Vulkaanuitbarsting in het nieuws!

actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Kopieerblad 1 ● Vulkaanuitbarsting in het nieuws!
Vulkaanuitbarsting in het
nieuws!
Wat weet je over de vulkaanuitbarsting die heeft plaatsgevonden?
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Waar heeft de vulkaanuitbarsting plaatsgevonden? Duid dit aan op de
wereldkaart.
Voeg hier eventueel een artikel over de vulkaanuitbarsting bij.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Kopieerblad 2 ● Dossier vulkaan
Vulkanen
Hoe ontstaan vulkanen?
De
aardkost
bestaat
uit
verschillende
platen. Die platen liggen niet stil, ze
verschuiven en dat heeft grote gevolgen.
Wanneer twee platen schuiven, kunnen
er vulkanen ontstaan.
De ene plaat wordt onder de andere geschoven en de
brokken steen vallen naar beneden. Hoe verder naar
beneden, hoe heter het gesteente wordt. Uiteindelijk
smelt het. Het stijgt als magma op uit de aardmantel,
breekt door de aardkorst heen en wordt een vulkaan.
Soms gebeurt het ook dat twee platen van elkaar wegschuiven. Op die plaats
ontstaat een breuk die wordt opgevuld met magma. De magma stijgt op, koelt af en
stolt. De gestolde magma wordt zo hard dat het vast gesteente wordt.
In nog andere gevallen kan het zijn dat de magma zo heet wordt, dat deze een gat
brandt in de aardkorst. Op deze ‘hotspot’ ontstaat een vulkaan.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Waarom barst een vulkaan uit?
Wanneer de magma met zoveel kracht de berg in
geduwd wordt, gaat de berg trillen en uitzetten. Het
magma stolt tot een grote, hete prop wanneer hij de
krater van de vulkaan bereikt. Af en toe vallen er
stukken af. De prop wordt groter en groter en barst
dan
uit
elkaar
waardoor
het
magma
het
aardoppervlak bereikt. Dan wordt de magma ‘lava’
genoemd.
Het lava komt in een grote wolk uit de vulkaan. Aan de
buitenkant
is
de
wolk
grijs,
maar
binnenin
zit
roodgloeiend gas en as. Een spoor van as en puin blijft
achter.
Soorten vulkanen
Wanneer we over vulkanen spreken, maken we een onderscheid tussen actieve,
slapende en dode vulkanen.
Dit is een voorbeeld van een actieve vulkaan. Actieve
vulkanen barsten nog af en toe uit. Actieve vulkanen
worden ook wel eens de ‘werkers’ genoemd.
Volgens de gegevens telt de aarde meer dan 1500
vulkanen, waarvan er ongeveer 600 in de recente
geschiedenis zijn uitgebarsten. We kunnen dus zeggen dat de aarde ongeveer 600
actieve vulkanen telt. Daar komen er nog wel vaak bij, omdat er steeds nieuwe
vulkanen ontdekt worden. Deze nieuwe vulkanen bevinden zich vooral op de bodem
van de zeeën en oceanen.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Dit is een voorbeeld van een slapende vulkaan. Deze
vulkanen zijn op dit moment niet actief, maar ze kunnen
elke moment weer uitbarsten. Het is heel moeilijk om het
onderscheid te maken tussen een slapende en een
actieve vulkaan.
Dit is een voorbeeld van een dode vulkaan. Deze vulkanen zijn
voor
het
laatst
duizenden
of
miljoenen
jaren
geleden
uitgebarsten. De kans dat deze vulkaan opnieuw uitbarst is
miniem.
Waar vinden we vulkanen?
Vulkanen ontstaan op plaatsen waar twee platen tegen elkaar schuiven. Dit gebeurt
vooral met platen aan de rand van de Grote of de Stille Oceaan. Die rand wordt de
‘ring of fire’ genoemd.
Wat zijn de gevolgen van een vulkaanuitbarsting?
Een vulkaanuitbarsting heeft heel wat negatieve gevolgen.

