Risico verkleinen op hart- en vaatziekten

hart- en vaatziekten
Thema
Risico verkleinen op hart- en vaatziekten
Wat kan Service Apotheek voor u betekenen?
Niet alle mensen lopen een even groot risico
op hart- en vaatziekten. In het algemeen
geldt dat met het ouder worden ook het
risico op hart- en vaatziekten stijgt. Soms
blijkt ook het geslacht risicoverhogend of juist
verlagend te zijn. Zowel leeftijd als geslacht
zijn voorbeelden van risicofactoren die men
niet beïnvloeden kan. Maar andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten kunnen
wel degelijk door eigen ingrijpen beïnvloed
worden. Dit zijn de volgende risicofactoren:
• Leefstijl (roken, voeding, gewicht,
bewegen)
• Bloeddruk
• Cholesterol
• Diabetes
Hierbij kunt u in gedachten houden dat
veel van deze risicofactoren ook onderling
verbonden zijn. Zo zal een gezonde leefstijl
een uitwerking hebben op het gewicht en
hierdoor op zowel het cholesterol, de bloeddruk als op het krijgen van diabetes.
Zelf risico op hart- en vaatziekten
verkleinen
Ook al hebt u niet alles zelf in de hand. Toch
kunt u zelf ook het een en ander doen om de
kans op hart- en vaatziekten te verlagen.
Enkele tips
Stoppen met roken
Het is geen aardig advies aan rokers, maar
roken is wel de grootste boosdoener. Daarom
levert stoppen de grootste winst op: het risico
op hart- en vaatziekten wordt dan het meest
verminderd. Meer weten. Vraag ernaar in
uw Service Apotheek of neem de folder ‘ook
Uitgerookt?’ mee.
Overgewicht verminderen
Afvallen is makkelijker gezegd dan gedaan.
Gezond eten en veel bewegen zijn daarbij de
sleutelwoorden.
Voldoende lichaamsbeweging
Ook wanneer u niet te zwaar bent kan
voldoende lichaamsbeweging hart- en vaatziekten helpen voorkomen. Service Apotheek
heeft een speciaal programma gemaakt met
aantrekkelijke fiets- en wandelroutes en tips
om gezond te bewegen. Meer weten? Ga
naar www.beweegactief.nl.
Gezonde voeding
Probeer eens een mediterraan dieet met veel
verse groenten en olijfolie. Vermijd voedsel
met verzadigde vetten. Die zitten o.a. in vet
vlees, volle melk, volvettekaas, roomboter,
margarine, koekjes, chips, chocolade en
zoutjes. Verder ligt in uw Service Apotheek
de folder ‘Uw gezondheid is ook uw zorg’
voor u klaar.
Geneesmiddelen
Soms is het nodig de bloeddruk, cholesterol en/of diabetes met geneesmiddelen te
behandelen. Uw Service Apotheek helpt u
graag bij goed gebruik van uw geneesmiddelen.
Zeker als het gaat om het behandelen van
risicofactoren, zoals hoge bloeddruk of een
verhoogd cholesterol, is het niet altijd makkelijk om uw geneesmiddelen te blijven gebruiken. U merkt er zelf immers niet veel van.
Ook daar vertellen wij u graag meer over.
U kunt ook een afspraak maken voor een
persoonlijk gesprek in de apotheek.
Daarnaast zijn er diverse folders aanwezig
met aanvullende informatie over het gebruik
van geneesmiddelen.
leef!
13
Cardioloog
Geraakt
Ook na meer dan twintig jaar word ik elke
werkdag weer geraakt. Veel patiënten ken
ik al jarenlang en ze hebben in de loop
der jaren heel persoonlijke dingen met
me gedeeld: het verlies van een partner,
het kwijtraken van een baan, ruzie met de
kinderen, een andere aandoening.
Ik weet meestal wel hoe een patiënt in het
leven staat. Dat is ook van belang bij keuzes
rondom de behandeling. Er kan steeds meer,
maar het is de vraag of dat altijd wenselijk
is. Iemands kalenderleeftijd doet er eigenlijk
niet toe, maar: is iemand nog vitaal of is het
lichaam versleten? Staat iemand nog
midden in het leven?
Ongevraagd advies
Deze tekening van die dokter met die spuit en dat hart boven het bed heb ik zo’n twintig jaar
geleden voor vaderdag van mijn drie dochters gekregen. De tekening is zo puur; ik word er
nog steeds vrolijk van.
Een gezonde leefstijl?
Daar kan geen
cardioloog tegenop!
Ik ga elke dag met plezier naar mijn werk.
