word file (402 woorden)

ANTARES programma
ANTARES: op de drempel van een droom...
De laatste jaren worden op aarde kosmische deeltjes waargenomen van
extreem hoge energie. De grote vraag is hoe en waar deze deeltjes versneld
worden tot deze energieën die bijna een miljard keer groter zijn dan met een
versneller op aarde kan worden bereikt. Komen ze van supernova explosies
of gamma flitsers of komen ze van het verval van donkere materie?
Magneetvelden in de kosmos verstoren de richtingsinformatie van de
deeltjes. Die informatie moet op een andere manier worden verkregen.
Neutrino's afkomstig uit dezelfde bronnen kunnen hier uitkomst brengen. Zij
zijn namelijk elektrisch neutraal. Bovendien gaan ze nauwelijks interacties
aan met materie, waardoor ze ongestoord op aarde aankomen. Deze
eigenschappen maken hen dus zeer geschikt als kosmische boodschappers,
maar maken ze ook moeilijk te detecteren. Dat is de uitdaging van het
ANTARES project. De ANTARES telescoop gaat de diepe wateren van de
Middellandse zee gebruiken als detector. Een klein aantal van de vele
neutrino's die de aarde passeren ondergaat een botsing met de materie in de
zeebodem of in het zeewater en produceert een elektrisch geladen deeltje,
een muon. Dit muon zendt op zijn weg door het zeewater blauw (Cherenkov)
licht uit, dat door gevoelige lichtsensoren kan worden gedetecteerd. De
richting van het muon is vrijwel hetzelfde als die van het oorspronkelijke
neutrino, zodat de richtingsinformatie behouden blijft. De ANTARES telescoop
zal uiteindelijk bestaan uit twaalf verticale lijnen, kabels behangen met in
totaal 900 lichtsensoren verpakt in glazen bollen. De 450 m lange kabels
worden op een onderlinge afstand van ongeveer 60 m geankerd op een
diepte van 2400 m.
Dit jaar is de prototype fase van de bouw van de ANTARES telescoop vrijwel
afgerond. Een laatste test zal worden uitgevoerd in het voorjaar van 2005.
Uit de evaluatie van een prototype lijn bleek namelijk dat de kabel niet
voldoende bestand was tegen de hoge druk van het zeewater. De
kabelfabrikant heeft een nieuwe kabel ontworpen, die aan een laatste in situ
test zal worden onderworpen. De kabel met daaraan 75 glazen bollen zal
worden afgezonken op de ANTARES lokatie. NIKHEF heeft voor deze
kabeltest een speciaal autonoom uitleessysteem ontworpen en gebouwd.
Inmiddels is de serieproductie van alle onderdelen van de telescoop in volle
gang. Alle onderdelen liggen al klaar om met de nieuwe kabel tot de eerste
twee lijnen van de ANTARES telescoop geassembleerd te worden.
Figuur:
1. Omslag eerste Nederlandse ANTARES proefschrift.
Figuur:
2. Tewaterlating van de prototype lijn. In de glazen bollen zitten de
lichtsensoren; de metalen cilinder bevat elektronica.