Ganse dorpen worden overspoeld en met lava bedekt. Mensen kunnen levend
verbrand worden.

De wolk van de vulkaan is zo dik dat het in sommige gevallen meer dan 2
dagen geen licht doorlaat. Op die plaats blijft het dan volledig donker.

Bij hevige regenval kunnen het as en het puin in een grote modderstroom
terechtkomen. Deze gaat met een hevige vaart van de vulkaan naar beneden.
Alles wat die modderstroom op zijn pad tegenkomt, wordt meegesleurd.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Naast al deze negatieve gevolgen is er ook een voordeel aan het uitbarsten van een
vulkaan. De assen van de vulkaan die over de grond gespreid worden, maken de
bodem heel vruchtbaar waardoor deze ideaal is voor de landbouw.
Wist je dat …
… het woord vulkaan van Vulcano komt? Dat is een Italiaans eilandje ten noorden
van Sicilië. Dit eilandje is sinds mensenheugenis vulkanisch actief en de oude
Romeinen noemden hun God van het vuur Vulcanus, naar dit eiland.
… lava wel 1200°C kan worden? Dat is 12 keer warmer dan kokend water!
… sommige mensen doen aan vulkaanboarden? Bij deze extreme sport boarden de
sporters van een actieve vulkaan naar beneden. Je kan het vergelijken met
snowboarden.
… er op de maan van de planeet Jupiter meer dan 400 vulkanen zijn?
… er in een gemiddeld jaar ongeveer 60 vulkaanuitbarstingen zijn?
… men vroeger dacht dat de God van het vuur in de vulkanen woonde en vuur
spuwde als hij kwaad werd?
… je ook vulkanen onder het wateroppervlak, diep onder de zee, vindt?
… Indonesië de meeste vulkanen van de wereld heeft?
… de Vesuvius de enige nog werkende vulkaan op het Europese vasteland is? Deze
vulkaan ligt in Italië.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Kopieerblad 3 ● Werkblaadje vulkaan
Vulkanen
Vul de volgende woorden in op de tekening. (magmakamer – kraterpijp – hoofdkrater
– oude krater – lagen lava en as – zijkrater – lavastroom)
Verbind de namen van de 3 soorten vulkanen met de juiste uitleg.
actieve vulkanen ●
● Vulkanen die duizenden of zelfs miljoenen
jaren geleden voor de laatste keer zijn
uitgebarsten. Ze zijn voor altijd uitgedoofd.
slapende vulkanen ●
● Vulkanen die regelmatig tot uitbarsting
komen. Dit kan variëren van tientallen tot
duizenden jaren.
dode vulkanen ●
● Vulkanen waarin binnenin de vulkaan al
een lange tijd geen activiteit is, maar die
welk elk moment weer kunnen uitbarsten.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
De vulkaan barst uit! Kleur lava rood en magma geel.
Vul het kruiswoordraadsel in.
1. Vulkanen komen vooral voor aan de rand van de Grote Oceaan. Die rand wordt de
... genoemd.
2. Het land met de meeste vulkanen ter wereld.
3. De enige nog werkende vulkaan op het platteland in Italië.
4. As en puin komen rondom de vulkaan terecht. Als het regent, ontstaat er een ... .
5. Een vulkaan die weinig activiteit vertoont maar wel elk moment weer kan
uitbarsten.
6. Een vulkaan die af en toe tot uitbarsting komt is een actieve vulkaan of een ... .
O
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Kopieerblad 3 ● Werkblaadje vulkaan - correctiesleutel
Vulkanen
Vul de volgende woorden in op de tekening. (magmakamer – kraterpijp – hoofdkrater
– oude krater – lagen lava en as – zijkrater – lavastroom)
oude krater
kraterpijp
hoofdkrater
lavastroom
lagen lava en as
magmakamer
zijkrater
Verbind de namen van de 3 soorten vulkanen met de juiste uitleg.
actieve vulkanen ●
● Vulkanen die duizenden of zelfs miljoenen
jaren geleden voor de laatste keer zijn
uitgebarsten. Ze zijn voor altijd uitgedoofd.
slapende vulkanen ●
● Vulkanen die regelmatig tot uitbarsting
komen. Dit kan variëren van tientallen tot
duizenden jaren.
dode vulkanen ●
● Vulkanen waarin binnenin de vulkaan al
een lange tijd geen activiteit is, maar die
welk elk moment weer kunnen uitbarsten.
