hepatitis - Gezondheid.be

HEPATITIS,
teken een contract
voor het leven...
B
A
Inleiding
Hepatitis A, Hepatitis B,
Hepatitis A en hepatitis B tasten de lever in verschillende mate aan, maar het
hepatitis A en het hepatitis B virus gedragen zich helemaal niet op dezelfde manier.
Beide virussen moeten wel onder controle komen en hun incidentie moet gereduceerd
worden, zo zegt dokter Pierre Van Damme van de universiteit Antwerpen.
Hepatitis A
«In België heeft de helft van de 35-plussers en bijna 3/4 van de 55-plussers op een of ander
ogenblik hepatitis A gehad, terwijl niet meer dan 10 à 15% van de 20-jarigen hepatitis A had,
meestal onopgemerkt. Men neemt aan dat de grootste bron van hepatitis A mensen zijn die
een reis gemaakt hebben of een
besmet voedingsmiddel aten (na
Anti-HAV prevalentie in functie van de leeftijd
100
elk toiletbezoek moeten de han-
Anti-HAV prevalentie (%)
90
den gewassen worden).
80
Niet-Belgen
70
Hepatitis A is bij kinderen meest-
Belgen
60
al een goedaardige aandoening
50
ziekenhuispersoneel
40
lang niet het geval bij volwasse-
30
nen. Bij hen kan de ziekte inva-
20
liderend zijn en bij sommigen
10
0
Leeftijdsgroep ➠
(jaren)
zonder symptomen, maar dat is
heeft de ziekte aanzienlijke
▲
▲
▲
▲
▲
▲
▲
0-14
15-24
25-34
35-44
45-54
55-64
<65
gevolgen op de levenskwaliteit.
Het herstel kan verschillende
www.iph.fgov.be
maanden in beslag nemen en in bepaalde gevallen is er een risico op overlijden (1/1000).
Dat is vooral het geval bij een hepatitis A infectie boven de leeftijd van 40 jaar.
Elementaire hygiënische maatregelen moeten in acht genomen worden om besmetting te
vermijden. Die maatregelen volstaan niet, alleen vaccinatie zorgt voor doeltreffende en duurzame bescherming.».
2
Inleiding
voorkomen is beter…
Hepatitis B
Zowat 800.000 Belgen hadden al hepatitis B en 80.000 Belgen zijn drager van het virus. Het
hepatitis B virus is een geniepig virus dat zich anders gedraagt bij kinderen dan bij volwassenen. Bij hepatitis B is er ook een groot risico op evolutie naar chronische hepatitis.
«Dragerschap van hepatitis B na het doormaken van een hepatitis B infectie komt heel vaak
voor bij pasgeborenen van een besmette moeder (tot 90%) en bij kindjes (50% tot en met
de vijfjarigen). Volwassenen hebben er veel minder vaak last van (10%). Maar het grootste
risico van hepatitis B is de evolutie naar cirrose en de verwikkelingen die dat met zich meebrengt. Na een besmetting met
Seroprevalentie van anti-HAV en HBV
het hepatitis B virus en ontwikkelen van dragerschap heeft
in functie van de leeftijd
100
90
nog ernstiger maken (te hoge alcoholconsumptie, overge-
80
wicht, enz.). En dan is er ook nog het risico op leverkanker
(hepatocellulair carcinoom) dat niet gering is; het bedraagt op
jaarbasis 2 à 5%.
Het is dan ook duidelijk dat preventie van het allergrootste
belang is. Preventie kan door bescherming te gebruiken bij
Positieve anti-HAV (%)
ongeveer 20% van de patiënten na twintig jaar een risico op
cirrose, temeer omdat er factoren zijn die de leveraandoening
doeltreffend dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO)
anti-HAV
60
50
40
30
20
HBV-pos
10
seksuele contacten, door risicoreductie bij intraveneuze druggebruikers en vooral door vaccinatie. Het vaccin is dermate
70
0
Leeftijdsgroep ➠
(jaren)
massale vaccinatie aanbeveelt voor alle pasgeborenen of zui-
▲
▲
▲
▲
▲
▲
▲
<15 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 ≥65
European Journal of Epidemiology 13:275-280,1997.
gelingen en/of adolescenten in de wereld, afhankelijk van het
voorkomen van hepatitis B. Bovendien is vaccinatie ook aangewezen voor bepaalde
risicogroepen (gezondheidswerkers, reizigers, mensen die samenleven met een besmette
patiënt, druggebruikers, mensen met verschillende seksuele partners, enz.).
