In drie stappen meer creativiteit in uw organisatie

In drie stappen
meer creativiteit in
uw organisatie
Creativiteit bij de medewerkers van
uw organisatie is een noodzakelijke
voorwaarde om blijvend succesvol te
zijn. Nieuwe producten of diensten,
kostenbesparingen, kwaliteit
verbeteringen, verrassende
marktbewerking, lucratieve
samenwerkingen – het is allemaal
het resultaat van een ‘andere manier
van denken’ die de bestaande
denkpatronen doorbreekt. Hoe
bevordert u dit vermogen om ‘anders
te denken’ in uw organisatie?
Stap 1: Creëer een klimaat
waarin iedereen openstaat
voor ‘nieuwe ideeën’
We kennen allemaal de argumenten om
nieuwe ideeën af te schieten - ‘niet haalbaar’,
‘te duur’, ‘drie jaar geleden werkte het ook
niet’, ‘geen tijd’, etc. Deze opmerkingen zijn
dodelijk voor de creativiteit in organisaties –
hoe meer een medewerker dit te horen krijgt,
hoe minder geneigd hij is om ‘mee te denken’,
laat staan ‘anders te denken’.
Het creëren van een creatief klimaat raakt de
‘ziel’ van de organisatie – de organisatie
cultuur.
We
weten
allemaal
dat
cultuurverandering een van de moeilijkste
management opdrachten is – omdat zoveel
verschillende organisatievariabelen ‘ingesteld’
moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan
managementstijl,
beoordelingen
beloningssystemen, overlegstructuren. De
literatuur over ‘ideeën management’ biedt
aanknopingspunten voor het ‘instellen’ van
deze organisatie variabelen. Onder ideeën
management valt ook het inzetten van
systemen om ideeën op een systematische
wijze te verzamelen en te beoordelen, zodat
de ‘pijplijn van organisatievernieuwing’ gevuld
blijft.
1
U kunt zelf vandaag al een begin maken door
te letten op uw eigen houding ten opzichte
van ‘nieuwe ideeën’. Stimuleert u het
bedenken ervan bij uw medewerkers? Staat u
open voor andere invalshoeken? Welk
voorbeeld geeft u uw medewerkers?
Stap 2: Vergroot de creatieve
vaardigheden van
medewerkers in uw organisatie
Creatief denken is een proces dat zich in uw
hersenen afspeelt. Denken is het resultaat van
allerlei complexe verbindingen die in uw
hersenen
worden
gelegd.
Hoe
meer
verschillende soorten verbindingen u kunt
leggen, hoe beter u kunt denken. Vergelijk dat
‘leggen van verbindingen’ met de werking van
uw spieren. Uw spieren kunt u versterken door
te trainen; uw ‘denkspier’ kunt u ook
versterken door te trainen.
Er zijn vijf specifieke denkvaardigheden die u
kunt trainen om uw creatieve denkvermogen
te vergroten:
> Creatief waarnemen
> Flexibel associëren
> Divergeren
> Geef een idee een kans
> Verbeeldingskracht
Creatief waarnemen
Dit is de vaardigheid die het mogelijk maakt
dat u uw ‘dominante waarnemingspatroon’ los
kunt laten en ook andere (en vooral meer)
zaken kunt zien. U kent allemaal het voorbeeld
van het plaatje van de oude heks en de jonge
vrouw. Minder mensen kennen het plaatje van
de oude indiaan en de cowboy:
Wanneer u naar dit soort plaatjes kijkt, ‘voelt’
u dat er in uw hoofd iets gebeurt – alsof u
steeds een knopje moet omzetten om het
andere beeld - het beeld dat u niet als eerste
ziet – te kunnen zien. Dit ‘omzetten van het
knopje’ heeft met creatief waarnemen te
maken. Het gaat hierbij niet alleen om dingen
die u letterlijk kunt zien. Het gaat ook om de
vaardigheid om een opmerking of idee van
een collega of medewerker niet alleen vanuit
uw eigen perspectief te ‘bekijken’, maar ook
vanuit de ‘ogen’ van de ander. Zoveel mensen,
zoveel werkelijkheden... En die kunt u allemaal
waarnemen – mits u uw best daarvoor doet!
Flexibel associëren
Associëren wil zeggen dat ‘iets’ u doet denken
aan ‘iets anders’. Zwart doet u denken aan
wit, Oranje aan het Nederlands elftal. Creatief
denken wordt gevoed door uw associatie
vermogen – hoe beter u kunt associëren, hoe
beter u ‘anders’ kunt denken.
Flexibel associëren heeft te maken met ‘snel
schakelen’ tussen verschillende associatie
patronen. Er zijn drie dominantie associatie
patronen:
> Tegenstellingen:
zwart / wit, groot / klein, man / vrouw
> Overeenkomsten:
zwart / nacht, groot / berg, spijker / nietje
> Samenhang:
berg / alpen, hamer / spijker
U kunt oefenen in het schakelen tussen deze
associatie patronen door u allereerst bewust te
zijn van wat uw dominante associatie patroon
is. Vervolgens kunt u uw hersenen trainen om
ook de andere associatie patronen te volgen
door gericht op zoek te gaan naar die
associaties. Oefening baart kunst! Hoe meer u
het doet, hoe makkelijker het gaat.
Divergeren
Divergeren is het vermogen om meerdere
alternatieven te bedenken. Stel – u heeft 3
minuten de tijd om te bedenken hoe u het
druppelen van de wijn bij het uitschenken kunt
voorkomen. Na 15 seconden heeft u een
oplossing: een servet eromheen binden. Houdt
u dan op met ideeën bedenken, of benut u de
volle drie minuten om nog meer – en wellicht
betere – ideeën te genereren? Wees niet
tevreden met de eerste de beste (?) oplossing,
maar
daag
uzelf
uit
om
meerdere
alternatieven te genereren.
2
Geef een idee een kans
‘Geef een idee een kans’ is iets anders dan
‘uitstel van oordeel’. Tijdens brainstormen
wordt de spelregel ‘uitstel van oordeel’
toegepast om te voorkomen dat de ideeën
stroom
opdroogt
door
‘negatieve’
opmerkingen. Het resultaat hiervan kan zijn
dat ‘onzinnige ideeën’ op de lijst terecht
komen en dat bijvoorbeeld technologische
experts zich zitten op te vreten, omdat een
idee op de voorgestelde manier niet
realiseerbaar is.
Het principe ‘geef een idee een kans’ heeft te
maken met het bedenken van hoe een
‘onzinnig idee’ op de een of andere wijze tot
iets zinvols omgebouwd kan worden. Met
andere woorden: in plaats van het idee
meteen af te schieten, gaat u op zoek naar
oplossingen voor de bezwaren die u tegen het
idee heeft. Deze vaardigheid – het op zoek
gaan naar ‘hoe iets wel gerealiseerd kan
worden’ – draagt in grote mate bij aan het
creatief vermogen van een organisatie.
Verbeeldingskracht
Een verhaal in geuren en kleuren vertellen,
met herkenbare beelden, maakt datgene wat
u in uw hoofd heeft begrijpelijk voor anderen.
Dit heeft met ‘verbeeldingskracht’ te maken.
De kracht om ‘iets dat nog niet bestaat’ te verbeelden. Door een idee concreet te
beschrijven, voor u te ‘zien’, worden de
‘zwakke punten’ in het idee duidelijk. Dit biedt
u de kans om deze te versterken. Door een
idee zo gedetailleerd mogelijk te verbeelden,
stelt u anderen in staat om met u mee te
denken en zo het idee nog beter te maken.
Door uzelf vragen te stellen als ‘hoe werkt
het?’, ‘hoe dan?’, dwingt u uzelf om een idee
van een abstract concept om te toveren tot
een concrete oplossing.
Stap 3: Gebruik creativiteit
bevorderende technieken
tijdens gestructureerde
‘ideation-processen’
De derde stap in het bevorderen van ‘anders
denken’ in uw organisatie is het gericht
inzetten van creativiteit technieken tijdens
‘ideation’. Onder ideation verstaan we het
bedenken van oplossingen of ideeën voor een
specifiek vraagstuk.
We kennen drie families van ‘creativiteit
technieken’:
> Visie ontwikkelingstechnieken:
Bijvoorbeeld geleide fantasie
> Brainstorm technieken:
Bijvoorbeeld de persoonlijke analogie, of
het loslaten van vooronderstellingen
> Systematische – op vaste patronen
gebaseerde technieken
Bijvoorbeeld Systematic Inventive Thinking
en TRIZ
Iedere techniek kent zijn eigen specifieke
proces dat gevolgd moet worden om het beste
resultaat te bereiken. De inzet van een
bepaalde creativiteit techniek is afhankelijk
van het type vraagstuk en de tijd en middelen
die beschikbaar zijn voor ideation.
Alle creativiteit technieken hebben als doel
onze bestaande denkpatronen te doorbreken
en ruimte te maken in onze hersenen voor het
leggen van nieuwe verbindingen (= anders
denken). Het toepassen van creativiteit
technieken levert meestal veel kwalitatief
goede en originele ideeën op. Wanneer de
deelnemers aan het ideation proces bovendien
‘creatief vaardige denkers’ zijn (zie stap 2),
zijn de resultaten vaak nog beter.
Tot slot
Het bevorderen van het ‘anders denken’ bij uw
medewerkers speelt een belangrijke rol in het
vergroten van het innovatief vermogen van uw
organisatie. De drie hierboven beschreven
stappen bieden u handvatten om de
creativiteit bij uw medewerkers te vergroten.
Wanneer u hier meer over wilt weten,
wanneer u een training op dit vlak wenst, of
wanneer u een gestructureerd ideation proces
rondom
een
bepaald
vraagstuk
wilt
organiseren, neemt u dan contact op met
Annina
van
Logtestijn,
[email protected].
3
Achtergrondinformatie
ICSB is een Rotterdams adviesbureau dat haar
klanten helpt succesvol te ondernemen op hun
markten, door hen praktische oplossingen te
bieden die stevig gefundeerd zijn op de
nieuwste inzichten.
Wenst u meer informatie of heeft u vragen over dit
artikel, dan kunt u te allen tijde contact opnemen
met ICSB. Ook voor het vertalen van de concepten
en inzichten uit onze artikelen naar concrete
resultaten voor uw organisatie kunt u altijd
vrijblijvend een afspraak met ons maken. Onze
contactgegevens zijn;
ICSB, Marketing en Strategie
Kralingse Plaslaan 94
3061 DG Rotterdam
Telefoon: 010-452 86 02
Fax: 010-452 97 78
E-mail: [email protected]
Internet: http://www.icsb.nl