Corporate governance in crisistijd Strijd tegen
advertisement
Eurocommissaris Michel Barnier: ‘2010 jaar van de waarheid’ Nederlandse Vereniging van Banken Bank|Wereld Kwartaalblad, nummer 1, april 2010 Corporate governance in crisistijd Strijd tegen skimming Code Banken leeft Bank|Wereld Recentelijk klinkt het verwijt dat de prijs voor dit type krediet, de hypotheekrente, niet zo rechtvaardig is. Verlaging van officiële rentetarieven zou onvoldoende worden doorgegeven aan de consument. Is de claim van een te hoge momentane hypotheekrente terecht? Een blik op de renteontwikkeling in de afgelopen eeuw suggereert van niet. Hoewel de hypotheekrente voor verschillende termijnen de afgelopen jaren is gestegen, is deze in historisch opzicht laag te noemen, aanzienlijk lager zelfs dan tijdens eerdere crises in de jaren ’30 en ’80 van de vorige eeuw. Deze lage rente maakt, samen met de gedaalde huizenprijzen, dat veel starters dit een ideaal moment vinden om ‘in te stappen’. Beschikbaarheid Waarom is de hypotheekrente niet nog veel lager? Dit vergt begrip van gemiddelde opbouw van een hypotheekrente. De eerste laag van de hypotheekrente bestaat uit de door banken betaalde rente op het geld dat banken zelf aantrekken. De hoogte van deze rente is onder meer afhankelijk van de ‘funding mix’ en de kredietwaardigheid van de bank. Omdat hypothecair geld voor langere tijd (in beginsel 30 jaar) wordt Prijs voor verantwoorde hypotheekverstrekking uitgeleend, lenen hypotheekverstrekkers het geld hiervoor zelf ook voor langere tijd in. Banken betalen een premie voor het feit dat dit geld voor langere termijn beschikbaar moet zijn. Het lange termijn karakter van hypotheekverstrekking betekent ook dat korte tarieven zoals Euribor- of ECBrentes per definitie maar zeer beperkt invloed hebben op de hoogte van hypotheekrente. Risicovoller Veel meer bepalend voor de uiteindelijke hypotheekrente is de ontwikkeling op de kapitaalmarkt. De kosten van het lenen op de kapitaalmarkt hangen onder meer af van de risicobeoordeling van banken door investeerders in banken. Omdat het herstel bij banken nog broos is, wordt dit risico nog steeds relatief hoog ingeschat. Het aantrekken van geld is ook duurder geworden omdat bepaalde financieringsbronnen zoals securitisatie het afgelopen jaar grotendeels gedeeltelijk zijn opgedroogd. Banken zijn dus weer aangewezen op meer traditionele, zij het in sommige gevallen duurdere financieringsbronnen. Daarbij is het hypotheekbedrijf in de afgelopen tijd in sommige gevallen risicovoller geworden. Hoewel het aantal achterstanden en gedwongen veilingen in Nederland nog steeds zeer beperkt is, maakt de crisis de kans op wanbetaling op zich zelf groter. Ook geven strengere eisen van wetgever en toezichthouder compliance risico’s. Ervaringen in de V.S. leren dat dergelijke risico’s een prijskaartje hebben gekregen, al was het maar omdat het voor consumenten te gemakkelijk is om schulden aan te gaan. Last but not least willen financiers uiteraard een bepaalde marge maken op uitgezette hypotheken, zodat de eigen kosten van onder andere administratie en personeel worden goedgemaakt. Niet alleen banken willen dit, ook andere stakeholders in de samenleving vragen om een gezond, duurzaam bankwezen dat weer volledig op eigen kracht kan opereren. Bij duurzaam bankieren hoort een duurzame rente, alleen zo kunnen banken de gevolgen van de crisis weer te boven komen. After rain comes fair weather, zeggen de Engelsen. Misschien hebben ze gelijk. Edward Feitsma | senior adviseur consumentenzaken Uitgesproken Gezonde marktwerking vraagt om kritische consumenten. Op de hypotheekmarkt is dat niet anders, ook daar kunnen consumenten aanbieders bewegen tot efficiënte, zo u wilt rechtvaardige prijs­ zetting. 2 Bank|Wereld Inhoudsopgave Oogpunt 4 Verkiezingen 2010 7 Kort 8 Nieuwe huisstijl 8 Werkafspraken Overheidsvordering 9 Code Banken leeft 9 Verantwoorde hypotheeknormen 10 Corporate governance in crisistijd 11 Monitoring commissie Code Banken 12 Interview Michel Barnier 16 16 Kort 17 Strijd tegen skimming 18 Boeken 19 Nieuw voor leden 20 Nawoord Bank|Wereld is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Banken Redactieadres Singel 236, 1016 AB Amsterdam Telefoon: (020) 550 28 13 E-mail: [email protected] Overname van artikelen uit deze uitgave of delen daarvan is toegestaan, mits met bronvermelding. Voor meer informatie over de inhoud van dit nummer kunt u terecht bij de redactie. Redactie: Michel Noordermeer Fotografie: Truus van Gog/Hollandse Hoogte (p. 4 ), Michel Wielick (p. 8, 17) en Bart Dykstra (p. 9) Vormgeving: Gijs Sierman, Amsterdam Productie: Yardmen, Amsterdam Oogpunt 3 3 Vernieuwing ‘Ook al zouden we alle bloemen plukken, de lente zullen we niet kunnen tegenhouden.’ Nu we de lange, koude winter achter ons hebben gelaten en de zon eindelijk weer zijn intrede heeft gedaan start ik mijn voorwoord met dit citaat van Pablo Neruda. Niet alleen om de lente te verwelkomen, maar ook en vooral de komst van de monitoring commissie Code Banken, een nieuw Ledennet, een nieuwe huisstijl, een nieuwe regering na de verkiezingen in juni en aan het eind van dit jaar ook een nieuwe lokatie. Van daaruit zal de Nederlandse Vereniging van Banken haar werk als belangenbehartiger voortzetten. Vernieuwingen die noodzakelijk, interessant, veelbelovend, kleurrijk of informatief zijn, en hoe dan ook weer een volgende en betere stap moeten gaan betekenen. Voor wat betreft de door de minister van Financiën en ons ingestelde monitoring commissie Code Banken ben ik daar zeker van. De deskundigheid en diversiteit binnen de commissie waarborgt de naleving van de Code die door onze leden al nadrukkelijk geïmplementeerd wordt. De aanwezigheid van de vele leden tijdens de ledenbijeenkomst over de Code Banken geeft aan dat de Code leeft binnen de banken en serieus in de bedrijfsvoering wordt opgenomen. Dat we daarbij nauwlettend en kritisch gevolgd worden door de maatschappij in het algemeen en politici in het bijzonder, vind ik logisch en terecht. Hoewel ik niet snel de loftrompet schal over onze werkzaamheden, heb ik in zowel Rome als Brussel aan den lijve mogen ondervinden dat er grote internationale waardering bestaat over de Code Banken en de implementatie ervan. Waar ik veel waardering voor heb is de totstandkoming van ons nieuwe Ledennet. Als branchevereniging is één van onze belangrijkste taken om als kennis- en informatieplatform onze leden van dienst te zijn. Met de introductie per 1 maart van ons Ledennet zetten we een volgende stap in onze rol als belangenbehartiger voor de bancaire sector. Ik nodig onze leden van harte uit om gebruik te maken van het Ledennet, het is er speciaal voor u. Naast een nieuw Ledennet is ook de huisstijl van de Nederlandse Vereniging van Banken aangepast aan de aard van onze organisatie en de rol die we spelen. Van huis uit betrouwbaar en integer, werken we in verbondenheid samen met oog voor de belangen van zowel onze leden als die van onze belangrijkste stakeholders. Wat mij betreft verbeeldt ons nieuwe logo onze aard en rol uitstekend. Ik wens u veel leesplezier. Wim Mijs | directeur Nederlandse Vereniging van Banken 3 Bank|Wereld Dossier 2010 Verkiezingen 4 Bank|Wereld Kernpunten Op 9 juni vinden de Tweede Kamer verkiezingen plaats. Als vertegenwoordiger van de bancaire sector geeft de Nederlandse Vereniging van Banken onder meer langs deze weg mogelijke invulling aan partijprogramma’s van de verschillende politieke partijen. Algemeen De Nederlandse banken voelen een sterke verantwoordelijkheid als het gaat om herstel van vertrouwen en het doorvoeren