De bescherming na vaccinatie is levenslang bij gezonde mensen.»
3
A
Hepatitis A
Hepatitis A is de meest verspreide virale
hepatitis, maar hepatitis A wordt nooit
chronisch en evolueert zelden naar ernstige
en dodelijke vormen van de ziekte (zoals
bijvoorbeeld fulminante hepatitis).
Hoe wordt
de ziekte veroorzaakt?
Het Hepatitis A Virus (HAV) veroorzaakt
hepatitis A. Door het organisme te besmetten, valt het virus de lever aan die dan gaat
ontsteken en slecht functioneren.
Hoe besmet het HAV de mens?
Het hepatitis A virus wordt alleen doorgegeven via de spijsvertering (feco-oraal contact). De mens kan besmet geraken door
voedingsmiddelen afkomstig van een
bodem met menselijke uitwerpselen,
besmette zeevruchten en niet geschilde
groenten of fruit. Gebrekkige hygiënische
omstandigheden, maar ook contact met
handen die in aanraking kwamen met ontlasting (in een familie, een kinderdagverblijf, een school, enz.) kunnen voor besmetting met het HAV zorgen. Besmetting kan
ook overgaan van persoon op persoon wanneer een van beide besmet is met het virus
(leden van eenzelfde familie, kinderen op
school, seksuele partners via oro-anale
seks, enz.).
Het HAV is een erg resistent virus.
Het kan bijvoorbeeld tien dagen
overleven in uitwerpselen en
verschillende jaren in een diepvriezer (1).
De resistentie van het virus verhoogt
dan ook de kans op besmetting.
Waar kan je het HAV oplopen?
Besmetting door voedsel of drank
in het buitenland
water (kraantjeswater)
water uit niet verzegelde flessen
I zeevruchten
I sla (gewassen met kraantjeswater)
I niet geschilde rauwe groenten en fruit
I ijsblokjes, ijsroom
I
I
4
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, kan je het HAV niet alleen in het buitenland oplopen. Het virus is aanwezig op
alle plekken waar de hygiëne te wensen
overlaat.
Dankzij verbeterde hygiëne en levensomstandigheden is het aantal infecties met
hepatitis A aanzienlijk gedaald in België
Risicogebieden
Afrika
I Zuid-Oost Azië
I Het middellandse zeegebied (Noord-Afrika)
I Oost-Europa
I Het Midden Oosten
I Zuid- en Centraal-Amerika
I Mexico
I Een deel van de Caraïben
I
Wat gebeurt er wanneer het
virus de mens besmet?
Wanneer de mens besmet geraakt met het
HAV gaat de lever ontsteken en slecht functioneren. Maar in veel gevallen gaat
de besmetting bij kinderen onopgemerkt
voorbij:
(10 à 15% van de Belgen jonGeografische distributie van de infectie van het Hepatitis A virus
ger dan 15 jaar), maar dat wil
nog niet zeggen dat het gevaar
helemaal geweken is. De
belangrijkste bron van besmetting met hepatitis A in België
komt nu van die groep mensen
die reizen maken naar gebieden waar de elementaire
hygiënische regels niet altijd
gerespecteerd worden (endemische zones, overbevolkte
gebieden, enz.). Het risico om
hoog risico
besmet te geraken is altijd en
laag risico
overal reëel.
Réf: Prof.R.Steffen (2004)
Leefgemeenschappen (kribbes,
instellingen voor mentaal
gehandicapten, enz.) worden overigens af en
I ofwel omdat er geen symptomen zijn
toe geconfronteerd met een kleine epidemie.
I ofwel omdat de symptomen niet specifiek
zijn voor hepatitis (grieperig gevoel, vermoeidheid, spijsverteringsstoornissen,
In endemische gebieden waar het virus
enz.) en niet langer aanhouden dan een
vaak voorkomt, doet 90% van de
aantal dagen (3 à 7 dagen).
gevallen van hepatitis A zich voor bij
kinderen jonger dan tien jaar.
