Variatielijst voor het eiwitbeperkt, diabetes dieet

Variatielijst voor het
eiwitbeperkt, diabetes
dieet
U heeft een voorbeeld dagmenu voor een eiwitbeperkt, diabetesdieet gekregen. In uw
voeding zijn eiwit en koolhydraten van belang. Ook is het van belang een gezonde,
gevarieerde voeding te gebruiken met voldoende vitaminen en mineralen.
Eiwit
Eiwit is een belangrijke voedingsstof; het is een bouwsteen voor al onze lichaamscellen.
Door natuurlijke slijtage moeten dagelijks vele lichaamscellen vervangen worden.
Daarvoor is iedere dag eiwit nodig, want het lichaam kan er geen reservevoorraad van
aanleggen. Bij de stofwisseling van eiwit komt onder ander de afvalstof ureum vrij.
Als de nieren dit onvoldoende kunnen uitplassen, blijft er te veel ureum in het bloed
achter. Dit kan vele klachten geven, onder andere moeheid, misselijkheid, braken,
smaakverandering, jeuk en hoofdpijn. Om deze klachten te voorkomen en/of te
verminderen moet de voeding een aangepaste hoeveelheid eiwit bevatten. Dat wil zeggen:
voldoende eiwit om bouwstoffen te leveren, maar niet zoveel dat daardoor het
ureumgehalte van het bloed te hoog wordt. De diëtist heeft voor u berekend hoeveel eiwit
u per dag nodig heeft (zie hiervoor uw voorbeeld dagmenu).
Koolhydraten
Diabetes mellitus (suikerziekte) is een ziekte waarbij het bloedglucose
(bloedsuikergehalte) niet meer binnen de normale waarden wordt gehouden. Glucose
heeft iedereen in zijn bloed. Glucose wordt gemaakt uit koolhydraten in de voeding.
Koolhydraten is een verzamelnaam voor:
 zetmeel: o.a. in brood, aardappelen, rijst en peulvruchten
 melksuiker: o.a. in melk, karnemelk en yoghurt
 vruchtensuiker: o.a. in fruit en vruchtensappen
 suiker: o.a. in biet- en rietsuiker en honing
Vitamine advies
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
De gezondheidsraad adviseert sommige groepen om vitamine D aan te vullen met een
supplement. Vitamine D of cholecalciferol (vitamine D3) is een van de weinige vitamines
die het lichaam zelf kan maken. Onder invloed van zonlicht (ultraviolette straling) wordt
in de huid vitamine D gevormd. Deze hoeveelheid is niet altijd genoeg voor iedereen.
Daarom is ook vitamine D uit eten nodig. Voor sommige groepen is er zelfs het advies
dit aan te vullen met een supplement, zie onderstaand schema.
Diëtetiek | DIET-503 | 19 mei 2015 | pagina 1/6
Aanbevolen extra hoeveelheid vitamine D per dag
Vrouwen die:
- ouder zijn dan 50 jaar
- of onvoldoende buiten komen (< 15 min)
- of een donkere huidskleur hebben
- of zwanger zijn
- of borstvoeding geven
Mannen die:
- ouder zijn dan 70 jaar
- of onvoldoende buiten komen (< 15 min)
- of een donkere huidskleur hebben
Mensen ouder dan 50 en onvoldoende buiten komen (<15 min)
of een donkere huidskleur hebben.
Mensen met osteoporose
Mensen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen
Vrouwen die ouder zijn dan 50 jaar die een sluier dragen
10 microgram per dag
10 microgram per dag
20 microgram per dag
20 microgram per dag
20 microgram per dag
20 microgram per dag
Bron: Gezondheidsraad 2009
Wilt u een vitaminen-mineralenpreparaat gaan gebruiken? Overleg dan met uw diëtist.
De diëtist kan u adviseren welk preparaat het meest geschikt voor u is.
Variatielijst
Variatie in uw voeding
U kunt variatie in uw voeding aanbrengen door iets van uw dagmenu te laten vervallen
en hiervoor in de plaats te kiezen uit de variatielijst. Deze vervanging neemt u dan wel
op hetzelfde tijdstip.
Bijvoorbeeld:
U neemt normaal als ontbijt:
 1 snee bruinbrood
 besmeerd met margarine
 1 plak kaas
 1 glas melk
U wilt nu eens een ander ontbijt nemen dan anders. U kijkt dan op deze lijst en ziet dan
dat uw ontbijt er ook zo kan uitzien:
 2 beschuiten
 besmeerd met margarine
 2 plakken kaas
 1 glas vruchtensap
Hieronder volgt de variatielijst, waarbij rekening wordt gehouden met de hoeveelheid
eiwit en koolhydraten in producten.
