de ontginnings- en veredeling s nijverheid in belgië

VAN DE EXPLOITATIE TOT DE
REHABILITATIE
Om de productiviteit te verhogen en zich aan te passen aan de almaar veeleisendere normen voor kwaliteit, duurzaamheid, veiligheid en welzijn op het werk,
doet de ontginningssector steeds meer een beroep
op belangrijke technologische innovaties.
Deze ontwikkelingen bevorderen de opsporing van
bronnen van hinder en bieden hiervoor oplossingen
aan.
RESPECT VOOR DE BUURTBEWONERS
Hoogtechnologische machines en gereedschap, efficiënt mijnschieten, afdekzeilen op vrachtwagens,
overkapping van transportbanden, bekleding van
installaties, installatie van geluiddempende muren,
besproeiing van aan- en afvoerwegen bij droog weer:
het zijn allemaal voorbeelden die aantonen dat de
ontginningsindustrie permanent investeert in oplossingen die het milieu steeds meer respecteren.
TRANSPARANTE COMMUNICATIE
De diverse maatregelen die een groeve hanteert
om de effecten van trillingen, geluid en stofuitstoot
te beperken, maken het mogelijk te voldoen aan de
verwachtingen van de buurtbewoners. Er is sinds
ettelijke jaren een nieuwe relatie tot stand gekomen
tussen de groeve en haar omgeving.
De ontginningssector heeft ervoor gekozen om rehabilitatieplannen te integreren in het exploitatieplan.
Dit plan houdt rekening met:
DE ROL VAN FEDIEX EN ZIJN LEDEN
• de bescherming van het leefmilieu,
• de reglementeringen,
• de standpunten van de belanghebbende partijen:
eigenaars, buren, lokale overheden en organisaties.
Het beschrijft de operaties om de site te herstellen en te heraanleggen tijdens en na de ontginning,
evenals haar uiteindelijke bestemming.
Dankzij een waarborgmechanisme dat bij de start
van de exploitatie wordt voorzien, kan de financiering van de geleidelijke herstelling in oorspronkelijke
staat, de sluiting van de site, de afbraak van de installaties, de sloop van de gebouwen en de uitvoering
van het herinrichtingsplan gegarandeerd worden.
DIVERSE HERINRICHTINGEN
De vele mogelijkheden tot herinrichting van de groeves maken het mogelijk milieubescherming te combineren met maatschappelijk nut.
Er wordt vastgesteld dat tijdens de exploitatie van
een groeve spontaan een nieuwe fauna en flora tot
stand komt. De rehabilitatie van de groeves tot natuurgebieden leidt tot extra ruimte voor hun verdere
ontwikkeling.
GEWESTPLANNEN
Een andere mogelijkheid is opnieuw een vruchtbare
bodem aan te leggen met het oog op diverse landbouwbestemmingen of veeteelt op weilanden.
De gewestplannen spelen een belangrijke rol vermits
zij het evenwicht nastreven tussen de verschillende
economische behoeften van Wallonië , rekening houdend met ieders wensen.
In België bedraagt het gemiddeld verbruik
per jaar en per inwoner :
De ontginningsindustrie is de eerste sector die
uit eigen beweging charters ondertekent en
engagementen aangaat
HET REHABILITATIEPLAN
Het zoeken naar gelijklopende belangen en het ijveren voor een constructieve en verantwoordelijke
dialoog leiden tot betere relaties ten gunste van een
betere cohabitatie.
Naarmate de actieve ontginningssites geëxploiteerd
worden, is het nodig op zoek te gaan naar nieuwe
winningsplaatsen voor de ontginningsindustrie, met
naleving van de milieunormen, de natuur en de buurt.
85 %
Fediex vertegenwoordigt
85% van het tonnage
geproduceerd in België
Nadenken over ruimtelijke ordening kan ook leiden
tot keuzes die beantwoorden aan de behoeften van
de gemeenschap. Enkele voorbeelden: stormbekkens, specifieke waterpartijen voor sport en recreatie
op het water, bossen, parken of groene ruimtes, recreatiedomeinen, motorcross, sportvissen, ...
Er is alleen maar wat verbeelding nodig om aan het
einde van de exploitatiecyclus van een groeve een
ander landschap tot stand te brengen.
