Onze passie Onze passie
advertisement
NELOS Theorie Duikgeneeskunde Subcommissie Edit Departement didactiek Sportduiken Onze passie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Hoofdredactie Manuel Geerts Studio opnames Werkgroep duikgeneeskunde Coolshots.be Dirk De Bilde NAVAL base Zeebrugge Manuel Geerts Catherine De Maeyer Anjes Daems Walter Mellaerts Roland Wantens Herwig Van Cotthem Manuel Geerts Algemene coördinatie Tekeningen Foto’s Dirk De Bilde Sportduiken Peter Bosteels Herwig Van Cotthem Onze passie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longoverdruk Oren Gevolgen van druk Brilsqueeze Tanden Stofwisselling Sinussen Ademhaling Decompressieongevallen Complicaties: shock Lichaam Duikgeneeskunde Duikongevallen Stikstofnarcose Bloedsomloop Zuurstof Vergiftigingen CO2 CO Oren Hypoxie Verdrinking Onderkoeling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Duikgeneeskunde Hoofdstuk 4 Anatomie en fysiologie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het menselijk lichaam Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Voorwaarden Voorwaarden • Voorwaarden om deze les goed te kunnen volgen: – Geen. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verwachtingen 2*D WETEN KENNEN Mechanisme van de ademhaling Mechanisme van de bloedsomloop Samenstelling van lucht (20-80) Bouw van het menselijk oor (zonder details) Drukveranderingen die het oor ondergaat tijdens het duiken Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Verwachtingen 3*D KENNEN Mechanisme van de ademhaling Mechanisme van de bloedsomloop Rol van de gassen bij de stofwisseling Samenstelling van lucht (20-80) en zijn massa Bouw van het menselijk oor (zonder details) Drukveranderingen die het oor ondergaat tijdens de duik Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het Het menselijk menselijk lichaam lichaam • Stofwisseling of metabolisme • Ademhaling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Het Het menselijk menselijk lichaam lichaam • Bloedsomloop • Het oor Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Stofwisseling of metabolisme Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Stofwisseling Stofwisseling of of metabolisme metabolisme Afvalstoffen Voedingstoffen ENERGIE Zuurstof (O 2) Water (H 20) Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Ademhaling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Koolstofdioxide (C02) NELOS Theorie Duikgeneeskunde Ademhaling Ademhaling • Borstholte of thorax • Luchtwegen • Ademhalingsspieren • Ademhalingscentrum • Ademhalingsmechanisme • Lucht Foto: Manuel Geerts • Massa Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Borstholte Borstholte of of thorax thorax • Borstbeen • Ribben • Wervelkolom • Middenrif of diafragma Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Luchtwegen Luchtwegen • Neus- en keelholte • Luchtpijp of trachea • Strottenhoofd • Longen • Brochenbomen • Longblaasjes of alveolen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longblaasjes Longblaasjes of of alveolen alveolen Bronchiolen Bronchen Alveolen (longblaasjes) Gedeoxigeneerd bloed Haarvat Geoxigeneerd bloed CO 2 O2 Alveool Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Alveolair membraan NELOS Theorie Duikgeneeskunde Ademhalingsspieren Ademhalingsspieren • Ademhalingsspieren • Middenrif of diafragma Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Ademhalingscentrum Ademhalingscentrum :: geeft geeft de de ademhalingsprikkel ademhalingsprikkel Hersenen Hersenen Verlengde Verlengderuggenmerg ruggenmerg Ruggengraat Ruggengraat Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Ademhalingsmechanisme Ademhalingsmechanisme Uitademen = passief = gebeurt vanzelf Inademen = actief Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Ademhalingsmechanisme Ademhalingsmechanisme Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Lucht Lucht • Zuurstof O2 20,95 % • Stikstof N2 78,08 % • Koolstofdioxide CO2 00,03 % • Sporen van edelgassen 00,94 % Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Massa Massa Bij normale atmosferische druk en 0°Celcius heeft 1liter lucht een massa van 1,29 gr Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Foto: Manuel Geerts NELOS Theorie Duikgeneeskunde Longvolumina Longvolumina Typische resultaten van longspirometrie bij de arts: 6000 VC 2900 TV TLC Luchtvolume in de longen (ml) VC = Vitale capaciteit = max in – uit TV = Tidaal volume normale ademhaling in rust 2400 Opm.: tidaal = ‘getijdenwerking’, cfr. eb/vloed 1200 RV = Residueel volume RV 0 Tijd TLC = Totale longcapaciteit Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Bloedsomloop Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Bloedsomloop Bloedsomloop • Hart • Bloed • Bloedvaten • Bloedsomloop – Kleine bloedsomloop – Grote bloedsomloop Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Bloedsomloop Bloedsomloop Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Bloedsomloop Bloedsomloop Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Hart Hart Voorkamer of atrium Rechtervoorkamer Rechtervoorkamer Linkervoorkamer Linkervoorkamer Linkerkamer Linkerkamer Rechterkamer Rechterkamer Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Kamer of ventrikel NELOS Theorie Duikgeneeskunde PFO PFO - 1-richtingsklep die een overblijfsel is uit het foetus-stadium (geen longfunctie nodig/aanwezig). Patent Foramen Ovale - Bij de geboorte worden de longen geactiveerd (“levensschreeuw”) en wijzigen de interne relatieve bloeddrukken en wordt die klep dichtgedrukt en mettertijd groeit die gewoon dicht. - Bij ongeveer 15-20% van de mensen is die klep in meer of mindere mate open (“patent”) en zal een deel van de bloedstroom niet via de longen passeren om “uitgewassen” te worden. Rechts