Zweefvlieg, nepwesp zonder een angel - IVN Hellendoorn

Zweefvlieg, nepwesp zonder een
angel
"Mamma, kom gauw, een weps." Hoe vaak
mijn zoontje dat de laatste weken niet
geroepen heeft, daarbij heftig met zijn
armen zwaaiend en hard weglopend van de
onheilsplek'. Ik probeer hem steeds uit te
leggen dat een wesp je niet 'zo maar' steekt.
Maar toen mijn man werd gestoken en mijn
dochter drie keer, was hij niet meer te
overtuigen. Toch blijkt niet elke 'wesp' zo
gemeen als hij er uit ziet.
Wespen komen dit jaar wel in erg grote
aantallen voor. En vooral als ze tegen het
eind van de zomer na een arbeidzaam
leventje niets meer te doen hebben, komen
ze af op de zoetigheid die wij op onze tuintafels hebben staan. De meeste mensen
deinzen terug voor wespen en bekijken
daarom het insect niet goed. Als ze dat wel
zouden doen, zouden ze er achter komen dat
ze ook wel eens ten onrechte op de vlucht
slaan. Er bestaat namelijk een groep
insecten die alleen qua uiterlijk sterk lijkt
op wespen, bijen of hommels, maar er geen
familie van is.
Het zijn zweefvliegen (familie Syrphidae).
Vliegen dus, die angeldragers nabootsen (we
noemen dat mimicry) en zo door vogels en
andere insecteneters met rust gelaten worden. Vogels die verzot zijn op insecten, maar
zich de steek van zo'n geelzwart exemplaar
nog goed herinneren, laten hen links liggen.
Niet alleen vogels trappen erin, ook de
meeste mensen gaan op de loop.
Toch is er een duidelijk verschil. Op afstand
is voor mij het gedrag een herkenníngspunt:
minutenlang kunnen zweefvliegen, vooral bij
zonnig weer, doodstil in de lucht 'staan'. Dan
ineens zie je ze vooruit, zijwaarts of zelfs
achteruit wegschieten. Op zoek naar bloemen
zoals Fluitekruid, Bereklauw en Duizendblad,
waar nectar en stuifmeel dicht aan de
oppervlakte zitten. In onze tuin is nu de Guldenroede favoriet. Al verzamelend spelen ze
een belangrijke rol bij de bestuiving. Behalve
in zijn gedrag, verschilt de zweefvlieg ook in
uiterlijk van de wesp, de bij of de hommel.
De laatste hebben vier vleugels, die ze in rust
over hun rug vouwen. (Zweef)vliegen hebben
maar twee vleugels. Ze behoren tot de Tweevleugeligen of Diptera (Grieks: di = twee;
ptera = vleugel). In rust maken de uitgespreide vleugels een driehoeksvorm over de
rug. Van dichtbij zijn de grote ogen en de
zeer korte voelsprieten het beste bewijs van
onschuld. Wie een Klimop in de tuin heeft
staan, heeft geluk. Deze uitgesproken
herfstbloeier levert volop nectar en stuifmeel
als er verder niet zo veel meer te halen is en
kan dus rekenen op bezoek van allerlei
soorten insecten, onder andere zweefvliegen
(maar ook wespen). Vorig jaar belde een
mevrouw uit de Margrietstraat op zo'n
zonnige eind septemberdag, dat bij haar het
'concert'. weer begonnen was. Ik ben gaan
kijken, luisteren en ruiken: op een enorme,
overvloedig bloeiende Klimop (geplant rond
1957) zoemden honderden insecten, waaronder zeer veel zweefvliegen (de vleugels van
zweefvliegen maken tweehonderd tot
driehonderd slagen per seconde!). Ik werd er
stil van...
Ik raad dan ook iedereen aan nooit zo'n oude
Klimop weg te halen. Geniet in de herfst van
z'n bloemen vol insecten, in de winter van z'n
prachtig zwarte bessen en z'n groenblijvende
blad en... je hebt een geweldige
mogelijkheid om die zwevende bedriegers
eens goed te bekijken.
(p.s. Mijn zoontje vraagt nu eerst: "Is het een
weps of een zweefvlieg?"
september 1990
Anny Alferink