Inventarisatie landschap en cultuurhistorie
advertisement
INVENTARISATIE LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE landschap in relatie tot de dijk Hieronder zijn vanuit het thema landschap de belangrijkste aandachtspunten van de dijken in relatie tot de omgeving samengevat. Hierbij is de indeling aangehouden zoals die is gehanteerd in MER fase 1. Voor de inventarisatie is naar het hele dijktraject gekeken, niet noodzakelijkerwijs alleen naar het te verbeteren deel van het traject. Voor dit deel zijn landschapsstructuur, ruimtelijkvisuele kenmerken en de landschapselementen geïnventariseerd. De aardkundige waarden (onder andere waaien) staan hier ook vermeld. tabel VI.1. Putterzeedijk (km 0-47) karakteristieke struc- een onderbreking in de dijk door een gemaal met een uitlaat naar het Nuldernauw ter hoogte turen en elementen van km 3,1; - doorgaande karakter van de dijk; fietspad op de kruin van de dijk; binnendijks talud dat overgaand in het polderlandschap; buitendijk talud met steenzetting aansluitend op de Rietoevers van Nuldernauw (ecologische waarden). visueel-ruimtelijk landschap - uitstraling van zeedijk; binnendijks open polderlandschap met een kenmerkend slotenpatroon; buitendijks open watervlakte met aan de overkant Erkemeder strand; parallel aan de zeedijk, in het buitendijks gebied tussen A28 en N301, dam in het water, deze volgt voor een deel de contour van de dijk. samenhang elementen/ tussen - de samenhang en continuïteit op dit traject wordt gedragen door een eenduidige, gelijkvormig dwarsprofiel in de hele lengte van het deeltraject. continuï- teit van structuren landschappelijke aandachtspunten - eenduidig beeld van de zeedijk (profiel, binnen- en buitenzijde); ecologische waardevolle rietzone lang buitenzijde van de dijk; waardevol slotenpatroon binnendijksgebied; doorgaande fietsroute op de dijk; beleving omgeving vanaf de dijk. tabel VI.2. Arkemheense zeedijk (km 4,7-9,9) karakteristieke struc- doorgaande karakter van de dijk; turen en elementen - buitendijks talud met steenzetting die aansluit op de Rietoevers van Nijkerkernauw (ecologi- sche waarden); visueel-ruimtelijk landschap samenhang elementen/ tussen - fietspad op de kruin van de dijk; monding Arkervaart en Arkersluis; recreatieve uitstraling; haven; recreatiegebied Nieuw Hulckesteijn met vakantiewoningen; kruising N301; waai ter hoogte van km 8,1; 9,4 en 9,9. uitstraling van zeedijk; binnendijks open polderlandschap; buitendijks open watervlakte met aan de overkant Laakse strand en Laakse Hoek; stedelijk uitstraling, recreatief karakter buitendijks gebied (kruising N301). de samenhang en continuïteit op dit traject wordt gedragen door een eenduidig dwarsprofiel in de hele lengte van het deeltraject. continuï- teit van structuren landschappelijke aandachtspunten - eenduidig beeld van de zeedijk (profiel, binnen- en buitenzijde); ecologische waardevolle rietzone lang buitenzijde van de dijk; doorgaande fietsroute op de dijk; beleving omgeving vanaf de dijk; waaien (wielen) langs de binnenzijde van de dijk. afbeelding VI.1. Fietsers op de Arkemheense Zeedijk, nabij de Arkerweg tabel VI.3. Oostdijk (km 9,9-11,6) karakteristieke struc- - buitendijks talud met steenzetting aansluitend op de rietoevers van Nijkerkernauw; - doorgaande karakter van de dijk; - fietspad op de kruin van de dijk. visueel-ruimtelijk - uitstraling van zeedijk; landschap - binnendijks open polderlandschap; turen en elementen - plaatselijk gesloten door beplanting of bebouwing aan de binnendijkse kant, zoals bij zuiveringsinstallatie en vuilstort ten oosten van Spakenburg; samenhang elementen/ tussen - buitendijks open watervlakte met aan de overkant Laakse strand en Laakse Hoek. de samenhang en continuïteit op dit traject wordt gedragen door een eenduidig dwarsprofiel in de hele lengte van het deeltraject met uitzondering van het gedeelte in Spakenburg; continuï- teit van structuren - de continuïteit van de randmeerdijken wordt verbroken door de kern Spakenburg. landschappelijke