Links - Risico bij het duiken: deel van de N2-microbellen komen opnieuw in de bloedstroom terecht en kunnen tot pathogene bellen uitgroeien ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Bloed Bloed Bloed = bloedplasma + bloedcellen (ongeveer 60% plasma, 40% bloedcellen qua volume) Rode Bloedcellen Bloedplaatjes Witte bloedcellen = afweer Bloedplaatjes = stolling Witte Bloedcellen Rode bloedcellen = O2 en CO2 transport Bloedplasma = bloedvloeistof, bevat eiwitten, voedingsstoffen, hormonen, anorganische elektrolyten, metabole eindproducten, enz. En dient tevens als pH-buffer Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Bloedvaten Bloedvaten Aders of venen = naar het hart toe Slagaders of arteriën = van het hart weg Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Bloedvaten: Bloedvaten: haarvaten haarvaten of of capilairen capilairen Bronchiolen Bronchen Alveolen Gedeoxigeneerd bloed Haarvat Geoxigeneerd bloed CO 2 O2 Alveool Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Alveolair membraan NELOS Theorie Duikgeneeskunde Bloedsomloop Bloedsomloop Hersenen en Bovenste ledematen 1 Longen 2 Rechtervoorkamer 11 3 Rechterkamer 1 lon gen longen 10 4 Linkervoorkamer 5 Linkerkamer 9 6 6 Bovenste holle ader 8 4 7 Onderste holle ader 8 Longslagader 2 5 3 9 Aorta 10 Longader 7 11 Hersenen en bovenste ledematen 12 12 Buik en onderste ledematen Buik en onderste ledematen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Kleine Kleine Bloedsomloop Bloedsomloop Longen Longslagader Rechts = longfunctie/filter + onmiddellijk hartspier zelf van verse O2 voorzien ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Longader Links NELOS Theorie Duikgeneeskunde Grote Grote Bloedsomloop Bloedsomloop Hersenen en bovenste ledematen Bovenste holle ader Onderste holle ader Buik en onderste ledematen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Bloedsomloop Bloedsomloop Hersenen en Bovenste ledematen • Een gemiddelde mens heeft ongeveer 5 liter bloed 10 • Per hartslag wordt gemiddeld ongeveer 70ml bloed verpompt 4 • De gemiddelde hartslag in rust zit rond de 70/minuut • Per minuut wordt dus ongeveer 5 liter verpompt, d.w.z. 1 volledige circulatie duurt ongeveer 1 minuut 11 1 lon gen longen 9 6 8 2 5 3 7 12 Buik en onderste ledematen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Het oor Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het Het oor oor Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Ovale venster Stijgbeugel Zenuw Aambeeld Hamer Slakkenhuis Externe Gehoorgang Trommelvlies Ronde venster Buis van Eustachius Buitenoor Middenoor Binnenoor Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Cochlea (slakkenhuis) Zenuw H amer Aambeeld Perilymfe Stijgbeugel Endolymfe Tectoriaal membraan O vale venster H aarcellen Vestibulair membraan Basilair membraan middenoor holte Externe gehoorgang Trommelvlies Ronde venster Buis van Eustachius BUITENOOR MIDDENOOR Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 BINNENOOR NELOS Theorie Duikgeneeskunde Samenvatting Samenvatting • • Stofwisseling of metabolisme Ademhaling – Mechanisme van de ademhaling • • • • • • • • Bloedsomloop – Mechanisme van de bloedsomloop • • • • • • • Borstholte of thorax Luchtwegen Ademhalingsspieren Ademhalingscentrum Ademhalingsmechanisme Lucht Massa Aders Haarvaten Slagaders Het hart Kleine bloedsomloop Grote bloedsomloop Het oor – De bouw Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Duikgeneeskunde Hoofdstuk 5 Duikongevallen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Barotraumata Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Voorwaarden Voorwaarden • Voorwaarden om deze les goed te kunnen volgen: – Les “Het menselijk lichaam” gevolgd hebben. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Verwachtingen 2*D en 3*D KENNEN TOEPASSEN Principe van mechanische duikongevallen Gevaren van mechanische duikongevallen Voorkomen van mechanische duikongevallen Symptomen van mechanische duikongevallen herkennen Behandeling van mechanische duikongevallen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Barotraumata Barotraumata • Maskersqueeze • Het oor • Sinussen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Barotraumata Barotraumata • Tanden • Darmkolieken • Longoverdruk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Barotraumata Barotraumata Wet van Boyle-Mariotte Bij constante temperatuur is het volume van een bepaalde hoeveelheid gas omgekeerd evenredig met de druk p x V = constant Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Maskersqueeze Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Maskersqueeze Maskersqueeze • Dalen = waterdruk wordt groter dan druk in het masker Æ squeeze – Huid – Ogen • Stijgen: geen probleem, teveel aan lucht floept weg via maskerrand Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Het oor Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het Het oor oor • Onderdruk • Overdruk • Drukgolf Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Ovale venster Stijgbeugel Zenuw Aambeeld Hamer Slakkenhuis Externe Gehoorgang Trommelvlies Buis van Eustachius Buitenoor Middenoor Ronde venster Binnenoor Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het Het oor oor • Dalen Æ onderdruk in middenoor • Buis van Eustachius • Alternobar Vertigo • Trommelvliesscheur Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Het Het oor oor • Stijgen Æ overdruk in middenoor • Wet van Boyle-Mariotte • Aanwezige lucht Æ uitzetten in middenoor • Buis van Eustachius Æ drukevenwicht • Evenwichtstoornissen of alternobar vertigo • Trommelvliesscheur Æ gedesoriënteerd Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het Het oor oor • De wet van BoyleMariotte Grade 1 Grade 1b • Buis van Eustachius Grade 