M’n werk gáát ergens over. Het is heel
afwisselend. In het Flevoziekenhuis worden
jaarlijks zeker 2.500 patiënten met een hartaandoening opgenomen. Het ene moment
is alles onder controle en op het andere moment hebben meerdere patiënten dringend
aandacht nodig. Het geeft een enorme kick
wanneer je snel resultaat ziet. Een patiënt
is bij wijze van spreken een uur na het dotteren al veel energieker dan voorheen.
Spreekuur heet niet voor niets
spreekuur
Iedereen op onze afdeling doet zijn of haar
best om u een warm welkom te geven.
Assistenten, functielaboranten, verpleegkundigen en artsen helpen u graag!
14
leef!
Een goede behandeling staat of valt met
goede communicatie tussen de patiënt
en mij. Een spreekuur heet niet voor niets
spreekuur. Als ik een goede band met een
patiënt heb, komt informatie goed over en is
iemand gemotiveerd voor de behandeling.
In uw situatie
Ik probeer het zo uit te leggen dat een
patiënt het ook aan de buurvrouw kan
uitleggen. Ik zeg nogal eens: ‘In uw situatie
adviseer ik dit, maar het is uiteindelijk uw
eigen keuze. Denk er rustig over na, praat
erover met mensen in uw omgeving en kom
over twee weken terug.’ Als de partner, kinderen en anderen in de omgeving erachter
staan, krijgt de patiënt meer vertrouwen in
de behandeling.
Tijdens het spreekuur ben ik vrij snel klaar
met de technische kant. Ik vind het belangrijk om ruis weg te nemen. Dan heb ik het
niet over een ruis in het hart, maar over ruis
in de communicatie. Hartpatiënten krijgen
nogal eens ongevraagd advies van mensen
in hun omgeving. Vast goedbedoeld, maar
veel adviezen zijn gebaseerd op fabeltjes.
Men zou niet op vakantie mogen, niet
mogen vliegen, niet naar de sauna mogen.
Allemaal onzin. Laatst had ik een patiënt die
met veel plezier voorleesopa op school was.
Dat zou niet meer mogen. De buurvrouw
van een andere patiënt zei: ‘Je mag de
ramen niet meer lappen.’ Ik vind het heel
goed dat patiënten misverstanden met me
bespreken. Vaak zijn mensen onnodig bang.
Partner
Ik vind het heel belangrijk dat de partner
meekomt. Voor hem of haar heeft een hartaandoening ook gevolgen. Ik zie nogal eens
dat een partner zich heel erg verantwoordelijk voelt dat de hartmedicijnen goed worden
ingenomen. Het is voorgekomen dat een
patiënt vroeg of hij met zijn hartaandoening
een erectiepil kon gebruiken. Voordat ik ‘ja’
kon antwoorden, zei zijn vrouw al dat ze dat
te gevaarlijk vond.
Onze Lieve Heer
Onze Lieve Heer trekt zich niks van cardiologen aan. Elke week worden we op de
afdeling wel een of twee keer met de dood
geconfronteerd. Het went nooit om familie
te zien die afscheid moet nemen. Vaak zijn
er mooie gesprekken met de dood voor
ogen. Veel mensen praten dan in alle openheid met elkaar.
Hans Verheul, cardioloog Flevoziekenhuis Almere
Een Nederlander leeft nu zes jaar langer dan
in 1950. Twee van die zes extra levensjaren
komen door cardiologie: de eerste pacemaker eind jaren vijftig ondersteunde het hart
een paar dagen. Pacemakers van nu gaan
tien jaar mee en zijn heel slim: de pacemaker houdt het hartritme in de gaten en grijpt
in als het hart te langzaam klopt of stilvalt.
Er zijn ook pacemakers die het hart beschermen tegen op hol slaan. Geregeld wordt
iemand gedotterd. Dotteren houdt in dat
we een vernauwd bloedvat oprekken door
er een catheter, een lange dunne slang
met een ballonnetje in te brengen en op
te blazen. De doorbloeding wordt hierdoor
hersteld. Een stent, dat is een buisje, wordt
geplaatst om het behandelde bloedvat in
vorm te houden. Er zijn geavanceerde katheters in de vorm van minipompjes die de
slagkracht van het hart verbeteren.
Ook kunnen we met katheters hartkleppen
vervangen of repareren. Er komen steeds
nieuwe hartmedicijnen. Sinds kort is er
bijvoorbeeld een nieuw antistollingsmiddel,
waardoor veel patiënten de trombosedienst
niet meer nodig hebben.
Chronische aandoening
We boeken steeds betere resultaten, maar
iemand geneest niet volledig. Een hartpatiënt heeft een chronische aandoening.
Een gezonde leefstijl is voor iedereen van
belang, maar voor hartpatiënten nóg belangrijker. En ze moeten hun leven lang medicijnen gebruiken: er zijn medicijnen die de
vaatwand beschermen en er zijn medicijnen
die ervoor zorgen dat het hart minder belast
wordt en dus minder snel achteruit gaat.
