leverinsufficiëntie

LEVERINSUFFICIËNTIE
3de Proef Diergeneeskunde
Universiteit Gent
Jacques Debraekeleer
ROL van de LEVER
•
•
•
•
•
Metabole processen
Excretoire functies
Endocriene functies
Stockering & Reserve
Hemodynamische functie
De LEVER is UNIEK
• Bloed toevoer
• Reservecapaciteit
• Herstelvermogen
Metabole Afwijkingen
•
•
•
•
•
•
Glycogeenreserve 
glucagon-insulin ratio 
Insuline resistentie
Glucoseintolerantie
Gluconeogenese 
Hepatische encefalopathie
Leverinsufficiëntie
Doel van de Dieetvoeding
• Metabole homeostase
• Accumulatie van toxische bijproducten 
• Risico van HE 
• Voedingstoestand verbeteren
• Herstel van de lever ondersteunen
• Electrolyten huishouding herstellen
• Diarree en malassimilatie voorkomen
Leverinsufficiëntie
Dieetvoeding
Belangrijkste Voedingsstoffen
•
•
•
•
•
•
•
•
Energie
Eiwit & aminozuren
Vet & vetzuren
Koolhydraat
Mineralen
Vitamines
Oligo-elementen
L-Carnitine
LEVERINSUFFICIËNTIE
ENERGIE
• RER tot 1.5 x RER
• RER = 290 kJ/kg0.75
• Voldoende energierijk dieet
• Voldoende niet-eiwit calorieën
– eiwit sparend
– vermindert HE
vet
energie
eiwit
structurele
functies
Leverinsufficiëntie
Eiwit
• Voldoende eiwit
• Hoge kwaliteit - gematigde hoeveelheid
• Eiwitbronnen
– plantaardig eiwit
– melk eiwitten
– ei
• Hond 3,5 - 4,5 g/ kg0,75
• Kat 3,0 - 4,0 g per kg LiG
Gluconeogenese tijdens de postprandiale fase
Alanine
Gluconeogenese
Alanine
Glucose
Alanine
Pyruvaat
Aminozuren
(BCAA)
Glucose
Lever
Bloed
Spier
Nucleic Acids
Amino Acids
Amines
Glutaminase
Glutamine
Glutamate
Dehydrogenase
Glutamine
Synthetase
Glutamate
NH3
Oxaloacetate
Carbomoyl Phosphate
+ HCO3
Bacterial
Urease
Transaminase
-Ketoglutarate
Aspartate
Ornithine
Urea
Arginine
UREA
CYCLE
Fumarate
Citrulline
Argininosuccinate
Leverinsufficiëntie
Aminozuren
• BCAA
– mobilisatie voor gluconeogenese
– gedaald in plasma
• Arginine
– Ureum cyclus - ammoniak
– insuline resistentie
• Methionine
– hoge dosis verhoogt HE
Leverinsufficiëntie
Koolhydraat
•
•
•
•
•
•
Antiketogeen en eiwitsparend
Koolhydraat resistentie
20 - 50 % van energie
Zeer verteerbaar
Rijst
Oplosbaar vezel
Leverinsufficiëntie
Vet
•
•
•
•
•
•
Voldoende vet
Eiwitsparend
Energierijk
Bron van essentiële vetzuren
Vetoplosbare vitaminen
MCT
Leverinsufficiëntie
Vet
Moeten de vetopname verminderd worden
wegens steatorree?
25 - 35% van de energie als vet  betere overleving
Strombeck 1990
• Triglyceriden - assimilatie
– matige cholestasis
– extra-hepatische galweg obstructie
• Vrije vetzuren energiebron
• Eiwit sparend
– Eiwit-tekort stimuleert vetaccumulatie
• L-Carnitine
Rol van L-Carnitine
Cell
ACS
CoA
+
Long chain
fatty acids
Acyl-CoA
LCarnitine
Acyl-CoA
CPT I
Oxidation
Acetyl - CoA
CPT II
CT
Acyl-Carnitine
Cytosol
Citrate
cycle
CoA + ATP
Mitochondrion
LEVERINSUFFICIËNTIE
Mineralen
• Natrium
– Ascites
– Portale hypertensie
• Kalium
– Hypokaliëmie
– Insuline-resistentie
– Glucose-intolerantie
• Magnesium
LEVERINSUFFICIËNTIE
Oligo-elementen
• Koper
– Bedlington terriër, West-Highland white
terriër, dobermann, skye terriër
– minimum behoefte 3 mg/kg DS
LEVERINSUFFICIËNTIE
Oligo-elementen
• Zink
–
–
–
–
 bij lever patiënten
 absorptie van koper (10 mg/kg)
Antifibrotisch
Minimum behoefte 1 mg/kg LiG
LEVERINSUFFICIËNTIE
Oligo-elementen
• IJzer
–
–
–
–
–
Verlaagd in plasma
Tekort verhoogt lipid accumulatie
Accumulatie in lever Hemosiderosis
Oxyderend
Min. behoefte hond 1.4 mg/kg LiG
LEVERINSUFFICIËNTIE
Vitaminen
• Vetoplosbare vitaminen
– hebben galzouten nodig
– Vitamine K - stollingsfactoren
– Vitamine A
• PU/PD - wateroplosbare vitaminen
• Anti-oxydant vitaminen E & C
– vit. C 25 mg/kg
– Vit. E 100 mg/kat - 200-600 mg/hond
LEVERINSUFFICIËNTIE
Voedingsschema
•
•
•
•
•
Anorexie
Glycogeen reserve
Gluconeogenese
Voortijdige mobilisatie van spiereiwit
Frekwente kleine maaltijden
BESLUIT - SAMENVATTING
Protein
BCAA
Arginine
Energy
Non-protein calories
Frequent
small meals
Antioxidant
vitamins
Trace-elements