Dat is wat men de asymptomatische vorm
van hepatitis noemt. Ze komt vooral voor bij
5
A
kindjes jonger dan vijf jaar en verdwijnt
meestal spontaan na twee à drie weken.
Hoe wordt hepatitis A
behandeld?
Maar hepatitis A kan zich ook in meer
uitgesproken vorm voordoen en dat is
vaker het geval bij volwassenen. In
dat geval is er sprake van de symptomatische vorm van de ziekte die gepaard
Er is geen specifieke behandeling voor
hepatitis A. De patiënt wordt aangeraden
om te rusten om de zwakte door vermoeidheid te compenseren. De patiënt moet er
vooral over waken dat hij zijn omgeving
Hepatitis A: beknopt verslag
I
Bij kinderen jonger dan zes jaar is 70% van de gevallen asymptomatisch en goedaardig
I
Bij adolescenten en volwassenen is 70% van de gevallen symptomatisch
I
De ziekte kan enkele weken tot zes maanden duren en gepaard gaan met intense
vermoeidheid die het normale leven bemoeilijkt (lang herstel)
I
Een besmet iemand geeft de infectie door aan iemand anders gedurende een periode
van twee weken. Een periode tijdens dewelke hij geen symptomen ervaart wegens de
incubatietijd van de infectie. Dat verklaart waarom explosieve epidemieën zich kunnen
voordoen, ook in België.
I
Fulminante hepatitis maakt een ziekenhuisopname noodzakelijk.
gaat met typische symptomen als geelzucht
(icterus), donker gekleurde urine, verkleurde stoelgang, vermoeidheid, verminderde eetlust, spijsverteringsstoornissen, enz. Soms verloopt de ziekte echt
fulminant met een zeer uitgesproken
vorm leverfalen die snel kan optreden
(fulminante hepatitis). Het risico op overlijden loopt op bij personen boven de 40 jaar,
tot 2 op 100.
6
niet besmet (niet uit eenzelfde glas drinken, regelmatig de handen wassen, enz.).
Om het risico te beperken kunnen mensen
die in contact komen met een besmet
iemand zich best zo snel mogelijk laten
vaccineren. De incubatietijd* van hepatitis A
bedraagt 15 à 45 dagen. De omgeving van
de patiënt heeft dus de tijd om zich
doeltreffend te laten beschermen met
een vaccin omdat het twee weken na de
toediening al immuniteit verschaft. Op die
manier kan de ziekte de pas afgesneden
worden.
* Incubatietijd: periode die loopt van de contact met het
virus tot het opduiken van de eerste symptomen.
Hoe kan je je doeltreffend
beschermen tegen het HAV?
Door je te laten vaccineren. Het vaccin
tegen HAV is de enige manier om de lever
moeilijkheden te besparen.
Het gecombineerd vaccin bestaat in een
kinderdosis (van 1 tot 15 jaar en in een volwassenenversie (vanaf 16 jaar). Het kan
ook gebruikt worden voor het versneld vaccineren met de toediening van vier doses:
I dosis 1: dag 0
I dosis 2: dag 7
I dosis 3: dag 21
I dosis 4: 12 maanden na de eerste injectie.
Volledige vaccinatie tegen HAV met een
monovalent vaccin (alleen tegen hepatitis
A) bij volwassenen bestaat uit twee injecties in de bovenarmspier (M. Deltoideus):
I een injectie met een eerste dosis
I een herhalingsvaccin met een tweede
dosis 6 à 12 maanden later.
“Met een volledig vaccinatieschema zijn
gezonde individuen levenslang doeltreffend beschermd tegen hepatitis A en
hepatitis B”.*
Dit soort vaccin bestaat in een kinderdosis(1 à 15 jaar) en een volwassenendosis
(vanaf 16 jaar).
Personen die al hepatitis A hadden,
zijn levenslang beschermd.
Het vaccin biedt na dertien dagen doeltreffende bescherming aan 76% van de
gevaccineerden, na negentien dagen aan
100% (2). De eerste injectie biedt bescherming voor een periode van een jaar; de volledige toediening van de twee vaccins
biedt, op basis van de huidige gegevens,
levenslange bescherming, met aanwezigheid van antistoffen voor minstens 25 jaar!