Geen goede voorspelling
We begrijpen nog niet hoe het komt, maar
men kan jarenlang geen last hebben. Men
is dan dus klachtenvrij, tot er ineens nieuwe
schade ontstaat die tot problemen leidt. Ik
kan dan ook niet voorspellen hoe het met
een patiënt zal gaan.
Ik heb patiënten die al 25 jaar probleemloos
leven en patiënten die twee, drie keer per
jaar terugkomen omdat de bloedvaten niet
tot rust komen.
Teamwork
Ik moet als cardioloog voortdurend knopen
doorhakken. Daar zijn we voor opgeleid. In-
gewikkelde keuzes overleg ik met collega’s,
bijvoorbeeld als iemand ook een andere
aandoening heeft. Je kunt niet alles in je
eentje als dokter. Goede samenwerking in
het team vind ik heel inspirerend en maakt
dat we goede patiëntenzorg kunnen bieden.
Als ik een keer een tegenslag heb of ergens
mee zit, kan ik erop vertrouwen dat ik kan
terugvallen op mijn collega’s. Dat is een heel
fijn gevoel.
Omdat cardiologie steeds meer mogelijkheden krijgt, komen er meer specialisaties:
de een is gespecialiseerd in het hartritme
en pacemakers; de ander in dotteren. Als
ziekenhuis werken we samen met andere
ziekenhuizen in de regio, waardoor we ook
topspecialistische zorg kunnen bieden.
Wat kan ik zelf doen voor een gezond hart?
Cardioloog Hans Verheul: ‘Iedereen kan
hart- en vaatziekten krijgen. Er is niet alles
over bekend, maar we weten wel dat u veel
meer risico loopt als u last hebt van overgewicht, hoge bloeddruk, verhoogd cholesterol of diabetes. U loopt dan vooral meer
risico als hartziekte in uw familie voorkomt.
Door een gezonde leefstijl houdt u uw hart
gezond en kan het risico sterk verminderen.
Daar kan geen cardioloog tegenop! Van
belang is een goed gewicht, gezonde voeding, niet roken en voldoende bewegen. Ik
zeg altijd: de patiënt zelf is de beste dokter
door gezond te leven. Dat is ook van belang,
omdat we ons land niet kunnen volbouwen
met ziekenhuizen.’
Begrippen
Hart- en vaatziekten
Uw hart is een holle spier zo groot als een vuist.
Het hart pompt het bloed door uw lichaam,
zodat de organen zuurstof en voedingsstoffen
kunnen opnemen. De bloedtoevoer naar het hart
gaat door drie grote kransslagaders. Bijna één
op de drie mensen in Nederland overlijdt aan
hart- en vaatziekten.
Kransslagaderverkalking
De belangrijkste oorzaak van hartziekten is
kransslagaderverkalking. In de loop van het
leven hopen vetachtige stoffen zich op in de
vaatwanden. Hierdoor wordt de kransslagader
steeds nauwer en kan er dus minder bloed door
stromen.
Hartinfarct
Als er een kloofje of scheurtje komt in een zieke
vaatwand, komt er op die plek een korstje;
dat wordt ook een stolsel genoemd. Door zo’n
stolsel ontstaat een afsluiting; dat heet wel een
hartinfarct. Hartspierweefsel krijgt dan te weinig
bloed. Het hartspierweefsel beschadigt hierdoor
en er komt een litteken.
Vaatproblemen: van de benen tot de hersenen
Vaatproblemen kunnen in het hele lichaam
optreden, bijvoorbeeld in de benen: etalagebenen ontstaan door vernauwde slagaders in de
benen waardoor men bij het lopen snel kramp
krijgt en maar een kort stukje loopt. Vaatproblemen kunnen ook in de hersenen optreden: een
herseninfarct is een infarct in de hersenen, en
bij een hersenbloeding zit er een scheur in een
slagader in de hersenen.
Angina pectoris
Als een kransslagader niet helemaal afgesloten
is, maar vernauwd is, is dat angina pectoris. Uw
hart krijgt dan tijdelijk te weinig zuurstof. U hebt
vooral kans op een beklemmende, benauwende
of drukkende pijn midden op de borst of iets
links ervan als uw hart harder moet werken: bij
inspanning, bij heftige emoties, na een zware
maaltijd of bij een overgang van de warmte
naar de kou. Men kan ook pijn hebben in de
onderkaak, armen of rug en zweten en zich misselijk voelen. Door rust of een nitraattabletje of
-spray verdwijnt angina pectoris snel. Sommige
patiënten hebben vage klachten. Vrouwen hebben vaak andere symptomen, zoals moeheid en
kortademigheid. Bij een hartinfarct verdwijnen
klachten niet na rust. Bel meteen het alarmnummer 112 als iemand aanhoudend klachten heeft.
