Borstvoeding - Ziekenhuis Gelderse Vallei

Borstvoeding
Ziekenhuis Gelderse Vallei
Als zwangere komt u voor veel keuzes te staan.
De borstvoeding is hierbij van groot belang. Deze folder geeft
informatie over borstvoeding en de manier waarop wij ermee
omgaan in Ziekenhuis Gelderse Vallei. Mocht u ergens vragen
over hebben, dan kunt u altijd terecht bij een van de
verpleegkundigen of bij de lactatiekundige.
Waarom borstvoeding?
Borstvoeding is de beste start voor u en uw kind, het biedt
gezondheidsvoordelen voor zowel moeder als kind. Moedermelk
biedt onder andere de baby actieve bescherming tegen infecties
(zoals maag-, darminfecties, luchtweginfecties, middenoorontstekingen) en werkt beschermend tegen het ontstaan van
allergieën. Op de langere termijn zorgt borstvoeding voor een
kleinere kans op suikerziekte, hart-en vaatziekten en overgewicht.
Voor de moeder vermindert langdurig voeden de kans op reuma,
borstkanker en botontkalking op latere leeftijd.
Het eerste contact
Indien de conditie van moeder en kind het toelaat krijgt u na de
bevalling direct de gelegenheid om ongestoord kennis te maken.
De baby wordt (minimaal een uur) bloot op uw buik gelegd.
Het aanleggen van uw baby
Goed aanleggen houdt in: het buikje tegen de moeder aan, hoofdje
en rug in één lijn. De kin drukt de borst iets in zodat het neusje vrij
is. Er moet een groot stuk tepelhof in de mond zijn, de tong onder de
tepel en de lippen naar buiten gekruld. Bij het aanleggen van uw
baby zijn een aantal zaken waar u op kunt letten:
• Leg uw baby binnen een uur na de geboorte aan. Dan is uw
baby wakker, alert en is de kans groot dat uw baby goed
zuigt.
• Om de borstvoeding goed op gang te brengen is het
raadzaam om regelmatig aan te leggen, naar behoefte van
uw baby, minimaal 8-12x per dag is normaal, soms vaker.
• Begin elke voeding met de andere borst en biedt elke
voeding beide borsten aan. Soms is uw baby na de eerste
borst al voldaan en heeft geen behoefte meer aan de tweede
2
•
•
•
•
borst. Als uw baby meestal maar aan 1 borst drinkt kunnen
er toch periodes zijn waarin uw baby wel aan beide borsten
wil drinken.
U kunt uw baby voeden op verzoek, de regelmaat ontstaat
vanzelf.
Leg uw baby aan zodra hij/zij zoek- en hapgebaren maakt.
Niet wachten met aanleggen tot uw baby zich overstuur huilt.
U kunt uw baby in verschillende houdingen aanleggen
(bijvoorbeeld liggend, zittend, rugbyhouding). Kies voor een
houding die u en uw baby prettig vinden.
Adviezen
Adviezen voor de moeder
• Rust en privacy zijn erg belangrijk.
• Zorg voor een goede hygiëne (handen wassen voor het
voeden, éénmaal per dag douchen).
• U kunt uw tepels na het voeden het beste aan de lucht laten
drogen, het liefst met een druppel voeding erop.
• Voedingsadviezen: Er zijn geen verboden voedingsmiddelen.
Bij borstgevoede baby’s wordt wel eens gedacht dat
krampjes bij de baby samenhangen met hetgeen de moeder
eet, maar tot nu toe is deze relatie nooit aangetoond. Zeker
is dat de eerste 3 maanden de darmpjes van de baby nog
onrijp zijn en onwillekeurig kunnen samentrekken wat
krampjes veroorzaakt. Zolang er geen klachten zijn hoeft u
geen rekening te houden met wat u eet en drinkt. Ontstaat
het idee dat de baby wel reageert op bepaald eten, dan is
het veelal een kwestie van uitproberen en turven.