Men kan zich ook efficiënt beschermen
tegen hepatitis A en B met een gecombineerd vaccin. In dat geval bestaat de vaccinatie uit drie injecties in de bovenarmspier:
I een injectie met een eerste dosis
I een injectie met een tweede dosis, een
maand na de eerste
I een injectie met een derde en laatste
dosis zes maanden na de eerste injectie.
Wie moet zich laten vaccineren
tegen hepatitis A?
Reizigers naar endemische gebieden
Homoseksuelen en biseksuelen
I Lever-transplantatie kandidaten
I Patiënten met chronisch leverlijden (w.o.
patiënten met hepatitis C)
I Hemofiliepatiënten
I Contactpersonen van een hepatitis A
patiënt
I Personeel en residenten van instellingen
voor mentaal gehandicapten
I Jonge kinderen van migranten
I
I
Het beste wat u kunt doen, is raad
vragen aan uw huisarts of uw apotheker.
* P. Van Damme: Lancet 2003, International Consensus Group on Hepatitis A Virus Immunity;
Lancet 2000, European Consensus Group on Hepatitis B Immunity.
7
B
Hepatitis B
Hepatitis B is een ernstige en geniepige
leverinfectie. Meestal is ze asymptomatisch
en wereldwijd zijn er heel wat mensen
besmet met het virus zonder dat ze het
weten. Ze zijn evenwel besmettelijk en vormen een bron van besmetting voor de
anderen. Het belangrijkste risico van hepatitis B is dat de ziekte chronisch kan worden
en tot cirrose en leverkanker kan leiden.
Leverkanker is vaak dodelijk.
(direct en indirect) via besmet bloed en/of
lichaamssecreties (bloed, speeksel, sperma, vaginaal vocht, enz.). Urine, uitwerpsleen, transpiratie, en moedermelk kunnen
de infectie niet overbrengen.
Besmetting treedt op bij:
niet beschermde seksuele contacten met
iemand die hepatitis B doormaakt of drager
is
I contact met besmet bloed (injecties, transfusies*)
I overdracht via besmet medische en tandzorg instrumenten
I acupunctuur, tatoeages, piercings, besmette naalden
I gemeenschappelijk gebruikte
tandenborstel, scheertoestel, washandjes, nagelknippers, enz.
I speeksel
I enz.
I
Hoe wordt de ziekte veroorzaakt?
Het Hepatitis B Virus (HBV) besmet de mens
door zich in levercellen te nestelen, welke op
hun beurt door het immuunsysteem vernietigd kunnen worden.
Hoe besmet het HBV de mens?
I
Het hepatitis B virus wordt vooral doorgegeven van de ene persoon op de andere
Concentratie van het hepatitis B virus
in verschillende lichaamssecreties
8
Hoog
Gematigd
Bloed
Serum
Vochtige wonde
Sperma
Vaginale secretie
Speeksel
Zwak/niet opspoorbaar
Urine
Uitwerpselen
Transpiratievocht
Tranen
Moedermelk
* Het risico om hepatitis B in België op te lopen via een transfusie
is onbestaande. Dat is niet het geval in heel wat andere landen.
PS: Het virus kan ook doorgegeven worden
van mens op mens van een klein wondje
naar een ander klein wondje, dit noemt men
ook horizontale transmissie.
Het virus kan ook overgedragen worden van
moeder op kind bij de bevalling. Dat is wat
men perinatale transmissie noemt.
Waar kan men het HBV oplopen?
Het risico om besmet te geraken met het
hepatitis B virus is natuurlijk groter
in endemische gebieden zoals Afrika,
Zuid-Oost Azië, China of Zuid-Amerika. Maar
iedereen kan ook in België besmet worden,
ook zonder expliciet risicogedrag. Dat is
bijvoorbeeld het geval bij professionele
gezondheidszorgers, personeel in instellingen
(kribbes, rusthuizen, verblijven voor mensen
met een handicap, gevangenissen, enz.), bij
patiënten die hemodialyse moeten ondergaan, chronische leverpatiënten, mensen uit
de omgeving van iemand met hepatitis B, enz.