Beschadigd of overbelast hart
Een hart kan beschadigd of overbelast zijn. Dat
komt meestal doordat iemand na een hartinfarct
minder hartspier heeft of op hogere leeftijd
slecht werkende hartkleppen of hoge bloeddruk
heeft. Een beschadigd of overbelast hart pompt
minder goed bloed door het lichaam. Hierdoor
krijgen spieren minder zuurstof en voedingsstoffen en wordt vocht minder goed afgevoerd. Dit
leidt tot klachten als kortademigheid, snel moe
zijn en dikke benen.
Hartritmestoornissen
Als het hart niet goed werkt, kunnen ook
hartritmestoornissen optreden. Ritmestoornissen
worden vaak veroorzaakt door acute zuurstofnood en door littekens van oude hartinfarcten.
leef!
15
tekst: Fred Verdult. fotografie: Marjolein Annegarn
Vernieuwingen
Wist u dat?
Er zijn ongeveer een miljoen hart-en vaatpatiënten in Nederland.
Eén op de drie Nederlanders overlijdt door een hartinfarct, beroerte
of andere hart- of vaatziekte. Over risico’s en preventie is steeds
meer bekend, maar er bestaan ook nog steeds veel misverstanden
over hart- en vaatziekten.
Leef! scheidt feiten van fabels.
Feit:
Een hoog cholesterolgehalte voel je niet
Een te hoog cholesterolgehalte vergroot het
risico op hart- en vaatziekten. Cholesterol is
een vetachtige stof die zich snel nestelt in de
wanden van slagaders. Slagaders vernauwen daardoor en slibben dicht. Een hoog
cholesterolgehalte voel je niet. De huisarts
kan het cholesterolgehalte meten en indien
nodig cholesterolverlagende geneesmiddelen voorschrijven. Vraag in de apotheek
naar de speciale folder over cholesterol met
informatie en tips.
Fabel:
Vrouwen krijgen geen
hart- en vaatziekten. Dat is
alleen iets voor mannen
Elke dag sterven in Nederland 108 mensen
aan hart- en vaatziekten, 57 vrouwen en
51 mannen. Meer vrouwen dan mannen
overlijden aan een hart- of vaatziekte. Van
elke 100 vrouwen overlijden 30 vrouwen
hier aan. Bij mannen zijn dat er 29. Voor
vrouwen is het inmiddels doodsoorzaak
nummer één. Hart- en vaatziekten ontstaan
wel vaak later bij vrouwen. Mannen overlijden gemiddeld 7-10 jaar eerder aan harten vaatziekten dan vrouwen.
Feit:
Een hartstilstand is iets
anders dan een hartinfarct
Bij een hartstilstand staat het hart niet stil,
eigenlijk juist het tegenovergestelde. De
kamers van het hart gaan chaotisch trillen,
fibrilleren. Hierdoor stopt het hart met pompen en staat de bloedsomloop stil. Daarmee
stopt ook de toevoer van voedingsstoffen
16
leef!
en zuurstof naar alle delen van het lichaam.
Iemand met een hartstilstand raakt binnen
enkele tellen buiten bewustzijn.
Een hartinfarct treedt op als een bloedstolseltje een kransslagader van het hart
helemaal afsluit. Door die afsluiting krijgt
een deel van de hartspier geen zuurstof
meer en kan niet goed samentrekken. Dat
gedeelte van de hartspier sterft af en wordt
littekenweefsel.
Feit:
Iemand die een hartinfarct
heeft gehad, mag nog
gewoon sporten
Bewegen is altijd goed, juist na een hartinfarct. De oorzaak voor een hartinfarct zijn
dichtgeslibde vaten. Bewegen helpt, samen
met een gezonde leefstijl, om te voorkomen
dat vaten opnieuw dichtslibben. Na een
hartinfarct moet het sporten weer geleidelijk
worden opgebouwd. Het is afhankelijk van
de conditie van de patiënt en van de grootte
van het infarct wat uiteindelijk weer mogelijk
is. Hartrevalidatie is een goede manier om
weer vertrouwen in het lichaam te krijgen.
Fabel:
Het kan geen kwaad om
kruiden of alternatieve geneesmiddelen te gebruiken
na een hartinfarct of een
beroerte
Ook alternatieve geneesmiddelen en kruidengeneesmiddelen kunnen invloed hebben
op de werking van de reguliere geneesmiddelen, terwijl patiënten vaak denken dat
het geen kwaad kan. Daarom is het van
belang om alles wat u aan zelfzorgmiddelen
wilt gebruiken vooraf te bespreken met uw
Service Apotheker.
Feit:
Mensen krijgen gevaarlijk
veel zout binnen en dat
vergroot de kans op
hart- en vaatziekten
Per jaar overlijden 2500 mensen, omdat
ze teveel zout eten. Zout verhoogt de
bloeddruk en dit vergroot de kans op het
krijgen van een hartinfarct of een beroerte.