6t
550
kg
220
kg
granulaten
cement
kalk
Fediex is een beroepsfederatie met regionale en nationale roeping die alle kleine en grote ondernemingen verenigt , met een ontginnings- of veredelingsactiviteit van
gesteenten die niet als brandstof gebruikt worden. (Het
gaat om producenten van granulaten – kalksteen, harde
gesteenten, alluvialegesteenten, rivier of zeeafzettingen,
zand ,-- en van kalk, dolomiet, siergesteente.)
Als woordvoerder van zijn sector vertegenwoordigt Fediex zijn leden bij overheden en bevoegde instanties in
België en op internationaal niveau, om hun belangen te
verdedigen en om hun ideeën te promoten.
De federatie werkt actief mee aan het zoeken naar oplossingen die de economische welvaart van zijn leden
handhaven en ontwikkelen, en dit zowel met de regionale en federale overheden als met de sociale partners.
Fediex staat ook in voor distributie en coördinatie van
goede en correcte informatie aan zijn leden inzake onderwerpen die op allerlei manieren van belang zijn voor
hen. De activiteit van Fediex dekt hier diverse materies,
normalisering,certificering, sociale zekerheid, milieu, fiscaliteit, economie, statistieken, …
ENGAGEMENTEN ZIJN VERANKERD IN
SECTORALE CHARTERS
De ontginningssector streeft constant naar verbetering
van zijn industrieel proces om dit duurzamer te maken,
met respect voor het milieu.
ENGAGEMENTEN OP REGIONAAL NIVEAU
Fediex heeft deze ambities verankerd in charters die
werden overeengekomen met de overheden en de stakeholders in het project.
Deze aanpak heeft zijn waarde bewezen door cruciale
vraagstukken op te lossen, vooruit te lopen op betwis-
tingen en de prestaties in specifieke domeinen te verbeteren.
Via deze partnerschappen en het respect voor het volledige wettelijke kader van het Waals Gewest (meer bepaald wat ruimtelijke ordening en milieu aangaat), is de
ontginningsindustrie ervan overtuigd dat ze kan bijdragen tot de duurzame ontwikkeling van de maatschappij.
• Charter «Carrières et Biodiversité» 2012-2015 tussen
Fediex, Pierres & Marbres de Wallonie en het Waals
Gewest, dat bevordering van de ontwikkeling van biodiversiteit in de groeves beoogt.
• Charter voor «bon voisinage entre le secteur agricole
et le secteur carrier» (‘goed nabuurschap tussen de
landbouw- en de ontginningssector’) dat het naast
elkaar bestaan van landbouw- en ontginningsactiviteiten wil harmoniseren, en dit vanaf het ontwerp tot
het einde van de rehabilitatie van de site.
• Charter voor «concertation entre le secteur de la production d’eau et le secteur carrier» (‘overleg tussen de
waterproductie- en de ontginningssector) dat het gelijktijdige uitoefenen van waterproductie- en ontginningsactiviteiten wil bevorderen, vanaf het ontwerp
tot het einde van de exploitatie van de activiteit.
• Sectorconvenanten voor CO2 en Energie, sinds 2006
overeengekomen met het Waals Gewest, met als
doel de energie-efficiëntie te verbeteren en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
ENGAGEMENTEN OP NATIONAAL NIVEAU
De sector bestudeert de invoering van een vrijwillig engagement met betrekking tot transport. Dit zou inhouden dat de sector zichzelf strenge maatregelen oplegt
om de rust van de omwonenden te verzekeren, meer
netheid op de wegen te garanderen, minder CO2 uit te
stoten, de lading van de vrachtwagens te respecteren en
multimodaliteit te promoten.
Fediex is lid van het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen), de UEPG (Union européenne des Producteurs de Granulats), de ILA (International Lime
Association), de IMA (Industrial Minerals Association) en de EuLA (European Lime Association).