2 Grade 3 – Verkoudheid – Medicatie • Afsluiten gehoorgang Grade 4 Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Grade 5 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Het Het oor oor • Dalen Æ onderdruk – Pijn – Alternobar Vertigo – Bloeding Æ trommelvliesÆ dalen Æ opzwellen slijmvlies en barsten van bloedvaatjes – Trommelvliesperforatie Æ gedesoriënteerd • Behandeling – Beëindig de duik – Pijn boven water Æ duikarts • Voorkomen = beter – Tijdig equilibreren Æ de valsalva of geeuw- , kauwbewegingen – Verkouden = stel de duik uit – Geen medicatie (risico op rebound) Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Het Het oor oor • Stijgen Æ overdruk – Alternobar Vertigo – Trommelvliesperforatie Æ gedesoriënteerd • Behandeling – Opstijging even stoppen: equilibreren vraagt tijd – Pijn boven water Æ duikarts • Voorkomen Æ beter – – – – – – Normaal Æ automatisch Opstijgsnelheid verminderen Slikbewegingen met gesloten mond; manoeuvre van Toynbee GEEN VALSALVA !!! Verkouden Æ stel de duik uit Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Het Het oor oor • Binnenoorletsel – Te fel (en dikwijls te laat) equilibreren – Plotse compressie • Æ Plotse schokgolf – – – – Vernietiging gehoorcellen Doofheid Evenwichtstoornissen Oorsuizen of oorfluiten (tinnitus) • Evenwichtstoornissen Ædeco-ongeval Å oorsuizen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Alternobar Alternobar Vertigo Vertigo • Indien beide middenoren ongelijk klaren Æ drukverschil tussen de twee evenwichtsorganen • Evenwichtstoornissen of alternobar vertigo Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan • Evenwichtsorgaan Æ binnenoor Å lymfe gevuld • Vestibulum Å gelegen Æ halfcirkelvormige kanalen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Evenwichtsorgaan Evenwichtsorgaan Bovenste boog Ovale venster Cochlea Zijdelingse boog Achterwaartse boog Ronde venster 1,6 cm Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Sinussen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Sinussen Sinussen • Voorhoofdsinussen of sinus frontalis • Zeef- en wiggebeenholte • Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Sinussen Sinussen • Voorhoofdsinussen of sinus frontalis – Dalen Æ onderdruk of squeeze • Symptomen – Druk Æ pijn boven neus Æ stekende pijn Æ voorhoofd – Snuiten Æ bloedresten • Voorkomen = beter – Verkouden = stel de duik uit – Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Sinussen Sinussen • Voorhoofdsinussen of sinus frontalis – Stijgen Æ overdruk • Symptomen – Druk Æ pijn boven neus – Druk Æ buiten gericht – Snuiten Æ bloedresten • Voorkomen = beter – – – – Normaal Æ automatisch Opstijgsnelheid verminderen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Sinussen Sinussen • Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris – Dalen Æ onderdruk of squeeze • Symptomen – Stekende pijn Æ tandpijn • Voorkomen = beter – Verkouden = stel de duik uit – Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Sinussen Sinussen • Bovenkaaksinussen of sinus maxillaris – Stijgen Æ overdruk • Symptomen – Stekende pijn Æ tandpijn – Druk Æ buiten gericht – Snuiten Æ bloedresten • Voorkomen = beter – – – – Normaal Æ automatisch Opstijgsnelheid verminderen Verkouden = stel de duik uit Geen medicatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Tanden Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Tanden Tanden • Dalen Æ squeeze • Stijgen Æ overdruk Vermijd holtes in/onder de tanden ! Belangrijk bij v.b. tandvullingen bij de tandarts: leg er de nadruk op dat er GEEN holtes mogen overblijven ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Volgende barotraumata komen enkel voor tijdens flessenduiken. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Darmkolieken Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Darmkolieken Darmkolieken • • • • Lucht Æ inslikken Eventueel voedsels met gasproductie tijdens vertering De wet van Boyle-Mariotte Æ uitzetten Obstructie Æ buikkrampen of kolieken • Behandeling – Herdrukken Æ 15 min. Æ 3 m max. 6 m Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longoverdruk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Longoverdruk Longoverdruk • Long Æ overdrukt • Boyle-Mariotte • Overdruk: reeds vanaf 0,15 bar Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longoverdruk Longoverdruk Diepte Druk Volume pxV Lucht 10 l 0m 1 bar 10 m 2 bar 20 m 3 bar 1/3 = 3,3l 30 m 4 bar 1/4 = 2,5l 1 x 10 = 10 1/2 =5l 2 x 5 = 10 3 x 3,3 = 10 4 x 2,5 = 10 • Ongecontroleerd stijgen • Hindernis bij stijgen – Spasme Æ glottisspier of stemspleet – Misvorming/letsels en littekens van de luchtwegen – Slijmen Æ luchtwegen – Airtrapping • Bloodshift • Bronchiaal astma 40 m 5 bar 50 m 6 bar 1/5 = 2l 5 x 2 = 10 • Chronische bronchitis • Aanwezigheid van bullae Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 6 x 1,66 = 10 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Longoverdruk Longoverdruk • Voorkomen = beter – Aandoeningen Æ longen Å luchtwegen – Stijgen: blijven ademen – Longhyperpressie = verboden – Gecontroleerd stijgen – De laatste meters extra traag stijgen – Je buddy heeft ademhalingsproblemen ? Æ (hulp bij) stijgen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longoverdruk Longoverdruk • Longbeschadiging • Pneumothorax of Klaplong Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Longoverdruk Longoverdruk • Mediastinaal emfyseem • Halsemfyseem • Luchtembolie (AGE) Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longbeschadiging Longbeschadiging • Alveool Æ scheurt Å haarvat Alveolen Luc h t Bloed met luchtbellen Beschadigd alveool • Gasuitwisseling belemmerd Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Bronchen Bronchiolen NELOS Theorie Duikgeneeskunde Pneumothorax Pneumothorax