van verbeteringen in het financiële stelsel. Meer aandacht voor klanten, het verder verstevigen van de checks & balances binnen banken, een duurzaam en gematigd beloningsbeleid en (nog) meer aandacht voor het risicomanagement moeten zorgen voor een meer stabiele sector, ten dienste van de samenleving. Een bank is een vertrouwde en veilige plek voor je geld. Of het nu gaat om functies als betalingsverkeer, kredietverlening, sparen, beleggen en investeren, banken spelen een faciliterende rol. En vertrouwen in banken is daarbij essentieel. Meer accent op deze traditionele functies komt het vertrouwen in de sector ten goede. Een bank is een bijzonder soort onderneming. Een onderneming dus, maar met een maatschappelijke functie. Code Banken In reactie op de crisis in de financiële sector wordt mondiaal besproken op welke wijze herhaling voorkomen kan worden. De commissie Maas heeft aanbevelingen gedaan voor het herstel van vertrouwen. De aanbevelingen zijn vertaald naar een gedragscode. De Code Banken bevat principes voor het risicomanagement, de verantwoordelijkheid van de Raad van Commissarissen, de bankiersverklaring en de deskundigheid van Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. Met vaststelling van de Code Banken hebben de banken in Nederland zich gecommitteerd tot versterking van de governance en het risicobeheer bij banken. Ook hebben de banken in de Code principes voor een zorgvuldig, beheerst en duurzaam beloningsbeleid met aandacht voor niet-financiële prestatiecriteria vastgelegd. Daarbij is gekeken naar de samenhang met Europese en internationale ontwikkelingen. Hoewel de Code formeel pas werkt over 2010 zijn banken al vanaf vorig jaar volop bezig met implementatie. De Code wordt wettelijk verankerd en een onafhankelijke Monitoringscommissie gaat over de Code rapporteren. Banken rapporteren volgens het “pas toe of leg uit Mogelijke nadere regelgeving moet pas overwogen worden na evaluatie van de werking van de Code Banken. Banken zijn volop bezig met de implementatie van de Code Banken. Deze Code wordt wettelijk verankerd en banken rapporteren volgens het “pas toe of leg uit principe”. Een onafhankelijke monitoringscommissie ziet toe op de naleving van de Code. Mogelijke nadere regelgeving moet pas overwogen worden na evaluatie van de werking van de Code Banken. Het vestigingsklimaat voor het (internationale) bedrijfsleven in Nederland moet geborgd worden. Dit betekent dat: – Een level playing field behouden wordt en dat regelgeving voor de financiële sector nationaal en internationaal in de pas moet lopen. – Stapeling van regelgeving voorkomen wordt. Aanvullende nationale eisen (nationale koppen) leiden tot een minder aantrekkelijke Nederlandse markt voor internationale (financiële) dienstverlening. – Daar waar noodzakelijk kunnen garantieregelingen van de overheid kredietmogelijkheden voor bedrijven met voldoende toekomstperspectief borgen of versterken. – Voorkomen dient te worden dat het kredietverlenend vermogen van banken door een stapeling van kapitaalseisen en fiscale maatregelen wordt aangetast. – De overheid moet haar verantwoordelijkheid nemen en “launching customer” worden van de uniforme Europese betaalmarkt (SEPA). – Financiële educatie verdient een vaste plaats in het lagere en voortgezet onderwijs. Voorkom stapeling regelgeving: internationaal vertrekpunt Ongeveer drie jaar na het begin van de crisis staat de Nederlandse economie en het bankwezen er nog allerminst florissant voor. Er is sprake van een fragiele economische situatie en zowel overheden als centrale banken staan voor de uitdaging om de in het verleden genomen crisismaatregelen stapsgewijs te beëindigen. Tegelijkertijd worden internationaal omvangrijke aanpassingen voorbereid die leiden tot versterking van toezichtstructuren en tot additionele kapitaal- en liquiditeitseisen. In de komende kabinetsperiode zal een grote diversiteit aan voorstellen ter verbetering van regelgeving, toezicht en gedrag in de financiële sector worden gepubliceerd en voorgelegd. Banken begrijpen, kijkend naar de crisis, dat er herzieningen van bijvoorbeeld kapitaalseisen, toezicht en het beloningsbeleid plaatsvinden en hebben ook zelf belang bij een stabiele sector – vertrouwen is immers essentieel. Veel van de voorstellen bevatten goede elementen. Echter in al deze voorstellen schuilt een gevaar dat het overzicht op het doel – voorkomen van de crisis en zorgdragen voor de toekomstige stabiliteit van de financiële sector – verloren gaat. Dit zou zelfs kunnen leiden tot maatregelen die, door hun beslag op kapitaal en liquiditeit, het herstel van de Nederlandse economie tegengaan en de klant benadelen. Een bijzondere uitdaging zal er in de komende jaren uit bestaan dat één en hetzelfde thema niet tegelijkertijd op verschillende niveaus van regelgeving wordt opgepakt. Rond kapitaalsvereisten zijn voorstellen door de EU (Basels Comité en Europese Commissie) gedaan en deze vormen een aanzienlijke verzwaring van de eisen ten aanzien van kapitaal. Dit maakt banken stabieler maar er zijn miljarden extra kapitaal nodig om aan die regels te kunnen voldoen. Hiernaast zijn er nog suggesties gedaan om verzwaringen door te voeren met bijvoorbeeld belastingen en noodfondsen. Er bestaan ideeën van Gordon Brown (belasting op financiële transacties), Strauss-Kahn (internationale belasting op financiële instellingen), US/EC (belasting op grensoverschrijdende banken), Obama (belasting op steunmaatregelen van overheden) en UK/Frankrijk (belasting op bonussen). Er is echter onvoldoende overzicht om de impact op de reële economie te kunnen bepalen 5 Bank|Wereld van deze voorstellen. De Nederlandse overheid moet de taak op zich nemen om deze discussies te stroomlijnen, aangezien het niet zinvol is om op drie verschillende niveaus/manieren tot fondsvorming of belastingheffing te komen. Divers bankenlandschap en level playing field Kenmerkend voor Nederland is verder dat sprake is van een divers bankenlandschap. Juist deze veelzijdigheid stelt de sector in staat om haar klanten goed te bedienen. Een belangrijke kritische succesfactor is het zo goed mogelijk behouden en bewaken van deze diversiteit en het level playing field tussen banken op zowel nationaal als internationaal niveau. Dit wil zeggen dat voor alle banken gelijke regels gelden. Het door de (nationale) overheid of toezichthouder hanteren van onderscheid tussen durfbanken, nutsbanken, kredietbanken, ‘too big to fail’, etc. heeft ongewenste gevolgen voor het level playing field en de diversiteit en is daarmee ongewenst. Bij toekomstige wetswijzigingen moet in Nederland de internationale en geharmoniseerde Europese lijn worden gevolgd en nationale koppen of nationale extra eisen worden vermeden. De crisis moet er niet toe leiden dat Nederland zich gaat kenmerken als het land dat aanvullende eisen kent en daarmee minder aantrekkelijk wordt als centrum voor internationale financiële dienstverlening. Wanneer (wettelijke) maatregelen ervoor zouden zorgen dat er grote financiële instellingen verdwijnen, dan is dit schadelijk voor het Nederlandse vestigingsklimaat. Kredietverlening aan het bedrijfsleven Voldoende toegang tot bancaire kredietverlening is cruciaal voor het Nederlands bedrijfsleven. Daar waar noodzakelijk moeten garantieregelingen van de overheid de kredietmogelijkheden voor bedrijven met voldoende toekomstperspectief borgen of versterken. Voorkomen moet worden dat het kredietverlenend vermogen van banken door een stapeling van kapitaalseisen en fiscale maatregelen wordt aangetast. Dit zet een ongewenste rem op de noodzakelijke economische