WORTELZIEKTEN EN WORTELROT: IDENTIFICEREN EN

WORTELZIEKTEN EN WORTELROT: IDENTIFICEREN
EN VERMINDEREN DRUK
OPTIMALE BEWARING:
WELKE FACTOREN ZIJN BELANGRIJK?
25/01/2017
Françoise Vancutsem – KBIVB-IRBAB
Waarom wortelrot identificeren?
2

om hun ontwikkeling te beperken
 VÓÓR de bietenteelt
 preventieve maatregelen tijdens de rotatie
 Rassenkeuze
!!! Bestrijdingsmiddelen in de
teelt zijn vrijwel onbestaand

TIJDENS de oogst
 Houd de besmette bietenhoop op het perceel
 Minimaliseer de kwetsuren
 Rooi de aangetaste percelen vroeg in het seizoen

NA de oogst
 Vermijd de bewaring
Oorzaak ?
3
Primaire ziekten (Ziekteverwekkers ) aantasten de biet tijdens
teelt
 Aphanomyces: Aphanomyces cochlioides
Bodem Rhizoctonia bruinwortelrot : Rhizoctonia solani (AG 2-2 IIIB)
schimmels
 Rhizoctonia violetrot: Rhizoctonia violacea of R. croccorum
 Stengelaaltje: Ditylenchus dipsaci
 Erwinia: bacterieziekte
 Rhizomanie: Virus (BNYVV) overgebracht door een
bodemschimmel (Polymyxa betae)
 Abiotische factor
 Boorgebrek
 Tijdens de bewaring van de bieten
 Secundaire ziekten = Bewaarschimmels = Botrytis, Fusarium,
Sclerotinia, Penicillium,…
 Bevroren bieten (abiotische factor)

Aphanomyces: Bladsymptomen
terugkeer na 25 jaar
afwezigheid
4

Weinig symptomen op de bladeren
soms een tijdelijke verwelking in droge omstandigheden
25/01/2017
Aphanomyces: kiemplantstadium
5

Beter bekend in het kiemplantstadium = “wortelbrand”

Bestreden in de meeste gevallen door de fungiciden in de zaadomhulling
Aphanomyces: wortelsymptomen
6

Rotte zones met het openbarsten van de epidermis

necrose van het weefsel

wortelmisvorming

Droge oppervlakkige verrotting

Schimmel dringt de biet niet binnen
25/01/2017
Aphanomyces:
7

Gunstige factoren (voor de ziekte)
 Zure pH, laag gehalte aan Ca
 Overvloedige regen
 Problemen van drainage, structuur, verstikte of verkorste bodem
 Korte rotatie

Bestrijding
 Bekalking (correctie van de pH)
 Structuur en drainage verbeteren
 !!! Tijdens de teelt is er geen bestrijding mogelijk :
noch fungicide noch bodembewerking
Bekalking
8
Er zijn veel producten op de markt, waaronder schuimaarde

Voordelen van schuimaarde:
 Een efficiënte bekalking
 een snelle correctie van te zure pH van de bodem
 een bron van fosfor en magnesium opneembaar door de plant
 Een stimulatie van de biologische activiteit van de bodem
 Een verbetering van de structurele stabiliteit van de bodem
Positieve rol
tegen de wortelziekten
Aphanomyces: bewaring
9
Verse
Na bewaring - 480 GD
Geen ontwikkeling van
bewaarschimmels
25/01/2017
Rhizoctonia bruinwortelrot: bladsymptomen
de meest frequente
wortelziekte
10

De bladeren verkleuren en verwelken van buiten naar binnen.

De groei is vertraagd en uiteindelijk kan de hele plant sterven.

Komt voor in haarden.
25/01/2017
Rhizoctonia bruinwortelrot: wortelsymptomen
11

De ziekte begint door vlekken of rot ter hoogte van de kop met een
uitgesproken bruinzwarte kleur

Vlekken zijn zichtbaar vanaf eind juni

De infecties penetreren de hele wortel

Secundaire infecties versterken de verrotting (sterke geur van boshumus)
Rhizoctonia bruinwortelrot: gunstige factoren
12

Gunstige factoren (voor de ziekte)
 Lichte bodem, zure pH
 Problemen van bodemstructuur, verdichting (Sterke invloed)
 Slechte afbraak van ingewerkte teeltresten of groenbedekkers
 Overvloedige bemesting
 Korte rotatie met (korrel)maïs, raaigras, bieten
Rhizoctonia wordt vaakst gevonden in gemengde bedrijven die maïs en
raaigras hebben in hun rotatie en die regelmatig organisch materiaal
verspreiden
Rhizoctonia bruinwortelrot: bestrijding
13

