visual timing light biodynamisch licht in de ouderenzorg

VISUAL TIMING LIGHT
BIODYNAMISCH LICHT IN DE OUDERENZORG
2
3
INHOUDSOPGAVE
VISUAL TIMING LIGHT
PAGINA
MENS EN LICHT
SENIOREN
MEERWAARDE
»Alle diversiteit, alle bekoring, de
hele schoonheid van het leven
bestaat uit schaduw en licht.«
(Leo N. Tolstoj, “Anna Karenina”)
iStockphoto ® / Shaun Lowe
VTL- SYSTEEM
4
DE NATUUR ALS VOORBEELD
6
DE DERDE DIMENSIE VAN HET LICHT
8
DE INWENDIGE KLOK
10
BIOLOGISCH WERKZAAM LICHT
12
VISUAL TIMING LIGHT (VTL)
14
BETER LICHT VOOR OUDEREN
16
DEMENTIE
18
VOORDELEN VOOR BEWONERS
20
VOORDELEN VOOR ZORGPERSONEEL
22
VOORDELEN VOOR INSTELLINGEN
24
HET LICHTMANAGEMENTSYSTEEM VTL
26
DE VTL- COMPONENTEN
4
5
DE NATUUR ALS VOORBEELD
MAAR DAN NET IETS BETER
In de natuur draait alles om licht. Licht zorgt voor groei, variatie en schoonheid. Wij mensen
zijn een deel van de natuur. Daarom is licht ook voor ons het natuurlijkste levensmiddel
van de wereld. Het bepaalt ons hele bestaan: licht beïnvloedt belangrijke hormoon- en
stofwisselingsprocessen, geeft voor onze inwendige klok de maat aan en verschaft
daarmee ons leven ritme. In situaties waarin het natuurlijke daglicht tekortschiet, biedt
iStockphoto ® / konradlew
VTL (Visual Timing Light: daglichtsimulatie) mensen weer het juiste licht.
6
7
HET WONDER DER NATUUR
DE DERDE DIMENSIE VAN HET LICHT
Dat licht niet alleen het zien mogelijk maakt maar ook zorgt voor sfeer in de ruimte, is al langer
bekend. Maar goed licht heeft ook een gunstige uitwerking op ons welbevinden en onze gezondheid,
zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Er wordt zelfs wel gesproken over een derde biologische
dimensie van het licht. Deze inzichten hebben een verstrekkende betekenis voor iedereen die
vaak in binnenruimten verblijft. In het bijzonder geldt dit voor ouderen en mensen met fysieke
beperkingen, die onvoldoende van het natuurlijke daglicht kunnen genieten.
DE DIMENSIES VAN HET LICHT
V
ISUEEL
ION
E
E
B
OT
EN
iStockphoto ® / Kings Photo
IO
L
E
M
ER
GIE
N
-EFFICIË
TI
H
LICHT
LO GISC
E
Visueel: Door de visuele dimensie kunnen we zien,
onze omgeving waarnemen en cognitieve taken
uitvoeren.
Biologisch: Het licht heeft een bijzonder effect op het
circadiane ritme van mensen, waardoor het ook van
invloed is op welzijn en gezondheid.
Emotioneel: Het samenspel van licht en kleur roept
stemmingen op, zodat dit ook bij ruimtedesign van
groot belang is.
Energie-efficiëntie: Licht moet alleen worden
aangevuld of beïnvloed waar en wanneer dat nodig is,
bijvoorbeeld als in een ruimte onvoldoende natuurlijk
licht doordringt.
8
9
FASCINATIE LICHT EN MENS
DE INWENDIGE KLOK
Licht stuurt diverse inwendige klokken die verantwoordelijk zijn voor ons dag-nachtritme. Het
beïnvloedt ook belangrijke signaalstoffen en stofwisselingsprocessen. Hoewel onze biologische
klok met een 24-uursritme genetisch bepaald is, moet ze elke dag door daglicht, of op daglicht
gelijkend kunstlicht, opnieuw gesynchroniseerd worden. De hormonen melatonine, cortisol en
serotonine spelen daarbij een belangrijke rol. Het ontbreken van licht als aangever van tijd en
ritme kan leiden tot slaapstoornissen, chronische vermoeidheid of depressies.