Het lichaam heeft één tot drie gram zout
nodig. Wij krijgen dagelijks gemiddeld 10
gram binnen. 75 procent via kant-en-klare
voedingsmiddelen zoals brood, kaas, vleeswaren, soepen en snacks, 25 procent uit het
zoutvaatje. Dagelijks drie gram zout minder
verkleint de kans op hart- en vaatziekten
met ongeveer 10 tot 15 procent.
Fabel:
Feit:
Fabel:
Hart- en vaatziekten zijn
niet te voorkomen
Reanimatie redt levens
Een hartstilstand kun je
afwenden door te hoesten
Een hoge bloeddruk, roken, hoog cholesterolgehalte, diabetes, overgewicht en te weinig bewegen vergroten, samen met ouder
worden, het risico op hart- en vaatziekten.
Maar niet iedereen met zo’n verhoogd risico
krijgt een hart- of vaatziekte.
Sommige mensen hebben een erfelijke aanleg, daar is niets aan te doen. Een gezonde
leefstijl helpt echter wel om het ontstaan
van hart- en vaatziekten te vertragen of
te voorkomen. Gezond eten, stoppen met
roken en voldoende bewegen verkleint de
kans op hart- of vaatziekte aanzienlijk.
Dagelijks krijgen 43 mensen een hartstilstand. Thuis, op straat, op de sportclub,
het kan overal gebeuren. Slechts 10 tot 20
procent van de slachtoffers overleeft een
hartstilstand.
Reanimeren met een AED, een apparaat dat
elektrische stroomschokken geeft bij een
hartstilstand, houdt de bloedsomloop op
gang. Dit vergroot de kans op overleving tot
25 procent. Deze kans is nog iets groter als
reanimatie binnen zes minuten gebeurt.
Onzin! Iemand kan zichzelf niet redden door
te hoesten. In het ziekenhuis, als een patiënt
aan de monitor ligt, kan de cardioloog soms
een ernstige hartritmestoornis aan zien komen. Hij vraagt de patiënt dan om te hoesten. Soms helpt dat om de ritmestoornis op
te vangen. In het dagelijks leven, zonder monitor, is het onmogelijk om een hartstilstand
aan te voelen komen. Bij een hartstilstand is
iemand bovendien snel buiten bewustzijn.
Hoesten heeft geen enkele zin.
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de Hartstichting.
www.hartstichting.nl
leef!
17
Door Arwen Kleyngeld
over hart- en vaatziekten
Op bezoek
Jouke de Jong, apotheker Service Apotheek de Wiken in Drachten
Samenwerking
met artsen voor
goede zorg
geneesmiddelgebruik ten goede. Het is heel
zinvol dat wij als apotheek bijvoorbeeld de
laatste uitslag van het bloedonderzoek naar
de nierfunctie weten. Als iemands nieren niet
goed werken, moet iemand vaak een lagere
dosis van een geneesmiddel gebruiken. De
samenwerking is nu zo goed, dat we soms
de huisarts suggereren dat het goed zou zijn
om bij een patiënt de nierfunctie te bepalen.
Vroeger zou een huisarts dan vaak zeggen:
‘Waar bemoei je je als apotheker mee?’
Zorg dicht bij huis
Drachten is met 45.000 inwoners na
Leeuwarden de grootste gemeente van
Friesland, maar toch heeft iedereen het
over ons dorp. In Friesland zijn elf steden
en Drachten hoort daar niet bij. Om als
Service Apotheek goede zorg te bieden,
besteden we veel aandacht aan goede
samenwerking met de verschillende
artsen van een patiënt. Omdat ik alle
huisartsen in Drachten ken en ook de
meeste specialisten in ons ziekenhuis,
kun je heel snel dingen afstemmen en
regelen. Dat werkt heel plezierig voor
ons én voor de patiënten. Sinds vijf jaar
zit de Service Apotheek in een gezondheidscentrum met een aantal huisartsen;
dat is natuurlijk helemaal goed voor de
samenwerking!
Inzage in elkaars gegevens
Ieder z’n vak. Een huisarts heeft veel meer
verstand van ziektebeelden, maar als apotheker weten we bijvoorbeeld goed of een
bepaald middel beter als zalf, als crème of als
lotion kan worden gebruikt. De medewerkers van onze Service Apotheek kunnen de
gegevens erbij zoeken die de huisarts in de
computer heeft staan over een patiënt, en
omgekeerd. Dat is makkelijk voor een patiënt,
want herhaalmedicatie kan vaak rechtstreeks
bij de apotheek worden besteld; wij regelen
dat dan verder met de huisarts. En die inzage
in de gegevens van de huisarts komt veilig
18
leef!