Bestrijding
 Kies een tolerant ras (dubbel tolerant rhizomanie - rhizoctonia
bruinwortelrot)
 Verkies een goeie oppervlakkige bodembewerking gericht op de
inwerking van residu’s
 Vermijd bodemverdichting
 Vermijd de voorvruchten korrelmaïs en raaigras
 Zaai gele mosterd of bladrammenas
 Beperk de stikstofgift (organisch en mineraal)
Rhizoctonia bruinwortelrot: slechte bewaring
14
Verse
480 GD
300 GD
bietenhoop
25/01/2017
Rhizoctonia violetrot: bladsymptomen
15

De bladsymptomen zijn weinig zichtbaar

Lichte depressie van het bladstelsel met vergelingen (sterk aangetaste zones)
25/01/2017
Rhizoctonia violetrot: wortelsymptomen
16

Laat verschijnen van de ziekte

Paarsachtige vervilting rond de bietenkoppen, ter hoogte van het contact met
de grond

Schimmel dringt binnen via de punt van de wortel

In geval van sterke aantasting zijn er bruinrode zones zichtbaar
Rhizoctonia violetrot - bewaring
17
Verse
300 GD
600 GD
De verrotting blijft oppervlakkig.
Op lange termijn is er een ontwikkeling van secundaire schimmels.
25/01/2017
Rhizoctonia violetrot:
18

Gunstige factor (voor de ziekte)
Bodems rijk aan calcium, neutrale of hoge pH
 Regelmatige organische bemesting met een hoog C/N verhouding
 Hoge grondvochtigheid
 Veel waardplanten:
 bieten, wortel, cichorei, asperge, klavers, luzerne, koolzaad, bonen,
aardappel, (tarwe)
 Onkruiden: herderstasje, kruiskruid, melkdistel, kamille, duizenblad,
melganzevoet, melde, zwaluwtong, perzikkruid, vogelmuur,
brandnetel….grassen


Bestrijding
 Er bestaat geen tolerant ras
 Een vroege oogst beperkt de ontwikkeling van de schimmel
Boorgebrek:
19

Oorzaak:
 Te laag boorgehalte in de bodem
 Blokkage in de bodem
25/01/2017
Boorgebrek : Symptomen
20

De hartbladeren blijven klein en kunnen afsterven

Necrotische bruine vlekken op de bladstelen. De oudere bladeren
vergelen (oranje-geel) en worden zeer breekbaar

Bladeren nemen een horizontale stand en sterven af

Wortelkop met scheuren en droog rot
25/01/2017
Boorgebrek:
21

Gunstige factoren (voor de ziekte)
 De beschikbaarheid van boor is afhankelijk van de pH van de bodem:





pHKCl tussen 6,0 en 6,5 voor zandleemgronden
pHKCl tussen 6,7 en 7,1 voor leemgronden
Droogte
Blokkage na een (over)bekalking voor de teelt van bieten
Bestrijding
 Een preventieve toediening van boor : 500 g Boor/ha
Stengelaaltje : Ditylenchus dipsaci
22

Oorzaak:
 Het (vrijlevend) nematode migreert in
het water van de grond naar het
bladgestel en dringt de kop binnen

Bladsymptomen:
 vervorming en zwelling van de stengel
 bladvervorming

Wortelsymptomen:
Verschijnen van kurkachtige holten, soms
diep in de bietenkop
! Verwarring met Rhizoctonia !
25/01/2017
Stengelaaltje
23

Gunstige factoren (voor het nematode)
 Vroege zaai
 Zeer vochtige gronden
 Lage temperaturen in mei en juni met een trage ontwikkeling van de biet
 Rotatie met haver, ajuin, bonen, tuinbonen, ….

Bestrijding
 Verleng de rotatie
 Vermijd Haver en gele mosterd als tussenteelt
Impact op de opbrengst & kwaliteit
24
De impact van wortelziekten is altijd afhankelijk van het aantastingniveau in het perceel
Aphanomyces
Rhizoctonia
bruinwortelrot
Rhizoctonia violetrot
Opbrengst (wortels)
Kwaliteit
Afhankelijk van wortelbreuk &
misvorming
+
gelimiteerd
+++
Sterke invloed
+
Beperkte invloed zolang de ziekte oppervlakkig blijft
Boorgebrek
++
Afhankelijk van het aantastingsniveau
Stengelaaltje
+++
Sterke invloed door snelle verrotting
Bewaarschimmelziekten
25


voornamelijk Botrytis cinerea
maar ook Fusarium, Sclerotinia, Penicillium,…
Conclusies - wortelziekten
26




Bestrijding : altijd preventief (pH, structuur , waardplanten, tolerant ras…)
Daarom is het noodzakelijk de ziekte te identificeren voordat de nieuwe
bietenteelt wordt ingezaaid
Na bewaring is het zeer moeilijk de primaire ziekte op te sporen
Daarom moet de ziekte geïdentificeerd worden voordat de bieten in de
hoop komen !
27
Stel uw vragen voor dit onderwerp nu
via SMS
0471 32.19.96
Uitsluitend vragen over teelttechniek !!!!!
Factoren die de bewaring beïnvloeden
28