DE HORMONALE DIRIGENT
De derde fotoreceptor in het netvlies stuurt met zijn ganglioncellen signalen naar onze hersenen en reguleert zo de hormoonproductie.
De drie belangrijkste hormonen, die het biologische ritme sturen, zijn:
• M elatonine maakt moe, vertraagt de lichaamsfuncties en
remt de activiteit ten behoeve van de welverdiende nachtrust.
• C ortisol is daarentegen een stresshormoon, dat vanaf
ongeveer 3 uur in de ochtend geproduceerd wordt. Het
stimuleert de stofwisseling en programmeert het lichaam
voor de dagactiviteiten.
• Serotonine werkt stemmingsverbeterend en motiverend.
Waar het cortisolniveau in het bloed in de loop van de dag
daalt, anticyclisch ten opzichte van de melatonine-spiegel,
kan serotonine een mens meermaals laten pieken.
DE INVLOED VAN DAGLICHT OP DE MENS
9.00 uur ’s
morgens
(Bron: www.licht.de)
3.00 uur ’s
nachts
Fotolia LLC / Oleksii Sergieiev
Cortisol-spiegel
Melatonine-spiegel
10
11
BIOLOGISCH WERKZAAM LICHT
PARAMETERS UIT DE NATUUR
Het komt aan op de juiste dosis. Om kunstlicht een biologische uitwerking te laten hebben, moet
met bepaalde parameters rekening worden gehouden die de natuur ons voorhoudt. Het licht moet
van een bron met een groot oppervlak komen en een flink deel van het gezichtsveld verlichten. In
ruimten ontstaat een kunstmatige ‘hemel’ door een combinatie van directe en indirecte lichtbronnen.
Ze beschijnen homogeen de bovenkant van de wanden en het plafond. Ruimtekleuren die de (hemels)
blauwe lichtcomponenten goed reflecteren, ondersteunen de werking.
ZICHTHOEK EN BLAUWWERKING
geen effect
minder goed
(Bron: www.licht.de)
goed
(acv optimaal)
minder effect
(bij hoge luminanties
verblindingsgevaar)
Fotolia LLC / Tilio & Paolo
Licht dat van voren en van bovenaf het oog treft, heeft biologisch
de sterkste uitwerking. De receptoren voor ‘koel’ licht liggen in het
onderste deel van het oog.
Ook de juiste golflengte van het licht is van belang. Het sterkste
biologische effect heeft licht met een golflengte tussen 460 en
480 nanometer.
12
13
VISUAL TIMING LIGHT
DE ZON NIET SLECHTS IN HET HART
Maar binnenkort ook in uw gebouw. Het innovatieve lichtmanagementsysteem Visual Timing
Light (daglichtsimulatie) van Derungs maakt simulatie van het lichtverloop over 24 uur mogelijk:
Van zonsopkomst tot zonsondergang en de nacht. Via een speciale lichtsturing worden
verschillende lichtscènes gedefinieerd. Daarbij kent elke scène een eigen aanpassing van lichtkleur
en verlichtingsniveau. Meer dan tien jaar ervaring, neergelegd in 200 succesvol aangebrachte
VTL-installaties met positieve reacties, overtuigt ons dat we op de goede weg zijn.
GELEIDELIJKE DAGLICHTSIMULATIE
(B
EN
W
A
EU
RE
UR
)
KL
D)
ROO
N(
KLE
W
E
KOELE
U
RM
LA
Licht
Donker
uren
Fotolia LLC / Aleks_ei
De koele lichttonen activeren en stimuleren, terwijl warme kleuren ontspannen en oproepen tot rustperioden.
14
15
BETER LICHT VOOR OUDEREN
FOCUS OP OUDEREN
Oudere mensen en dementerenden hebben vaak ook te kampen met beperkingen van
het gezichtsvermogen. Door beschouwing van de ziektebeelden en ook uit gesprekken
met betrokkenen wordt al snel duidelijk dat een goede verlichting een voorwaarde is om zo
veel mogelijk zelfstandig en zonder barrières te leven. Tekortkomingen aan het gezichts- en
waarnemingsvermogen kunnen door een professioneel lichtconcept grotendeels gecompenseerd
worden.
MEER LICHT VOOR MEER LEVENSKWALITEIT
Lichtbehoefte
Het verouderende oog heeft een veelvoud nodig van het licht
waaraan een jong oog genoeg heeft.
