Zorg voor Personeel

Zorg voor Personeel
Rob Hollander, afdelingshoofd PPC-A
Tijl Huygen, psychiater PPC-A
Inleiding
• Schets FOBA – PPC
• Focus vandaag op crisisinterventie
• Schets FOBA-populatie
• Schets medewerkers: twee bloedgroepen
• Parallelle processen
FOBA – een wereld apart
• Landelijke psychiatrische crisisinterventie voor
gehele GW
• Top van pyramide
• Mega ‘grande psychiatrie’
• Crisis in PI: interactie gedragsstoornis (vanuit
psychiatrische stoornis) van gedetineerde en
onmachtige omgeving
• Patiëntencategorieën
• Crisis = werkelijk nieuwe kans
Vervolg FOBA
• Crisisinterventie: altijd fijnzinnig, maar lijkt soms
veterinaire psychiatrie
• Meeste crises zijn in 2 weken bezworen
• Stabilisatie: fine tuning van begeleiding
• Doorplaatsing naar ketenpartner ‘die ermee verder
kan’ (soms: ‘moet’! APZ’en willen vaak niet)
• Carrière-perspectief essentieel
• FOBA: expertise-centrum
• Zeer recent: verdubbeling capaciteit  penitentiair
psychiatrisch centrum
Behandelen of opsluiten?
• In principe complementair!
• Populatie met lage compliance, hoog gevaar en
vaak matige tot slechte prognose
• Sterke holding environment en containment
noodzakelijk, over langere tijd!
• In GGZ vaak niet meer voorhanden
Behandelen of opsluiten?
• Op werkvloer: dagelijks dilemma!
• Ernstig incident met schade aan personeel of
gevaar voor derden
• Rol As I? Rol As II?
• Aangifte? LAA? Binnenhouden?
• Centrifugale vs centripetale dynamiek (uitsluiten vs
insluiten)
• FOBA: twee bloedgroepen (beheers  zorg)
FOBA-populatie
• Man, 27 jaar, affectief en pedagogisch verwaarloosd, psychotische
stoornis plus cluster-B-persoonlijkheidstrekken
• Dubbele carrière: vanaf 14e jaar druggebruikend en toenemend
delinquent, bekend in jeugdzorg, vanaf 18e jaar in psychiatrie bekend
• Zowel delinquentie als psychiatrisch beeld verharden; na drie opnames
APS op as-II
• Zorgwekkende zorgmijder; opnames eindigen in weglopen of weg-sturen
• ‘Slechte hechter’; wereldbeeld: ‘onbetrouwbaar’; dialogische positie: ‘neezegger’
Overige kenmerken
• Doorgaans slechte compliance
• Moeite met hechting
• Forse gedragsproblemen: dreigen, intimideren,
dealen, stelen, aanranden, maar ook meer sneaky
discrimineren, denigreren, uittesten
• Gewend/besloten te zwijgen over wezenlijke
zaken c.q. nooit geleerd daarover te spreken
Vervolg kenmerken
• Allochtonen vaak ontworteld en/of (ernstig) getraumatiseerd
[vroege marker]
• Niet alleen uit familie/gezin, maar ook uit peer-groep
gevallen [vroege marker]
• Idealen/existentieel perspectief verloren
• Druggebruik heeft (mede) functie als laatste autonomie:
gevoel van controle over zelf en omgeving
Vervolg kenmerken
• Lastig gedrag is ook protest tegen ziekte/lot
• (Nieuwe) identiteit van opponerende, tegen alles
‘nee’ zeggende patiënt
• Hoge krenkbaarheid
• Zelfwaardering in feite laag
• ‘Destructive entitlement’ (Nagy): het zich
toegeëigende recht op destructief gedrag
De medewerkers: werkvloerthema’s
• Werkvloer: frontsoldaten
• Risicovol bedrijf: in FOBA eenmaal per tien dagen
beschadigd personeelslid
• Zeer gemotiveerd (Achilleshiel!)
