‘Weduwe’ een handelsmerk? ‘Champagne is de enige drank die vrouwen mooier maakt nadat ze hebben gedronken’ Madame de Pompadour Een verkoopsargument? Wellustig nippende dames waren erotiserende lokkers op affiches. Maar dat een woord als weduwe — met een verdoken klank van ‘afgesloten dossier’ — een promotionele zet zou kunnen zijn, was nieuw. En toch, rond 1900 — toen er sloten bubbels verhandeld werden — werden merknamen uitgevonden. Dames als verkoopsargument. Allemaal met de titel ‘Veuves’. Soms bestaan die weduwen niet; de flessen dragen wel hun naam. Niet dat vrouwen zoveel te poenderen hadden in de wijnwereld van mannen. Een paar vrouwen hebben zich toch laten gelden in de champagnestreek. Hun faam is een uithangbord in een wereld die verandert. Vanaf 1870 kentert de maatschappij: industrialisatie, nieuwe stedelijkheid, meervoudig stemrecht, technologische vernieuwingen, massaproductie... De tijden zijn hard maar modern. Met die veranderingen hebben mensen behoefte aan zekerheden, aan aanknopingspunten, aan een houvast. Waar is ‘de goeie ouwen tijd’ die niet voorbijgaat? Confituur op grootmoeders wijze moet de brokken (s)lijmen. Tradities worden in het derde kwart van de 19de eeuw uitgevonden: de Schotse geruite kilt, Moederdag, de Ronde van Frankrijk, voetbal… Feesten en competities die elk jaar terugkeren moeten het groepsgevoel aanzwengelen, een sociaal cement vormen. Tradities zijn veilig. De Veuves de champagnes zijn eveneens symbool voor het voortzetten van de tradities. En dat hebben ze ook met verve gedaan: Veuve Clicquot-Ponsardin, Veuve Pommery, Veuve Bollinger en Veuve Laurent-Perrier. Na de dood van hun man hebben ze hun verdriet niet verdronken maar stevig de teugels in handen genomen en het familiebedrijf niet alleen gered, maar ook vernieuwd en een nieuw elan gegeven. Les Veuves — 138 Veuve Clicquot Barbe Nicole Ponsardin-Clicquot Klikovskoïe is Russisch voor champagne. Het woord werd — jawel — afgeleid van Clicquot, het champagnemerk dat één vrouw tot een internationale merknaam kneedde. Een merknaam die garant staat voor luxe en kwaliteit. Niet dat Nicole-Barbe Ponsardin in de wieg gelegd is om een bedrijf te leiden. Haar vader is wolfabrikant, bovendien bankier én burgemeester van Reims. Op haar 22ste huwt ze François Clicquot. Ook zijn vader is een welgestelde wol- en wijnhandelaar. Hetzelfde afgeschermde milieu, dezelfde opvoeding. Beide families zijn très comme il faut en Barbe zal die strenge standing altijd aanhouden. 1798, de Franse Revolutie zindert na. Het kerkelijk huwelijk wordt in het geniep — in een wijnkelder! — door een niet-erkende priester ingezegend. De Franse Revolutie had immers het burgerlijk huwelijk als enig wettelijk huwelijk ingesteld, maar Barbe en François stammen allebei uit een deftige katholieke bourgeoisfamilie en trouwen gebeurt op de traditionele manier met iemand van dezelfde stand, dezelfde opvoeding, dezelfde levensopvattingen. Begin van de 19de eeuw kreeg de textielnijverheid van Reims en de Marnestreek, waar toen op de schrale gronden schapen graasden, een flinke knauw door de Engelse concurrentie en de Franse wolletjes werden van de markt geveegd. Om de winst wat te verhogen, werd er tevens Bourgognewijn en Cognac verBarbe Nicole Ponsardin-Clicquot 139 — Les Veuves