groei. Woningmarkt Het is belangrijk dat consumenten worden beschermd tegen de risico’s van onverantwoord hoge woonlasten. Gelet op deze insteek hebben Nederlandse financiers gezamenlijk de Gedragscode Hypothecaire Financieringen (GHF) opgesteld. In deze code wordt de maximale hypotheeklening afhankelijk gesteld van de (toets)rente en het inkomen van de consument. Daarnaast bevat de GHF andere waarborgen om risico’s van onverantwoorde hypotheekverstrekking tegen te gaan. 6 Verantwoord kredietverstrekken betekent dat een klant moet kunnen weten welke hypotheek hij aanschaft: dit vraagt om heldere informatie. Verantwoorde hypotheekverstrekking betekent in onze optiek niet dat mensen worden uitgesloten van de woningmarkt. Zeker nu is het belangrijk dat iedereen die kwalificeert een hypotheek kan krijgen. In de huidige kwetsbare woningmarkt is het zaak dat de verstrekking niet nodeloos wordt ingeperkt. Efficiënt en goedkoop betalingsverkeer in Europa (SEPA) Een belangrijke stap naar één Europese markt voor betaalproducten is de Single Euro Payments Area (SEPA). De gezamenlijke Europese banken (European Payments Council) hebben standaarden vastgelegd voor het toekomstig Europees betalingsverkeer. Voor het succes daarvan is de medewerking van de overheid nodig. Het is essentieel dat einddata worden vastgesteld voor de volledige migratie van Nederlandse naar SEPA-producten, de Europese Incasso en Overschrijving, en op internationale leest geschoeide bankpassen. Zonder einddata kunnen de banken geen duidelijkheid bieden aan bedrijven wanneer zij hun administraties aangepast moeten hebben. Daarnaast zou de overheid een duidelijk signaal moeten geven aan de markt door ‘launching customer’ te worden. Onder andere de Belastingdienst en de uitkeringsinstanties zouden als eerste afnemers van nieuwe Europese betaalproducten kunnen zorgen voor voldoende kritische massa voor dit project. Financiële alfabetisering als taak voor onderwijs Banken zetten zich in om de consument zo goed mogelijk voor te lichten, maar ook consumenten hebben er belang bij dat zij in staat zijn een goede afweging te maken welke financiële producten zij nodig hebben. Met andere woorden: consumenten moeten ‘financieel gealfabetiseerd’ zijn om als afnemer van financiële diensten en producten te kunnen optreden. Uiteraard hoeft niet iedereen alle complexe ins en outs van financiële diensten te kennen, maar een basaal inzicht in het belang van financiële diensten en hun werking is echter wel gewenst. Op jonge leeftijd met geld leren omgaan, leidt op latere leeftijd tot verstandig financieel gedrag. Financiële educatie moet daarom een vaste plaats krijgen in het lagere en voortgezet onderwijs. [email protected] Bank|Wereld 7 Kort Aanpak slechte tussenpersonen De Autoriteit Financiële Markten (AFM) heeft het afgelopen jaar ‘veel werk gehad’ aan de aanpak van slechte financieel adviseurs en bemiddelaars. De toezichthouder richt zich sinds 2008 specifiek op de ‘onderkant van de markt’, tussenpersonen waar veel klachten over binnenkomen. Dit leidde in 2009 tot 414 maatregelen, tegen 113 een jaar eerder. In 2009 deelde de AFM 23 boetes uit aan tussenpersonen en adviseurs, trok 31 vergunningen in en gaf ruim tweehonderd zogenoemde aanwijzingen. Dat wil zeggen dat de betrokken personen een strikte instructie hebben gekregen om de zaken anders aan te pakken. Ook werden ruim 140 brieven verstuurd of gesprekken gevoerd met intermediairs die hun leven dienen te beteren. In een geval werd een openbare waarschuwing gegeven en er werd een keer aangifte gedaan. De AFM besteedde ‘relatief veel tijd’ aan illegale bemiddeling zonder vergunning, evident slechte advisering en ondeskundige of onbetrouwbare ondernemingen. Start integratie ABN AMRO en Fortis Bank ABN AMRO en Fortis Bank Nederland hebben begin april de eerste stappen gezet in de volledige samensmelting van het kantorennetwerk. De twee banken kwamen eind 2008 in handen van de Nederlandse Staat. In totaal worden 150 vestigingen van ABN AMRO en Fortis Bank in elkaar geschoven. Voor het einde van dit jaar moet de samenvoeging een feit zijn. Op alle filialen is straks alleen het ABN AMRO-logo nog te zien. Klanten van Fortis behouden wel hun eigen rekeningnummer, bankpas en pincode. Ook kunnen ze voorlopig terecht bij speciale balie’s in de ABN AMRO-vestigingen. Bonussen schrappen bij steun Minister Jan Kees de Jager (Financiën) wil dat bij nieuwe steunoperaties aan de financiële sector alle uitstaande rechten van bestuurders op bonussen komen te vervallen. Aandelen, optiepakketten en gereserveerde bonussen moeten terug naar het bedrijf vloeien, ook als die over eerdere jaren gaan. Dat blijkt uit een brief van De Jager op 7 april aan de Tweede Kamer. ‘Ik ben van mening dat de situatie waarin de overheid moet ingrijpen om een bedrijf te redden, dermate ernstig is dat de gevolgen voor de beloningen van de bestuurders gelijk mogen staan aan die van een faillissementssituatie’, aldus De Jager. Waarschuwen slechte bank De Nederlandsche Bank (DNB) kan informatie over banken, waarmee spaarders inzicht krijgen in risico’s, publiceren op zijn website zonder daarbij zijn plicht tot geheimhouding te schenden. Dat schrijven twee deskundigen van de Universiteit Utrecht in het economenvakblad ESB. Ze pleiten ook voor het hervormen van het garantiestelsel, dat spaarders de zekerheid geeft dat ze een bedrag terugkrijgen bij faillissement van een bank. Hoogleraar Clemens Kool en docent Dirk Gerritsen wijzen er op dat het in de financiële wereld mogelijk is een belegging in bedrijfsobligaties te verzekeren tegen faillissement van de betreffende onderneming. Deze verzekeringen, de zogeheten credit default swaps, kunnen verhandeld worden. De schrijvers hebben het koersverloop van credit default swaps bij Landsbanki vergeleken met die van Rabobank en Fortis Nederland in de periode van 2007 tot en met 2008. Hieruit blijkt dat de financiële wereld het risico dat gelopen werd bij Landsbanki, de moedermaatschappij van Icesave in Nederland, al in 2007 veel hoger inschatte dan dat van andere banken. Icesave werd in 2008 actief in Nederland. Volgens de twee economen kan DNB dit soort openbare informatie verstrekken als waarschuwing aan spaarders zonder de wet te overtreden. Contant geld verdwijnt Binnen vijf jaar betalen klanten alleen nog maar met pin of mobiele telefoon. Contant geld zal dan verdwijnen. Dat zegt althans de Consumentenbond 9 februari in het AD. Ook Detailhandel Nederland denkt dat contant betalen snel verleden tijd is. ‘Het is een sneeuwbal die steeds harder rolt’, aldus een woordvoerder. Telecombedrijf Telfort springt al in op de ontwikkelingen. Klanten kunnen vanaf april in 35 winkels alleen nog maar pinnen. Telfort zegt de eerste retailketen van Nederland te zijn die deze stap zet. Het bedrijf doet dat vanuit het oogpunt van de veiligheid voor klanten en het eigen personeel. Volgens Telfort is de beperking juridisch gezien toegestaan. Bank|Wereld Sinds 1 maart kent de Nederlandse Vereniging van Banken een nieuwe huisstijl. Voor de buitenwereld springt het nieuwe logo dat bij de huisstijl hoort het meest in het oog. Waar staat het logo voor? Voor alles reflecteert het logo de waarden van de Nederlandse Vereniging van Banken. Deze waarden zijn: uitgaan van eigen kracht, ambitie, openstaan en verbinden, transparant over doel en proces en integer en betrouwbaar. Divers en veelkleuring verbeeldt het logo het wezen van de Nederlandse Vereniging van Banken: belangenbehartiging en ledenservice. De punten langs de halve cirkel staan voor de Nederlandse Vereniging van Banken en haar leden, die