Samen met De Friesland Zorgverzekeraar
bespreken we wat we met huisartsen en
thuiszorginstellingen voor nieuwe zorg
kunnen bieden. Als we zorg kunnen bieden
waardoor een patiënt minder vaak naar het
ziekenhuis hoeft, is dat makkelijk dicht bij
huis voor de patiënt en voordeliger voor de
zorgverzekeraar. En dus uiteindelijk ook voordeliger voor de patiënt. Je kunt bijvoorbeeld
denken aan een medicatiebeoordeling; dat
is het grondig doornemen van het totale
geneesmiddelengebruik van een patiënt op
basis van de medische, farmaceutische en
gebruiksinformatie. Of een huisartsenhospitaal voor patiënten die meer zorg nodig
hebben dan thuis geregeld kan worden, maar
waarvoor een ziekenhuisopname niet nodig
is. In dat huisartsenhospitaal kan een patiënt
hooguit drie weken blijven. Thuiszorg biedt
er 24 uur per dag verpleging onder toezicht
van een huisarts en met geneesmiddelen van
de apotheek.
Hartpatiënten
Service Apotheken zetten zich in voor wat we
noemen de therapietrouw van onze patiënten: hoe kunnen we mensen ondersteunen
bij het goed innemen van hun geneesmiddelen? Hartpatiënten zijn vaak heel therapietrouw. Iedereen schrikt er heel erg van als je
een probleem aan je hart hebt. Daardoor ziet
men het nut ervan in om één, twee of soms
drie keer per dag hartmedicatie in te nemen.
Pico®
Om de therapietrouw te stimuleren doen we
nu samen met De Friesland Zorgverzekeraar
een proef, waarbij twintig patiënten van onze
Service Apotheek de Pico® gebruiken. Na
een jaar bekijken we of die Pico ervoor zorgt
dat mensen trouwer hun geneesmiddelen
gebruiken. En we kijken of het apparaat goed
werkt. Een aantal gebruikers zijn in de eerste
maand al heel tevreden. Maar de Pico® heeft
nog een aantal kinderziektes, bijvoorbeeld
de overgang naar wintertijd en zomertijd. Ik
geloof wel dat de Pico® een uitkomst kan zijn
voor mensen die zelfstandig wonen met hulp
van de nodige thuiszorg. Pico® kan eraan
bijdragen dat iemand langer zelfstandig kan
blijven wonen.
Proef met Pico® als hulpje bij
goed geneesmiddelengebruik
Veilig geneesmiddelgebruik is één van de speerpunten
van Service Apotheek én van De Friesland Zorgverzekeraar. Daarom doen de Friese Service Apotheken samen
met deze zorgverzekeraar een proef met de Pico®:
160 patiënten krijgen de Pico ®; een apparaat dat hen
moet helpen om op tijd geneesmiddelen te gebruiken.
De Pico® is er voor mensen die dagelijks vijf of meer
geneesmiddelen gebruiken. Het kan voor hen moeilijk zijn
om alle geneesmiddelen uit elkaar te houden en deze op
het juiste moment in te nemen.
Geneesmiddelen niet of te laat innemen of de verkeerde
dosering nemen, kan leiden tot bijwerkingen en gezondheidsproblemen. Het zorgt jaarlijks voor duizenden
ziekenhuisopnamen. In de Pico® wordt een medicatierol
gestopt: een rol met zakjes met alle tabletten en capsules
die iemand moet gebruiken op een bepaald innamemoment. De Pico ® geeft met geluid en licht een alarm
als het tijd is om de medicatie in te nemen. Als iemand
binnen een afgesproken tijd niet reageert, dan wordt
een sms’je gestuurd naar de patiënt of als men wil ook
naar een familielid of verzorgende. Na een jaar evalueren
Service Apotheek en De Friesland Zorgverzekeraar het
gebruik van de Pico®.
apotheker en klant aan het woord
Pietje Dijkstra (74)
Ik slik elke dag een
pil voor m’n hart
schoongehouden. Ik wil niet hele
dagen naar buiten zitten staren.
Dan heeft het leven weinig zin. Ik
kan nog maar korte stukjes fietsen,
want zes jaar geleden kreeg ik
een fietsongeluk. Sindsdien kan
ik mijn arm niet meer omhoog
bewegen en heb ik een kunstschouder. Daarom ben ik dichtbij
het centrum gaan wonen, zodat ik
zelf naar de supermarkt, dokter en
apotheek en zo kan.
landschappen. Als je deze drie plaatjes van
een boerderij op elkaar plakt, wordt het een
3D kaart; daar kun je diepte in zien. En dit
wordt een vogel op een schommel.
Hart
Ik had het nogal eens benauwd. Bij de
dokter bleek dat mijn hart niet regelmatig
slaat. Daar slik ik nu elke dag een pil voor.