Valpreventie
Licht is een wezenlijk aspect waar het gaat om veiligheid.
Daardoor kan de oudere mens zich blijven bewegen zonder
beperkingen.
Onzekerheid en angsttoestanden
Passerende schaduwen of spiegelingen zijn vaak oorzaak van
irritatie en onzekerheid. Schaduwarm en verblindingsvrij licht
werkt positief op de ruimtewaarneming.
Resource-activering
De actieve deelname aan het leven moet principieel bevorderd
worden, bijv. mobiliteit en cognitieve activiteiten zoals lezen of
knutselen.
OOGAANDOENINGEN
iStockphoto ® / konradlew
Achteruitgang van de gele vlek
Grauwe staar (cataract)
Diabetische retinopathie
Groene staar (glaucoom)
16
17
DEMENTIE
EEN VAN DE GROOTSTE UITDAGINGEN
Een op de twee mensen – zo blijkt uit onderzoek – wordt vroeg of laat een ‘verpleeggeval’; we zien
hier een toenemende tendens. Dementieverschijnselen vormen een grote uitdaging voor patiënten,
verplegend personeel en familie. Slechte oriëntatie, onzekerheid en bewegingsdrang zijn typisch voor
dementiepatiënten. Ze bevinden zich vaak in een soort schemertoestand, die door ontoereikende
lichttoevoer nog versterkt wordt. Ongezonde onrust en slaapstoornissen, tot aan volledige omkering
van dag en nacht zijn het gevolg. Visual Timing Light (daglichtsimulatie) ondersteunt mild en effectief.
EVALUATIE
Verbeterde slaapkwaliteit dankzij VTL-verlichting
In het kader van de modernisering van het ‘Fürstlich
Fürstenbergische’ ouderenverpleeghuis in het Duitse
Hüfingen, werden mening en welzijn van de bewoners
onderzocht, voor en na de modernisering met biodynamische
verlichting.
Reeds na acht weken was de slaapkwaliteit van de bewoners
verbeterd. Na goed een jaar werden bijna 75% minder
onrustige nachten geteld.
iStockphoto ® / pawel.gaul
Toen in het kader van de tests de dynamische verlichting
uitgeschakeld werd, verslechterde het slaapgedrag al na
zes weken weer tot het uitgangsniveau. Toen daarna de
VTL-verlichting weer werd ingezet, ging het slapen weer
beter.
18
19
VOORDELEN VOOR BEWONERS
ALSOF DE ZON SCHIJNT
Onafhankelijke studies wijzen op een directe samenhang tussen daglicht en welbevinden.
Biodynamisch licht heeft dus een positieve invloed op het emotionele en fysieke welzijn. Het licht
in de ochtend stimuleert de geest en bevordert de activiteit. Vanaf het middaguur ondersteunen
de warme kleuren het lichaam en bereiden de nacht voor. Het dag-nachtritme wordt duurzaam
gestabiliseerd. Sommige gerontologen zien hierin zelfs de mogelijkheid slaapmedicatie te reduceren.
DE VOORDELEN OP EEN RIJ
Gebrek aan daglicht
wordt gecompenseerd, wat de ontwikkeling van
stemmingswisselingen of zelfs depressies kan voorkomen.
Stabilisering van het dag- en nachtritme
door een lichtintensiteit- en kleur die past bij het tijdstip van
de dag. Vooral dementerenden kunnen hier baat bij hebben.
Activering en bevordering van rustfasen
door herstel van het circadiane ritme.
Verbeterd welbevinden
dankzij verkwikkende nachten verbetert de toestand
zowel emotioneel als fysiek.
iStockphoto ® / steve_poot
De verstrekking van slaapmiddelen
kon in enkele gevallen zelfs verminderd worden.
20
21
VOORDELEN VOOR ZORGPERSONEEL
GOED LICHT ONTLAST DE VERZORGENDEN
Van medewerkers horen we dat licht de geest goed doet en minder inspanning van de ogen vergt.
En als bewoners zich zonder angst bewegen en actiever aan het dagelijks gebeuren deelnemen,
maakt dat ook het werk van het personeel lichter. Tegelijkertijd helpt VTL (Visual Timing Light)
ook bij de structurering van de dag, doordat het bij de maaltijden animeert en de rustperioden
mild ondersteunt. Vooral bij dementerenden helpt VTL het slaap-waakritme te stabiliseren. Kort
samengevat: van biodynamisch licht profiteert ook het verplegend personeel.