Diëtetiek | DIET-503 | 19 mei 2015 | pagina 2/6
Brood
1 snee bruinbrood (= 3 gram eiwit en 16 gram koolhydraten) kan vervangen worden
door:
 1 snee volkorenbrood
 1 snee witbrood
 1 snee donker roggebrood
 2 knäckebröd
 2 cream crackers
 1 sneetje krentenbrood of rozijnenbrood zonder amandelspijs
 3 sneetjes stokbrood
 2 grote matses of 4 kleine
 3 cracottes
 2 rijstwafels
 1 croissant
 ½ krentenbol of mueslibol
 ½ luxe broodje (wit of bruin bolletje)
 1 sneetje ontbijtkoek
 2 volkoren biscuitjes
 3 droge biscuitjes
 1 liga Evergreen
 1 schaaltje pap zonder suiker, bereid met halfvolle melk en havermout, Brinta of
Bambix
Boter
Boter, margarine, olie e.d. bevatten geen eiwitten en koolhydraten, maar wel veel vet.
Het brood kunt u het beste besmeren met dieethalvarine of dieetmargarine. Voor het
bereiden van de warme maaltijd kunt u het beste kiezen voor een (dieet) bak- en
braadvet of (dieet)margarine uit een fles of een kuipje. Oliesoorten zijn rijk aan
onverzadigde vetzuren en zijn goed om met mate te gebruiken.
Hartig broodbeleg
Kaas
1 plak kaas (= 20 gram) bevat 5 gram eiwit en geen koolhydraten. U kunt zowel gewone
kaas als komijnekaas of camembert gebruiken. Ook kunt u maximaal 3 keer per week 1
ei gebruiken in plaats van kaas.
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Vleeswaren
1 plak vleeswaren (= 20 gram) bevat 3 gram eiwit en geen koolhydraten. In plaats van 1
plak vleeswaren kunt u gebruiken:
 1 belegging smeerkaas
 1 belegging pindakaas
Zoet beleg
Voor 1 keer zoet beleg (= 0 gram eiwit en 9 gram koolhydraten) kunt u nemen:
 appelstroop, appel-perenstroop
Diëtetiek | DIET-503 | 19 mei 2015 | pagina 3/6



jam. halva-jam, light jam
honing, vruchtenhagel
fruit zoals plakjes appel, banaan, aardbeien
Dranken
1 glas melk (= 5 gram eiwit en 7 gram koolhydraten) kan vervangen worden door:
 1 glas karnemelk
 1 glas yoghurt
 1 glas Biogarde of Biogarde drink naturel
 1 glas chocolademelk gemaakt van cacao en melk, eventueel met zoetstof of kant en
klare chocolademelk waaraan geen suiker is toegevoegd (GST)
 1 glas vruchtenyoghurt of vruchtenyoghurtdrank waaraan geen suiker is toegevoegd
(GST)
Fruit
1 portie fruit (= 1 gram eiwit en 13 gram koolhydraten) wil zeggen:
 1 appel
 2 nectarine
 1 peer
 ½ granaatappel
 1 sinaasappel
 5 lychees
 1 grapefruit
 1 schijf verse ananas (100 gram)
 2 mandarijnen
 1 schaaltje aardbeien, kersen, bessen,
frambozen of bramen
 7 verse abrikozen
 1 flinke schijf meloen (= 200 gram)
 1½ perzik
 1 kleine banaan of ½ banaan
 3 verse pruimen
 ⅓ mango (= 100 gram)
 2 kiwi's
 15 druiven
In plaats van 1 portie fruit kunt u ook nemen:
 ½ schaaltje tutti frutti (= 25 gram ongeweekte)
 3 gedroogde pruimen (= 25 gram ongeweekte)
 1 schaaltje appelmoes zonder suiker
 1 glas ongezoet vruchtensap (appelsap, bessensap, grapefruitsap, perensap of
sinaasappelsap
 1 wijnglas (¾ dl) ongezoet druivensap
 2 glazen (à 1½ dl) groente- of tomatensap
Ongezoet vruchtensap bevat van nature suiker; er is geen extra suiker aan toegevoegd.
Het vruchtensap moet dus gebruikt worden in plaats van een portie fruit en is niet vrij
toegestaan. Wel vrij toegestaan zijn de light frisdranken.