aan- - eenduidig beeld van de zeedijk (profiel, binnen- en buitenzijde): dachtspunten fietspad op de kruin van de dijk tot Spakenburg. tabel VI.4. Kering in Bunschoten-Spakenburg (km 11,6-12,55) karakteristieke struc- - dijk geen herkenbaar element in bebouwd gebied Spakenburg, wel is er vanuit de stegen bezien een waarneembaar hoogteverschil; turen en elementen - stedelijke kades/muren en bebouwing. visueel-ruimtelijk - stedelijke uitstraling in Spakenburg; landschap - kleinschalig, gesloten karakter van Spakenburg. samenhang elementen/ tussen - de continuïteit van de randmeerdijken wordt verbroken door de kern Spakenburg; continuï- - in de oude kern van Spakenburg is de samenhang groot tussen randmeer, haven en achterliggende stad. teit van structuren landschappelijke aandachtspunten - historisch karakter van oude kern van Spakenburg. afbeelding VI.2. Oostdijk ter hoogte van zuiveringsinstallatie tabel VI.5. Westdijk (km 12,4-14,7) karakteristieke struc- - Westdijk langs de Westmaat is een herkenbaar element; - stedelijke kades/muren en bebouwing; - buitendijkse gebieden, jachthaven en sportpark; - buiten Spakenburg (westzijde) dijk herkenbaar als element; - recreatief punt op de punt van de Westdijk (informatiepunt Palendijk). tussen - de continuïteit van de randmeerdijken wordt verbroken; continuï- - visueel-ruimtelijk landschap samenhang elementen/ landschappelijke aan- stedelijke uitstraling; kleinschalig, gesloten; Westdijk ligt op afstand van Eemmeer; vanaf de dijk zicht over natuurontwikkelingsgebied Poldermaten. in de oude kern van Spakenburg is de samenhang groot tussen randmeer, haven en achterliggende stad. teit van structuren dachtspunten dijk geen herkenbaar element in centrum van Spakenburg, wel is er vanuit de stegen bezien een waarneembaar hoogteverschil; turen en elementen - eenduidig beeld van de zeedijk (profiel, binnen- en buitenzijde); natuurontwikkeling buitenzijde Westdijk (Poldermaten); plan Korteland in de oksel van de Westdijk. afbeelding VI.3. Westdijk, vrije ligging van de zeedijk tabel VI.6. Eemdijk (14,7-21,3) karakteristieke struc- turen en elementen - doorgaande karakter van de dijk; - positie weg ten opzichte van de dijk is wisselend (zowel op als langs de dijk); - incidenteel bebouwing ten noorden en ten zuiden van Eemdijk; - lintdorp Eemdijk; - bebouwing op een aantal plaatsen op en langs de dijk; - dijk als scheiding tussen polder en Eemdijk; - contrast tussen geslotenheid tussen kern en open zicht op de polders erbuiten; - aantal karakteristieke bomen (iepen en linden) voornamelijk op erven, langs de weg (Eemdijk) en voet van de dijk; - buitendijks gebied ‘Bekaaide Maat’; langs de dijk liggen een aantal waaien (bijvoorbeeld km 16,5; 17,7; 18,4;19,8): ⋅ ⋅ aantal liggen aan de voet van de dijk; aantal waaien liggen op afstand van de dijk gescheiden door een weg. grote mate van openheid, beplanting en bebouwing nagenoeg afwezig; visueel-ruimtelijk - landschap - landelijke uitstraling/agrarisch karakter (met uitzondering van Eemdijk); - natuurgebied (niet toegankelijk) aan de westzijde van de dijk. samenhang tussen elementen/ - samenhang tussen dijk, rivierlandschap en polders groot; - de dijk en de bebouwing van Eemdijk zijn sterk met elkaar verweven en vormen als het ware één geheel. continuïteit van structuren landschappelijke aandachtspunten - doorgaande karakter van de dijk, afwisseling weg op de of naast de dijk; open karakter van de dijk, aandacht voor waardevolle beplanting; waaien aan de voet van de dijk; bebouwing langs en tegen de dijk. afbeelding VI.4. Eemdijk, bebouwing tegen de dijk met een karakteristieke boom tabel VI.7. Eemlandsedijk (21,3-24,4) karakteristieke struc- turen en elementen - doorgaande karakter van de dijk; - bebouwing van Baarn aan westkant van de Eem; - waaien (km 22,0; 22,8; 23,7); - verspreid bebouwing; - aantal karakteristieke bomen (iepen en linden) voornamelijk op erven, langs de weg (Eemdijk) en voet van de dijk; - weg aan de voet van de dijk (op een enkele plek op de dijk); - overgang