Bij 1/3 van de besmette personen,
weet men niet wat
de besmettingsbron was.(3)
Wat gebeurt er als het virus de
mens besmet?
Het klinisch beeld van hepatitis B kan variëren
naargelang de wijze waarop het immuunsysteem reageert op de infectie. Bij een sterke
immunologische reactie ontstaat het beeld
van een acute hepatitis B, met het optreden
van karakteristieke symptomen en van icterus
(geelzucht). In enkele zeldzame gevallen evolueert (1% van de gevallen) ze naar een zeer
ernstige vorm die zelfs dodelijk kan zijn, we
spreken dan over fulminante hepatitis B.
Hepatitis B kan zich ook op een minder uitgesproken wijze manifesteren (maar niet minder
gevaarlijk), naargelang het type van de
besmette persoon (zuigeling, kind, volwassene) en de immunitaire reactie doorloopt zij
dan verschillende evolutiestadia, we hebben
het in dit geval over chronische hepatitis B.
I
Bij infectie van immuuncompetente
volwassenen is het risico op chronische
hepatitis B minder dan 10%.
I Bij het kind van 1-5 jaar bedraagt het
risico 20 à 50%.
I Bij pasgeborenen ligt het risico op het
ontwikkelen van chronische hepatitis B
zeer hoog, namelijk 90%. Het doorgeven
van de antigenen van de moeder via de
placenta maakt het zich ontwikkelend
immuunsysteem van de foetus tolerant,
voor het hepatitis B virus.
Enkele scenario’s:
I
Bij infectie van de pasgeborene: het
immuunsysteem tolereert de aanwezigheid
van het virus gedurende een periode van
10 tot 30 jaar, periode tijdens dewelke het
virus zich sterk vermenigvuldigt (replicatieve fase van het virus). Na 20 à 30 jaar verdwijnt de tolerantie en bemerken we een
transiënte stijging van de transaminasen
(leverenzymen waarvan een verhoging
wijst op een hepatitis infectie) welke kan
gevolgd worden door een nonreplicatieve
9
B
fase van het virus. Er kunnen evenwel ook
herhaalde reactivaties voorkomen waarbij
herhaalde episoden van hepatitis leiden tot
cirrose of het ontstaan van een hepatocellulair carcinoom.
I Bij infectie op kinder- of volwassen leeftijd:
we bemerken een initiële replicatieve fase
(fase waarin het virus zich vermenigvuldigt)
met verhoging van de transminasen,
wat wijst op chronische hepatitis, die ook
op termijn kan evolueren tot levercirrose of
leverkanker. In bepaalde gevallen, komt de
patiënt in een nonreplicatieve fase, het
virus vermenigvuldigt zich niet meer, de
transminasen normaliseren en er wordt
geen ontsteking van de lever waargenomen. De patiënt wordt als een “gezonde
drager” beschouwd (hij draagt het virus
In België hebben 800.000 mensen
hepatitis B en zijn 80.000 personen
drager van het virus.
maar vertoont geen ziektebeeld). Een reactivatie van het virus is echter steeds mogelijk namelijk in het geval van immuunsuppressie.
Samengevat:
hoe langer de replicatieve fase duurt, hoe
slechter de prognose zal zijn
I het risico dat een chronische hepatitis B
evolueert naar een cirrose bedraagt 12 à
20% elke 5 jaar
I het risico dat een cirrose evouleert naar
leverkanker bedraagt 6 à 15% elke 5 jaar
I het risico op kanker bij “gezonde dragers”
is heel klein.
I
Hoe wordt hepatitis B behandeld?
Dankzij antivirale geneesmiddelen en nieuwe interferonen, kan men hepatitis B vandaag met relatief succes behandelen: niet
meer dan 15 à 25% van de behandelde
patiënten geneest, maar niet zonder een
aantal erg onaangename neveneffecten. Het
Mogelijke evolutie van het virus bij kinderen
Infectie met het HBV
Asymptomatisch
(90-95%)
Genezing
10
Levercirrose
Symptomatisch
(5-10%)
Dragers van het HBV
(70-90%)
Genezing
Chronische hepatitis B
(30-50%)
Genezen dragers
Leverkanker
Tijdschr. voor Geneeskunde,1997, 53, 18.
virus blijft wel zitten in het organisme van de
besmette patiënt. Maar door het virus inactief te maken, kunnen besmette personen er
mee leven zonder dat het virus zich uit.
