Bonenkruid

Bonenkruid
Overjarig bonenkruid (bergbonenkruid)
Eenjarig bonenkruid
Algemene informatie
Twee soorten bonenkruid zijn algemeen bekend en in gebruik in Nederland: het overjarig
bonenkruid (bergbonenkruid, Satureja montana) en het eenjarig bonenkruid (Satureja hortensis).
Overjarig bonenkruid is een vaste, laagblijvende plant die het uitstekend doet in de rotstuin.
Eenjarig bonenkruid is wat er meestal in de supermarkt wordt verkocht. Deze plant is in Nederland
niet winterhard.
Geschiedenis
De wetenschappelijke naam van bonenkruid is afgeleid van sater. Bonenkruid werd ten tijde van de
Romeinen vooral door de volgelingen van Bacchus gebruikt. Ze droegen het in de vorm van kransen
in hun haar en snoepten er geregeld van om hun potentie te verhogen. Want bonenkruid is één van
de oudste potentie-verhogende middelen, al vermelden veel kruidenboeken dat niet.
Virgilius noemde het een van de geurigste kruiden onder de planten en gaf de raad het in de buurt
van de bijenkorven aan te planten om de honing een uitgesproken en bijzondere ambrozijnsmaak
te geven.
Bonenkruid was al vroeg in West-Europa bekend en tegen de 16e eeuw moet het een populaire
plant geweest zijn. Shakespeare vermeldt in zijn “The Winters Tale” voor Perdita’s boeketje “vurige
lavendel, munt, bonenkruid en marjolein”.
Standplaats en verzorging:
Beide soorten houden van lichte doorlaatbare, tamelijk rijke en kalkhoudende grond. Bonenkruid
komt het best tot zijn recht op zonnige plaatsen, in de schaduw geeft hij minder aroma. Een
voordeel van het planten van bonenkruid in de nabijheid van tuinbonen is dat bonenkruid deze
groenten een betere smaak geeft en ze behoedt van vijand nummer één: de zwarte bonenluis.
Goede buren voor deze plant zijn boon, pepermunt, radijs, ui.
Eenjarig bonenkruid sterft af bij het intreden van de eerste nachtvorst. Overjarig bonenkruid is
winterhard. Het moet elke 2-3 jaar gesnoeid worden.
Oogsten:
De beste oogsttijd is vlak vóór of tijdens de bloei. Pluk hele takjes. Deze kunnen ook worden
gedroogd (op de kop hangen en na drogen de blaadjes van de takjes afstrippen) of worden
ingevroren. Zowel drogen als invriezen beïnvloedt de smaak maar weinig.
Gebruik in de keuken:
Tegenwoordig wordt het vrijwel alleen gebruikt in combinatie met tuinbonen en andere bonen en
erwten. Het bestrijdt een beruchte bijwerking van deze peulvruchten, nl. de vorming van darmgas.
Het bonenkruid bewijst ook uitstekende diensten door zetmeelspijzen en zware wildschotels lichter
verteerbaar te maken. Het wordt als toekruid gebruikt om rauwkostschotels, azijn, peulvruchten en
soepen op smaak te brengen. Kook de blaadjes mee met alle soorten peulvruchten. Het kan ook
gebruikt worden in soep en saus, bijvoorbeeld in combinatie met tijm bij witte bonen, en bij het
inmaken van augurken. Bij ingemaakte snij- en sperziebonen heeft neemt het de inmaaksmaak
weg.
Medicinaal:
Wordt als geneeskrachtig gezien bij diarree (om de etherische olie en looistoffen), verkoudheid en
ter behandeling van wind bij kinderen. De kruid wordt nuttig aangewend bij buikgriep en slecht
ruikende stoelgang. Een goede combinatie is bonenkruid met valeriaan, munt of melisse. De
essentiële olie van zowel het eenjarig bonenkruid- als het bergbonenkruidextract heeft een
duidelijk antimicrobiële eigenschap. Van deze eigenschap wordt vooral gebruikgemaakt in het
kader van de huidverzorging.
Gekneusd blad is volgens oude opvattingen een remedie tegen bijen- en wespensteken. Wanneer
het sterk geconcentreerd gebruikt wordt werkt het als afrodisiacum. De samenstelling doet dit
echter niet vermoeden. Het wordt wel gebruikt als tonicum voor mensen die frigide of impotent
zijn, en ter behandeling van alle koortsen.
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Overige toepassingen
Bloeiende takjes worden ook wel in de klerenkast gelegd om motten en zilvervisjes te weren. Het
extract wordt onder andere toegepast als topnoot in parfumcomposities en in producten voor
heren zoals aftershave.
Deze informatie wordt u aangeboden in het kader van de Nationale Tuinweek door de
vereniging Groei en Bloei afdeling Emmen en omstreken, een vereniging van
tuinliefhebbers bij u in de buurt. De planten zijn beschikbaar gesteld door Intratuin. Meer
weten over onze activiteiten? Bezoek onze website: www.emmen.groei.nl.