• Gebruik extra vitaminen tijdens de borstvoedingsperiode.
• Tabak, drugs en alcohol worden afgeraden.
• Raadpleeg bij medicijngebruik uw arts of apotheker.
Adviezen voor uw baby
• Zorg dat uw baby goed wordt ondersteund en lekker ligt,
met het buikje tegen zijn moeder aan.
• Door de lip, kin of wangetje van uw baby aan te raken met de
tepel, kan het openen van het mondje worden gestimuleerd.
3
•
•
•
•
Als uw baby goed aanligt blijft het neusje vanzelf vrij.
Geef uw baby rust bij het drinken. Sluit de bedgordijnen.
Als uw baby zichzelf meldt, alert en tevreden is, voldoende
plast en voldoende ontlasting heeft dan krijgt uw baby
voldoende voeding.
De eerste ontlasting van uw baby heet meconium (dikke,
zwarte, stroperige ontlasting). Later wordt de ontlasting
zachter en geel/bruin van kleur. Spuitluiers kunnen
voorkomen wanneer de voeding goed op gang is.
Tips bij...
Ingetrokken tepels
• Tepels masseren.
• Borst door middel van C greep boven de tepelhof opstuwen
zodat de tepel wat naar buiten komt.
• Eerst kolven om de tepel naar buiten te laten komen.
• Eventueel de tepel koud maken.
Tepelkloven
• Goed aanleggen is belangrijk, vraag hulp als u twijfelt.
• Begin met voeden aan de minst pijnlijke kant.
• Zorg ervoor dat de baby de borst goed in zijn mond neemt.
• Breng eventueel een dun laagje zalf op de tepel aan (zuivere
lanoline). Smeer dit 2-3 keer per dag, deze hoeft niet
verwijderd te worden voor het voeden.
• Haal de baby voorzichtig van de borst, met de pink in het
mondje van de baby.
• Smeer de laatste druppels melk op de tepels uit en laat dit
drogen.
• Laat de baby niet sabbelen.
Stuwing
De derde tot de zevende dag is stuwing een natuurlijk
verschijnsel, het kan vervelend zijn. Tips hierbij zijn:
• Laat uw baby onbeperkt drinken (om de 2 á 3 uur en ook 's
nachts), zolang als hij wil en u geen pijn ervaart. Voorwaarde
is wel dat uw baby effectief drinkt zodat uw borsten goed
4
•
•
•
•
•
•
•
leeggedronken worden. Uw verpleegkundige kan dit met u
bepalen.
Leg vóór de voeding warme doeken op de borsten.
Als de baby door stuwing de borst niet goed kan pakken, de
borsten eerst masseren of kort kolven.
Zorg ervoor dat de baby goed ligt en wissel de houdingen
van de baby af.
Draag een stevige BH, die niet knelt.
Neem een warme douche en masseer hierbij met de hand
de harde plekken weg.
Kolf de borsten eenmalig leeg herhaal dit eventueel na 24
uur nogmaals.
Leg na de voeding ijskompressen op de borst.
Te weinig borstvoeding
• Vaker aanleggen (elke 2 uur gedurende 48 uur en minstens
elke 24 uur evalueren).
• Zelf goed drinken (u zou zoveel moeten drinken dat u altijd
de dorst lest en lichte urine heeft).
• Voldoende rust nemen.
• Beide borsten per voeding aanleggen.
• Extra kolven.
• Het aanleggen en het drinkgedrag laten controleren.
Bijzondere omstandigheden
Borstvoeding als uw baby in de couveuse ligt
Het is het beste om zo snel mogelijk met kolven te beginnen als u
nog niet kunt aanleggen. Het is wenselijk om de hoeveelheid
voeding die uw baby nodig heeft af te kolven. De meeste kans om
een goede melkproductie te krijgen en behouden heeft u als u
Stuwing
De derde tot de zevende dag is stuwing een natuurlijk
verschijnsel, het kan vervelend zijn. Tips hierbij zijn:
• Laat uw baby onbeperkt drinken (om de 2 á 3 uur en ook 's
nachts), zolang als hij wil en u geen pijn ervaart. Uw baby
moet wel effectief drinken zodat uw borsten goed leeg5
•
•
•
•
•
•
•
gedronken worden. Uw verpleegkundige kan dit met u
bepalen.