de gelederen kunnen sluiten of juist openstellen voor invloeden van buitenaf. De overwegend aardse kleuren in het logo staan voor betrouwbaarheid en integriteit. Terracotta staat voor trots en optimisme, de beige tinten symboliseren transparantie en zwart weerspiegelt daadkracht, duidelijkheid en positie kiezen. Hoewel het logo vele facetten heeft, dient het in eerste instantie openheid uit te stralen. [email protected] De Belastingdienst en de Nederlandse Vereniging van Banken hebben werkafspraken gemaakt over de uitvoering van de Overheidsvordering. Hiermee geven zij uitvoering aan de wettelijke bepaling dat de Belastingdienst via de banken de belastingschuld van een betaalrekening kan laten afschrijven wanneer de rekeninghouder die niet zelf betaalt nadat aan hem daarvoor een dwangbevel is betekend. Banken zijn wettelijk verplicht hieraan mee te werken. De Belastingdienst hanteert zorgvuldige procedures waarbij mensen van tevoren op de hoogte worden gesteld van het voornemen om de vordering toe te passen. De Overheidsvordering is een van de middelen die de Belastingdienst kan inzetten om relatief kleine belastingschulden te innen. Op vrijdag 9 april ondertekenden Peter Veld (directeur generaal Belastingdienst, links op foto) en Wim Mijs (directeur Nederlandse Vereniging van Banken) de werkafspraken. Hiermee borgen zij dat er tijdig overleg plaatsvindt wanneer aanpassing van een van de onderdelen van de Overheidsvordering gewenst is. Daarnaast vindt tenminste één keer per jaar regulier overleg plaats over de uitvoering van de Overheidsvordering zoals gebruikerservaringen en observaties en wensen voor aanpassingen met betrekking tot de uitvoering. Omdat in de toekomst meerdere overheidsinstellingen gebruik kunnen maken van de faciliteit Overheidsvordering wordt onder voorzitterschap van het ministerie van Financiën een Gebruikersraad Overheidsvordering ingericht. De Nederlandse Vereniging van Banken neemt deel aan besprekingen in deze Gebruikersraad. [email protected] Toegelicht Nieuwe huisstijl Werkafspraken Overheidsvordering 8 Bank|Wereld Het is duidelijk dat de Code Banken leeft bij onze leden en iedereen druk bezig is met de praktische implementatie ervan. Code Banken leeft % Verantwoorde hypotheeknormen De banken vinden het onverstandig om gezinnen met kinderen te beperken in hun mogelijkheden voor hypothecaire financiering. Volgens op 21 april gepubliceerde voorstellen over hypotheekverstrekking wil de Autoriteit Financiële Markten (AFM) de maximale hypotheekhoogte laten afhangen van iemands huishoudsamenstelling. Gezinnen met kinderen kunnen minder lenen in deze plannen, eenpersoonshuishoudens juist meer. ‘Onbegrijpelijk,’ aldus Edward Feitsma, hypotheekspecialist van de Nederlandse Vereniging van Banken. ‘De meest kwetsbare groep loopt zo extra risico’s, terwijl trouw betalende gezinnen juist onnodig worden beperkt bij het vinden van een geschikt huis.’ Dat bleek uit de goed bezochte ledenbijeenkomst van de Nederlandse Vereniging van Banken die 8 maart plaatsvond in het Amsterdamse Rosarium. Ervaringen Na een inleiding van voorzitter Boele Staal, waarin hij het (politieke) belang van de Code Banken benadrukte, deelden vertegenwoordigers van KAS BANK (Michiel Janssen), ING (Rein Pijpers), Rabobank (Jacqueline Spek) en de Nederlandse Waterschapsbank (Heleen van Rooijen) hun ervaringen over respectievelijk permanente educatie, de moreel-ethische verklaring, risk management en de klant centraal. Beloningsbeleid Tot slot ging directeur Wim Mijs nog in op het beloningsbeleid in internationaal (Europees) perspectief. De bijeenkomst werd afgesloten met een borrel waar meer ervaringen met de Code Banken werden uitgewisseld. Toepassen De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) levert onder meer met deze bijeenkomst een bijdrage aan de inspanningen van betrokkenen om de Code op een zo goed mogelijke wijze toe te passen binnen hun organisatie. De NVB houdt haar leden, onder andere via het Ledennet, op de hoogte van de ontwikkelingen rond de Code Banken en ondersteunt hen waar mogelijk bij de naleving van de Code Banken. [email protected] De banken nemen de zorg dat mensen een verantwoorde hypotheek moeten afsluiten serieus. De banken zijn het eens met de door de AFM voorgestelde versterking van de Gedragscode Hypotheken, maar zien geen heil in het beperken van leennormen voor gezinnen. Voor zover er al betalingsproblemen zijn, doen die zich juist vaker voor bij eenpersoonshuishoudens dan gezinnen met kinderen. Daarbij gaan de voorstellen uit van een momentopname, namelijk de huishoudsamenstelling bij het aanvragen van een hypotheek, terwijl die gedurende de 30-jarige looptijd van een hypotheek in de meeste gevallen regelmatig zal veranderen. De banken vinden dat de regels voor het toekennen van een hypotheek daarnaast nodeloos ingewikkeld worden en bovendien moeilijk te controleren. Persoonlijke omstandigheden kunnen uiteraard altijd worden meegenomen in een adviesgesprek, zoals dat nu ook al gebeurt. Banken bepalen de maximale leencapaciteit van hun klanten nu op basis van de algemeen erkende NIBUD-norm, die niet is gedifferentieerd naar huishoudtype. De banken verwachten eerder negatieve dan positieve effecten van dit voorstel voor de woningmarkt omdat dit de doorstroming belemmert. [email protected] (Noot van de redactie: Minister Jan Kees de Jager (Financiën) ziet onder druk van de Tweede Kamer af van de mogelijkheid de gezinssamenstelling mee te laten wegen bij de hoogte van de hypotheek die een bank geven mag.) 9 Bank|Wereld Corporate governance in tijd Op uitnodiging van de Nederlandse ambassadeur in Italië, Alphonsus Stoelinga, speelde de Nederlandse Vereniging van Banken een belangrijke rol tijdens een seminar dat op 29 januari onder auspiciën van de Associazione Bancaria Italiana (ABI) in Rome plaatsvond. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) gaf een toelichting op de Code Banken, die elders in Europa meer en meer als een interessant en doortastend model voor hervormingen op het gebied van corporate governance wordt beschouwd. Het seminar, getiteld Corporate Governance in Times of Global Crisis – Italian and Dutch experiences, werd georganiseerd door het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken (ambassade Rome), de NVB en de ABI. De bijeenkomst bood een platform om twee sterk verschillende filosofische benaderingen te vergelijken die een antwoord vormen op dezelfde moeilijke vraag: Hoe kan men corporate governance het beste hervormen om de tekortkomingen weg te nemen die de recente financiële crisis zo pijnlijk aan het licht heeft gebracht? Na algemene inleidingen door ambassadeur Stoelinga en de ABI besprak Marcello Bianchi, verbonden aan de Italiaanse financiële toezichthouder Consob en voorzitter van de OESO-stuurgroep voor Corporate Governance, aan de hand van inzichten en bespiegelingen de Nederlandse en Italiaanse ervaringen in een bredere mondiale context. Wim Mijs, directeur van de NVB, verduidelijkte vervolgens het proces dat in Nederland tot de Code Banken heeft geleid en gaf een beschrijving van de politieke en zakelijke context waarin deze wordt geïmplementeerd. Zijn overzicht werd aangevuld door een presen- Reportage crisis Ervaringen in Italië en Nederland 10 tatie van Wim Meiss, directeur-secretaris van de Raad van Bestuur en hoofd Juridische & Fiscale Zaken bij Van Lanschot Bankiers en lid van het team experts dat intensief aan de code heeft gewerkt. Maarten Hage, afdelingshoofd Accountancy, organisatie en integriteit bij De Nederlandsche Bank, verzorgde het slotakkoord van de Nederlandse