Vroeger liepen vooral boeren en buiten

TWEEDE GEZICHT
Vroeger liepen vooral boeren en buitenlui op latere leeftijd kans op huidkanker.
Nu is er een nieuwe risicogroep: de
vaste gasten van Benidorm en andere
vakantieoorden. Prof. Neumann: "De
club zonaanbidders groeit. Ik heb al
patiënten jonger dan twintig jaar." Het
AZR start binnenkort met de CO2-laserbehandeling.
Tekst: Manja Gruson Fotografie: Levien Willemse
10
Huidkanker was vroeger een ‘werkmansziekte’.
Getroffen werden toen boeren die de hele dag
buiten buffelden, landarbeiders en andere men-
Monitor okt/nov 2001
sen die hun leven lang in de zon lichamelijke
arbeid verrichten. De dermatoloog zag deze
patiënten meestal pas rond hun 45-ste jaar. De
‘wittenboordenklasse’ die op een kantoor werkte, zoals ambtenaren, had amper last van de
huidaandoening.
Prof. Martino Neumann is sinds kort hoofd
Dermatologie van het Academisch Ziekenhuis
Rotterdam. Hem zijn de gevolgen van de jarenlange, massale trek naar Benidorm, Torremolinos en andere zonnige oorden niet ontgaan:
"Tegenwoordig groeit de club zonaanbidders en
heb ik zelfs al patiënten jonger dan twintig jaar.
Naast overmatige blootstelling aan zonlicht is
het huidtype de belangrijkste risicofactor. Hoe
trager iemand verbrandt in de zon, des te minder
kans op huidkanker. Een Surinamer is beter
beschermd dan een Ier met rood haar, sproeten
en groene ogen, die altijd verbrandt. Een derde
risicogroep wordt gevormd door rokers; die
lopen gemiddeld twee keer zoveel kans huidkanker te krijgen dan niet-rokers. En een laatste
grote risicogroep bestaat uit mensen met een
verzwakt afweersysteem, de immuun gecompromitteerden. Dat kunnen aids- of nierpatiënten
zijn."
UIT SCHOONHEIDSSALONS
Vijf jaar geleden verrichtte prof. Neumann in
Maastricht ter behandeling van huidkanker in het
gezicht de eerste CO 2-laserbehandeling van
Nederland. De techniek hiervan is overgewaaid
uit particuliere schoonheidsklinieken. Met de
CO2-laserbehandeling werden (en worden) daar
rimpels verwijderd. Deze techniek bleek ook
geschikt om voorstadia van huidkanker aan te
pakken. Het idee erachter is eenvoudig: de
laserstraal verdampt de aangetaste opperhuid,
waarna een volledig nieuwe huid aangroeit.
Mensen krijgen dus ‘een nieuw gezicht’. Het
Academisch Ziekenhuis Rotterdam zal vanaf
januari 2002 deze laserbehandeling, ook wel
skin resurfacing genoemd, toepassen.
Huidkanker is meestal prima te behandelen.
Getroffenen gaan er zelden dood aan. Toch is
het verstandiger in een vroeg stadium op te treden, omdat iemand anders z’n leven lang bij de
dermatoloog moet komen en een aangetast
gezicht dreigt te krijgen. Huisartsen herkennen
volgens Neumann de voorstadia te weinig, ze
wuiven plekjes op de huid volgens hem weg als
‘niks bijzonders’ of ‘hoort bij uw leeftijd’.
Er zijn twee vormen van huidkanker: de gepigmenteerde vorm en de niet-gepigmenteerde vormen. De eerste is zeldzaam en leidt tot het
melanoom, een zeer kwaadaardige tumor waarvoor het AZR jaarlijks nog geen vijftig patiënten
behandelt. De tweede vorm komt veel vaker
voor en levert de meest voorkomende huidkanker; het basaalcel-carcinoom. Deze kanker is
bijna nooit dodelijk, maar vreet het gezicht aan.
Daardoor ontstaan vervormingen, malformaties.