Hepatitis B is een gecompliceerde vorm van
hepatitis die maar beter vermeden kan worden. Vaccinatie is dan ook aan te raden om
het risico op besmetting te beperken.
Hoe kan men zich beschermen
tegen het HBV?
Preventieve maatregelen nemen om
besmetting te vermijden:
I condooms gebruiken (beschermd seksueel
contact)
I geen naalden delen
I geen persoonlijke voorwerpen delen
(tandenborstel, nagelknipper, scheerapparaat, enz.)
I enz.
Zich laten vaccineren om zich te beschermen tegen infectie en tegen verwikkelingen:
Bij volwassenen:
Vaccinatie bestaat uit drie injecties in de
bovenarmspier:
I 2 injecties met een interval van 1 à 2
maanden
I een derde injectie 6 maanden later
Het kan ook gebruikt worden voor het versneld vaccineren met de toediening van
vier doses:
I dosis 1: dag 0
I dosis 2: dag 7
I dosis 3: dag 21
I dosis 4: 12 maanden na de eerste injectie.
Bij kinderen:
Vaccinatie is aanbevolen vanaf de leeftijd
van twee maanden met een hexavalent
(6 vaccins in 1, waaronder ook het hepatitis
B vaccin) vaccin dat bestaat uit vier injecties
in de anterolaterale voorkant van de dij
(en niet in de bilspier)
I 3 injecties met een interval van 1 maand
(de eerste op de leeftijd van 2 maanden,
de tweede op de leeftijd van 3 maanden
en de derde op de leeftijd van 4 maanden)
Mogelijke evolutie van hepatitis B bij volwassenen
Infectie met het HBV
Asymptomatisch
(60-70%)
Genezing
Symptomatisch
(30-40%)
Genezing Dragers van het HBV
(6-10%)
Ziekenhuisopname
(4-6%)
Chronische hepatitis B
Levercirrose
Genezing
OVERLIJDEN
Leverkanker
Tijdschr. voor Geneeskunde,1997, 53, 18.
11
B
een vierde injectie tussen de leeftijd van 13
tot 18 maanden
Vaccinatie is ook eveneens aanbevolen voor
11 à 12 jarigen in België, met een monovalent vaccin (3 injecties).
Het vaccin tegen hepatitis B bestaat in kinderdosis (tot 15 jaar) en een volwassenendosis (vanaf 16 jaar).
I
Het vaccin is zo doeltreffend dat de
Wereldgezondheidsorganisatie (WGO)
aanbeveelt om:
I pasgeborenen
of zuigelingen en/of
adolescenten te vaccineren, afhankelijk
van de aanwezigheid van HBV in de
respectieve landen;
I risicopersonen te vaccineren: mensen
in de gezondheidszorg, mensen die
samenleven met een besmet iemand,
druggebruikers, mensen met verschillende seksuele partners, reizigers, mensen die in een instelling leven, enz.
“Als het vaccinatieschema volledig uitgevoerd
wordt, biedt het vaccin bij gezonde mensen
een levenslange bescherming en is het niet
nodig een herhalingsvaccin te laten toedienen,
tenzij bij personen bij wie het immuniteitssysteem verzwakt is (aids, kanker, enz.)”. *
Men kan zich ook gelijktijdig tegen hepatitis A
en B laten vaccineren met een gecombineerd
vaccin (A + B). In dat geval bestaat de vaccinatie uit drie injecties in de bovenarmspier:
I 1 injectie met een eerste dosis
I 1 injectie met een 2 dosis, een maand na
de eerste
I 1 injectie met een derde en laatste dosis 6
maanden na de eerste injectie.
Het gecombineerd vaccin bestaat in een kinderdosis (van 1 tot 15 jaar en in een volwassenenversie (vanaf 16 jaar). Het kan ook
gebruikt worden voor het versneld vaccineren met de toediening van vier doses:
I dosis 1: dag 0
I dosis 2: dag 7
I dosis 3: dag 21
I dosis 4: 12 maanden na de eerste injectie.