Leg vóór de voeding warme doeken op de borsten.
Als de baby door stuwing de borst niet goed kan pakken, de
borsten eerst masseren of kort kolven.
Zorg ervoor dat de baby goed ligt en wissel de houdingen
van de baby af.
Draag een stevige BH, die niet knelt.
Neem een warme douche en masseer hierbij met de hand
de harde plekken weg.
Kolf de borsten eenmalig leeg herhaal dit eventueel na 24
uur nogmaals.
Leg na de voeding ijskompressen op de borst.
Te weinig borstvoeding
• Vaker aanleggen (elke 2 uur gedurende 48 uur en minstens
elke 24 uur evalueren).
• Zelf goed drinken (u zou zoveel moeten drinken dat u altijd
de dorst lest en lichte urine heeft).
• Voldoende rust nemen.
• Beide borsten per voeding aanleggen.
• Extra kolven.
• Het aanleggen en het drinkgedrag laten controleren.
Bijzondere omstandigheden
Borstvoeding als uw baby in de couveuse ligt
Het is het beste om zo snel mogelijk met kolven te beginnen als u
nog niet kunt aanleggen. Het is wenselijk om de hoeveelheid
voeding die uw baby nodig heeft af te kolven. De meeste kans om
een goede melkproductie te krijgen en behouden heeft u als u
minimaal 8x per 24 uur kolft. Liever wat vaker en kort kolven dan
minder vaak maar heel erg lang. Het aanleggen aan twee borsten
per keer, of één borst per keer, is afhankelijk van de kracht van uw
baby. Als uw baby zelf in staat is aan de borst te drinken, kan het
kolven afgebouwd worden.
6
Borstvoeding geven aan een tweeling
Er zijn verschillende mogelijkheden. Om te beginnen kunt u uw
baby’s één voor één aan de borst leggen. U kunt uw baby’s ook
tegelijk aanleggen.
Borstvoeding geven na een keizersnede
Als u er nog zelf niet aan toe bent kunt u geholpen worden met
aanleggen. Hoe eerder hoe beter. Vaak wordt het borstvoeden
ondersteund met afkolven met de hand of met een kolfapparaat.
Bijvoeden is niet nodig, tenzij....
Uw baby niet of onvoldoende plast.
• Uw baby lage bloedsuikers heeft (= te laag suikergehalte in
het bloed).
• Uw baby 10 % of meer van het geboortegewicht is
afgevallen.
• De kinderarts dit nodig vindt.
Als uw baby bijgevoed moet worden, adviseren wij ook te gaan
kolven. De afgekolfde moedermelk of de kunstvoeding (bij
onvoldoende productie) wordt per cup (klein bekertje) aan uw baby
gegeven.
7
Tot slot
Geef aan wat uw wensen zijn, zodat wij met uw individuele
behoeften rekening kunnen houden. Vraag hulp ter
verduidelijking. De richtlijnen uit deze folder zijn bij alle medewerkers
op de kraam- en couveuse afdeling bekend.
Rooming-in
De moeder, haar baby en het gezin zijn onlosmakelijk met elkaar
verbonden. Daarom verblijven de moeder en haar baby, zoveel
mogelijk, in dezelfde ruimte (rooming-in). Dit is goed voor de binding
tussen de moeder, haar baby en het gezin.
