Een mild griepje

Een mild griepje
Virus mist dodelijk RNA
Noorderlicht.vpro.nl, mei 2009
Eigenlijk had de Mexicaanse griep geen verrassing moeten zijn, want griepvirussen muteren er al jaren op los
in de varkensstallen van Noord-Amerika. Gelukkig lijkt het huidige virus niet alles in huis te hebben voor een
dodelijke pandemie.
Wereldwijd stortten journalisten zich vorige week massaal op de varkensgriep, of de Mexicaanse griep, net hoe je 'm wilt
noemen. Deze week lijkt het nieuwe er wat vanaf. Het schijnt wel mee te vallen met het gevaar. Voorlopig of definitief, dat is de
vraag.
Veel mensen zullen gerustgesteld zijn door het milde karakter van de infecties. Er zijn tot nu toe maar 31 doden aan het nieuwe
griepvirus toegeschreven, en slechts twee daarvan vielen buiten Mexico. Zit een pandemie met miljoenen doden, zoals in 1918, er
dus niet meer in?
Met de ernst van de varkensgriep valt het tot nu toe erg mee, dus dokters hoeven niet alles op alles te zetten om levens van
besmette mensen te redden.
Varkens hebben nog veel meer griepvirussen onder de leden, sommige gevaarlijker dan de 'Mexicaanse' versie.
Varkens krijgen nu toch de zwarte piet.
Of het nu in Mexico is overgesprongen of niet, feit is dat de meeste besmettingen daar vandaan komen.
Net als in 1918
Eerst het slechte nieuws: tot nu toe lijkt het verloop juist opvallend veel op de gebeurtenissen in het laatste jaar van de Eerste
Wereldoorlog. De ‘Spaanse’ griep begon in het voorjaar en de zomer van 1918 in de Verenigde Staten, en leek toen niets om je
druk over te maken. Hoewel hij snel van mens op mens oversprong, werd bijna niemand er ernstig ziek van.
Amerikaanse soldaten brachten het virus naar de loopgraven in Frankrijk. En daar ging het eind augustus 1918 plotseling mis.
Er ontstond een agressieve variant van het virus, waaraan jonge, gezonde mensen massaal bezweken. In zes maanden raasde de
ziekte vanuit Frankrijk de wereld over. De halve wereldbevolking, naar schatting een miljard mensen, raakte besmet, van wie er
minstens twintig, maar misschien wel honderd miljoen overleden.
Die ramp had grotendeels voorkomen kunnen worden door ander gedrag. De grote fout: alleen de ernstig zieke soldaten werden
uit hun loopgraven gehaald en in overvolle treinen naar ziekenhuizen vervoerd, intussen volop mensen besmettend. Bij een mild
griepje bleven ze waar ze waren.
Daardoor verspreidde de dodelijke versie van het virus zich veel sneller dan de milde versie. Andersom was veel beter geweest,
want het dodelijke virus kon mensen niet besmetten als die de milde versie al hadden gehad.
Hoopgevend
Terug naar vandaag. Er lijkt nu alleen een milde versie van het virus te zijn. Kan die muteren naar een dodelijke versie? Dat is
nooit uit te sluiten. Maar een hoopgevend bericht is, dat dit virus ongeveer de helft van de genetische elementen mist die het
virus van 1918 zo gemakkelijk overdraagbaar en zo dodelijk maakten.
Dat maakten Jonathan Allen en Tom Slezak van het Lawrence Livermore National Laboratory gisteren bekend. Deze
onderzoekers publiceerden eind april een artikel over de genetische samenstelling van de virussen die in 1918, 1957 en 1968 voor
pandemieën zorgden.
Ze vonden zestien stukjes erfelijk materiaal (in dit geval geen DNA, maar RNA) die blijkbaar nodig zijn voor een soepele
overdracht van mens op mens, en achttien stukjes die bij alle dodelijke versies aanwezig waren en maar zelden allemaal bij nietdodelijke virussen voorkwamen.
Het ‘Mexicaanse’ virus mist veel van de 34 stukjes RNA die de drie pandemische virussen wél allemaal hadden. “Dit gebrek aan
overeenkomsten hoeft niet noodzakelijkerwijs te betekenen dat het huidige H1N1-virus geen groot probleem gaat vormen”, aldus
Slezak in een persbericht. “Maar het betekent wel dat het veel kenmerken mist die eerdere uitbraken dodelijk hebben gemaakt.”
Verwaarloosde
dreiging
Het had veel erger kunnen zijn, want alle benodigde elementen komen voor in de verschillende griepvirussen die rondwaren
onder de varkens van Noord-Amerika, ontdekten Allen en Slezak, maar voor zover bekend niet samen in één virus. In de
afgelopen jaren ging de aandacht van de Ab Osterhauzen van deze wereld vooral uit naar vogelvirussen in Azië. Intussen waren
varkensvirussen in Noord-Amerika dus een belangrijke, maar verwaarloosde dreiging.
Vanaf 1998 om precies te zijn, schrijft Journaliste Deborah MacKenzie in New Scientist. Vóór dat jaar was er niet zo veel aan de
hand. Varkens hadden regelmatig de griep, maar werden daar niet ernstig ziek van.
De situatie werd vervelender toen er een mengvorm ontstond, met elementen uit mensen- en vogelgriepvirussen. Dit virus
verspreidde zich als een olievlek over de stallen en dook in steeds nieuwe vormen op, tot frustratie van varkenseigenaren - in
Noord-Amerika zijn dat bijna altijd reusachtige bedrijven.
Het Mexicaanse griepvirus is dus wel degelijk afkomstig van varkens. Maar is het wel Mexicaans? Afgaand op de laatste
berichten lijkt er een redelijke kans te zijn dat het de sprong naar de mens in Canada heeft gemaakt. Dat kan in theorie
natuurlijk opnieuw gebeuren, ook door een variant die wél alle dodelijke eigenschappen heeft. Wie weet ben je in dat geval in het
voordeel als je de huidige griep al gehad hebt