Downloaden - Utrecht Toolkit

Interview: Renger de Bruin
“Historische informatie draagt bij aan verstandig beleid.”
Weinig mensen kennen Utrecht zo grondig als Renger de Bruin, conservator
stadsgeschiedenis bij het Centraal Museum Utrecht. Zijn meest recente expositie ‘ In
Vredesnaam’ over de Vrede van Utrecht is tot maart 2015 op een Europese tour
langs zalen van museale partners van het Centraal Museum. Daarbij heeft De Bruin
geen enkele eeuw overgeslagen. Zijn expertise: tweeduizend jaar Utrechtse
geschiedenis.
De expositie reist naar Madrid en vervolgens via Rastatt naar Baden. Ook bent u
zelf veel buiten Nederland. Hoe omschrijft u Utrecht aan uw buitenlandse
collega’s?
“Ik zegt altijd dat Utrecht een prachtige middeleeuwse stad is. Het stratenpatroon,
de kerken en ook nog enkele huizen blijven daaraan herinneren. Onlangs was ik in
Baden. Deze Duitse stad heeft net als Utrecht een Romeinse oorsprong, je ziet daar
prachtige opgravingen. Wat ze ermee doen? Ze halen het weg en plaatsen er
nieuwbouw. Op de plaats van de ruïne komt een hotelcomplex met mineraalbaden.
Die projectontwikkelaars zijn zo machtig dat de historie dan weg wordt geschoven.”
Doen wij in Utrecht dat beter?
“Sinds de jaren 70 gaat het wat beter. Wat wel is gebeurd is dat we hier de
oorlogsschade hebben aangegrepen om plannen die al in de jaren 30 op tafel
kwamen door te voeren. Daardoor is er ook veel gesloopt wat eigenlijk nog best te
redden was. Neem even Rotterdam als voorbeeld. Het Rotterdam zoals ik dat ken uit
de jaren 60 en 70 was niet zo mooi. Nu wel, nu past het echt in het karakter van die
stad. Utrecht heeft lang Rotterdam als voorbeeld van een mooie nieuwe stad gehad,
alleen pakte dat hier anders uit. Bijvoorbeeld met het verkeersplan Feuchtinger
(1958), de bouw van Hoog Catharijne en dan ook nog de Singeldemping en
hoogbouw in de binnenstad. Het was een loszingen van het stadsverleden in het
kader van zogenaamde onvermijdelijkheid. Daar is men in de jaren 70 dusdanig van
geschrokken dat er zich een heroriëntatie op het monumentale karakter van de stad
kwam.”
Wat zijn dan concrete voordelen van zo’n historische stad?
“Voor een stad is het monumentale karakter van economische betekenis. Toeristen
komen er op af en ook voor een vestigingsklimaat is het belangrijk. Vaak zijn mensen
van buiten de stad gillend enthousiast over Utrecht. Buitenlandse bezoekers zijn dat
zeker ook. Dit deel van Utrecht waar het museum staat, vinden ze bijvoorbeeld
prachtig. Ook over het station zijn de meningen volstrekt duidelijk: wat is dat een
gruwelijke puinhoop.”
Nog even terug naar de vorige vraag. Daar heeft u het over het karakter. Aan de
ene kant is Utrecht knus, aan de andere kant zijn we aan het groeien naar een
grootstedelijke omvang. Gaat dat wel samen?
“Dat is lastig, maar ik zie een grote mogelijkheid voor die balans met een historische
binnenstad die op orde is. Nu zien we eigenlijk weer de tegenstelling uit de jaren 50:
museum of levende stad. Duitse steden hebben in de 19e eeuw bewezen dat ook bij
groei het stadsverleden bewaard kan blijven. In Duitsland zie je bijvoorbeeld vaak
dat zakencentra naast de oude stad, rond het station zijn gebouwd. Eigenlijk zien we
dat ook in Utrecht bij de Jaarbeurs. Grote bedrijven moeten dus gewoon weg uit de
binnenstad, want dat proces is al gaande sinds de 19e eeuw. Aan de westzijde bij de
Croeselaan is ruimte voor een nieuw en modern centrum.”
Aan de westzijde liggen dus genoeg kansen volgens u. Moeten we bij de groei van
Utrecht nog ergens anders rekening mee houden?
“Ik vind de regel ‘niet hoger dan de Dom’ heel verstandig. De Dom is in de 14e eeuw
echt als prestigieus project neergezet. Voor een historische stad is een
identificatiepunt noodzaak en in geen enkele Nederlandse stad wordt die rol zo
opgeëist als in Utrecht door onze Dom. Dat historische element mag wat mij betreft
nog meer aanwezig zijn. In 2001 maakte ik een documentaire over Utrecht met het
Getty museum. In die film zeg ik over de Dom: This is the Landmark of Utrecht, like
the Empire State Building in New York City.”
Eigenlijk pleit u dus voor minder hoogbouw en versterken van de bestaande
identiteit?
“Ja! En als er hoogbouw moet komen, dan in ieder geval op voldoende afstand van
de oude stad. Kies voor een sterkte identiteit. Voor Utrecht is dat bijvoorbeeld
Rietveld, de Vrede, de aaibaarheid van Nijntje en landmark de Dom. Deze stad hoort
op de kaart als een sympathieke historische stad. In Utrecht vind je niet het
kosmopolitisme van Amsterdam of de moderne dynamiek van Rotterdam. Kom hier
lekker over de gracht wandelen, beklim de Dom, ga DOMunder en beleef
tweeduizend jaar geschiedenis.”