DE VOORDELEN OP EEN RIJ
Ontbrekend daglicht
of zelfs verkeerd licht op verkeerde momenten wordt
gecompenseerd, wat slaapstoornissen tegengaat.
Verbeterd welbevinden
door biodynamisch licht, dat rekening houdt met de
inwendige klok van de medewerkers en die ondersteunt.
Ontlasting van het personeel
door op het juiste moment geanimeerde activiteits- en
rustperioden en daardoor evenwichtigere bewoners.
Ontspannen na het werk
door minder vermoeide ogen en minder hoofdpijn,
beide vaak het gevolg van slechte verlichting.
iStockphoto ® / mariusFM77
Motivatie van het personeel
door te weten dat de ouderen vanuit een totaalconcept
verzorgd worden en hun levensavond zo goed mogelijk
kunnen doorbrengen.
22
23
VOORDELEN VOOR INSTELLINGEN
ALLESOMVATTENDE VERZORGING
Doordat men de (licht)behoeften van de senioren maar ook van het verplegend personeel vanuit
een totaalconcept benadert, wordt het elke bezoeker snel duidelijk dat het gaat om het welzijn en de
hoogst mogelijke levenskwaliteit van de ouderen. De hogere investeringskosten betalen zich terug:
dankzij het zeer hoge rendement van de VTL-lampen Dlite amadea en vanera zijn minder armaturen
nodig dan bij andere conventionele ruimteverlichting. Bovendien helpt het lichtmanagement bij het
besparen van energie.
VOORDELEN VOOR INSTELLINGEN
Duidelijk te ervaren meerwaarde
door binnenhuisarchitectonische maatregelen,
vooral in het kader van renovatieprojecten.
Meetbare meerwaarde
door reductie van verzuim en uitval bij het personeel,
verhoogde prestatiebereidheid en motivatie van het
personeel.
Economisch efficiënt
dankzij intelligent lichtmanagement en zuinigere lampen.
Duidelijke signaalwerking
wat betreft de complete, allesomvattende verzorging
van de bewoners.
iStockphoto ® / rzdeb
Een betere reputatie
van de instelling door het toepassen van op de behoefte
afgestemde verlichtingssystemen voor ouderen, in het
bijzonder degenen die lijden aan vormen van dementie.
24
25
HET LICHTMANAGEMENTSYSTEEM VTL
BIJNA ZO INTELLIGENT ALS DE NATUUR ZELF
Eenvoudig, comfortabel en biologisch effectief presenteert zich het lichtmanagementsysteem VTL
van het bedrijf Derungs. De verlichting wordt tijdgestuurd automatisch aangepast aan uw dagindeling
en benut tevens de huidige bevindingen uit wetenschap en praktijk. Op de voorgrond staat daarbij
de activering van de bewoners en natuurlijk hun veiligheid bij het bewegen. VTL is vooral geschikt
voor gangen, verblijfsruimten en verpleegoasen, maar ook voor andere plaatsen waar het ontbreekt
aan daglicht.
V TL
V TL
26
DE VTL - COMPONENTEN
IN ENKELE STAPPEN NAAR BIODYNAMISCHE VERLICHTING
De moderne klassieker.
Met haar tijdloze, sobere silhouet voegt vanera zich harmonisch in elke ruimte.
Elke ruimte wordt gelijkmatig belicht.
V TL
amadea VTL - Visual Timing Light
V TL
LICHT GEEFT LEVEN.
VISUAL TIMING LIGHT.
V TL
De huiselijke ruimteverlichting.
Ze bezit niet alleen een bijzondere charme, maar wordt ook gekenmerkt door
een uitstekend lichtrendement. Net als de vanera zorgt ze voor een homogene
belichting van elke ruimte.
V TL
V TL
V TL
Besturingssysteem DALI
De kern van de lichtsturing.
Via 2 DALI-poorten zijn maximaal 128 DALI-adressen aan de besturing te
koppelen.
Bediening via iPad of druktoetsen
Moderne besturing.
Het is mogelijk de lichtsturing te bedienen via een app op een iPad.
Zo kunnen lichtscènes en individuele lichtstemmingen eenvoudig geactiveerd worden.
De programmering gaat via een laptop of pc.