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
De vulkaan barst uit! Kleur lava rood en magma geel.
lava
= buiten vulkaan
magma = in vulkaan
Vul het kruiswoordraadsel in.
R
I
N
G
O
F
F
V
M O D D E
S
I
N
I
R S T R O
L
E
D
O M
N
U
V
A
P
W E R
S
I
E
N
D
I
Ë
U
S
K E R
1. Vulkanen komen vooral voor aan de rand van de Grote Oceaan. Die rand wordt de
... genoemd.
2. Het land met de meeste vulkanen ter wereld.
3. De enige nog werkende vulkaan op het platteland in Italië.
4. As en puin komen rondom de vulkaan terecht. Als het regent, ontstaat er een ... .
5. Een vulkaan die weinig activiteit vertoont maar wel elk moment weer kan
uitbarsten.
6. Een vulkaan die af en toe tot uitbarsting komt is een actieve vulkaan of een ... .
O
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Kopieerblad 4 ● Zelf een vulkaan maken
Zelf een vulkaan maken
Vulkaanlandschap
Dit heb je nodig:
 stevig stuk karton van ongeveer 60
bij 40 cm,
 oude kranten,
 kleine emmer,
 kippengaas,
 verf die tegen water kan,
 ondiep plastic kommetje,
 allerlei materiaal om zelf bomen/
 behangerslijm,
huizen … te maken.
Zo ga je te werk:
1. Vervorm het kippengaas tot een berglandschap. Maak een vulkaankrater in
het midden. Let erop dat het plastic kommetje precies in de vulkaanmond
past.
2. Maak een papje van water en behangerslijm in de emmer.
3. Scheur kleine strookjes van het krantenpapier. Dop ze in de lijm. Zo maak je
papier-maché. Bedek daarmee nu het kippengaas. Zorg voor een drietal
lagen. Laat het geheel opdrogen.
4. Maak nu kleine huisjes, bomen enzovoort. Zo maak je een echt landschap.
(Let op de juiste grootte!)
5. Is het papier opgedroogd? Dan verf je het landschap en plaats je de huisjes,
boompjes …
actualiteitslessen bovenbouw – vulkaanuitbarsting
kopieerbladeren
Gaan voor die vulkaan!
Bovenaan in de vulkaankegel heb je een krater gemaakt. Daarlangs zal de hete
magma vanuit de aardbodem naar boven stromen. Je gaat nu een stroom lava
nabootsen. Wanneer de magma uit je vulkaan loopt, zie je welke gevaren er zijn.
Huisjes worden misschien bedolven. Je kunt nu, net zoals de mensen dat in
werkelijkheid doen, dammen maken om de lava in goede banen te leiden. (Gebruik
daarvoor klei op je landschap.)
Dit heb je nodig:
 het vulkaanslandschap,
 zakje bakpoeder,
 boetseerklei,
 bekertje met 1 dl azijn,
 houten pollepel,
 rode voedingskleurstof,
 4 eetlepels bloem,
 spons
Zo ga je te werk:
1. Meng de bloem en het bakpoeder in het plastic kommetje.
2. Zet het kommetje in de krater.
3. Meng de rode voedingskleurstof met azijn.
4. Voeg beetje bij beetje de gekleurde azijn bij de bloem.
5. Je vulkaan begint langzaam uit te barsten. Zorg dat de stroom lava de huizen
niet bedreigt. Maak daarvoor dammen.
6. Reinig achteraf je landschap met een spons en zuiver water.