met ophaalbrug naar Eembrugge; - bedrijvigheid (onder andere betonfabriek) en jachthaven van Eembrugge; - gemaal ‘De Haar’. visueel-ruimtelijk - landelijke uitstraling en zicht op openheid tussen bebouwing door aan oostkant; landschap - industriële/landelijke uitstraling; - geslotenheid, bebouwing (Eembrugge) aan de westkant van de Eem als begrenzing; - stedelijke uitstraling en duidelijke begrenzing aan westkant vanwege bebouwingsrand van Baarn en jachthaven van Eembrugge; samenhang elementen/ kruising A1 als ruimtelijke barrière. tussen - weinig samenhang tussen dijk en omgeving, met uitzondering van het zuidelijk deel; continuï- - functionele samenhang tussen dijk en omgeving. - doorgaand karakter van de dijk, afwisseling weg op of naast de dijk; teit van structuren landschappelijke aandachtspunten open karakter van de dijk, aandacht voor waardevolle beplanting; waaien aan de voet van de dijk. afbeelding VI.5. Eemlandsedijk, bochtig verloop van de dijk met een waai aan de binnenzijde van de dijk tabel VI.8. Slaagsedijk (24,4-27,3) karakteristieke struc- turen en elementen visueel-ruimtelijk landschap - doorgaande karakter van de dijk; - waai langs de dijk (25.9); - gemaal uit de 19 eeuw (24.4); - uitlaat Wijde Wetering; e - onderdeel van de Grebbelinie: het aarden werk bij Krachtwijk; - betonkazematten. landelijke uitstraling; groot contrast tussen de markante vorm van het aarden werk met rest van lijnvormige dijk; relatieve openheid; deels zicht ontnomen op het werk bij Krachtwijk door beplanting aan de binnenzijde van het werk, met name aan de zuidzijde; - ten noorden van Krachtwijkerweg werk niet duidelijk herkenbaar door aanwezigheid van beplanting op het werk. samenhang elementen/ tussen - samenhang tussen dijk, rivierlandschap en polders groot. - herkenbaarheid van Krachtwijk; continuï- teit van structuren landschappelijke aandachtspunten aandacht voor profiel en overgang naar Krachtwijk/Slaagsedijk; zichtbaar- en herkenbaarheid van de kazematten; waaien langs de dijk. afbeelding VI.6. Overgang van Krachtwijk (rechts) naar Liniedijk (links) ter hoogte van boerderij tabel VI.9. Grebbeliniedijk (km 27,4-28,9) struc- doorgaande karakter van de dijk; turen en elementen: - open polderlandschap ten zuiden van de Eem; - kleinschalig overgangslandschap ten noorden van de Eem; - beplanting op de dijk is zeer recent deels verwijderd, waardevolle beplanting gehandhaafd; - betonkazematten op de dijk; - bedrijventerrein Isselt ten zuiden van de Eem. visueel-ruimtelijk - kleinschalig, halfopen landschap; landschap - landelijke uitstraling; - door verwijderen van beplanting dijk zichtbaar in het landschap. karakteristieke tussen - dijk onderdeel van het kleinschalige overgangslandschap; continuï- - Grebbelinie als herkenbaar element vanwege betonkazematten; teit van structuren - geen weg of pad langs de dijk, daarom weinig beleving van de continuïteit ervan. landschappelijke aan- - kazematten op de dijk; samenhang elementen/ dachtspunten profiel van Grebbeliniedijk versterken (aansluiting zoeken bij de ontwerphandreiking van de provincie Utrecht voor de Grebbelinie). afbeelding VI.7. Eén van de vele kazematten op de Grebbeliniedijk tabel VI.10. Grebbeliniedijk (km 28,9-32,9) karakteristieke struc- doorgaande karakter van de dijk; turen en elementen - traject te verdelen in grofweg twee trajecten; - uitloper vanuit Amersfoort met een breed profiel, verschillend programma van loodsen, woonboten, jachthaven en wonen; - smaller profiel richting Krachtwijk, omgeven door beplanting aan de randen van de dijk; tussen - de Schans niet toegankelijk, slecht herkenbaar als onderdeel Grebbelinie; continuï- - geen weg of pad langs de dijk, met uitzondering van Amersfoort; visueel-ruimtelijk landschap samenhang elementen/ bedrijventerrein Isselt ten zuiden van de Eem; voormalige Schans, deels zichtbaar gemaakt door verwijderen beplanting op de dijk; dijk deels zichtbaar bij de recreatieve voorzieningen (jachthaven, kanoverenging); in het stedelijk gebied natuurvriendelijk