Verantwoordelijke uitgever : Michel Calozet Rue Edouard Belin 7 - 1435 Mont-Saint-Guibert • Coördinatie: www.pepscommunication.be • Grafisch design: www.knok.be • Fotocredits: www.mick-photo.be
DE INNOVATIE IN DIENST VAN
DE KWALITEIT EN HET MILIEU
DE ONTGINNINGS- EN
VEREDELINGSNIJVERHEID IN BELGIË
EEN ESSENTIËLE SCHAKEL VOOR DE GOEDE WERKING
VAN DE ECONOMISCHE ACTIVITEIT VAN ONS LAND
DE ONTGINNINGS­
INDUSTRIE
BEVOORRAADT 85%
VAN ALLE
INDUSTRIESECTOREN
1 KM SPOORWEG =
10.000 ton granulaten
1 KM AUTOS­
NELWEG =
20 à 30.000 ton
granulaten
1 TON PAPIER =
250 à 300 kg
minerale vulstof
1 TON SUIKER
=
200 kg kalksteen
voor zijn fabricage
1 TON STAAL
=
150 kg kalksteen
en 50 kg kalk
DE BOUW VAN
EEN HUIS
=
150 ton
granulaten
0
Geen cement of beton zonder granulaat
Geen kalk zonder kalksteen
Geen glas zonder zand noch kalksteen
Geen baksteen of dakpan zonder klei
EEN STERK GEVARIEERDE
ACTIVITEITENSECTOR
De ontginningsindustrie verenigt alle economische activiteiten die tot doel hebben granulaten (zoals kalksteen,
dolomiet, porfier, zandsteen, grind, zand, klei, blauwe
steen, marmer, leisteen, coticula of slijpsteen, …) uit de
bodem te onttrekken en deze te veredelen.
Elk ontgonnen materiaal bezit specifieke mechanische
eigenschappen zoals drukweerstand , bestendigheid tegen vorst of polijsting. Hun chemische eigenschappen
maken hen geschikt voor specifieke toepassingen.
Na ontginning worden deze grondstoffen veredeld om
een perfect aangepast product te kunnen leveren dat
beantwoordt aan de Europese normen, aan de eisen van
de bestekken of aan het beoogde industriële proces.
De meeste Belgische en buitenlandse activiteitensectoren worden door de ontginningsindustrie bevoorraad
met kwaliteitsvolle grondstoffen. Dat geldt voor de grote industrieën zoals die van cement, kalk of glas, maar
eveneens voor de steenhouwers.
In België draagt de diversiteit van ondergrondse rijkdom
aan industriële mineralen bij tot de rijkdom van ons land.
14
EEN POSITIEVE ECONOMISCHE EN
SOCIALE IMPACT
1
14
De directe economische impact van deze belangrijke
sector is overduidelijk positief, zowel wat het aantal tewerkgestelde personen betreft, als door zijn omzet.
Ook indirect is er een duidelijke impact, en wel gespreid,
namelijk enerzijds ‘bij de bron’ in de vorm van indrukwekkende investeringen in machinerie voor het industriële boren, voor het laden, voor transport en in vaste
en mobiele uitrustingen voor verwerking, fabricage, studieburelen, … Anderzijds zijn er verderop in de cyclus de
behoeften aan transport, onderhoud, energie, verzekeringen en belastingen.
3
2
CONSTANTE INNOVATIES
Ontginning van gesteenten speelt al duizenden jaren
een primordiale rol in de evolutie van onze beschavingen
en van de mensheid in het algemeen. De grootste toekomstprojecten hebben gesteente nodig om ze te kunnen realiseren.
De technologische evoluties in onze maatschappij zijn zo
belangrijk dat de mineralen die we uit de bodem halen,
moeten beantwoorden aan almaar strengere kwaliteitscriteria.
4
5
10
De ontginningsindustrie heeft haar procédés mettertijd
verfijnd om te kunnen blijven wedijveren op een markt
met een hevige buitenlandse concurrentie, en om haar
deel op te eisen in de fabricage van halfafgewerkte producten met hoge toegevoegde waarde.
13
Dankzij deze constante innovaties biedt de ontginningsindustrie producten aan die worden gebruikt in almaar
meer toepassingen, en dit in minuscule of zeer grote
hoeveelheden.
11
7
6
12
Bezoek aan
een groeve
8
9
VOORBEELDEN VAN GEBRUIK
Kalksteen
Kalksteen wordt gebruikt bij de fabricage
van:
• beton
• cement
• funderingen
• glasindustrie
• suikerraffinaderijen
• steenbakkerijen
• kunststoffen
• tandpasta
• poedermelk
Kalk
Kalk wordt gebruikt in:
• staalindustrie
• chemische industrie
• farmaceutica
• bouwsector
• landbouw
• behandeling van
water en gas
Dolomiet
Dolomiet wordt gebruikt in:
• staalindustrie
• glasindustrie
• als decoratief grind...