Rooming- in is er ook voor partners. Alle partners waarvan
de(kraam)vrouw op een 1-persoonskamer ligt kunnen blijven
overnachten. Verblijft u op een 2- persoonskamer en wilt u dat uw
partner blijft overnachten? Dan kijken wij in overleg met u
en uw kamergenoot wat hiervoor de mogelijkheden zijn. Op een
4-persoonskamer is het helaas, door de vele wisselingen van
patiënten, niet mogelijk om uw partner te laten overnachten.
De ouders zorgen zoveel mogelijk zelf voor haar baby en krijgt
daarbij begeleiding van een verpleegkundige of kraamverzorgende.
Zodra de moeder/partner de verzorging voor de baby onder de knie
heeft, neemt de verpleegkundige de rol van coach op zich, de
ouders zelf zijn immers de beste verzorgers! Zo wordt er in het
ziekenhuis al een belangrijke basis gelegd voor een goede
babyverzorging thuis.
Lactatiekundige geeft hulp en advies bij borstvoeding
De meeste ouders zullen weinig problemen ondervinden bij het
geven van borstvoeding. Soms zijn er omstandigheden waarbij extra
hulp en advies nodig is. In zo’n geval kan de lactatiekundige met
haar specialistische kennis hulp bieden.
Lactatiekundigen zijn hiervoor opgeleid en kunnen u adviseren en
begeleiden bij probleemsituaties rondom de borstvoeding. U kunt
een lactatiekundige inschakelen bij voorlichting en advies over
borstvoeding, problemen bij het aanleggen van de baby, het
weigeren van de borst, pijnklachten, terugkerende
borstontstekingen, onvoldoende melkproductie en/of onvoldoende
8
groei van de baby, vroeggeboorte, ziekte of handicap van moeder of
baby, weer beginnen met borstvoeding.
Vragen
Eventuele vragen kunt u altijd stellen aan de verpleegkundige op de
kraam- en couveuse afdeling of aan de lactatiekundigen,
(0318) 43 47 63.
Verloskunde en kraamafdeling
Onze visie: Elk gezin heeft een eigen leefpatroon met specifieke wensen
en behoeften, dit maakt ieder gezin uniek. De leden van een gezin zijn
onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ziekenhuis Gelderse Vallei houdt
rekening met uw wensen en behoeften.
De afdeling: De afdeling verloskunde bestaat uit 7 ruime verloskamers en
de kraamafdeling uit 6-éénpersoonskamers, 2-tweepersoonkamers,
2-vierpersoonskamers en 4 gezinssuites.
Op de kraam- en verlosafdeling werken verschillende zorgverleners:
medisch specialisten, klinisch verloskundigen, (gespecialiseerd)
verpleegkundigen, lactatiekundigen, kraamverzorgenden,
voedingsassistenten, afdelingsassistenten en secretaresses.
9
Checklist en overdracht borstvoeding kraamafdeling
Naam moeder:
Naam kind/geboortedatum:
Direct post partum/eerste voeding:
O
O
O
O
O
O
O
Minimaal een uur huidcontact tussen moeder en baby, t/m eerste voeding
Baby heeft na keizersnede minimaal een uur (uitgesteld) huidcontact gehad
‘Honger’signalen baby zijn benoemd
Voeden op verzoek met minimum van 8x/24 uur is benoemd
Baby was alert en wakker, heeft actief aan de borst gezogen
Er was uitleg over zoek/hapreflex, grote hap, lippen naar buiten
Bijvoeding pp: ja / nee
Reden:
Opmerkingen vanaf verloskamer:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Algemeen:
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
Moeder heeft uitleg gehad over deze checklist
Goede toeschietreflex, belang rust/privacy
Goede hygiëne
Voedingsadviezen (voor moeder)
Uitleg hongersignalen/eerste tekenen van wakker worden
Voedingstijden: zo vaak de baby wil, normaal 8 tot 12 keer per dag
Voedingsduur: zo lang als de baby wil, mits geen pijn
Tweede borst aanbieden
Na het voeden tepels aan lucht laten drogen
Begin elke voeding met de andere borst
Kolven met eigen handen eerste 24-48 uur bij ineffectieve voeding
Geen fopspeen > energieverlies
Houdingen: madonna, rugby, liggend.