of of klaplong klaplong • Pleurabladen – Longvlies – Borstvlies – Beide vliezen “plakken” aan mekaar en zo worden de longen open gehouden en kunnen toch bewegen • Scheur(tje) in de long = vacuüm weg, long klapt ineen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Pneumothorax Pneumothorax of of klaplong klaplong • Alveolen Æ scheuren • Pleurabladen: vacuüm wordt gebroken • Long zakt in • Longventilatie en gasuitwisseling wordt sterk gereduceerd Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Pneumothorax Pneumothorax of of klaplong klaplong • Absolute druk Æ hoger • Lucht geraakt tussen de pleurabladen • Boyle-Mariotte • Druk in het mediastinum Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Mediastinaal Mediastinaal emfyseem emfyseem • Mediastinum = ruimte tussen de longen en borstbeen en ruggengraat – Hart – Trachea of luchtpijp – Slokdarm – Grote bloedvaten • Lucht in mediastinum • Druk in mediastinum Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Halsemfyseem Halsemfyseem • Halsemfyseem of subcutaan emfyseem • Lucht in de hals • Nek wordt opgeblazen – “kraakt” als natte sneeuw of eierschalen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Luchtembolie Luchtembolie • Alveolen met haarvaten worden beschadigd • Luchtbel(len) geraakt in bloedbaan • Obstructie mogelijk ergens in het gestel Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Luchtembolie Luchtembolie • Acute hartstilstand • Owv luchtbel(len) in de kransslagader • Massale aanvoer leidt tot zuurstoftekort en hartinfarct Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Luchtembolie Luchtembolie • CAGE Cerebraal Arterieel Gas Embolie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Luchtembolie Luchtembolie • • • • CAGE Luchtbelletjes Obstructie Bloedvaten Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Luchtembolie Luchtembolie Foto: Centrum duik- en hyperbare geneeskunde Zeebrugge • Behandeling – Enkel luchtembolie Æ recompressiekamer Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Longoverdruk –Symptomen: onmiddellijk bij bovenkomst • De ademhaling – – – – Pijnlijk en moeilijk met hoesten Æ bloed Snel en ondiep Borstkast beweegt asymmetrisch bij klaplong Ademhalingsstilstand Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longoverdruk –Symptomen: onmiddellijk bij bovenkomst • Zenuwsymptomen – – – – – – – Hemiplegie Spraakstoornissen Gestoord zicht Verwardheid Bewusteloosheid Stuipen ... • Shock Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Longoverdruk Foto: Dirk De Bilde – Behandeling • Zo snel mogelijk evacueren naar reanimatiecentrum • Noodnummer bellen Æ 112 • Zuurstof toedienen Æ 100 % • Slachtoffer geruststellen is heel belangrijk • Bewust V-houding, bewusteloos stabiele zijligging Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Longoverdruk Longoverdruk • Het belang van zuurstoftoediening – Anti-shock werking – Zuurstofvoorziening door collaterale voorziening = “via een omweg” – Zuurstofvoorziening door intercellulaire diffusie = “overal doorheen” • Oppassen tijdens de zuurstoftoediening ! – Brandgevaar door • Synthetische kleding • Sigaretten • Andere ontstekingsbronnen • Haren • Vet en olie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Barotraumata Barotraumata Luchtembolie Maskersqueeze Blokkage van Eustachiusbuis Blokkage van de sinussen Mediastinaal en halsemfyseem Pneumothorax Bloed met luchtbellen Darmkolieken Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting – Steunt op de wet van Boyle-Mariotte – Barotraumata • • • • • • Het oor Tanden Sinussen Maskersqueeze Darmkolieken Longoverdruk – – – – – Longbeschadiging Pneumothorax of klaplong Mediastinaal emfyseem Halsemfyseem of subcutaan emfyseem Luchtembolie Æ recompressiekamer – Symptomen – Behandeling – Zuurstof • • Het nut Het gevaar Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Luc ht Luchtbellen als gevolg van alveoolbeschadiging Beschadigd alveool NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vergiftigingen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verwachtingen 2*D KENNEN Principe van stikstofvergiftiging Symptomen van stikstofvergiftiging Oorzaken van “buiten adem zijn” Symptomen van “buiten adem zijn” Acties bij stikstofvergiftiging Te nemen acties bij buiten adem zijn Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 TOEPASSEN NELOS Theorie Duikgeneeskunde Verwachtingen 3*D WETEN KENNEN TOEPASSEN Toxisch effect van zuurstof onder druk Principe van stikstofvergiftiging met zijn symptomen Oorzaken van “buiten adem zijn” Koolstofdioxide- en koolstofmonoxidevergiftiging Acties bij stikstofvergiftiging Te nemen acties bij buiten adem zijn Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Vergiftigingen Vergiftigingen Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vergiftigingen Vergiftigingen • Zuurstof O2 20,95 % • Stikstof N2 78,08 % • Koolstofdioxide CO2 00,03 % • Sporen van edelgassen 00,94 % Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Vergiftigingen Vergiftigingen • Koolstofdioxide Foto: Manuel Geerts • Stikstof Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vergiftigingen Vergiftigingen • Koolstofmonoxide Foto: Manuel Geerts • Zuurstof Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Vergiftigingen Vergiftigingen Wet van Henry Bij constante temperatuur en bij verzadiging is de hoeveelheid opgelost gas in een vloeistof evenredig met de druk van dat gas in contact met die vloeistof. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vergiftigingen Vergiftigingen Wet van Dalton Als twee of meer gassen, die met elkaar geen scheikundige reactie aangaan, zich in eenzelfde ruimte bevinden, dan is bij constante temperatuur de druk van het mengsel gelijk aan de som van de drukken die elk gas afzonderlijk zou hebben als het alleen in die ruimte was. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Koolstofdioxide Koolstofdioxide • Afvalstof bij stofwisseling • Regelaar/trigger van de ademhaling via het ademhalingscentrum • Hypercapnie • Oorzaken – Uitwendig – Inwendig Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Koolstofdioxide Koolstofdioxide • Uitwendige oorzaak – De compressor • Faling in de filters • Aanzuigen gepollueerde lucht – Tuba • Te lang of te dik zodat teveel uitgeademende lucht in de snorkel blijft • Te smal: onnodige extra ademhalingsweerstand en extra inspanningen • Inwendig oorzaak – Metabolisme Æ hogere werking • • • • • Inwendige temperatuur Slechte conditie Emotie Stress … Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Koolstofdioxide Koolstofdioxide • Buiten adem Æ behandeling • Duik uitgerust en rustig – Stroming Æ doseer inspanning, zwem schuin tegen stroming in – Controleer de ademhaling • It’s all in the brains – Inspanningen Æ stoppen • Oppervlak Æ laat brengen Å geen controle over de ademhaling – Hypothermie vermijden • Duikpak • Botjes • Handschoenen • Duiktijd beperken bij koude Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Stikstof Stikstof • Stikstof = inert gas • Wet van Henry • Inwerken op het zenuwstelsel • Dieptedronkenschap Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Stikstof Stikstof • Diepe duiken Æ alertheid geboden • Hou er rekening mee en controleer ook elkaar • Symptomen – Vergelijkbaar met dronkenschap Æ persoonsgebonden, maar ook ifv de omstandigheden (v.b. vermoeid, gestresseerd, enz.) • • • • • • Losbol Agressief Angstig Tunnelvisie Verward, versuft, vergeetachtig ... • Behandeling – Kijk buddy in de ogen – Stijg met je buddy Æ normaal reageert – Terug de diepte in Æ herval Å heel waarschijnlijk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Koolstofmonoxide Koolstofmonoxide • Verbrandingsproces • Koolstofmonoxide – Kleurloos – Smaakloos – Reukloos – Giftig • Sterke verbinding met de hemoglobine (rode bloedcellen) = competitie met O2-transport !!! • Hypoxie of zuurstoftekort Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Koolstofmonoxide Koolstofmonoxide • Symptomen Æ intoxicatie Å ernst – Lichte hoofdpijn – Duizeligheid – Misselijkheid – Braken – Ernstige hoofdpijn Æ denkvermogen – Kersrode lippen – Algemene spierslapte – Snelle pols – Snelle zwakke ademhaling – Krampaanvallen – Bewusteloos – Dood Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Koolstofmonoxide Koolstofmonoxide Foto: Centrum duik- en hyperbare geneeskunde Zeebrugge • Behandeling – – – – Noodnummer bellen Æ 112 Zuurstof toedienen Æ 100 % Slachtoffer geruststellen is heel belangrijk Hyperbare zuurstoftherapie nodig: waarschijnlijk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Zuurstof Zuurstof • Zuurstof – Niet onschuldig – Brandbaar – Medicatie – Toxisch Æ ifv druk en tijd • Hyperoxie: trop is teveel – Lorrain-Smith Æ longfunctie – Paul-Bert Æ CZS Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Zuurstof Zuurstof • Lorrain-Smith : langdurig O2 en reeds bij lage ppO2 – Problemen mogelijk na uren zuurstof bij ppO2 meer dan 0,5 bar – Beschadiging surfactant Æ sterk verminderde O2-uitwisseling – N.v.t. bij gewone ademluchtduiken Æ tijdsduur veel te kort, maar wel opletten bij successieve nitroxduiken en daar de “zuurstofklok” goed in het oog houden ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Zuurstof Zuurstof • Paul-Bert : bij hogere ppO2 – ppO2 bewust of onbewust te hoog – De partiële zuurstofdruk • Lucht Æ 2 bar • Gasmengsels Æ 1,4 bar – Centraal zenuwstelsel (CZS): aangetaste functionaliteit – Symptomen • Stikstofvergiftiging Å ? Æ Zuurstofvergiftiging – Maximum diepte beperkt door de max. partiële druk Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Zuurstof Zuurstof • SNAPDOOS S piersamentrekkingen N ausea A demhalingmoeilijkheden P sychisch D uizeligheid O gen O ren S tuiptrekkingen Æ convulsies Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Zuurstof Zuurstof • Enkele belangrijke verschillen tussen beide vergiftigingen Stikstofvergiftiging Zuurstofvergiftiging Symptomen Symptomen Æ Æ gradueel gradueel Symptomen Symptomen Æ Æ plots plots (“O2-hit”) (“O2-hit”) Gewenningseffect Gewenningseffect Æ Æ mogelijk mogelijk Hoge Hoge ppO ppO Æ Æ gevoeliger gevoeliger Herkennen Herkennen Æ Æ symptomen symptomen Onvoorspelbaar Onvoorspelbaar Æ Æ symptomen symptomen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 22 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Zuurstof Zuurstof • Behandeling – Symptomen SNAPDOO S Æ gecontroleerd stijgen – Symptomen SNAPDOO S Æ direct stijgen verboden bij epileptische aanval ! • Houd mondstuk Æ mond • Houd convulsiediepte aan • Blijf op diepte Æ tot na derde fase, dwz tot de glottis ontspant en luchtpijp vrijkomt – Gespannen fase – Schokkende fase – Ontspanningsfase – Stijgen: gecontroleerd – Aangepaste verzorging aan de oppervlakte Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting • Steunt op de wetten van Henry en Dalton • Koolstofdioxide – Uitwendige oorzaak – Inwendige oorzaak • Stikstof • Koolstofmonoxide • Zuurstof – Hyperoxie • Lorrain-Smith • Paul-Bert • Symptomen – SNAPDOOS • Belangrijke verschillen tussen N2 en O2 vergiftiging • Behandeling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vrijduiken Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verwachtingen 2*D en 3*D KENNEN Gevaren van het vrijduiken Veiligheidsmaatregelen bij het beoefenen van vrijduiken Mechanisme van hyperventilatie Gevaren van hyperventilatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vrijduiken Vrijduiken Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Vrijduiken Vrijduiken • Zwembad black-out • Longsqueeze • Syncopale afspraak op 7 meter • Verdrinking Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vrijduiken Vrijduiken Diepte Druk Volume pxV • Longsqueeze Lucht 10 l 0m 1 bar 1 x 10 = 10 10 m 2 bar 20 m 3 bar 1/3 = 3,3l 30 m 4 bar 1/4 = 2,5l 1/2 =5l 2 x 5 = 10 • Totale longinhoud – Vitale capaciteit 3 x 3,3 = 10 • In Æ maximaal Å uit • Tussen 3 en 5 liter 4 x 2,5 = 10 – Residueel volume 40 m 5 bar 50 m 6 bar 1/5 = 2l 5 x 2 = 10 6 x 1,66 = 10 • Rest Æ maximale Uitademing • Tussen 0,8 en 1,4 liter Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Vrijduiken Vrijduiken • Oorzaken syncopale afspraak op 7 meter: – Hyperventileren: dwz ademprikkel uitstellen en daarmee te lang wachten om terug te stijgen (ppO2 reeds marginaal!) – Einde vrijduik tussen 10 meter en oppervlakte: relatief grote drukdaling – Stijgen Æ hydrostatische druk daalt Æ partiële zuurstofdruk daalt, bovendien ook meer bloed naar periferie en dus wat minder naar de hersenen – Inspanning opstijgen Æ extra zuurstof verbruik – Duikreflex (bradycardie) blijft aanwezig – Dit alles Æ zuurstoftekort in hersenen Æ bewusteloos – Niet snel ingrijpen Æ verdrinking Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Vrijduiken Vrijduiken • Veiligheidsmaatregelen – Vrijduiken: nooit alleen uitvoeren – Apneu-oefeningen: steeds met begeleider/toezicht – Beperk hyperventileren tot 1/3 van de tijd nodig om duizeligheid te laten optreden … hyper = TEVEEL • Behandeling – Zo snel mogelijk boven water brengen – CPR-protocol plus zuurstof – Verdrinking CPR-protocol tot zelfstandig ademen, dan zuurstof – Vervoer naar reanimatiecentrum: altijd Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting – Mechanisme van hyperventilatie – Gevaren van hyperventilatie – Gevaren van vrijduiken – Veiligheidsmaatregelen bij het beoefenen van vrijduiken – Voorkoming van problemen in verband met hyperventilatie – Behandeling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verwachtingen 3*D KENNEN Het ontstaan van decompressieongeval Voorkoming van decompressieongeval Symptomen van decompressieongeval Risicofactoren van het decompressieongeval Behandeling van decompressieongeval Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 TOEPASSEN NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval Wet van Henry Bij constante temperatuur en bij verzadiging is de hoeveelheid opgelost gas in een vloeistof evenredig met de druk van dat gas in contact met die vloeistof. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval Wet van Dalton Als twee of meer gassen, die met elkaar geen scheikundige reactie aangaan, zich in eenzelfde ruimte bevinden, dan is bij constante temperatuur de druk van het mengsel gelijk aan de som van de drukken die elk gas afzonderlijk zou hebben als het alleen in die ruimte was. Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval Wet van Boyle-Mariotte Bij constante temperatuur is het volume van een bepaalde hoeveelheid gas omgekeerd evenredig met de druk p x V = Cte Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval • Voor de duik: volledig gestel 1 ppN2 = 0,78 bar • Aanvang duik: de Wet van Henry treedt in werking – Tijdens het dalen Æ verzadigen • Drukgradiënt of vector van alveolen Æ bloed Æ weefsels tot verzadiging is voltrokken Æ exponentiële curve – Op diepte: verdere saturatie ifv de duiktijd – Tijdens het stijgen: drukverlaging Æ ontgassen, dient gecontroleerd te gebeuren ! • Drukgradiënt of vector Æ twee richtingen Æ K.O.C. – Enerzijds nog steeds van bloed Æ weefsels – Anderzijds keert de drukgradiënt om van bloed Æ alveolen tot volledige desaturatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval • Microbellen of silent bubbles – Bloedbaan en/of weefsels – Ongeveer 10 micron groot – Uitwassen via de longen – Niet respecteren van de kritische oververzadiging Æ macrobellen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval • Stikstofbellen Æ schadelijk • Stationaire of autochtone – Beschadigen het weefsel • Verscheuren • Samendrukken • Circulerende stikstofbellen – Blokkeren zuurstoftoevoer – Irriteren bloedvaten – Oedeemvorming – Reacties Æ bedekken bel met • Proteïnes • Vetten • Fibrine • Bloedplaatjes Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval Waar kunnen stikstofbellen problemen veroorzaken? Binnenoor Gewrichten Hersenen Longen Ruggenmerg Huid Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval • Abnormale vermoeidheid Vermoeidheid Inspanning Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval – Huidsymptomen • Schapen • Vlooien Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval – Bends • Schouder • Knie • Elleboog • Heup • Pols • Voet Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval Paraplegie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Hemiplegie Quadriplegie NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval • Binnenoorletsel – Gehoorslagader – Endolymfe – Decompressieongeval Å ? vergelijkbare symptomen Æ barotraumata (IEBT) Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval • Indien het vestibulum systeem Æ aangetast – Evenwichtstoornissen – Braakneigingen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval • Chokes – Massaal veel stikstofbellen – Blokkade in haarvatenstelsel Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting – Steunt op de wetten • Henry • Boyle-Mariotte • Dalton – Symptomen • Abnormale vermoeidheid • Huidsymptomen » Schapen » Vlooien • Bends • Zenuwsymptomen » Paraplegie » Hemiplegie » Quadriplegie • Binnenoorletsel • Chokes • Shock Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval: Decompressieongeval: enkele enkele risicofactoren risicofactoren – Het verouderingsproces Æ ademhaling – Het verouderingsproces Æ bloedsomloop – Het uitvoeren longhyperpressie Æ valsalva, trimvest opblazen – Medicamenten Æ onvoldoende getest – Vet Æ oplossen van stikstof trager maar vijf maal meer, extra risico ook owv meer saturatie bij successieve duiken Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval: Decompressieongeval: enkele enkele risicofactoren risicofactoren – Vette maaltijd voor de duik Æ vetpartikels zijn kernen voor N2-belvorming – Inspanningen en/of hypothermie tijdens de duik Æ afvalstoffen zijn kernen voor N2-belvorming – Snel stijgen in de laatste meters, liefst TRAGER dan 10m/min: van -10m tot oppervlakte = drukhalvering in 1min tijd, terwijl het bloed amper 1 circulatie kan doen… – Koolstofdioxide Æ samenwerking met stikstof Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval: Decompressieongeval: enkele enkele risicofactoren risicofactoren – Grote breuken Æ microbellen sluiten nieuwe haarvaten af – Duikprofiel Æ jojoduiken, duikdiepte en duiktijd – Dehydratatie Æ indikken van het bloed – Alcohol Æ diuretisch, plus vasodilatatie gevolgd door vasoconstrictie – Patent foramen ovale (PFO) Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval: Decompressieongeval: invloed invloed van van een een PFO PFO Patent Foramen Ovale Rechts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 Risico: “vuil” bloed met mogelijks een aantal N2microbellen komt ongezuiverd rechtstreeks opnieuw in de bloedstroom terecht en deze N2-microbellen kunnen tijdens een 2de circulatie doorheen het lichaam eventueel uitgroeien tot grotere pathogene bellen ! Links NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval en en vrijduiken vrijduiken ? ? Geen perslucht (alleen “the bare essentials”) maar toch DCS-verschijnselen (taravana: vertigo, nausea, verlamming, letargie, zelfs dood) bij Polynesische Tuamoto en Japanse Ama parelduiksters… tientallen vrijduiken per dag, telkens 90-120sec naar 30-50m met maar een 5 min interval… trop is teveel… Vermijd vrijduiken tussen successieve duiken ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval: Decompressieongeval: omgaan omgaan met met risicofactoren risicofactoren – Diepe duiken = groter risico – Jojoduiken vermijden (repetitieve belvergroting en belcompressie) – Zware inspanningen vermijden – Onderkoeling vermijden (meer gas kan oplossen, tragere ontgassing owv tragere circulatie) – Tussentijden: minimaal 2 uur Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval: Decompressieongeval: omgaan omgaan met met risicofactoren risicofactoren – Sportprestaties voor en na Æ vermijden – Snelle opwarming na duik (hete douche, sauna, enz.) vermijden owv verlaagde oplosbaarheid van gassen en snellere ontgassing – Dehydratatie Æ vermijden (simpele test: heldere urine) – Extra veiligheid Æ extra marges bij decompressietechnieken – Intensieve successieve duiken (duikvakantie, duikcruise): voldoende rustdagen inlassen ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval • Om een duiker gerust te stellen na een mogelijks onvoorzichtige duik kan je volgende vragen stellen: – Ben ik normaal vermoeid? – Adem ik normaal? – Hou ik mijn evenwicht? – Kan ik eenmaal zonder moeite door de benen buigen? – Voel ik tintelingen of krampen in mijn ledematen? – Voel ik pijn tussen mijn schouderbladen of in de lenden? MAAR (!!!) ontkenning blijft grootste probleem en bij de minste twijfel toch direct toezicht + mogelijks afvoeren naar recompressiekamer ! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval Foto: Dirk De Bilde • Behandeling – – – – – Zo snel mogelijk Æ evacueren Æ ziekenhuis met caisson Noodnummer bellen Æ 112 Zuurstof toedienen Æ 100 % Slachtoffer Æ geruststellen Å heel belangrijk Laten drinken Æ 2 liter water Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval Foto: Dirk De Bilde Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Decompressieongeval Decompressieongeval • Het belang van zuurstoftoediening – Anti-shock werking – Maximale uitwassing van N2 – Zuurstofvoorziening door collaterale voorziening = “via omweg” – Zuurstofvoorziening door intercellulaire diffusie • Gevaar tijdens de zuurstoftoediening – Brandgevaar door • Synthetische kleding • Sigaretten • Andere ontstekingsbronnen • Haren • Vet en olie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Decompressieongeval Decompressieongeval Foto: Centrum duik- en hyperbare geneeskunde Zeebrugge Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting – Steunt op de wetten • Henry • Dalton • Boyle-Mariotte – Risicofactoren – Omgaan met risicofactoren – Wat na een onvoorzichtige duik – Behandeling – Zuurstof • Het nut • Het gevaar – Zuurstoftherapie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Dehydratatie Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Dehydratatie Dehydratatie Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Dehydratatie Dehydratatie • Het lichaam: 70 % water • Vochtbalans = heel belangrijk • Dehydratatie – Verhoogd risico op decompressieongeval – Fysieke capaciteit: daalt tot 10 % – Maximum 3 % van het lichaamsgewicht Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Dehydratatie Dehydratatie • Hoe en waarom drogen duikers uit? – Onvoldoende vochtinname – Onderdompeling – Koude – Hypercapnie – Transpiratie (vakantie!) – Ademhaling: droge perslucht – Andere Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Dehydratatie Dehydratatie • Hydrateren, hoe doe je dat? • Preventief – – – – – Voldoende vochtinname Voor, tussen en na de duiken Gespreid Æ minstens 2 liter Æ gans de dag Vermijd alcoholhoudende dranken Vermijd cafeïnehoudende e.a. diuretische dranken • Koffie • Thee • Cola Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Dehydratatie Dehydratatie • Wie mag er niet gehydrateerd worden? – – – – Slachtoffers van een duikongeval Duikers in shock Duikers met een verminderd bewustzijn Duikers met een ernstig trauma: mogelijk operatie nodig, vermijden van reflux tijdens de operatie ! • Een wonde • Een breuk • Wie mag er dan wel gehydrateerd worden? – Alle andere vrij van bovenstaande symptomen! Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Samenvatting Samenvatting – Oorzaken van dehydratatie • Voor de duik – – – – – – • Tijdens de duik – – – – – – Onderdompeling Koude Gebruik van de ademlucht uit de fles Hypercapnie Inspanningen / transpiratie Goede hydratatie • • • – Onvoldoende drinken Zweten Diarree Braken Alcoholische en cafeïnehoudende dranken Vochtafdrijvende geneesmiddelen Drink voldoende voor, tussen en na het duiken Spreid je vochtinname minstens 2 liter over gans de dag Vermijd alcoholische en cafeïnehoudende dranken Uitzonderingen • • • Duikers met verminderd bewustzijn Duikers met ernstig trauma Æ mogelijk geopereerd Duikers in shock Æ geen drinken Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verdrinking Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Verwachtingen 3*D WETEN KENNEN Principe van uitgestelde verdrinking Principe van verdrinking Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verdrinking Verdrinking Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Verdrinking Verdrinking • Droge verdrinking – 20 tot 25 % • Natte verdrinking – 75 tot 80 % • Uitgestelde verdrinking Strottenhoofd of Larynx Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Verdrinking Verdrinking • Behandeling – Geen tijd te verliezen • • • • • Controle bewustzijn Controle ademhaling Bel de hulpdiensten Æ 112 Start de reanimatie Slachtoffer bij bewustzijn Æ reanimatiecentrum Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Samenvatting Samenvatting – Soorten verdrinkingen • Droge • Natte • Uitgestelde – Mechanisme van • Verdrinking • Uitgestelde verdrinking – Behandeling van verdrinking Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Hypothermie of onderkoeling Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Verwachtingen AI KENNEN Gevolgen en gevaren van de onderkoeling Preventieve maatregelen om onderkoeling te voorkomen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Hypothermie Hypothermie of of onderkoeling onderkoeling • Water Æ warmte Å lucht – Geleidt 23 maal beter – Neemt 3500 maal meer op • Hypothermie Æ 36°C • Rillen • Gevoelloosheid – Gezicht – Tenen – Vingers Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 • Opwarming Æ dood NELOS Theorie Duikgeneeskunde Hypothermie of onderkoeling 37 34 37,5° C Æ Normaal 36° C Æ Koud gevoel 35° C Æ Bibberen 33 < 35° C Æ Hypothermie of onderkoeling 36 35 32 31 30 29 28 27 Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Hypothermie of onderkoeling 37 34° C Æ Onhandig Æ verward 36 35 33° C Æ Spierstijfheid 34 32° C Æ Bibberen Æ stopt 33 31° C Æ Bewustzijnsverlies 32 31 30° C Æ Bewusteloos 30 29° C Æ Ademhaling en pols Æ traag 29 28° C Æ Hartstilstand 28 27 < 28° C Æ Error Æ geen teken van leven Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Hypothermie Hypothermie of of onderkoeling onderkoeling • Behandeling – Voorkom verdere afkoeling – Controleer de vitale parameters Æ CPR-protocol – Verwittig de hulpdiensten Æ 112 – Geef nooit alcohol – Slachtoffer bij bewustzijn Æ warme energierijke drank • Voorkomen Æ beter – Kleed je gepast conform de duik – Beëindig tijdig je duik – Zorg voor droge kleding ook al heb je een droogpak Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting – Gevaren van hypothermie – Gevolgen van hypothermie – Behandeling van hypothermie – Preventieve maatregelen om hypothermie te voorkomen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Stress Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Stress Stress Gevolg van een situatie waarin meer van je verwacht wordt dan je aankan, of denkt aan te kunnen. • Iedereen Æ onderhevig • Stress Æ Å problemen • Stress Æ twee groepen – Gedragsveranderingen – Fysiologische symptomen Foto: Manuel Geerts Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Stress Stress • Gedragsveranderingen Æ waarneembaar – • Spanning – • Duikleiders Æ kandidaten Æ erkennen Æ angst ÅÆ paniek Beschrijft Æ spieren Æ actie Æ geestelijke opwinding Vroege symptomen – Organisatiegedrag of informatie inwinnen – Treuzelen – Vergeetachtigheid – Galgenhumor – Overdreven humor – Prikkelbaarheid – Bijgelovige handelingen – Macho- of bravadogedrag Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Stress Stress • Fysiologische symptomen Æ minder waarneembaar • Storingen Æ autonome zenuwstelsel – Ademhalingsveranderingen – Circulatieveranderingen – Spijsverteringsklachten – Urogenitale veranderingen – Spier- en skeletveranderingen – Stemveranderingen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Stress: Stress: Wat Wat kan kan je je er er aan aan doen doen ? ? – Stress VERMIJDEN ! “NEEN ZEGGEN” is altijd een geldige optie bij het duiken. Zeg op voorhand dat je iets niet wil of niet ziet zitten, breng jezelf (en je buddy) niet onnodig in een probleemsituatie. “JA” als het “NEEN” is = niet stoer maar DOM !!! – Trop is teveel… wees selectief in wat je doet of niet doet. Wees eerlijk en realistisch met jezelf ivm wat je kan ! “Wie hoger wil kakken dan zijn gat zit met de benen vol stront…”, dixit Boma (FC Kampioenen) – STOP – THINK – ACT ! STOP - DENK – DOE ! – Luctor et emergo Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie Samenvatting Samenvatting – Stress ingedeeld in twee groepen • Gedragsveranderingen – Waarneembaar • Fysiologische symptomen – Minder waarneembaar – Wat kan je eraan doen Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010 NELOS Theorie Duikgeneeskunde Duikgeneeskunde Einde Sportduiken Sportduiken onze onze passie passie TORPEDO, februari 2010