Harde gesteenten
Zandsteen en porfier
worden gebruikt in:
• bitumineuze wegbedekkingen
• start- en landingsbanen op luchthavens
• ballast voor spoorwegen
Harde gesteenten
worden gebruikt in:
• oppervlaktebeton
Natuursteen
Bewerkte natuursteen
wordt gebruikt in:
• bouwsector
• burgerlijke bouwkunde
• wegen
• zorgvuldige restauratie van nationaal
en buitenlands
architecturaal patrimonium
(0)
Het wegnemen van de toplagen bestaat uit het afgraven
van de vruchtbare en onvruchtbare grondlagen boven de te
ontginnen niveaus. Deze materialen worden opgeslagen en
kunnen gebruikt worden bij de herinrichting van de site.
(1)
Een hydraulische graafmachine laadt de knikdumpers die
de materialen van deze toplagen verplaatsen om afschermingswallen aan te leggen of een voorraad aanaardingsgrond te vormen voor latere heraanleg.
Zand
Zand wordt gebruikt bij:
• productie van beton
• openbare werken
• fabricage van vlak
glas (ruiten, spiegels)
• hol glas (flessen,
bekers)
• kristal
• optisch glas
(2)
Het boren: in de meeste groeves met massief gesteente is
het nodig de rots parallel met het werkfront aan te boren.
Hiervoor worden krachtige boortoestellen gebruikt.
(3)
Het ondermijnen: in de voorgeboorde gaten wordt de nodige hoeveelheid springstof geplaatst om de rots te breken
zonder ze doorheen de ganse groeve weg te slingeren. De
technieken worden alsmaar meer verfijnd bijvoorbeeld met
gebruik van elektronische ontstekers.
(4)
Het laden bij het werkfront: na de ontploffing moeten de
al te grote blokken die de primaire breekinstallatie kunnen
blokkeren, nog verkleind worden. Deze breekactiviteit gebeurt met een rotsbreker of hydraulische breekhamer die
op een hydraulische graafmachine gemonteerd is.
(5)
Transport in de groeve: de rotsblokken worden (hier met
een wiellader) op werfdumpers geladen om ze naar de verwerkingsinstallaties te vervoeren.
(6-7)
Breken en zeven: om kwaliteitsvolle breuksteen te verkrijgen moet het ruwe materiaal eerst door de breekinstallaties
en vervolgens door de zeef- of sorteerinstallaties passeren.
Soms wordt dit gecombineerd met een grondige spoeling
om het gesteente te ontdoen van aarde, zand en klei dat bij
het schieten werd vermengd met het gesteente.
(8-9)
Laden, op weg naar de klanten: na al deze behandelingen
worden de verschillende granulaatkalibers opgeslagen in
afwachting van de levering.
(10)
De ontginning van blokken voor natuursteentoepassing:
om verbrokkeling te vermijden van steen die bestemd is
voor verzaging tot siersteen, verloopt de ontginning door
verzaging ter plekke, met behulp van een diamantboordraad of een diamantkettingkerfmachine: stel je een
reusachtige kettingzaag op rails voor.
(11)
« Zaagpantsers » : indien nodig worden de blokken in
schijven verzaagd op machines die bestaan uit meerdere
parallel opgestelde reusachtige zaagbladen, afgesteld op
de correcte onderlinge afstand. Tijdens het zagen wordt
het rotsblok voortdurend besproeid.
(12-13) De verwerking in de fabriek of de bevrachting voor de
steenhouwers: de steenbladen worden vervoerd naar
werkplaatsen waar ze worden verwerkt tot straat- of
vloertegels, boordstenen, …
De blokken of bladen worden ook op vrachtwagens geladen naar de werven van de klanten-steenhouwers.
(14)
Producten ter bevoorrading van de hele industrie: de halfafgewerkte producten vertrekken naar ondernemingen
en industriezones (betoncentrales, centrales voor bitumineuze wegbekledingen, opslagplaatsen van aannemers in
burgerlijke bouwkunde, bouwterreinen, cementbedrijven,
kalkovens, glasfabrieken, staalindustrie, chemische industrie, landbouwbedrijven , …).