Willem van Oranje is aan slag bij de Dousberg

Vrijdag 8 augustus 2008
KRONIEK VAAN MESTREECH
DE STER 8
Willem van Oranje is
aan slag bij de Dousberg
Veel machtsvertoon maar geen veldslag bij de Dousberg, Alva had zich te goed verschanst. ”Die by Maestricht begraven Bevreesde mijn ghewelt, Mijn ruyters sach men draven. Seer moedich door dat Velt.”, zegt het Wilhelmus daarover.
Het verhaal van Willem van Oranje en Alva
moet ergens beginnen, in ons geval op een
datum die Maastrichtenaren vaag bekend zal
voorkomen: 4 juni 1550. Het is de dag dat de
oude stadsreus Gigantius in optocht door de
straten trekt en wordt getoond aan de ”heer
der Nederlanden” ofwel de Spaanse koning
Karel V en zijn zoon Fllips II. Het is een bijzonder moment want het begrip ”Nederlanden of Lage Landen” bestaat pas een jaar. Karel
V heeft de naam zelf uitgevonden om daarmee
de Zeventien Provinciën aan te duiden die
samen een ”Kreits” vormen, een onderafde ling binnen het Duitse Rijk. Karel is bang dat
die Zeventien Provinciën een makkelijke
prooi vormen voor de hebzuchtige buurstaten. Een van zijn vele titels is ”Keizer van het
Heilige Roomse Rijk”, en in die functie veror dent hij een plechtige keizerlijke beslissing: de
Pragmatieke Sanctie van 1549. Voortaan wor den de Zeventien Provinciën onder de naam
de Lage Landen geregeerd door één vorst, en
als die sterft is er maar één erfgenaam voor dit
hele gebied, dat overigens een stuk groter is als
het huidige Nederland en België. En Karel V
bepaalt dat de officiële taal in dit gebied het
Nederlands zal zijn.
Een duidelijk afgebakend gebied met een
landsnaam, een internationaal aanvaarde vorst
en een eigen taal; op het
eerste gezicht zou je zeggen dat daarmee Nederland is ontstaan, maar zo
werkt het natuurlijk niet.
Dat maken historici wel
voor ons uit. En die
bepaalden dat Nederland
pas een land werd toen
het door opstandige
rebellen aangvoerd door
een Duitse prins werd
afgesplitst. Want Karel V
was dan wel koning van
Spanje, Italië, Rome,
Napels en Sicilië, graaf
van Tirol en aartshertog
van Oostenrijk en nog
wat landen in de buurt,
hij was óók vorst van de
meeste
Nederlandse
gewesten,en dat was hij al
voor hij koning van Spanje werd.Karel was notabene midden in de Lage
Landen,in Gent,geboren
als Karel van Luxemburg.
Op zesjarige leeftijd werd
hij graaf of hertog van de
meeste gewesten die later
Nederland zouden vormen; hertog van Limburg onder andere. En
pas dertien jaar daarna
werd hij koning van
Spanje.In het Wilhelmus
staat dan wel ”de koning
van Spanje heb ik altijd
geëerd”, het had net zo
goed ”de heer der Nederlanden heb ik altijd geëerd” kunnen zijn. Was
dezelfde man. Maar
goed, met die Karel V, en
vooral zijn zoon Filips II,
waren ze hier niet zo blij.
De
Maastrichtenaren
toonden dat volgens de
overlevering door tijdens
de Blijde Incomste een
reus op te voeren die twee
poppen in een schoudertas meedroeg, hij had
Karel en Filips ”in zijn
zak”zogezegd.Geloof het
maar; de twee machtigste
mannen ter wereld laten
zich door een handjevol
Maastrichtenaren
de
wacht aanzeggen. Je ging
in die tijd op de brandstapel voor minder. Maar
een mooi verhaal is het
natuurlijk wel.Karel V
had zijn handen vol aan
dat grote rijk waar aan
alle kanten oproer dreigde, zelfs een paar grote
Spaanse steden kwamen
tegen hem in opstand.
Het had te maken met de
hoge belastingen die hij
oplegde, en dat moest hij
wel want aan de oostkant
van zijn Europese rijk
begon de andere wereldmacht van dat moment,
het Ottomaanse Rijk zijn
rol op het wereldtoneel
op te eisen. De Turken
kwamen steeds dichterbij, en als aartshertog van
Oostenrijk, destijds een
belangrijke macht aan de
Middellandsezeekust
moest hij zich voorbereiden op een oorlog.
Natuurlijk ging die oorlog om economische
belangen; om handelsroutes en slavenhandel;
om macht. Alleen, dat is
moeilijk te verkopen aan
de boeren en burgers die
de belastingen moeten
opbrengen. Het zou dus
een oorlog tegen de
”ongelovigen” gaan worden die Wenen en Venetië bedreigden en, wie
weet, zelfs Rome. Dat
ging niet zo gemakkelijk,
juist op dat moment
woedde de inquisitie in
Europa. Fanatieke gelovigen gingen elkaar in heel
Europa te lijf. Het protestantisme kreeg steeds
meer aanhang en Karel V
probeerde met harde één
godsdienst op te leggen
aan het volk. Het lukte
niet, vooral de onmenselijk wrede straffen die de
kerkelijk rechtbanken
oplegden werkte averechts. Vijf jaar later in
1555 lijkt het er even op
dat de vrede word hersteld door de Godsdienst-
vrede van Augsburg.
Karel V krijgt zijn zin
niet, De keizer van het
Heilige Roomse Rijk
moet accepteren dat de
rijksvorsten vrij zijn om
de religie van hun keuze
op te leggen aan hun
onderdanen.
”Cuius
regio, eius religio” noemen ze dat, maar de
onderdanen
krijgen
daardoor nog steeds geen
individuele godsdienstvrijheid.
Niettemin ziet Karel V
het als een persoonlijk
nederlaag, hij treedt
teleurgesteld af. Nog in
datzelfde jaar staat hij de
Nederlanden en Franche-Comté af aan zijn
zoon Filips II. Een jaar
later erft die ook Spaanse
gebiedsdelen.
Filips
wordt geen keizer, die
titel gaat naar zijn oom
Ferdinand I, die ook
aartshertog van Oostenrijk wordt. Op dat