Daglichtsensoren en
aanwezigheidsmelders.
Economische toebehoren.
Het VTL-systeem is uiterst veelzijdig. Aanvullende systeemcomponenten,
zoals bijvoorbeeld daglichtsensoren optimaliseren de energiebalans nog verder.
iStockphoto ® / Spanic
vanera VTL - Visual Timing Light
EIGEN VERKOOPKANTOREN
DUITSLAND
Herbert Waldmann GmbH & Co. KG
Postfach 5062
78057 Villingen-Schwenningen
Duitsland
Telefoon +49 7720 601 100
Fax +49 7720 601 290
www.waldmann.com
[email protected]
ZWEDEN
Waldmann Ljusteknik AB
Skebokvarnsvägen 370
124 50 Bandhagen
Zweden
Telefoon +46 8 990 350
Fax +46 8 991 609
www.waldmann.com
[email protected]
ZWITSERLAND
Waldmann Lichttechnik GmbH
Benkenstrasse 57
5024 Küttigen
Zwitserland
Telefoon +41 62 839 12 12
Fax +41 62 839 12 99
www.waldmann.com
[email protected]
USA
Waldmann Lighting Company
9, W. Century Drive
Wheeling, Illinois 60090
USA
Telefoon +1 847 520 1060
Fax +1 847 520 1730
www.waldmannlighting.com
[email protected]
OOSTENRIJK
Waldmann Lichttechnik Ges.m.b.H
Gewerbepark Wagram 7
4061 Pasching/Linz
Oostenrijk
Telefoon +43 7229 67 400
Fax +43 7229 67 444
www.waldmann.com
[email protected]
SINGAPORE
Waldmann Lighting Singapore Pte. Ltd.
22 Cross Street
# 02-50/51
South Bridge Court
Singapore 048421
Singapore
Telefoon +65 6275 8300
Fax +65 6275 8377
www.waldmann.com
[email protected]
ITALIË
Waldmann Illuminotecnica S.r.l.
Via della Pace, 18 A
20098 San Giuliano Milanese (MI)
Italië
Telefoon +39 02 98 24 90 24
Fax +39 02 98 24 63 78
www.waldmann.com
[email protected]
NEDERLAND
Waldmann BV
Lingewei 19
4004 LK Tiel
Nederland
Telefoon +31 344 631 019
Fax +31 344 627 856
www.waldmann.com
[email protected]
CHINA
Waldmann Lighting (Shanghai) Co. Ltd.
Part A, No. Five Normative Workshop
199 Changjian Road, Baoshan
Shanghai, P.R.C. 200949
China
Telefoon +86 21 5169 1799
Fax +86 21 3385 0032
www.waldmann.com
[email protected]
INDIË
Waldmann Lighting PVT. Ltd.
Plot No. 52
Udyog Vihar
Phase-VI, Sector-37
GURGAON-122001, Haryana
Indië
Telefoon +91 124 412 1600
Fax +91 124 412 1611
www.waldmann.com
[email protected]
Derungs Licht AG
Derungs LIcht AG is een onderneming van de Waldmann groep.
Hofmattstrasse 12
9200 Gossau
Zwitserland
Telefoon +41 71 388 11 66
Fax +41 71 388 11 77
www.derungslicht.com
[email protected]
Overige verkooppartners vindt u op:
www.derungslicht.com
Derungs Licht AG • D79 723 000 • NL • 02 / 2014 • Wijzigingen voorbehouden
FRANKRIJK
Waldmann Eclairage S.A.S
Z.I. - Rue de l’Embranchement
67116 Reichstett
Frankrijk
Telefoon +33 3 8820 95 88
Fax +33 3 8820 95 68
www.waldmann.com
[email protected]
BRONNENVERANTWOORDING
Afbeeldingen en illustraties
De illustraties op de pagina’s 9 en 11 zijn met de
welwillende toestemming van licht.de hier gebruikt.
Natuurfoto’s van iStockphoto en fotolia.
Alle andere foto’s en grafieken zijn afkomstig van
Derungs Licht AG.
Content
Content komt uit ‘licht.wissen 07 - Gesundheitsfaktor
Licht’ en brochures van de firma Derungs.
De evaluatiedetails op pagina 17 zijn
overgenomen uit de publicatie van
‘Demenz Support Stuttgart’
(Des Sorientiert nummer 1/10).