En ik had een verdikking van de aorta naar
de hartklep. Ze maken elk jaar een hartfilmpje. Ik hoef me geen zorgen over m’n
hart te maken zei de dokter.
Nieuwe keuken
Snooker
Dochters
Mijn ene dochter woont ver weg, dus ik zie
haar weinig. De andere woont in de buurt.
Ik heb veel steun aan haar. Ze komt elke
week langs om in huis te helpen of om samen boodschappen te doen of te winkelen.
Je wordt steeds afhankelijker van anderen.
Ik was eerst kwaad als ik iets niet meer kon,
maar nu ben ik zover dat ik durf toe te geven: dat kan ik niet meer. Ik kon eerst mijn
steunkousen nog zelf aan- en uittrekken met
een apparaat, maar nu komt elke ochtend
en avond een verpleegkundige.
Ik kijk graag televisie, vooral naar snooker
op de sportzender. Ik weet er steeds meer
van. Echt spannend hoor. Dan denk je die
bal haalt het nooit, maar dan gaat het toch
goed.
Spelletjes
Ik heb geen internet, maar ik doe wel veel
spelletjes op de computer. Ik ben nu bezig
met het spel ‘In tachtig dagen de wereld
rond’ naar het boek van van Jules Verne. Je
reist van land tot land, maar ik ben nog niet
tot de tachtig landen gekomen. Mijn record
is 74.
Fietsen
In de winter kan het glad zijn en dan loop
ik liever niet buiten. De stoep is vaak glad
en ik ben doodsbenauwd om te vallen. Dan
fiets ik liever, want de straten worden wel
Kaarten maken
Met verjaardagen en feestdagen maak ik
zelf kaarten. Kijk, dit zijn allemaal plakplaatjes van vlinders, hartjes, bloemen,
Andere pillen
Naast die hartpil slik ik elke dag calciumtabletten, vitamine D en pijnstillers tegen de
rugpijn. En sinds kort heb ik een nieuw medicijn voor m’n reuma. Ik geloof dat dat wel
goed helpt. M’n gewrichten in mijn arm en
handen zijn door de reuma ontstoken. Soms
heb ik al pijn als ik een kopje koffie pak.
Pico®
Ik heb sinds kort de Pico® op proef om te
kijken of-ie goed werkt. De Pico® gaat
piepen als het tijd is om mijn geneesmiddelen in te nemen. De apotheker komt elke
week zelf even langs om de medicijnrol te
brengen, om uitleg te geven en om te horen
wat er nog niet goed werkt. ’s Avonds moet
ik er twee zakjes uithalen, maar dat gaat
nog niet goed.
Er kunnen alleen pillen in de Pico®, maar
ik gebruik ook een poeder dat ik in water
moet oplossen en ik spuit insuline voor mijn
diabetes. Die spuit moet ik voor het eten
nemen, maar die vergeet ik nog weleens.
Daarom ligt-ie hier op tafel. Ik ben heel
tevreden over de apotheek, want je kunt
ze alles vragen en je krijgt steeds duidelijke
uitleg.
leef!
19
tekst: Fred Verdult. fotografie: Marjolein Annegarn
De hulpen van thuiszorg zeggen dat ik
nog veel zelf doe. Ik houd er de moed
maar in. Sinds ik dertig jaar geleden ben
gescheiden woon ik alleen. Dan leer je
wel om zelfstandig te zijn. Ik wil op de
been blijven. Ik heb thuis een speciale
stoel met wieltjes, maar ik loop van de
keuken naar de huiskamer, want ik wil
in beweging blijven.
Eerst woonden er veel ouderen in
dit complex. Daar had ik veel contact mee.
Er komen nu steeds meer jongeren; dat
is wel jammer. Ik kreeg laatst een nieuwe
keuken. Alles moest uit de keuken, dus
de hele kamer stond vol. Ik dacht: had ik
dat maar nooit gedaan. Maar het is wel
mooi geworden hè? Ik kan makkelijk bij de
koelkast, maar ik moet wel bukken voor dat
kastje. Ik red me wel.
hart- en vaatziekten
Thema
Toeters en bellen en emoties
op de intensive care
Elk jaar worden 72.000 mensen opgenomen op de ongeveer tachtig intensive
care-afdelingen in Nederland. Voor veel patiënten en naasten is die periode
aangrijpend. Er komt een heleboel op u af als u wordt geconfronteerd met een
onzekere gezondheidssituatie en met alle toeters en bellen op een intensive
care. Sinds kort is er op elke IC het gratis voorlichtingsblad ‘Intensief’.
‘Hebt u mijn moeder geopereerd?’