bijdrage door de Code vanuit de invalshoek van het toezicht te bespreken en nader op de praktische uitdagingen rond de toekomstige toepassing in te gaan. Conservatisme Vervolgens gaf de ABI inzicht in de Italiaanse ervaringen op het gebied van corporate governance. De presentatie behandelde zowel de hervorming van de Italiaanse zelfreguleringscode voor beursgenoteerde bedrijven als marktvisies op initiatieven van de Banca d’Italia – de centrale bank en prudentieel toezichthouder in Italië – op dit punt. Mevrouw Bruna Szego ging nader in op de aanpak die de Banca d’Italia bij de hervorming van corporate governance volgt, maar benadrukte dat het debat over risico en rendement vanwege het sterkere conservatisme van de lokale banksector in Italië minder intens is geweest dan bijvoorbeeld in de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk. Perspectief Sally Scutt, Chief Executive van de International Banking Federation, Deputy Chief Executive van de British Bankers’ Association en lid van het Executive Committee en de Task Force on Variable Remu- Bank|Wereld 11 neration (voorgezeten door Wim Mijs) van de European Banking Federation, schetste een breder Europees perspectief. Zij vestigde de aandacht op initiatieven in het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk om bankiersbonussen eenmalig fiscaal te belasten en ging in op verstrekkende corporate governance-hervormingen in de belangrijkste financiële centra van Europa. De inspanningen van de European Banking Federation om maatregelen ten aanzien van beloning en corporate governance in de EU en andere belangrijke rechtsgebieden aan gapanalyses te onderwerpen, werden in het bijzonder gewaardeerd doordat ze binnenlandse initiatieven in het juiste internationale perspectief plaatsen. De reeks presentaties en de bijzonder stimulerende ideeënuitwisseling werden beëindigd met afsluitende opmerkingen van Gian Paolo Ruggiero van het Italiaanse ministerie van Financiën en Irma Dollen van het Nederlandse ministerie van Financiën. Diversiteit Hoewel Italië en Nederland op het gebied van sterk cultureel bepaalde vraagstukken als corporate governance en beloning wellicht geen voor de hand liggende sparringpartners zijn, onderstreepten de ervaringen uit ogenschijnlijk tegengestelde zakelijke en wettelijke culturen de Europese interesse om van elkaar te leren en aldus gemeenschappelijke problemen op te lossen. Hoewel het weelderige decor van het hoofdkantoor van de ABI het seminar een sterk Italiaanse sfeer verleende, voelden de deelnemers zich na afloop ondanks hun diversiteit verbonden in het verlangen om de lastige politieke kwesties aan te pakken die de crisis opgeworpen heeft. In Nederland gaan de praktische inspanningen om de Code Banken te implementeren ondertussen door. In Brussel bestaat er veel belangstelling voor de Code en de NVB licht belangrijke Europese gesprekspartners in over de voornaamste kenmerken en het proces dat eraan ten grondslag lag. De bedoeling hiervan is om vroege discussies in de Europese Commissie en het Europees Parlement omtrent het ontwikkelen van pan-Europese corporate governanceregels te beïnvloeden. De Code doet daarbij dienst als een innovatief en overtuigend voorbeeld van een binnenlands initiatief dat de ontluikende Europese consensus in ieder geval voor een deel een impuls kan geven. Stephen Fisher | director european and international affairs Monitoring commissie Code Banken Het ministerie van Financiën en de Nederlandse Vereniging van Banken hebben op 24 maart een onafhankelijke monitoring commissie in het leven geroepen die naleving van de Code Banken moet inventariseren. Voorzitter van de commissie is Antony Burgmans. De overige leden zijn Henriëtte Prast, Geert Raaijmakers, Kees Koedijk en Willem Bröcker. Deze personen combineren deskundigheid en ervaring op de in de Code Banken bestreken gebieden als corporate governance en risicomanagement. Als ervaringsdeskundige uit de bancaire sector is mr. Jan Kalff bereid gevonden als adviseur verbonden aan de commissie op te treden. De monitoring commissie Code Banken heeft als hoofdtaak om naleving van de Code in kaart te brengen op basis van het ‘pas toe of leg uit’-beginsel. Daarbij kan de commissie eventuele onduidelijkheden en onevenwichtigheden in de Code signaleren en aanbevelingen doen over mogelijke aanpassingen. De monitoring commissie zal in ieder geval jaarlijks rapporteren aan de minister van Financiën en de Nederlandse Vereniging van Banken. Benoeming van de leden geschiedt voor een periode van ten hoogste drie jaren. Vóór 1 januari 2013 wordt door de Nederlandse Vereniging van Banken, in overleg met de minister van Financiën, de Code Banken geëvalueerd. Daarbij wordt ook bekeken of het wenselijk is de werkzaamheden van de monitoring commissie Code Banken voort te zetten. [email protected] Antony Burgmans Willem Bröcker Henriëtte Prast Kees Koedijk mr. Jan Kalff Bank|Wereld vertrouwen herstellen.’ in financiële markten De ontmoeting ‘Mijn belangrijkste prioriteit: 12 Interview Michel Barnier, eurocommissaris voor Interne markten en diensten U bent als Commissaris aangetreden tijdens een periode waarin het Europese bankwezen na de recente financiële en economische crisis monumentale veranderingen ondergaat. Komen we de crisis langzaam maar zeker te boven? Bestaat er volgens u geen risico dat aanscherping van regelgeving in deze periode van broos economisch herstel de groeivooruitzichten van Europa kan temperen? Barnier: ‘Volgens sommigen behoort de crisis al tot het verleden. De financiële markten halen inmiddels minder vaak de voorpagina’s. Sommige financiële instellingen melden alweer aanzienlijke winsten. Ik ben echter niet van mening dat de crisis al voorbij is. Gelet op de recente speculatieve episodes blijf ik bijzonder voorzichtig. In Nederland en heel Europa moet ontegenzeggelijk nog een lange weg worden gegaan alvorens de werkgelegenheid en de groei op het niveau van voor de financiële crisis teruggekeerd zijn. Wij komen ook anders uit deze crisis dan we haar ingegaan zijn. Het is daarom van essentieel belang dat de in gang gezette hervormingen volledig worden doorgevoerd. Wij moeten nu handelen en kunnen ons geen uitstel veroorloven. We staan op een kruispunt: 2010 is het jaar waarin belangrijke knopen moeten worden doorgehakt en genomen beslissingen in de praktijk moeten worden gebracht. Het is een jaar van de waarheid, waarin we lering trekken uit het verleden en maatregelen nemen of terugdeinzen voor de hervormingen die nodig zijn.’ Barnier: ‘Velen verzoeken de Commissie om minder te doen. In sommige gevallen roepen mensen die nog maar enkele maanden geleden op verstrekkende overheidsinterventie aandrongen, nu op tot een adempauze in het reguleringsproces. Ik ben een andere overtuiging toegedaan: het is van de hoogste urgentie om te handelen en om nú te handelen. Dit is noodzakelijk omdat onze publieke financiën de kosten van een nieuwe financiële schok, vergelijkbaar met de recente crisis niet kunnen dragen. En we moeten handelen omdat dit onze politieke verantwoordelijkheid is. Laten we dat na, dan bestaat er een reëel risico dat populisme en nationalisme weer de kop opsteken. De interne markt zou daarvan het eerste slachtoffer zijn. Bank|Wereld Van november 2004 tot begin 2010 was Charlie McCreevy eurocommissaris voor Interne markt en diensten. Sinds 10 februari wordt deze post ingenomen door de Fransman Michel Barnier. Bank|Wereld zocht de kersverse eurocommissaris op. Michel Barnier Maar ik onderschrijf ten volle dat wij in ons handelen oog moeten hebben voor het herstel. Ik ben me bewust van de bezorgdheid, met name in het bankwezen, over het cumulatieve effect van nieuwe regelgeving. En ik besef ook terdege dat wij het bankwezen nodig hebben om het economisch herstel te ondersteunen. Voor kredietverlening aan de reële economie. Wij raadplegen en verrichten daarom effectbeoordelingen op zowel macro- als micro-economisch niveau. Want zowel de omvang als de timing van nieuwe regelgeving moet juist zijn. Ik noem dat ‘dubbele ijking’.’ U begint aan uw taak op een cruciaal tijdstip. Wat ligt aan de basis van uw ideeën over de toekomst? In welke richting moet Europa zich volgens u bewegen? Barnier: ‘Mijn belangrijkste prioriteit voor de financiële sector is het vertrouwen in de financiële markten te herstellen. Dat is de enige manier waarop we weer duurzame groei in gang kunnen zetten.’ Vervolgens somt de eurocommissaris drie prioriteiten op: 1. Goed toezicht op instellingen ‘Ons doel moet zijn om het toezicht overal in Europa te verbeteren. Een groot probleem in het ene land kan zich snel uitbreiden naar andere landen. Blijft het dagelijks toezicht primair een zaak op nationaal niveau, dan moet er een gemeenschappelijk reglement komen, in combinatie met een gedegen coördinatie van toezicht en een echte uitwisseling van informatie. Andere aspecten zijn vertrouwen tussen moederland en gastland; het effectief oplossen van geschillen tussen toezichthouders; doeltreffend management van nood- en crisissituaties, een bedrijfseconomisch solide infrastructuur (bijvoorbeeld clearing en settlement, betalingssystemen, et cetera) en een krachtig macro-prudentieel waarschuwingssysteem. Wij moeten zorgen voor de juiste politieke overeenstemming. Dat zal aan alle zijden flexibiliteit vereisen. Ik zal sterk ijveren voor een ambitieus maar realistisch resultaat. Het proces moet halverwege het jaar zijn afgerond zodat de nieuwe autoriteiten begin volgend jaar aan de slag kunnen.’ 13 Bank|Wereld 14 De ontmoeting Michel Barnier (1951) is sinds februari 2010 als lid van de Commissie-Barroso II belast met interne markt en diensten. In de periode 1999-2004 was hij als lid van de Europese Commissie belast met regionaal beleid. Daarvoor was hij tijdens het presidentschap van Mitterrand milieuminister in het kabinet-Balladur (1993-1995). Tijdens het presidentschap van Chirac was hij viceminister van Europese Zaken in het kabinet-Juppé (19951997) en in 2007-2009 was hij minister van Landbouw en Visserij in het kabinet-Fillon II. In 2009 werd Barnier tot lid van het Europees Parlement gekozen. Hij is lid van de cenrumrechtse UMP van president Sarkozy. 2. Instellingen met een sterke vermogenspositie ‘De leiders van de G20 zijn overeengekomen dat onze banken meer en beter kapitaal nodig hebben. Wij werken samen met onze partners in het Bazels Comité om hieraan uitvoering te geven. De belangrijkste aandachtspunten zijn: — het systeem van meer en kwalitatief beter kapitaal voorzien; — liquiditeitsstandaarden; — aanpak van procycliciteit; en — mogelijke solvabiliteitsratio’s. De EU en het Bazels Comité delen volgens mij dezelfde punten van zorg. Maar het betreft wel complexe materie. Het is van cruciaal belang de juiste balans en timing te bepalen om te voorkomen dat het cumulatieve effect van de hervormingen de kredietmarkten en het herstel belemmert. Ik sluit mijn ogen daarbij niet voor de specifieke eigenschappen van de Europese bancaire markt en haar bedrijfsmodellen. Daarom besteden wij de eerste helft van 2010 aan onderzoek naar de effecten van mogelijke maatregelen, zowel wereldwijd als op het niveau van de EU, om pas in het najaar met voorstellen te komen. Wij bekijken tevens hoe er moet worden omgegaan met financiële instellingen die van systeembelang zijn.’ 3. Verantwoordelijke instellingen ‘Laten we eerlijk zijn: veel financiële instellingen zijn op het gebied van risicobeheer tekortgeschoten. Ik streef daarom een betere corporate governance na. In het bijzonder hebben wij behoefte aan competente commissarissen, die berekend zijn op hun taak: bestuurders kritisch volgen en de juiste vragen stellen. Dit geldt met name voor financiële instellingen wier bedrijfsmodel tot de meest complexe behoort. Goede risicobeheersystemen en onafhankelijke risicocommissies zijn nodig. Naast de bestuurlijke organen moeten tevens de juiste controlemechanismen aanwezig zijn. Aandeelhouders hebben zich in het verleden te vaak afzijdig gehouden. En ook toezichthouders moeten veel attenter te zijn. Daarnaast zullen wij, zoals afgesproken met onze G20-partners, mazen in de regelgeving moeten dichten. Hiertoe zal ik ten aanzien van vraagstukken als centrale clearingpartijen en over-the-counter derivaten in juni met een breed voorstel komen. Transparantie, veiligheid en integriteit zijn de sleutelwoorden. Laat ik tot slot toevoegen dat we in een geglobaliseerde wereld leven. Wij kunnen onze hervormingsagenda voor toezicht en regelgeving niet alleen opstellen. Ik ben dan ook van plan zeer nauw met onze Amerikaanse en andere internationale partners samen te werken. Wereldwijde convergentie is een vereiste. Wij hebben een mondiaal level playing field nodig. 2010 wordt voor de implementatie van de verklaringen van de topconferenties in Londen en Pittsburgh een cruciaal jaar.’ Bank|Wereld 15 Michel Barnier (1951) is sinds februari 2010 als lid van de Commissie-Barroso II belast met interne markt en diensten. In de periode 1999-2004 was hij als lid van de Europese Commissie belast met regionaal beleid. Daarvoor was hij tijdens het presidentschap van Mitterrand milieuminister in het kabinet-Balladur (1993-1995). Tijdens het presidentschap van Chirac was hij viceminister van Europese Zaken in het kabinet-Juppé (1995-1997) en in 2007-2009 was hij minister van Landbouw en Visserij in het kabinet-Fillon II. In 2009 werd Barnier tot lid van het Europees Parlement gekozen. Hij is lid van de cenrumrechtse UMP van president Sarkozy. De Nederlandse bancaire markt kan worden getypeerd als een open markt die tegenwoordig zeer sterk gericht is op de behoeften van de ‘reële economie’ maar in veel opzichten een retailmarkt is. De Nederlandse Vereniging van Banken neemt initiatieven om te zorgen dat de behoeften van klanten weer centraal staan in wat bankiers in Nederland drijft. Kunt u aangeven waar u ten aanzien van financiële retaildiensten uw prioriteiten legt? Barnier: ‘Ik zou hierbij twee prioriteiten in het bijzonder willen benadrukken: Volgende maand, in mei, kom ik met een Mededeling die de monitoring van de retailmarkt als onderwerp heeft. De bedoeling van deze Mededeling is mogelijke onvolkomenheden in de retailmarkt vast te stellen, vanuit het oogpunt van zowel consumenten als leveranciers, en daar effectieve en gecoördineerde beleidsreacties voor in te voeren. Dit lijkt me bijzonder goed aan te sluiten bij de gedachtegang die besloten ligt in uw vraag. En in 2011 kunt u een Mededeling van de Commissie verwachten over maatregelen ter bestrijding van onoorbare commerciële praktijken binnen retaildiensten. In deze Mededeling zullen beleidsmogelijkheden opgenomen zijn aan de hand waarvan vastgestelde oneerlijke voorwaarden in leveringscontracten met kleine en middelgrote bedrijven kunnen worden aangepakt.’ Hoe zou u de enorme taak die u als Eurocommissaris voor Interne markt en diensten wacht, willen samenvatten? Barnier: ‘Ik spreek liever van een uitdagende taak. Ik ben klaar voor die uitdaging, samen met mijn team, mijn diensten en alle uitstekende deskundigen die mij omringen. Het is mijn ambitie om de lessen van de crisis te vertalen in maatregelen waarmee wij Europa sterker, veiliger en ook concurrerender maken. Ik geloof niet in de simplistische gedachte dat regulering en concurrentievermogen strijdig met elkaar zijn. Integendeel, ik ben ervan overtuigd dat slimme regelgeving en doelmatig toezicht ons in de toekomst aantrekkelijker maken voor beleggers. Dit vereist niet alleen de onmiddellijke actie waarover ik hiervoor gesproken heb, maar ook serieuze inspanningen ten aanzien van bredere zaken als crisispreventie en crisismanagement. Dat zal niet gemakkelijk zijn, maar wij moeten het juiste kader scheppen om crises in de toekomst te voorkomen of, indien nodig, te bestrijden.’ Stephen Fisher | director european and international affairs Michel Noordermeer | adviseur communicatie Bank|Wereld Bank|Wereld 16 Kort Politiek grootste risico Bankiers zien de politiek als grootste risico voor de bankensector. Dat blijkt uit de tweejaarlijkse peiling ‘Banking Banana Skins 2010’ van PricewaterhouseCoopers en financieel innovatiecentrum CSFI. De 450 ondervraagde topbankiers, toezichthouders en regelgevers uit 49 landen plaatsen ‘politieke interventie’ bovenaan hun top-30 lijst van bananenschillen. Zij menen dat het ‘verpolitieken’ van de banken als gevolg van reddingsacties door overheden een grote bedreiging is voor hun financiële gezondheid. Bankiers vinden dat politieke interventie hun kredietbeleid beïnvloedt, terwijl niet-bankiers vrezen dat het overeind houden van banken roekeloos gedrag bevordert. Overheden laten hun banken tenslotte toch niet omvallen, is hun redenering. Het is voor het eerst dat de bankiers politieke interventie noemen als potentieel risico. Het feit dat ook overregulering hoog op de lijst prijkt, wijst er volgens PwC op dat banken bang zijn voor overdreven reacties op de financiële crisis. Huizenprijs stabiliseert dit jaar De Rabobank voorziet een lichte prijsstijging van huizen in de tweede helft van 2010, maar al met al valt de gemiddelde huizenprijs dit jaar nog iets lager uit dan vorig jaar, aldus de bank in een 17 februari gepubliceerd kwartaalbericht. Volgens de bank loopt niet alleen de prijs van een bestaande woning in de loop van dit jaar op, maar ook het renteniveau, terwijl de brutolonen dit jaar stabiel blijven. De betaalbaarheid van huizen neemt af en dat is slecht nieuws voor de starters op de woningmarkt, aldus de Rabobank. Met de voorzichtige opleving van de economie lijkt ook de Nederlandse woningmarkt uit het dal te klimmen. Na een forse daling van het aantal transacties vorig jaar is recent weer sprake van een toename. Dit jaar loopt dat aantal verder op, denken de economen van de Rabobank. 100 miljoen In maart heeft de online betaalmethode iDEAL een mijlpaal bereikt. Sinds de introductie in oktober 2005 zijn er 100 miljoen betalingen met iDEAL verricht. Hiermee verstevigt iDEAL haar positie als marktleider in het online betalingsverkeer in Nederland. Snelheid en gemak zijn de belangrijkste succesfactoren van iDEAL, blijkt uit marktonderzoek van Currence. De positionering van het product ‘online betalen via uw eigen bank’ trok sinds november 2006 vele online kopers over de streep en zorgde voor een groot vertrouwen in veilig betalen via internet. Tot de komst van iDEAL vond de consument online betalen ‘een beetje eng’. iDEAL democratiseerde ook het online kopen door het bereikbaar te maken, zonder dat men over een creditcard hoefde te beschikken. Iedereen die over internetbankieren beschikt, kan zonder extra handelingen te verrichten iDEAL gebruiken. Online shoppers die één keer met het product hadden afgerekend bleven dat doen. PIN record Het aantal PINtransacties bereikte in 2009 met bijna twee miljard opnieuw een record. Dit blijkt uit de jaarcijfers van Currence, de producteigenaar van ondermeer PIN. Het aantal PINbetalingen groeide naar 1,945 miljard, een stijging van 10,8% ten opzichte van 2008. Sinds 2002 is de groei niet meer zo hoog geweest. Het aantal PINbetalingen onder € 10,steeg het afgelopen jaar zelfs met circa 100 miljoen en bedraagt nu al ongeveer 25% van alle PINtransacties. Dit succes is vooral toe te schrijven aan de campagne Klein bedrag? PINnen mag! Currence zal ook het komende jaar samenwerken met de banken en koepel- en brancheorganisaties om haar campagne voort te zetten. Currence verwacht de komende jaren een blijvende forse groei van het pinnen, die voornamelijk afkomstig zal zijn van betalingen kleiner dan € 10,-. Deze extra PINtransacties vervangen betalingen met contant geld. Het gemiddeld met de pinpas betaalde bedrag daalde in 2009 met ruim 8% tot onder € 40,-. In 2002 was het gemiddeld betaalde PINbedrag nog € 47,- en in 2008 nog ruim € 42,-. Bank|Wereld 17 De Nederlandse Vereniging van Banken, het Openbaar Ministerie en politie in Nederland binden gezamenlijk de strijd aan tegen skimming (het kopiëren van bankpassen). Dit maakten zij op 7 april bekend tijdens een gezamenlijke persconferentie. In een landelijke aanpak gaan banken, OM en politie intensief samenwerken met als doel de stijgende trend te doorbreken. De intensievere samenwerking bestaat onder andere uit het (internationaal) uitwisselen en analyseren van informatie. Daardoor kunnen criminele netwerken eerder worden opgespoord en vervolgd. De samenwerking krijgt vorm in een zogeheten ‘proeftuin’. Die bestaat uit een gezamenlijk ‘skimmingpoint’ voor kennisontwikkeling en –deling, onderzoek naar het opwerpen van barrières om skimming tegen te gaan, samenwerking in de strafrechtsketen en versterking van de repressieve aanpak. Vorig jaar bedroeg de schade voor banken door skimming 36 miljoen euro; dat is zestien procent meer dan het jaar ervoor. Deze schade komt volledig voor rekening van de banken. Vorig jaar is bij 32.000 betaalpassen schade ontstaan door skimming (op een totaal van 25 miljoen betaalpassen in omloop). Hoewel het aantal skimincidenten is gestegen, is door detectiemaatregelen de schade per geskimde kaart in 2009 afgenomen van 1500 (in 2008) naar 1100 euro. [email protected] Hoe vaak komt het voor? In 2009 zijn 61.000 kaarten geregistreerd die betrokken waren bij skimming. Door preventieve blokkering en vroege detectie werd slechts 32.000 keer daadwerkelijke schade geleden. Er zijn ongeveer 25 miljoen debit cards in omloop in Nederland en er wordt bijna 2,5 miljard maal gepind bij geld- en betaalautomaten. Hoe hoog is de schade? 36 miljoen euro. Hoewel skimming buitengewoon vervelend is voor de klanten, worden zij volledig schadeloos gesteld. De schade is volledig voor rekening van de kaartuitgevende banken. Wat doen banken? Banken zijn al langer bezig het bestrijden en voorkomen van skimming te intensiveren, maar criminelen zoeken altijd naar nieuwe manieren om klanten te duperen. De preventieve maatregelen werpen hun vruchten af, zoals de ingevoerde en steeds beter wordende anti-skimmingvoorzieningen, interbancaire fraudedetectie die leidt tot snellere signalering, awarenesscampagnes voor winkeliers en consumenten en het uitzetten van de fall back mogelijkheid, waardoor skimmers voor het cashen naar non-EMV landen moeten uitwijken. Aangifte? Per geskimde geld-/betaalautomaat, wordt namens de banken aangifte gedaan door Equens. De gedupeerde klanten hoeven dus niet zelf aangifte te doen. In 2009 is in totaal 1263 keer aangifte gedaan. In 508 gevallen is skimming apparatuur aangetroffen op een geldautomaat en 627 keer op een betaalautomaat. Daarnaast is 128 keer aangifte gedaan na aanhouding verdachten, die in het bezit waren van skimapperatuur. Nederlands probleem? Nee, skimming is een wereldwijd probleem. Zo was de schade ten gevolge van skimming in de UK in 2009 zo’n 80 miljoen pond. Is de EMV chip te skimmen? Nee, deze