Impressie-Training-S..

Impressie driedaagse cursus ‘Social Role Valorization’
19-21 januari 2011
Social Role Valorization (hierna SRV) is een doeltreffende manier om aan inclusie te werken,
vanuit een stevig onderbouwde theorie. Tijdens een intensieve training van drie dagen
vertelden trainers Darcy Elks, Betsy Neuville en Pamela Seetoo vanuit eigen ervaring. Zo’n
zestig familieleden van mensen met beperkingen, ondersteuners, belangenbehartigers,
trainers, onderzoekers en directeuren namen deel.
De SRV theorie is ontwikkeld door de psycholoog Wolf Wolfensberger van de Syracuse
Universiteit in New York. Hij heeft tot in detail beschreven welke vormen van uitsluiting er
allemaal zijn in de samenleving en hij ontwikkelde ideeën over wat je eraan kunt doen. In de
kapel van het klooster in Zenderen vertelden Darcy, Betsy en Pamela aan de hand van veel
dia’s hoe zij mensen ondersteunen om een vervullend, betekenisvol en inclusief leven te
leiden. De deelnemers konden de informatie aan hun eigen ervaringen koppelen. SRV is
toepasbaar voor iedereen die met uitsluiting te maken heeft.
De eerste dag ging vooral over de ervaringen van mensen die te maken hebben met
uitsluiting en de gevolgen daarvan voor hun leven. Een individu of groep sluit mensen uit
omdat ze die mensen als de mindere zien van zichzelf. Dat noemen ze devaluatie. Omdat
we dat meestal meekrijgen vanuit onze cultuur, hebben we het vaak niet eens door dat we
het doen. Devaluatie kan allerlei vormen aannemen. Als je bijvoorbeeld met een beperking
wordt geboren, vormen andere mensen zich beelden van wat je wel of niet zou kunnen in je
latere leven. Het idee dat je wel eens je middelbare school af zou kunnen maken als je down
syndroom hebt, een succesvolle musicus zou kunnen worden als je bijna doof bent of een
gezin zou kunnen hebben als je een verstandelijke beperking hebt, komt niet in ze op.
Hoewel daar goede voorbeelden van zijn. Mensen denken eerder aan speciaal onderwijs,
een beschermde werkplek, een beschermde woonvorm. De wijze waarop je begeleid wordt
spitst zich daar op toe. Op een leven midden in de samenleving heb je dan veel minder kans.
SRV is een antwoord op devaluatie. Volgens de SRV zijn de verwachtingen die mensen van
elkaar hebben ontzettend belangrijk. Verwachtingen hangen samen met de beelden die je
over iemand ontwikkelt. Veel mensen met beperkingen hebben te maken met het feit dat
andere mensen lage verwachtingen van hen hebben en bijvoorbeeld tegen hen aankijken
alsof ze altijd kind zullen blijven. Dat komt dan vaak tot uitdrukking in de wijze waarop zij
gekleed zijn, in de cadeaus die zij krijgen of in de inrichting van hun woning. In de SRV gaat
het om het zoeken naar sociaal gewaardeerde rollen die in de Nederlandse cultuur
gewaardeerd worden. Het gaat om rollen die passend zijn voor personen van dezelfde
leeftijdsgroep. Het vervullen van gewaardeerde sociale rollen geeft mensen een
betekenisvol, zinvol leven. In de rollen die je vervult ‘wordt’ je iemand, ga je iets betekenen
voor anderen. Dat maakt dat je voelt dat je erbij hoort en dat je verschil maakt. In de training
kwam de mogelijkheid van huiseigenaar zijn naar voren, of van tuinier, van vriend of vriendin,
van partner of van werknemer. Er wordt geassisteerd in het zoeken van rollen die aansluiten
bij de interesses. Voor iemand die heel veel heeft met de natuur, en ervan houdt om met
grond bezig te zijn, zou de rol van tuinier een goede kunnen zijn.
Op de tweede dag zijn we gaan kijken welke activiteiten bij zo’n rol zouden kunnen passen:
een eigen tuin ontwerpen en onderhouden, naar het tuincentrum gaan, actief lid zijn van een
tuinvereniging, lezen over boom- en plantensoorten, gereedschap onderhouden, tuinen van
anderen bezoeken. De mogelijkheden zijn eindeloos. Een rol vervul je in een sociale en
fysieke omgeving en brengt meerdere activiteiten met zich mee. Dat is ook het voordeel van
primair kijken naar rollen in plaats van direct focussen op activiteiten.
Wanneer je andere mensen ondersteunt met SRV is het van belang om ervoor te zorgen dat
je succesvol bent. Daarvoor is het nodig om goed te weten waar je mee bezig bent, uit te
gaan van hoge verwachtingen en een duidelijke visie te hebben. Dit houdt in dat je je moet
voorstellen wat er nog niet is en dat je uitgaat van de talenten en mogelijkheden van een
persoon.
Een ander punt dat aan de orde kwam is het belang van het vormen van een sociaal netwerk
rondom een persoon met een beperking: mensen die jou komen opzoeken, die iets met jou
willen omdat ze je leuk en aardig vinden, in dezelfde organisatie werken of dezelfde
interesses hebben en niet omdat ze ervoor betaald worden. Mensen met beperkingen krijgen
gedurende hun leven gemiddeld assistentie van zo’n 2000 verschillende ondersteuners. In
tegenstelling tot supportmedewerkers met wie de relatie vaak ophoudt na het dienstverband,
blijven mensen uit het persoonlijke netwerk langdurig in iemands leven aanwezig.
De derde dag kwamen uiteenlopende onderwerpen aan de orde, zoals rolmodellen, de
kracht van imitatie en het belang van het leren van vaardigheden. Mensen leren door zich te
identificeren met de mensen om hen heen.
’s Avonds wisselen we persoonlijke verhalen uit. Iemand vertelt uit eigen ervaring hoe hij op
de Mytyl-school waar hij zat, vooral werd gezien als iemand die zorg nodig had. Het
onderwijs dat hij kreeg was ver beneden zijn niveau. Waarschijnlijk had een gewone school,
met enige extra ondersteuning, hem veel beter voorbereid op zijn werk als zelfstandig
ondernemer. Twee broers vertellen dat ze dagelijks hun broer ondersteunen. Zij zijn op zoek
naar een huis waar zij met z’n drieën kunnen wonen. Supportmedewerkers van
zorgaanbieders vertellen dat ze de SRV theorie al toepassen in hun werk. Iemand van hen
ondersteunt bijvoorbeeld mensen met beperkingen bij het maken van een persoonlijk
toekomst plan. Anderen vertellen hoe zij jongeren in hun gezinssituatie ondersteunen bij het
vormgeven aan hun eigen leven.
Websites
met
meer
info
www.perspectief.org/training/srv.php/.
over
SRV:
www.socialrolevalorization.com,
Anouk Bolsenbroek, maart 2011.
Een aantal mensen kon deelnemen vanwege een bijdrage van
het NSGK.