• Tegenoverdracht aan de orde van de dag (koffie i.p.v.
thee, etc.)
• Imposante verdringing mogelijk
• Primair proces: specifiek karakter, Chinese druppel,
uitholling
• Noodzakelijke competenties
Vervolg werkvloerthema’s
• Innerlijk conflict: ‘zorgen’ staat haaks op
temmen/strijden/grenzen stellen
• Macropathologie van patiënten jaagt micropathologieën personeel aan
• Narcistisch probleem: onverdraaglijk dat patiënt
‘niks met jou wil’
• Personeel wordt verleid tot persoonlijke
narcistische strijd - verwoestend voor
behandelrelatie
• Echt gesprek of begrijpen van diepere betekenis
oppositioneel gedrag komt niet tot stand
Vervolg werkvloerthema’s
• Heftige splitting binnen team t.a.v. beleid (hoe
permissief/restrictief/repressief)
• Negatieve tegenoverdracht (angst, ergernis,
walging, haat) verdrongen of verzwegen
• Reductionisme in denken, voelen en handelen
(balans slaat door van begrijpen naar ingrijpen)
• Burn out, verbittering, teleurstelling, cynisme en
leegloop liggen op de loer
• In GGZ: neiging tot liever niet opnemen c.q. zo
kort mogelijk c.q. uitstoting
Vervolg werkvloerthema’s
•
•
•
•
•
•
Veiligheid: kun je rekenen op jezelf?
Veiligheid: kun je rekenen op je pieper?
Veiligheid: kun je rekenen op je collega’s?
Veiligheid: kun je rekenen op je baas?
Veiligheid: kun je rekenen op de staf?
Veiligheid: kun je rekenen op de directie?
• Veiligheid: kun je rekenen op ‘daarboven’?
Parallelle processen
• Verplaatsing van dynamiek/energie/emotie naar
andere systemische lagen met regressie
• Voorbeeld: BPS (instabiliteit)  ‘good/bad’-feeling
 splitting op teamniveau
• Psychopaat: angstinductie  verdringing of
verzwijging  andere splitting op teamniveau
• Verplaatsing vaak sterk vermomd!
Parallelle processen
• Dieper parallel proces: verwaarlozing en
zelfverwaarlozing
• Lange termijn gevolgen: uitgeblust raken, burn
out, frequent kort verzuim, cynisme, vertrek
• Achilleshiel van de hulpverlener en van
zorgorganisaties
• Gevaarlijke blinde vlek, ook van leidinggevende
Parallelle processen
• Cultuur van zeer frequent (formeel en informeel)
overleg is essentieel (ook: humor!)
• Investeren in personeel: bij/nascholing,
constructieve functioneringsgesprekken, modeling,
duale aansturing
• Ook: adequaat personeelsbeleid bij ‘minusvarianten’
• FOBA: intervisie/supervisie op alle niveaus
Do’s & Don’ts
• In opleiding meer aandacht aan gespreks- en
bejegeningsvaardigheden besteden
• Gericht aannamebeleid personeel
• Deskundigheidsbevordering m.b.t. ‘As-II-gedrag’
• Fysieke en mentale weerbaarheid
Vervolg Do’s & Don’ts
• Thema’s als trauma’s, zingeving en existentieel
perspectief leren adresseren
• Leren ‘het niet persoonlijk te maken’
• Oog krijgen voor/bespreken van eigen zwakke
plekken (intervisie/supervisie)
• Overweeg ongewone interventies (b.v. peer-groep
bij behandeling betrekken)
• Externe consultatie vragen bij dead locks
Vervolg Do’s & Don’ts
• Duale aansturing (door alle lagen heen)
• Grens normale, gezonde teamdynamiek af van
parallelprocessen met regressie
• Waakzaam op (zelf)verwaarlozingsprocessen bij
medewerkers
• Calamiteitenopvangteam
• Verontachtzaam effect Chinese druppel niet!