Eb en vloed - Waddenzeeschool

Strand en zee
VO onderbouw
3
Eb en vloed
Werkblad - model maken
Doel: De leerlingen maken kennis met een belangrijke dynamiek van de zee,
eb en vloed.
Materialen:
−Werkbladen
−
Computers
Groepsgrootte: groepen van 2,3 of 4 leerlingen
Duur: 55 minuten
Inleiding
(20 minuten)
Uitleg over ontstaan van eb en vloed en springtij.
Het getij is de dagelijkse op-en-neergaande beweging van de zee. Dit
wordt veroorzaakt door de zwaartekracht van de maan en, in mindere
maten, die van de zon. Maan en aarde oefenen aantrekkingskracht op
elkaar uit. De aarde zelf geeft niet mee, het water op de aarde wel.
3. Eb en vloed
Achtergrondinformatie Het getij is een complex verschijnsel. De maan heeft de grootste invloed
op het getij. Door de aantrekkingskracht van de maan ontstaat een
hoge waterstand aan de kant van de aarde waar de maan staat (zie
bovenstaande figuur). Aan de andere kant ontstaat ook een hoge
waterstand, maar dit heeft te maken met de beweging van de maan en
de aarde om elkaar heen. De maan draait niet simpelweg om de aarde,
maar maan en aarde draaien samen om een gemeenschappelijk punt,
dat niet in het middelpunt van de aarde ligt. Hierdoor wordt het water
aan de van de maan afgekeerde zijde als het ware van de aarde af
geslingerd.
Omdat de aarde ondertussen ook zelf ronddraait, verplaatst de verhoogde waterstand zich over de aarde: “de aardkorst draait onder de
verhoogde waterstand door”. Op een vaste plek langs de kust zou je
daarom twee keer per dag hoogwater en twee keer laagwater op een
vaste tijd verwachten. Door de rotatie van de aarde en de maan om een
gemeenschappelijk punt schuift het moment van hoog- en laagwater
echter elke dag ongeveer 50 minuten naar voren.
1
Strand en zee
VO onderbouw
3
Eb en vloed
Springtij
Naast de maan heeft ook de zon een grote invloed op het getij. Als de
zon en de maan op één lijn met de aarde staan, wordt er extra hard aan
het water getrokken. Hierdoor ontstaat extra hoog water en extra laagwater. Dit heet springtij. Als de zon en de maan elkaar tegenwerken,
doordat de zon haaks op de aarde en maan staat, is het water minder
hoog en minder laag. Dit heet doodtij.
Getijdegolf
Het getij verplaatst zich in de Noordzee van zuid naar noord. Voor een
mooie animatie hiervan kijk op de volgende link:
www.mumm.ac.be/NL/Models/Operational/Tides/animation.php
Kern
(20 minuten)
De leerlingen gaan in tweetallen aan het werk achter de computer met
het werkblad.
Afronding
(15 minuten)
Laat de leerlingen in drietallen de afwisseling van eb en vloed, doodtij en springvloed onder invloed van de maan en zon zichtbaar maken.
Eén is de aarde, één is de maan en één is de zon. Shirt of trui kan model
staan voor het water op aarde. Laat de leerlingen ook de fouten in het
model aangeven.
3. Eb en vloed
Hierbij kan ook het bioritme en gevoeligheid voor maanstand bij
mensen besproken worden. Bijvoorbeeld meer geboortes bij volle maan
e.d.
2
Werkblad
VO onderbouw
Strand en zee
3
Eb en vloed
Opdracht1 Check op internet of je bij jullie huis droge voeten houdt bij
een zeespiegelstijging.
• Ga naar de website www.ahn.nl.
• Klik op postcodetool.
• Vul je postcode in. Hoe hoog woon je boven NAP? Komt er een
negatief getal uit dan houd je geen droge voeten als de zeespiegel
stijgt en de dijken breken!!
• Vul nu de postcode van je school in en van je favoriete vakantiebe stemming in Nederland.
• Klik nu op viewer en bekijk of er veel hoogteverschillen zijn bij jou in
de buurt.
3. Eb en vloed
Opdracht 2 Stel dat je morgen gaat wadlopen van Groningen naar Schiermonnikoog. Je gaat zelf uitzoeken hoe laat het laagwater is en waar de
diepe geulen liggen waar je omheen moet lopen of doorheen moet
waden.
Zoek op de website www.getij.nl. Vul daar de plaats in vanwaar je
vertrekt naar Schiermonnikoog. Je ziet de waterstand van die dag voor
die plaats, maar je kunt ook de waterstand van een week of maand
later opvragen. Hoe laat moet je vertrekken? Zijn er grote geulen waar
je rekening mee moet houden? Hoe lang loop je erover? Kun je een
digitale waterkaart vinden waar je mee op stap kunt?
3