“Na een volledig vaccinatieschema, biedt het
vaccin een levenslange bescherming tegen
hepatitis A en B”.*
Hepatitis C
Hepatitis C is een Virale aandoening. Hepatitis C wordt veroorzaakt door het HCV. Het virus besmet
het menselijke organisme en tast ook de lever aan. Besmetting gebeurt vooral via contact met
besmet bloed. Besmetting via seksuele weg is zeldzaam en dat geldt ook voor de transmissie van
moeder op kind bij de bevalling. Het HCV komt vooral voor in ontwikkelde landen. Heel wat
besmette personen blijven drager (op 100 patiënten blijven er 80 drager en de ziekte
verdwijnt spontaan bij de overige 20). Het virus houdt ook een risico in op evolutie naar
chronische hepatitis C met verwikkelingen zoals cirrose en leverkanker. Sommige infecties
met hepatitis C kunnen vandaag met succes behandeld worden met geneesmiddelen
(antivirale middelen en interferonen), afhankelijk van het oorzakelijk virustype.
Men kan ook genezen van hepatitis C en het virus kwijt geraken, maar er is helaas geen
enkel vaccin dat bescherming biedt tegen hepatitis C.
12
* P. Van Damme: Lancet 2003, International Consensus Group on Hepatitis A Virus Immunity;
Lancet 2000, European Consensus Group on Hepatitis B Immunity.
Hepatitis A en B: een enquête
Virale hepatitis A en B zijn infectieziekten die vaak voorkomen en die een
aanzienlijke weerslag kunnen hebben op de levenskwaliteit en de gezondheid
van elk en iedereen. Toch lijken ‘de mensen’ niet erg veel te weten over
hepatitis en beseffen ze vaak niet dat vaccins doeltreffend zijn om de
infectieziekten te voorkomen.
Om te weten te komen over hoe het grote
publiek en het medisch korps denken over
hepatitis A en B en over de bescherming
tegen beide ziekten, werd in maart 2005 een
spiegelenquête * uitgevoerd bij 716 Belgen
thuis ** en bij 961 artsen via een vragenlijst.
De resultaten van de enquête tonen aan dat
het heel wat beter kan met de informatie
over hepatitis A en hepatitis B. Meer nog,
meer kennis is een noodzaak.
Hepatitis, is dat erg?
In het algemeen beschouwen de meeste
ondervraagden (61%) hepatitis als een
matig ernstige tot ernstige ziekte.
In vergelijking met andere ziekten, menen
de Belgen dat hepatitis ernstiger is dan griep
of bronchitis, bijna zo ernstig als astma, maar
minder erg dan kanker.
Wie, wanneer en hoe?
Hepatitis = geelzucht
35% van de ondervraagden omschrijft hepatitis als een leverziekte, maar 90% van de
respondenten die over hepatitis hoorde praten denkt systematisch aan geelzucht. 10%
van de bevraagde Belgen heeft nog nooit
horen praten over hepatitis en bij 5% doet
het woord hepatitis niet één belletje rinkelen. Niet meer dan één Belg op de tien weet
dat er verschillende soorten hepatitis zijn
(A,B en C).
Nochtans werd 31% van de Belgen al ooit
geconfronteerd met de ziekte omdat ze
iemand kennen die hepatitis had. Maar het is
duidelijk dat ze zich daarbij geen vragen stelden, zo blijkt uit de enquête.
Heel wat mensen denken dat hepatitis
doorgegeven wordt via bloed, speeksel en
seksuele contacten. Ze vergelijken de
besmettingswijze van hepatitis met die van
aids. Niet veel Belgen hebben het in verband met hepatitis over slechte hygiënische omstandigheden (niet meer dan 12%)
en contacten van persoon tot persoon
(12%).
Belgen weten wel dat ze een risico lopen,
vooral als ze drugs nemen (26%), als ze in
contact komen met iemand die hepatitis
heeft (25%) of als ze gaan reizen (20%).
Maar weinig Belgen denken er aan hun
handen te wassen na een bezoek aan het
toilet (11%).
13
Een vaccin?