nieuwe technologie is niet te skimmen en biedt daardoor betere bescherming tegen fraude. Wat kunnen klanten doen? Laat niemand meekijken bij het intypen van de pincode. Laat u niet afleiden, noem uw pincode nooit. Haal de betaalpas altijd zelf door de kaartlezer. Kan dit om praktische redenen niet, verlies dan de betaalpas niet uit het oog. Check regelmatig rekeningafschriften of afboekingen via internetbankieren. Als u betalingen ontdekt die u niet zelf gedaan hebt, neem dan direct contact op met uw kaartuitgever. Henk Klap (links, politie), Bernard Streefland (midden, Openbaar Ministerie) en Boele Staal (Nederlandse Vereniging van Banken) tijdens de drukbezochte persbijeenkomst. Uitgesproken tegen Strijd skimming Wat is skimming? Skimming is een vorm van betaalpasfraude, waarbij criminelen de magneetstrip kopiëren van een betaalpas en de pincode bemachtigen. Vervolgens maken ze een kopie van de pas. Hiermee wordt geld opgenomen en/of betaald in binnen- en buitenland. Bank|Wereld The Art of Lobbying the EU Auteur: Rinus van Schendelen Pagina’s: 384 Taal: Engels Uitgever: Amsterdam University Press ISBN: 9789089641472 Publicatiedatum: april 2010 Prijs: € 39,90 Beïnvloeding van de buitenwereld is een vak, zoals Machiavelli al wist, en dit geldt zeker voor die van onze Europese buitenwereld waar Brussel inmiddels dé plaats van gemeenschappelijke wetten en dus ook onze nieuwe hoofdstad is. Wie trekken er in Brussel aan de touwtjes en maken het verschil? Hoe kunnen ook ministeries, decentrale overheden, bedrijven en NGO’s de Europese besluitvorming beïnvloeden? In deze integraal herziene en naar de laatste gegevens geactualiseerde derde editie van More Machiavelli in Brussels geeft hoogleraar Politicologie Rinus van Schendelen zowel het bredere kader van kansrijke beïnvloeding van elke buitenwereld als de toepassing ervan op het Europese speelveld. Vooral intelligent opereren maakt hier het verschil. Wie ambities en hersens heeft kan dit vak leren via dit boek. Het beschrijft zowel de ingrediënten van intelligentie als de praktische toepassing in de ogenschijnlijke doolhof van Brussel. Deze editie is aangescherpt met velerlei nieuwe cases, inzichten en trends, alles naar de laatste stand van 2009. Dit boek is een absolute ‘must’ voor belangenbehartigers en lobbyisten met ambities om in Brussel te winnen. Een huis kopen, voorkom een drama! Auteur: Jos Koets Pagina’s: 188 Taal: Nederlands Uitgever: Groenoord ISBN: 9789081470117 Publicatiedatum: februari 2010 Prijs: € 17,50 Een must voor iedereen die overweegt een huis te kopen. De laatste jaren hebben we veel horrorverhalen gehoord over slechte en onbetaalbare hypotheken, woekerpolissen, koopsompolissen, enz. In dit boek wordt zeer uitgebreid aandacht besteed aan de beruchte bijleenregeling waar iedereen die zijn volgende huis gaat kopen mee te maken krijgt. Voor veel mensen is de materie zo ingewikkeld, dat ze tijdens een gesprek met een hypotheekadviseur het idee hebben dat hij een andere taal spreekt. Een adviseur adviseert, de keuzes moet je zelf maken en dat kan je alleen als je weet hoe en waaruit je kunt kiezen en wat de valkuilen zijn. Dit boek helpt je de juiste keuzes te maken! ‘Al jaren schrijf ik het voorwoord voor de boeken van Jos Koets, de enige tussenpersoon die ik ken, die niet voor de makkelijke “steek-de provisie-maar-in-mijn-zak” methode kiest maar zelf grondig onderzoek naar hypotheken doet. Wie een hypotheek afsluit voor 30 jaar kan er vergif op innemen dat er in die periode grote veranderingen op stapel staan met grote gevolgen. Het kan geen kwaad daar eens bij stil te staan.’ Uitgelezen More Machiavelli in Brussels 18 Bank|Wereld 19 Uitgesproken De Nederlandse Vereniging van Banken heeft per 1 maart haar kennis- en informatieportal voor leden gelanceerd: het Ledennet. Met het Ledennet deelt de vereniging kennis en maakt zij visies en standpunten van de Nederlandse Vereniging van Banken zichtbaar. voor leden: het Ledennet Behalve vergaderstukken zijn er andere zaken te vinden als dossiers, nieuws, politieke agenda in Den Haag en Brussel en wetgevings- en ledeninformatie. Het Ledennet is conform de nieuwe huisstijl van de Nederlandse Vereniging van Banken, die ook op 1 maart is geïntroduceerd. Delen van kennis Het basisprincipe van het Ledennet is dat de aanwezige kennis zichtbaar gemaakt wordt op een centrale plaats. Deze toegevoegde waarde voor serviceverlening aan de leden maakt dat de vereniging haar rol als belangenbehartiger nog beter kan uitoefenen. Het accent ligt op relevante dossiers waarop de Nederlandse Vereniging van Banken samen met de leden acteert. Iedereen die toegang heeft tot het Ledennet kan deze dossiers lezen, waaronder standpunten, nieuws, wetgeving, politiek en verdieping. Overigens zijn vergaderdocumenten uitsluitend bestemd voor deelnemers van een commissie, werkgroep of expertpool en dus niet zichtbaar voor niet-deelnemers. Maatwerk Het Ledennet is op maat gemaakt. In het persoonlijke profiel geeft de gebruiker aan welke dossiers, vergadergroepen en informatie hij of zij wilt ontvangen. Ook contactgegevens en functie kunnen hier aangegeven en/of gewijzigd worden. Inloggen U vindt het Ledennet op https://ledennet.nvb.nl. Indien u een nieuwe gebruiker bent van onze informatievoorziening dan kunt u via het Ledennet een inlog aanvragen. Zo kunt u ook collega’s aandragen voor toegang tot het Ledennet. Vervolgactiviteiten 2010 staat in het teken van doorontwikkeling van het Ledennet. Het aantal dossiers neemt toe en naar aanleiding van ervaring en nieuwe inzichten worden aanpassingen verricht. Een volgende stap in de inrichting van het Ledennet wordt het actief delen van kennis via dit Ledennet. Vragen Vragen of opmerkingen over het Ledennet van de Nederlandse Vereniging van Banken? [email protected] ‘Onze bijdrage aan de Wizard of Wognum is 7,6 miljoen euro.’ • Floris Deckers, voorzitter Raad van Bestuur van Van Lanschot, ANP, 12 maart 2010 ‘We zijn ook in andere landen aan het uitbreiden. Zie ons als een soort van telefoonbedrijf. Hoe meer netwerken we bezitten, hoe meer telefoonverkeer er doorheen gaat, hoe meer wij verdienen.’ • Werner Steinmüller, bestuurder bij Deutsche Bank, het Financieele Dagblad, 3 april 2010 ‘Kennelijk zijn de banken hier niet in staat voldoende voor het voetlicht te krijgen dat dat bonussenverhaal vooral een buitenlands verhaal is.’ • Cees Maas, voormalig topbankier en voorzitter Commissie Maas, Volkskrant 29 december 2009 ‘Banken zijn nog maar net begonnen de klant weer centraal te zetten. De afgelopen twee jaar zijn ze alleen maar bezig geweest met overleven. Ik zeg niet dat het een soepzootje is, maar de omslag is er niet van de ene op de andere dag, dat duurt jaren.’ • Hans Hoogervorst, voorzitter Autoriteit Financiële Markten, NRC Handelsblad, 14 april 2010 ‘Als de financiële sector een sturende rol kan spelen bij problemen als de financierbaarheid van vergrijzing, zorg en duurzaamheid kan het zijn waarde voor de samenleving herwinnen.’ • Sjoerd van Keulen, voorzitter Holland Financial Centre, het Financieele Dagblad, 22 februari 2010 ‘De meeste banken hebben jarenlang de aandelenkoers boven de spaarder en andere klanten gesteld. Nu moeten ze een enorme ommezwaai maken en dat lukt niet een, twee, drie.’ • Sylvester Eijffinger, hoogleraar financiele Economie en lid Commissie Maas, GPD, 7 april 2010 ‘Begrijp me goed: ik ben altijd in voor een stevig partijtje “bankiers bashen”. Ik doe niets liever. Maar met een bankentaks schiet niemand iets op.’ • Jan Maarten Slagter, directeur Vereniging van Effectenbezitters, De Telegraaf, 20 april 2010