Biet metabolisme => suikerverlies + waterverlies
=> deze verliezen zijn normaal & onvermijdelijk


Ontwikkeling bewaarschimmels => suikerverlies + verlies
aan gewicht (rotte delen)
Verlies aan suikergewicht & ontwikkeling
bewaarschimmels zijn afhankelijk van:
 Temperatuur & duur
 Rooikwaliteit
 Ontkopping
 Bescherming tegen vorst
Drempel voor goede bewaring
29
Bewaringsdrempel uitgedrukt in « graaddagen »
 GD = som van de dagelijkse gemiddelde temperaturen tijdens de bewaring
Dagelijkse suikerverliezen (%)

Helingsfase
Ontwikkeling
bewaarschimmels
!!! niet te vroeg oogsten maar vóór
de vorst, de regen,…
Tussen 250 en 300 GD, nemen de
suikerverliezen exponentieel toe =
bewaringsdrempel
Graaddagen
Source IRS
Ontkopping & bewaring
30
• 2 proeven 2012
o Luttre : 4 rassen
o Huppaye : 1 ras
• Bieten worden bewaard in afgesloten bakken in de loods tot 600 °GD
• 4 ontkoppingsniveaus:
Bieten met bladstelen
Normale ontkopping
Micro-ontkopping
Kale bieten
Hergroei van bladeren na bewaring
31
Bladstelen
micro
Kaal
ontkopt
Ontkopping & verrotting
32
Er is meer verrotting op ontkopte bieten
dan op micro-ontkopte bieten
Ontkopping & verliezen aan suikergewicht
33
Suikerverliezen zijn iets hoger voor ontkopte bieten
Reinigingsagressiviteit & bewaring
34


Simulatie rooikwaliteit
 2 rassen: 1454 & 1313
 Zachte rooi / Agressieve rooi
CO2 productie in functie van de
reinigingsintensiteit
Graaddagen
IRBAB
Agressieve rooi
puntbreuk
Graaddagen
TeVeel
veel kwetsuren
kwetsuren
Puntbreuk & bewaring
Bieten met puntbreuk < 4 - 6 cm (3 vingers) : OK
Minimum groenresten, minimum grondtarra
36

Overmatige grondtarra en de aanwezigheid van groenresten:
 beperken de verluchting van de hoop
 voorkomen het opdrogen van de grond
 bevorderen de opwarming van de hoop
De snelheid van de ontwikkeling van schimmels
verhoogt in dergelijke gevallen
Het afstellen van de rooi machine
37
Compromis tussen de verliezen, de grondtarra een de ontwikkeling van
bewaarziekten (kwetsuren)
In het begin
van de
campagne
Vanaf eind
oktober
Doel
Droge
omstandigheden
Natte
omstandigheden
Maximale
opbrengst
geen bieten
verliezen of
beschadigen
maximum aan grond
verwijderen
Evalueer het risico
op bewaarziekten
in functie van de
leveringsdata
Beperk kwetsuren
zo weinig bieten
breken of
beschadigen
(met verlies van kleine
bieten)
maximum aan grond
verwijderen
weinig puntbreuk
en kwetsuren
Bescherming met Toptex tegen regen en lichte vorst
38
Voordelen van Toptex:

minder regenwater in de hoop hebben

vocht uit de bietenhoop verwijderen

de hoop tegen nachtvorst beschermen
Bescherming tegen vorst
39

In geval van intense vorst, is het raadzaam om een extra bescherming aan te
brengen => Jupette of plastiek zeil

Het voordeel van Jupette (het halve plastiek zeil) is dat dit zeil niet verwijderd
moet worden bij stijgende temperaturen (dooi).
Factoren die de bewaring van de bieten beïnvloeden
Vorst
Indien afwezigheid van bescherming
Temperaturen tijdens bewaring
Gezondheidstoestand van de bieten
Temperaturen bij de rooi
Verwondingen bij de rooi
Perceel, bodem
Grondtarra
Ontkopping
Regenval tijdens bewaring
Ras
Belangrijkheid
Bron: synthese van de proeven van Tereos tussen 2006-2013.
Conclusies - bewaring
41

Bewaring en suikerverliezen
 Hoe hoger de temperatuur, hoe groter de suikerverliezen:
normaal = 125 - 150 gr suiker/ton/dag = ± 5% in 60 dagen op 10°C
 Micro-ontkopping veroorzaakt niet meer suikerverlies dan ontkopping

Bewaring en verrotting
 Ontwikkeling van bewaarschimmels:
vanaf 300°GD zelfs bij 5°C
 !!!Puntbreuken, kwetsuren,…
 Vorst
Meer informatie….
42

Technische gids:
Bewaring van bieten op lange termijn & bescherming van de bietenhopen
tegen vorst
http://www.irbab-kbivb.be/publicaties/gidsen-fiches/