ingerichte oever(s) langs het Valleikanaal. stedelijke uitstraling; geslotenheid vanwege bebouwing en beplanting; dijk is niet zichtbaar in Amersfoort (tussen Ringweg Koppel-Holkerweg). teit van structuren - weinig beleving van de dijk en de continuïteit ervan. landschappelijke aan- - profiel van Grebbeliniedijk versterken (aansluiting zoeken bij de ontwerphandreiking van de dachtspunten provincie Utrecht voor de Grebbelinie). afbeelding VI.8. Informele route langs de Valleikanaal met natuurvriendelijke oevers cultuurhistorie Per deeltraject zijn de cultuurhistorisch waarden in beeld gebracht. tabel VI.11. Putterzeedijk (km 0-4,7) cultuurhistorisch - Putterzeedijk, zeewaterkerende dijk. waardevolle patronen en elementen monumenten - er is, op ongeveer 200 meter afstand van de dijk, een rijksmonument aanwezig: ⋅ Puttergemaal uit 1885. tabel VI.12. Arkemheense zeedijk (km 4,7-9,9) cultuurhistorisch - Arkervaart, (vergraven) natuurlijke waterloop; waardevolle patronen Arkemheense Zeedijk en Oostdijk, zeewaterkerende dijken; en elementen - veenontginningenlandschap (periode 1000-1600 n. Chr.). monumenten Er zijn, op ongeveer 200 meter afstand van de dijk, drie rijksmonumenten aanwezig: - sluiswerken, waaronder een karakteristiek sluisje in de voormalige Zuiderzeedijk op enige afstand van het gemaal Hertog Reijnout; - het Nijkerkergemaal; machinistenwoning, ondergebracht in het achthoekige, bakstenen ondergedeelte van de voormalige poldermolen ‘Hertog Reynout’ uit 1860. Oostdijk (km 9,9-11,6) Voor de Oostdijk zijn geen cultuurhistorische waarden geïnventariseerd. afbeelding VI.9. Centrum Spakenburg tabel VI.13. Kering in Bunschoten-Spakenburg (km 11,6-125,5) - dorpsgezicht van Spakenburg1. cultuurhistorisch waardevolle patronen en elementen monumenten - er zijn in Spakenburg drie rijksmonumenten aanwezig in de directe nabijheid van de waterkering: ⋅ ⋅ ⋅ de vishangen bij het museum 't Vurhuus, Oude Schans 47-56; de Scheepstimmerwerf, Havenstraat 26; de visafslag, Havendijk 28. tabel VI.14. Westdijk (km 12,4-14,7) cultuurhistorisch - Westdijk, zeewaterkerende dijk; waardevolle patronen veenontginningenlandschap (periode 1000-1600 n. Chr.). en elementen monumenten tabel VI.15. Eemdijk (km 14,7-21) cultuurhistorisch - Grebbelinie (periode 18e eeuw); waardevolle patronen veenontginningenlandschap (periode 1000-1600 n. Chr.); en elementen - voormalig kasteelterrein Ter Eem; - lintdorp Eemdijk; - waaien (bijvoorbeeld km 16,5;17,7; 18,4; 19,8); - middeleeuwse nederzettingen langs de oostelijke oever van de Eem; - gemaal uit 1920 (dp. 21.5). monumenten 1 Het gebied rond de havens wordt binnenkort aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Eemlandsedijk (km 21,3-24,4) afbeelding VI.10. Gemaal uit 1896 bij de Wijde Wetering tabel VI.16. Eemlandsedijk (km 21,3-24,4) cultuurhistorisch - Grebbelinie (periode 18e eeuw); waardevolle patronen waaien (km 22,0; 22,8; 23,7); en elementen - gemaal uit 1896; - voormalig kasteelterrein Grimmestein; - middeleeuwse nederzettingen langs de oostelijke oever van de Eem. monumenten tabel VI.17. Slaagsedijk (km 24,4-27,3) cultuurhistorisch - Grebbelinie (periode 18e eeuw); waardevolle patronen het in 1799 aangelegde hoornwerk (aarden werk) bij Krachtwijk (tussen punt 27,0 en 27,4); en elementen - betonkazematten (2); - Vuydijk; - Kleine Melm. monumenten - er zijn 2 rijksmonumenten aanwezig op ongeveer 300-500 meter afstand van de dijk: ⋅ ⋅ Eemweg 4-6; Hoogerhorsterweg 1. afbeelding VI.11. Informatiebord over Krachtwijk afbeelding VI.12. Grebbeliniedijk richting Krachtwijk (beplanting is verwijderd) tabel VI.18. Grebbeliniedijk (km 27,3-28,9) - Grebbelinie (periode 18e eeuw); waardevolle patronen betonkazematten (4). cultuurhistorisch en elementen monumenten tabel VI.19. Grebbeliniedijk (km 28,9-32,9) cultuurhistorisch - Grebbelinie (periode 18e eeuw); waardevolle patronen betonkazematten (13); en elementen - aarden werk aan de Glashut. monumenten afbeelding VI.13. Grebbeliniedijk ter hoogte van de jachthaven, Amersfoort
