is de Griekse god van de hemel. Uranus is hiernaar vernoemd. Uranus heeft 27 manen!
Tot nu toe heeft maar één ruimtesonde de planeet benaderd. De in 1977 gelanceerde Voyager
2 passeerde de planeet op 24 januari 1986 op een afstand van ongeveer 9,1 miljoen km. Hij ontdekte
2 nieuwe ringen van Uranus en een aantal onvolledige ringen. Tijdens deze missie heeft de sonde
foto's van de planeet en ringen naar de Aarde gestuurd en is vervolgens doorgereisd naar Neptunus.
Ook enkele nieuwe manen werden ontdekt, zoals Cordelia en Ophelia.
Neptunus
De diameter van Neptunus is 49.528 km en is dus bijna dezelfde grootte als Uranus.
Neptunus is vernoemd naar de Romeinse god van de zee, omdat de kleur van Neptunus zo mooi
helderblauw is. Neptunus is ontdekt in 1846. Het kost Neptunus vele jaren om volledig rond de zon
te draaien. Vanaf het moment van zijn ontdekking in 1846 zou het nog tot 12 juni 2011 duren
voordat Neptunus 1 keer om de zon heen zou draaien.
De zon
De diameter van de zon is 1,392 miljoen km! Dat maakt dus dat de zon meer dan 100.000 keer groter
is dan de aarde.
De zon is een ster die dichter bij ons staat, dan alle andere sterren. De zon is onze ster. Net als alle
sterren is het een massieve bol brandend gas, waar continu explosies plaatsvinden. Zonder de zon
zou er geen leven op aarde mogelijk zijn.
De zon draait om zijn as, net als de andere planeten in ons zonnestelsel.
Hij lijkt erg ver weg te staan, maar toch duurt het iets meer dan 8 minuten voordat het licht van de
zon ons bereikt. Licht van de eerstvolgende ster, Proxima Centauri, doet er meer dan 4 jaar over om
de aarde te bereiken.
De zon is bijna 5 miljard jaar geleden ontstaan en de verwachting is dat hij nog eens zo’n 5 miljard
jaar blijft bestaan, voordat hij gaat afsterven.
De maan
De diameter van onze maan is 3.476 km. De maan is ongeveer een kwart zo groot als de aarde en
draait op een afstand van gemiddeld 384.000 km om ons heen…De aarde heeft één natuurlijke
satelliet, de maan . De maan is de op 4 na grootste maan van ons zonnestelsel alleen Ganymedes,
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
16
Titan, Callisto en Lo zijn groter. De maan en de aarde worden als dubbelplaneet aangeduid, omdat de
Maan in vergelijking met de aarde niet zo’n groot verschil in massa heeft. In vergelijking met Pluto
en zijn maan Sharon is het verschil nog kleiner.
Afstand tot de aarde
De afstand tussen de aarde en de maan varieert omdat de maan een elliptische baan om de aarde
heeft. De maan is het verste van de aarde bij het apogeum(405.500 km) en het punt waar hij het
dichtste bij de aarde staat heet het perigeum(363.345 km).
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
17
Verantwoording
Wat heb ik geleerd van het maken van dit werkstuk?
Ik kan nu beter met Excel omgaan, want ik heb zelf calculaties moeten doen. Ook gaat het nu beter
met Word, ook al moet ik daar toch vaak op vloeken. Ik weet nu beter hoe ik een inhoudsopgave
moet maken. Ik weet ook hoe ik mijn werkstuk beter moet opbouwen en ik kan tekst beter in mijn
eigen woorden zetten.
Wat ging er goed en wat was lastig?
Het lastige aan mijn werkstuk vond ik het in mijn eigen woorden zetten en bergrijpbare zinnen te
maken. Ik maak vooral vaak te lange zinnen, of gebruik woorden die voor anderen onbegrijpelijk zijn.
Vaak had ik ook ruzie met Word.
Mijn planning was geweldig, het werkstuk was ruim op tijd klaar.
Wat vind ik van het resultaat?
Ik vond het eigenlijk best goed gaan en ik ben trots op mijn werkstuk.
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
18
Bronnen
Titel
Aarde & heelal
Winklerprins
kinderencyclopedie
ruimtevaart
Waait het in de
ruimte?
Sterren zoeken
Auteur
Anita Ganeri
Jos Oomens
Uitgeverij
Bath parragon
Het spectrum
Jaar v. uitgifte
2006
2008
ISBN
1-4054-5238-2
978-90-2747693-7
Govert Schilling
Gotmer
2013
Klaus
Schittenhelm
Fontaine
uitgevers
2006
978-90-2575420-8
90-5956-163-5
Websites
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ster_%28hemellichaam%29
http://nl.wikipedia.org/wiki/Neutronenster
http://nl.wikipedia.org/wiki/Meteoro%C3%AFde
http://nl.wikipedia.org/wiki/Meteoriet
http://nl.wikipedia.org/wiki/Planeto%C3%AFde
http://nl.wikipedia.org/wiki/Planeet
http://nl.wikipedia.org/wiki/Dwergplaneet
https://www.youtube.com/watch?v=3pAnRKD4raY
https://www.youtube.com/watch?v=nNOv-vbTY34
http://nl.wikipedia.org/wiki/Mars_%28planeet%29
https://www.youtube.com/watch?v=bxHhhZJqnoE
http://nl.wikipedia.org/wiki/Maan
http://nl.wikipedia.org/wiki/Neptunus_%28planeet%29
http://nl.wikipedia.org/wiki/Uranus_%28planeet%29
http://nl.wikipedia.org/wiki/Jupiter_%28planeet%29
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
19
Bijlage
De Ruimte
Martijn van Zuilen (groep 8)
20