De Feiter: ‘Dagelijks wordt mij gevraagd:
‘U bent intensivist. Hebt u mijn moeder geopereerd?’ Ik leg dan altijd rustig uit dat de
chirurg de patiënt heeft geopereerd en dat
ik verantwoordelijk ben voor de behandeling
van moeder op de intensive care. Er leven
veel vragen bij patiënten, ex-patiënten en
familieleden: met wie krijg ik allemaal te
maken op een IC? Waarom wordt iemand
in slaap gehouden? Hoe krijgt iemand te
eten? Wat voor apparaten en zo staan er allemaal om het bed heen? Wat krijgt iemand
mee van de periode op de IC? Hoe kan ik
communiceren met een patiënt? Waarom is
iemand zo in de war?’
Begrijpelijke taal
De Feiter: ‘Dit soort vragen kunt u beslist
stellen aan de intensivist of IC-verpleegkundige. We denken dat het fijn is dat u
alles ook rustig na kunt lezen in het nieuwe
voorlichtingsblad ‘Intensief’. Dit blad staat
boordevol uitleg in begrijpelijke taal over
hoe het er op een IC aan toe gaat en wat er
allemaal op u af kan komen.’
20
leef!
Niet om slecht nieuws heen draaien
Ilse van Stijn is intensivist in het Onze Lieve
Vrouwe Gasthuis in Amsterdam en voorzitter van de redactieraad van ‘Intensief’: ‘Het
blad behandelt
ook belangrijke
onderwerpen
als omgaan met
onzekerheid en
de medische
beslissing om
door te gaan of
te stoppen met
de behandeling.
Open en eerlijke
communicatie is altijd het beste. Als er slecht
nieuws is, draai ik daar niet omheen. Als we
denken dat de kans groot is dat een patiënt
komt te overlijden, dan zeggen we dat
tegen de familie en tegen de patiënt. Daar
kunnen mensen op vertrouwen. Dat vind ik
belangrijk.’
Overlijden
De Feiter: ‘Natuurlijk zetten we alles op alles
om ervoor te zorgen dat de patiënt de IC zo
gezond mogelijk verlaat. Maar we moeten
eerlijk zijn: dat lukt niet altijd. Als een patiënt komt te overlijden, vinden we het heel
belangrijk dat we onze bijdrage leveren om
het voor familieleden goed af te ronden. We
leven mee en nemen goed de tijd om uit te
leggen wat er aan de hand is.’
Ik ben heel gerustgesteld
De man van Coby Fenijn was wekenlang op
de IC opgenomen: ‘Het is fijn om in ‘Intensief’ alles rustig na te kunnen lezen. Er komt
zoveel op je af. Ik heb weleens gedacht: als
partner ben ik ook patiënt. De eerste maanden kon ik het goed aan, maar nu gaat het
me aanvliegen. De kinderen zeiden: “Mama,
je moet iemand hebben om mee te praten.”
Het is wel door me heen gegaan: er hoeft
maar één iemand een fout te maken op
de IC en dat kan fataal zijn voor mijn man.
Maar ik heb nu meegemaakt hoe ze hier
werken en ik ben heel gerustgesteld. Ze
doen er alles aan om geen fouten te maken.
De arts van mijn man heeft zelf tegen ons
gezegd: “Misschien duurt het nog lang voor
uw man voldoende is opgeknapt, maar: zo
gauw uw man kan, kom dan terug naar de
IC voor een bezoekje.’’’
Revalidatie: voor
een patiënt begint
het dan pas
Van Stijn: ‘Voor een
patiënt houdt het
vaak niet op als hij of
zij van de IC af komt.
Ook over de periode
na de IC valt veel te
lezen in ‘Intensief’. ‘Ik
merk nogal eens dat de
familie opgelucht is als
het beter gaat met een
patiënt en hij kan gaan
revalideren.
Maar voor een patiënt begint dan vaak pas
de moeilijkste tijd. De patiënt heeft zich
vaak niet gerealiseerd dat hij ernstig ziek
geweest is. Hij begrijpt de emoties van de
‘Intensief’ is gratis verkrijgbaar via
IC-afdelingen van ziekenhuizen in
Nederland. Intensief is een uitgave van
Pfizer in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care.
tekst: Fred Verdult. fotografie: Marjolein Annegarn
Peter de Feiter is intensivist (IC-specialist)
in het Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam
en voorzitter van
de Nederlandse
Vereniging Intensive
Care: ‘Vier op de tien
patiënten komen op
de IC na een geplande
operatie en zes op
de tien komen dus
onverwacht op de IC.
Op de intensive care
staat de behandeling
van de patiënt natuurlijk centraal. Maar we
besteden ook heel veel aandacht aan het
goed begeleiden van familieleden.’
familie vaak niet zo goed. Een patiënt heeft
later vaak een heel eigen beleving: iemand
herinnert zich flarden uit die periode, hij
kan allerlei waanbeelden hebben en er zijn
verhalen van familieleden.’