Meer dan de helft van de mensen die
geantwoord hebben (53%) weet dat er
vaccins zijn om zich tegen hepatitis A en B
te beschermen, maar dat wil niet zeggen
dat ze ook gevaccineerd zijn. 19% weet niet
dat er vaccins zijn en van de 28% die zegt
gevaccineerd te zijn, weet 17% niet tegen
wat!
De motivatie om zich te laten vaccineren is
veelal persoonlijk. Dat is zo in 30% van de
gevallen, terwijl 28% zich liet informeren
door een arts. In niet meer dan 2% van de
gevallen gaat het om advies van de apothekers, een percentage dat net zo laag is als dat
van reisagentschappen.
Als mensen zich niet laten vaccineren, dan is
dat vooral omdat ze er niet aan denken
14
(51%) en omdat ze niet gesensibiliseerd zijn
(24%). De kosten zijn maar voor 5% van de
Belgen de reden waarom ze zich niet laten
vaccineren. Als ze meer informatie hadden
over de ziekte, de symptomen en de besmettingswijze zou 72% van de bevraagde Belgen
gemotiveerd zijn om zich te laten vaccineren.
Dat percentage stijgt tot 80% als het gaat
over informatie in het kader van buitenlandse reizen.
Die enquête toont ook dat de patiënten
verwachten meer informatie te krijgen van
hun arts over vaccins.
* Enquête uitgevoerd door het studiebureau Ipsos in
samenwerking met CMP Medica Belgium via Artsenkrant
en haar website die alleen toegankelijk is voor professionelen.
* * Een representatief staal van de Belgische bevolking tussen 20 en 60 jaar oud.
Inhoudstafel
• Inleiding
2
• Hepatitis A
Hoe wordt de ziekte veroorzaakt?
Hoe besmet het HAV de mens?
Waar kan je het HAV oplopen?
Wat gebeurt er wanneer het virus de mens besmet?
Hoe wordt hepatitis A behandeld?
Hoe kan je je doeltreffend beschermen tegen het HAV?
Wie moet zich laten vaccineren tegen hepatitis A?
4
4
4
5
6
7
7
• Hepatitis B
Hoe kan men zich beschermen tegen het HBV?
8
8
9
9
10
11
• Hepatitis A en B: een enquête
13
Hoe wordt de ziekte veroorzaakt?
Hoe besmet het HBV de mens?
Waar kan men het HBV oplopen?
Wat gebeurt er als het virus de mens besmet?
Hoe wordt hepatitis B behandeld?
Ref.:
(1) WHO: www.who.int/emc. hepatitis A, p.12
(2) Van Damme P & Van Herck K: Expert Rev Vaccines, 2004, 3, 3, 249
(3) Poland GA et al; NEJM, 2004, 351, 2832
Informatie: www.iph.fgov.be/ncvh - www.belgium.be/eportal - www.vhpb.org - www.cdc.gov/hepatitis - www.who.int/emc
Horzelstraat 100 - 1180 Brussel - Tel.: 02/333 34 11 FAX: 02/ 332 39 58
Verantwoordelijk uitgever: Jean-Pierre Dehaspe
Directeur van de uitgave: Pierre Dory - Hoofdredactrice: Nathalie Dumont
Vaccinatie tegen hepatitis A en B
Ik teken meteen een contract
voor het leven!
Hepatitis A en B zijn virussen die de levercellen aantasten.
Deze infecties kunnen in sommige omstandigheden fataal aflopen.
1
Het Hepatitis B virus is besmettelijker dan het
HIV virus (AIDS). Een kleine hoeveelheid bloed
volstaat om een Hepatitis B infectie te
veroorzaken die, indien chronisch, kan
leiden tot een levercirrose en leverkanker.
Hepatitis A
1
kan worden doorgegeven
door besmet voedsel of water. Niemand
is veilig. Zowel als U op reis vertrekt of
als U in België verblijft, denk eraan U te
laten vaccineren.
EEN EENVOUDIGE VACCINATIE GEEFT EEN LANGDURIGE BESCHERMING
www.gezondheidenpreventie.be
G E Z O N D H E I D / P S Y C H O / R E L AT I E S
ASL
2005/VAC/238
1. New England Journal ofMedicine 2004; 351:2832-8, http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs204/en • 2. Clinical Infectious Disease 2004; 38:705-15