Soep
Bouillon kan getrokken worden van vlees, vis, kip, wild, mergpijpje of schenkel, kruiden
en groenten. Eventueel kan de bouillon gemaakt worden van bouillontabletten of
bouillonpoeder. Voor het gebruik de bouillon zeven, het vlees of schenkel niet in de soep
verwerken. Eventueel groente toevoegen. Geen gebruik maken van peulvruchten,
aardappelen en bindmiddelen, zoals vermicelli of rijst.
Diëtetiek | DIET-503 | 19 mei 2015 | pagina 4/6
Vlees, vis of kip
Vlees, vis of kip bevat veel eiwit. Op uw dagmenu staat vermeld hoeveel vlees u kunt
gebruiken.
 50 gram (rauw gewogen) vlees, vis of gevogelte bevat 10 gram eiwit
 100 gram (rauw gewogen) vlees, vis of gevogelte bevat 20 gram eiwit
In plaats van 50 gram vlees, vis of gevogelte kunt u ook 1 ei of 40 gram kaas gebruiken.
Bij de bereiding van vlees, kunt u eventueel een tomaatje, uitje of paprika meebakken of
stoven.
Aardappelen
1 kleine aardappel (= 1 gram eiwit, 8 gram koolhydraten) kan vervangen worden door:
 1 grote lepel aardappelpuree, zonder melk bereid
 1 grote lepel gare rijst
 ½ grote lepel gare macaroni, spaghetti, mie, mihoen, vermicelli
 ½ grote lepel frites of gebakken aardappelen
 ½ grote lepel stamppot
 1 kop gebonden soep zonder vlees
 2 sneetjes stokbrood
Groenten
1 portie groenten bevat ongeveer 3 gram eiwit en 6 gram koolhydraten. Van bladgroente
(zoals andijvie, witlof) mag het groentenat licht gebonden worden met bloem, maïzena
of verkruimelde beschuit of paneermeel. Naast het gebruik van gekookte groente kunt u
rauwkost extra nemen, bijvoorbeeld sla, tomaat, komkommer, radijs, rauw witlof en
rauwe andijvie. Appelmoes, stoofperen en rabarber zijn geen groentevervangers. U kunt
deze voedingsmiddelen wel gebruiken ter vervanging van het nagerecht of een portie
fruit.
Samengestelde gerechten
De hele maaltijd bestaande uit 3 aardappelen, 3 grote lepels groenten en 50 gram vlees
(= 16 gram eiwit en 30 gram koolhydraten) kan vervangen worden door:
 3 grote lepels nasi goreng zonder ei en zonder vlees + 50 gram vlees of 1 ei
 3 grote lepels bami goreng zonder ei en zonder vlees + 1 plak vleeswaren of 1 ei
 3½ grote lepels spaghetti bolognese of macaroni met vlees en groenten
 2 borden bruine bonen-, erwten- of linzensoep
 3 grote lepels chili con carne + 1 grote lepel rijst
 5 lepels stamppot zonder vlees + 50 gram vlees
 300 gram lasagne
 ⅓ pizza
 1 grote pannenkoek
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Nagerechten
Voor 1 schaaltje vla (= 5 gram eiwit en 22 gram koolhydraten) kunt u kiezen:
 1 schaaltje yoghurt met 1 portie fruit
 1 schaaltje vruchtenyoghurt
Diëtetiek | DIET-503 | 19 mei 2015 | pagina 5/6





1 schaaltje Biogarde met 1 portie fruit
1 schaaltje vanilleyoghurt
1 klein schaaltje pudding of pap (125 ml)
2 bolletjes ijs
1 flensje met 1 portie fruit
Vrij toegestaan
Thee zonder suiker, koffie zonder suiker en melk, water, mineraalwater, light
frisdranken, bouillon zonder vlees, limonadesiroop zonder suiker bijvoorbeeld Diaran,
Slimpie of limo light.
Vragen?
Heeft u na het lezen van deze brochure vragen over voeding? Dan kunt u terecht bij de
diëtisten van Gelre ziekenhuizen:
Naam diëtist: ………………………………………………Datum: ………………………


Gelre Apeldoorn, tel: 055 - 581 80 80
maandag t/m vrijdag 9.00 – 12.00 uur en 13.00 – 14.00 uur
Gelre Zutphen, tel: 0575 - 592 487
maandag t/m vrijdag: 8.30 - 10.00 uur en 13.00 - 14.00 uur
Vragen van medische aard kunt u het beste stellen aan uw huisarts of specialist.
Diëtetiek | DIET-503 | 19 mei 2015 | pagina 6/6