Het Magische Getal 7

Het Magische Getal 7
Hersenontwikkeling: inzichten
relevant voor Jeugdgezondheidszorg
Fabienne De Boeck
Gent, 17/3/2017
Are There Really as Many Neurons in the Human Brain as Stars in the Milky
Way? Bradley Voytek, Nature 2013
Concept 1
DE HERSENEN ONTWIKKELEN ZICH
BOTTOM-UP
Het 3-ledige brein
A Goudvis
C Krokodil
E Kat
B Kikker
D
F Mens
Ben van Cranenburgh
Hughlings Jackson
MacLean
Het hiërarchisch model (1)
Ben Van Cranenburgh
Het hiërarchisch model (2)
ARCHI
PALEO
NEO
Arousal
Emotie
Cognitie
Mentale alertheid
Gedrag als expressie van
emoties
Complexe/nieuwe
vaardigheden
Motore alertheid
Automatismen & routines
Sociale interactie
‘de vis’
‘de vogel’
‘de mens’
Ruggenmerg en
hersenstam
Basale kernen en limbisch
systeem
Cortex en associatieve
banen
Vogelgezang
Concept 2
GENEXPRESSIE STUURT DE
ONTWIKKELING VAN ONS BREIN
Concept 3
MAAR OOK DE OMGEVING DOET
ER TOE!
Genexpressie
Breinontwikkeling
Omgevingsfactoren
The Basics of Brain Development, Stiles et al, Neuropsychol. Rev., 2010
The language of birds: nature or nurture?
Vinkenzang door wilde vink, opgenomen door W. Thorpe,
1954, Camebridge
Vinkenzang door opgesloten vink, opgenomen door W. Thorpe,
1956, Camebridge
Breinontwikkeling: nature en nurture
‘Activiteit stimuleert de ontwikkeling van de zenuwcel
en haar uitlopers in dat deel van de hersenen dat
hiervoor gebruikt wordt. Zo kunnen bestaande
verbindingen tussen celgroepen versterkt worden
door vermeerdering van het aantal
eindvertakkingen.’
Ramon Y Cajal, 1894
Breinontwikkeling: nature
… and nurture
European Journal of Neuroscience 2007 Dec;26(11):3291-302.
Assessment of sensorimotor cortical representation asymmetries and motor
skills in violin players.
Schwenkreis P1, El Tom S, Ragert P, Pleger B, Tegenthoff M, Dinse HR.
Concept 4
ARMOEDE SCHAADT DE HERSENEN
In It Together:
Why Less Inequality Benefits All.
OECD (2015)
Het kind in Vlaanderen, 2015.
Kind en Gezin
• Corticale dikte
en oppervlakte
• Hippocampus
en amygdala
• Functionele
connectiviteit
• Stressregulatie
Leren en ontwikkelen
Hersenontwikkeling
Armoede
• Prenatale maternale
gezondheid
• Perinatale gezondheid
• Hechting
• Externe stressoren
• Ouderschapsstijl
• Stimulatie
• Mentale gezondheid van
ouders en leraars
• Familiale financiële stress
• Toegang tot sociale
zekerheid en
gezondheidszorg
• Aandacht en
executieve
functies
• Academische
prestaties
• Sociale
interacties
•…
‘Armoede plaatst een kind niet in een voorbestemd traject, maar herinnert ons eraan dat
(on)gunstige ervaringen vroeg in het leven de ontwikkeling en functie van het brein beïnvloeden.’
Barch, Washington University
Neuroscience of childhood poverty: evidence of impacts and mechanisms as
vehicles of dialog with ethics.
Lipina, Evers (2017). Front. Psychol. 8:61
Concept 5
EXECUTIEVE FUNCTIES ALS
KRITISCHE SUCCESFACTOR IN HET
LEVEN
Psychological Review, 63, 81-97 (1956)
Wat zijn executieve functies?
‘Executieve functies laten ons toe complex gedrag uit
te voeren en te controleren.
Zo kunnen kinderen en volwassenen automatisch en
routinematig gedrag afwisselen met nieuw,
probleemoplossend en creatief gedrag.’
(Thiery & Anthonis, 2008)
‘Dirigent van ons brein’
(Goldberg, 2009. The new executive brain: frontal lobes in a complex world)
Kern EF’s
- Werkgeheugen
Hogere orde EF’s
•- Inhibitie
- Redeneren
•- Cognitieve flexibiliteit
- Problemen oplossen
Miyake et al, 2000
- Plannen
Collins & Koechlin, 2012
Cool EF’s
~rationele, cognitieve aspecten
Hot EF’s
~affectief-motivationele aspecten
Zelazo & Müller, 2002
Zelazo & Carlson, 2012
EF’s: een ontwikkelingsperspectief
Center on the Developing Child (2012). Executive
Function (InBrief).
Impact van goed ontwikkelde EF’s
~ betere fysieke en mentale gezondheid
~ betere academische prestaties en meer succesvolle carrière
~ hogere QOL
EF’s: nature of nurture?
EF’s: nature of nurture?
Het magische getal 7 (-2)