Effectief drinken baby/drinkgedrag:
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
Stimuleren van openen mond door de lip, kin of wang aan te raken
Tepel en tepelhof in de mond
Lipjes naar buiten gekruld
Wangen zijn bol
Kaakbewegingen zichtbaar tot aan de oren
Eerst snelle zuigbewegingen, overgaand in lange halen
Hoorbaar slikken bij lange halen
Geen speen/fopspeen > verwarring
Borst na de voeding leger dan ervoor
Vochtig mondje na de voeding
Tevreden/voldaan kind na de voeding
Aanzuigen kan gevoelig zijn, trekt weg
Buidelen/huidcontact
10
Voldoende voeding:
O
O
O
O
O
Om de dag bloot wegen op een vast tijdstip
Alerte baby die zich voldoende vaak meldt voor voeding + tevreden is na
voeding
Geen fopspeen > tevreden met fop i.p.v. voedingsmoment
2-5 luiers mosterdgele ontlasting per dag
6-8 goede plasluiers per dag
Te weinig melk:
O
O
O
O
O
Vaker aanleggen (aan beide borsten) of kolven (elke 2 uur gedurende 2448 uur)
Zelf goed drinken (min. 2 liter)
Voldoende rust nemen
Extra kolven (let op melkstroom)
Aanleggen/drinkgedrag controleren
Kolven:
O
O
O
O
Folder ‘kolven’+ kolftasje
Uitleg kolfchecklist
10 minuten per borst (let op de melkstroom, eventueel pauzes)
liefst 2 borsten tegelijk (minimaal 8x/24u)
Stuwing:
O
O
O
O
O
O
O
O
Normaal op 3e-7e dag
Borsten goed leeg laten drinken, zo nodig een keer nakolven
Baby zo vaak mogelijk aanleggen om overvolle borsten te voorkomen
Kan de baby de borst niet goed pakken dan eerst de borst masseren of
kort kolven
Leg vlak voor de voeding warme doeken op de borsten
Wissel voedingshoudingen af
Neem een warme douche, masseer harde plekken weg
Draag een stevige, niet knellende BH
Tepels:
O
O
Ingetrokken tepels: tepels masseren, borst in C greep vasthouden zodat
de tepel naar buiten wordt gestuwd, eerst kolven, eventueel tepel koud
maken (borst warm houden!)
Tepelkloven: goed aanleggen, begin met de minst pijnlijke kant
Bijvoeden:
O
O
O
O
O
O
O
O
Niet of onvoldoende plassen
Lage bloedsuikers
10% of meer afgevallen
Advies kinderarts
Ouders correct informeren over reden en manier van bijvoeden
Rapportage reden+manier van bijvoeden
Uitleg cupfeeding
Uitleg therapeutisch flesvoeden
11
Naar huis:
O
O
O
O
O
O
O
Inroomen couveuseafdeling
Na een week vitamine K en D
Voeden op verzoek of vaste tijden
Alert op aantal natte luiers +ontlasting
Hulpmiddelen (weegschaal, kolfapparaat) huren bij thuiszorgwinkel of
www.vosmedisch.nl
Wegen:
ja / nee
Reden:
Bijvoeden:
ja / nee
Reden:
Informeren bij ontslag
O
O
O
O
O
Bij vragen wie te raadplegen
Verloskundige/kraamzorg/JGZ
Telefoonnummer lactatiekundigen ziekenhuis: (0318) 43 47 63
Vrijgevestigde lactatiekundigen: www.nvlborstvoeding.nl
Iedere laatste maandag van de maand is er een borstvoedingcafé in
Cultura in Ede. Er is altijd een lactatiekundige/borstvoeding deskundige
aanwezig.
Ruimte voor overige afspraken en opmerkingen/aandachtspunten:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
VIP 98.58 Kraamafdeling 10/2012
12