INHOUDSOPGAVE Paradox van kracht en kwetsbaarheid / G. Jacobs ISBN 90-6665-385-X BV Uitgeverij SWP Proloog 8 1. Inleiding 1.1. Geleefde kaders 1.2. Reflectie en leren 1.3. Opzet van het boek 13 16 18 20 2. Feministische hulpverlening 2.1. De geschiedenis van feministische hulpverlening 2.1.1. Kritiek op de gezondheidszorg en hulpverlening 2.1.2. Hulp en sociale actie 2.1.3.Veranderingen in het politiserende karakter 2.1.4. Aandacht voor verschillen tussen vrouwen 2.2 Stromingen in feministische hulpverlening 2.2.1. De politieke stroming 2.2.2. De cultuurkritische stroming 2.2.3. De postmoderne stroming 2.3. Kenmerken van feministische hulpverlening 2.3.1. Het politiserende en expliciet-normatieve karakter 2.3.2. Sensitiviteit voor macht/gender 2.3.3. De paradox van kracht en kwetsbaarheid 2.4. Empowerment 25 25 26 27 29 32 33 34 36 38 40 40 41 43 46 3. Humanistisch raadswerk 3.1. De geschiedenis van humanistisch raadswerk 3.2. Debatten over humanistisch raadswerk 3.2.1. De plaats van het humanisme in humanistisch raadswerk 3.2.2. Methodiek en normatieve professionaliteit 3.2.3. De verbreding van het beroepsprofiel en de functie van de vrijplaats 3.2.4. Het eigen domein van humanistisch raadswerk 3.3.Vier verhalen over humanistisch raadswerk 3.3.1. Het spirituele verhaal 3.3.2. Het narratieve verhaal 3.3.3. Het eenvoudige verhaal 3.3.4. Het communicatieve verhaal 3.4. Conclusie 48 48 49 50 50 53 54 55 55 57 58 61 63 4. Feministische perspectieven in het Humanistisch Verbond en humanistisch raadswerk 4.1. Feministische geluiden in het Humanistisch Verbond 4.2. Feministische perspectieven in humanistisch raadswerk 4.3. Beelden over feministische hulpverlening en feminisme in humanistisch raadswerk 4.4. Het feministische verhaal 4.4.1. De probleemduiding 4.4.2. De werkwijze 4.4.3. De gerichtheid 4.4.4. Conclusie en toespitsing van de vraagstelling 4.5. Empowerment en zingeving in humanistisch raadswerk 5. Het autonomie-paradigma 5.1. Ongelijkheid in maatschappelijke macht 5.2. De contextuele identiteit van vrouwen 5.3. Macht als verbonden met vermogens en posities 5.4. Het gebrek aan maatschappelijke en persoonlijke autonomie als oorzaak van problemen 5.5. Empowerment als gelaagd proces van zelfbeschikking 5.6. Politiserend werken 5.6.1. Het aanspreken van de eigen wijsheid en kracht van vrouwen 5.6.2. Het vermijden van onnodige machtsuitoefening 5.6.3. Reflexief zelfonderzoek 5.6.4. Openheid en betrokkenheid 5.6.5. Aandacht voor grenzen 5.7. Samenvatting en discussie 5.7.1. De focus op personen en contexten 5.7.2. De nuancering van het autonomie-ideaal 64 64 68 71 73 74 75 76 79 79 82 82 83 85 86 87 89 92 93 95 95 96 97 98 100 6. Het relatie-paradigma 6.1. De afsplitsing van ‘vrouwelijkheid’ in de westerse cultuur 6.2. De relationele zelfontwikkeling van vrouwen 6.2.1. Fasen in de relationele zelfontwikkeling 6.2.2. De eigen stem van vrouwen 6.3. Disconnectie als bron van psychische problemen 6.4. De transformatieve macht van relaties 6.5. Empowerment als een wederzijds en relationeel proces van zelfontwikkeling 6.5.1. De vijf componenten van empowerment 6.5.2. De moeder-dochter relatie als model voor therapie 6.5.3. Asymmetrie in de therapie-relatie 6.5.4. (Wederzijdse) empathie en reactie/vermogen 6.6. Relationele contexten 6.7. Samenvatting en discussie 6.7.1. De kritiek op het universalisme en het gevaar van essentialisme 6.7.2. De politisering van het relationeel perspectief 6.7.3. De idealisering van relaties 6.7.4.Verschillen en spanningen in relaties 6.7.5. De ‘vrouwelijke’ politiek van het relatie-paradigma 103 103 105 106 108 109 111 112 112 114 115 116 119 120 121 122 123 124 125 7. Het diversiteit-paradigma 7.1. Machtsprocessen die verschil maken 7.2.Taal en lichamen als voertuigen van macht in productieve en repressieve zin 7.3. Het gesitueerde, meervoudige en dynamische zelf 7.4. De reductie van diversiteit en dynamiek in het zelf 7.5. Empowerment als belichaamd en narratief proces van zelfconstructie 7.5.1. Het openhouden van meervoudigheid en ambivalentie 7.5.2. De hulpverleningsrelatie als tussenruimte 7.6. Ontwrichtende arbeid 7.7. Samenvatting en discussie 128 129 131 133 136 138 140 145 147 149 8. Zingeving als empowerment in humanistisch raadswerk 8.1. De verhalen ter discussie 8.1.1. Het feministische verhaal 8.1.2. Het communicatieve verhaal 8.1.3. Het narratieve verhaal 8.1.4. Het spirituele verhaal 8.1.5. Het eenvoudige verhaal 8.1.6. De onschuld voorbij 8.2. Presentie in humanistisch raadswerk: de grenzen aan empowerment? 152 152 153 153 154 155 157 159 160 9. Epiloog: reflectie in onderzoek 9.1. Criteria voor postmodern feministisch onderzoek 9.1.1. Betrouwbaarheid en validiteit 9.1.2.Transparantie 9.1.3. Positionering in macht en een verantwoordelijk gebruik van discursieve macht 9.1.4. Bruikbaarheid 9.2. Reflectie op mijn handelen als onderzoeker 9.2.1. Betrouwbaarheid en validiteit 9.2.2.Transparantie 9.2.3. Positionering in macht en een verantwoordelijk gebruik van discursieve macht 9.2.4. Bruikbaarheid 9.3.Ten slotte 163 164 164 166 167 168 169 169 170 171 173 174 Noten 175 Bijlage 1 189 Bijlage 2 197 Bijlage 3 199 Bijlage 4 203 Literatuur 205 Register 221 Summary 227 Over de auteur 237