41 Bijlage 1 Videoprogramma's Bij de uitvoering van de lessenserie zijn videoprogramma's nodig bij opdracht 4 en 10. Hieronder staat een korte beschrijving van de inhoud van beide programma's. Opdracht 4 Tijdsduur Inhoud Opdracht 10 Tijdsduur Inhoud Tijdsduur Inhoud Tijdsduur Inhoud Inpakken en wegwezen 08'. Ingekorte versie van de band Inpakken en wegwezen (ProCarton) Afval vormt een bedreiging van natuur en milieu. Een groot deel (de helft [?]) van het huishoudelijk afval bestaat uit verpakkingen. Oplossingen voor de problemen met dit afval zijn: storten, verbranden, preventie en hergebruik (kringlopen). Bij storten is sprake van nuttig gebruik: landontwikkeling. De natuurlijke afbraak van voedingsresten en hout levert geen problemen. Maar wèl problematisch zijn het ruimtebeslag van een stortplaats en het voorkomen van gevaarlijke stoffen in het afval. Ook bij verbranden kan sprake zijn van nuttig gebruik: energie-opwekking. Maar problematisch is het ontstaan van giftige rookgassen, en verbranden op zee is een vorm van probleemverplaatsing. Een andere oplossing is preventie. Maar 'helemaal geen verpakkingen meer' is niet haalbaar. Want: verpakkingen zijn nodig voor bescherming, presentatie, transport en informatie van/over het product. En een laatste oplossing is tenslotte de recycling van papier/karton, glas, metaal en plastic - hoewel dat laatste minder eenvoudig te realiseren is. Materiaal-productie 06'15". Collage van fragmenten uit de banden Sonde (via TetraPak) en Appelmoes (via VCD). Papierproductie vanaf het kappen van bomen (en heraanplant) in Scandinavië tot aan de papierrollen (in dit geval van melkpakken). Glasproductie: van grondstoffen (waarvan grote voorraden bestaan) tot fles. Blikproductie: van grondstoffen tot blikje. Storten en verbranden 10'25". Collage van fragmenten uit de banden VAM: 60 jaar afvalverwerking en Waar komt die rotzooi toch vandaan? (beide NIAM). Van afvalinzameling naar stortplaats van de VAM. Afvalscheiding achteraf in drie fracties: blikfractie, composteerbare fractie en restfractie. De restfractie wordt gestort, met voorzorgsmaatregelen wat betreft vervuiling van het grondwater (waterdichte bovenlaag, drainage, waterzuivering). Nuttig bijproduct: stortgas. Tenslotte landschapsinpassing van de volgestorte stortplaats. Alternatief is het verbranden van afval. Nuttig gebruik van warmte voor stadsverwarming. Problematisch door luchtvervuiling (PVC, dioxine). Hergebruik 18'30". Collage van fragmenten uit de banden Sonde (via TetraPak), Gezonder leven met de afvalschijf op het menu (ERRA/NOVEM via Stichting Hedra) en VAM: 60 jaar afvalverwerking (NIAM). Spoelen en hervullen van retourflessen. Proefproject gescheiden inzameling en verwerking van vier afvalfracties: oud papier, gft-afval, verpakkingsafval (plastic, blik en drankkarton) en een restfractie. Verwerking oud papier tot eierdozen. Verwerking gftafval tot compost bij de VAM. Mechanische scheiding van de 'verpakkingsfractie' bij de VAM in grof plasticfolie (verwerking tot huisvuilzakken), fijn plastic-folie (verwerking tot planken/palen), blik (magnetische scheiding, onttinning, staalproductie), non-ferro (wervelstroomscheiding aluminium, aluminiumproductie), grof plastic (verwerking tot grondstofkorrels), drankkartons (verwerking tot papier en plaatmateriaal). Verbranden van de restfractie. Dit alles naast de bestaande gescheiden inzameling van klein chemisch afval, grof vuil, textiel en glas. Gescheiden inzameling van glas op kleur, glasproductie. Afvalscheiding achteraf bij de VAM: blikfractie, onttinning, staalproductie. 42