SOORT LAPPENDEKEN
Prof. Neumann: "Dit basaalcel-carcinoom, de
minst kwaadaardige vorm van huidkanker waardoor jaarlijks 35.000 Nederlanders worden
getroffen, gaan we binnenkort preventief behandelen met de CO2-laserbehandeling. Veruit de
meeste slachtoffers hebben te lang in de zon
gezeten en huidkanker gekregen in hun gelaat
en op hun handen."
"De voorstadia van dit type huidkanker zijn te
herkennen als rode, abnormaal gevoelige plekjes. Wanneer je nog niets ziet, kun je vaak wel al
kleine ruwe plekjes op de huid voelen. Die ruwheid wordt veroorzaakt door een teveel aan
hoorn. De huid maakt van nature hoorn aan,
maar verstoorde huidcellen maken, omdat ze
niet weten wat ze moeten doen, meer hoorn aan
dan normaal. Iedereen boven de tachtig heeft
zulke verhoornde plekjes op de huid, keratosis
actinica genaamd. Omdat de bevolking vergrijst,
neemt het aantal huidkankerpatiënten jaarlijks
rap toe."
"Wie een eerste plekje in zijn gezicht ontdekt,
moet er vanuit gaan dat het hele gelaat zoveel
zon heeft gehad dat hij of zij een risicopatiënt is.
Bij één op de drie patiënten met een basaalcelcarcinoom verschijnt zo’n jaar na de eerste plek
een tweede plek. Het is weliswaar mogelijk om
plekjes individueel te bevriezen met stikstof,
maar dan blijft de patiënt bij ons ‘winkelen’.
Bovendien: wie twintig plekjes stuk voor stuk
laat weghalen, heeft op het laatst geen huid
meer over om de gaten te dichten. Dan zijn huidtransplantaten nodig, waardoor het gelaat een
soort lappendeken wordt. Het grote voordeel
van de CO2-laserbehandeling is dat we er het
hele gelaat in één keer mee kunnen behandelen. Daardoor is de patiënt in ieder geval vier, vijf
jaar vrij van klachten."
OOK OOGLEDEN EN OREN
"De techniek van de CO2-laserbehandeling is zo
verfijnd dat we de huid met buitengewone precisie kunnen afbladderen. De laser kan zelfs oogleden en oren bestralen. Dat is niet mogelijk met
een chemische peeling, waarbij de huid met een
chemische vloeistof bewerkt wordt, of met dermabrasie, waarbij we de huid afschuren met een
fijn schuurtolletje. De CO2-laser kan laagjes
opperhuid verwijderen van dertig duizendste
deel van één millimeter."
"De laser werkt als volgt: zodra de lichtstraal
levende huidcellen ontmoet, stuit hij op water –
het menselijk lichaam bestaat immers voor 70%
uit water. Het water absorbeert de lichtstraal en
door deze absorptie ontstaat een zeer hoge temperatuur, die in feite een brandwond veroorzaakt. De truc is om de laserstraal dusdanig kort
contact te laten maken met ieder individueel
puntje op de huid dat slechts een fractie van de
huid verdampt. Zo verwijderen we de opperhuid
laagje voor laagje."
"De complete behandeling duurt gemiddeld twee
uur. Met een plaatselijke verdoving is het moeilijk het hele gelaat egaal te verdoven, dus wordt
de patiënt onder algehele narcose gebracht. De
behandeling is na afloop niet pijnlijk, want het
gaat om oppervlakkige verbranding van de
opperhuid, die geen zenuwvezels en bloedvaten
bevat. De hele laserbehandeling is erop gericht
om de lederhuid in takt te laten. Ga je te diep,
dan ontstaan er littekens. We zijn dan ook liever
aan de voorzichtige kant – het laatste stukje
kunnen we altijd nog bijwerken met een chemische peeling."
‘DE HUID KAN MET
BUITENGEWONE
PRECISIE WORDEN
AFGEBLADDERD,
ZELFS DE
OOGLEDEN’
MAANDENLANG ROOD
"De patiënt kan na een laserbehandeling dezelfde dag naar huis. Dat betekent niet dat iemand
gelijk boodschappen kan gaan doen. Na afloop
is het gezicht één grote, open plek. Het duurt
tien dagen voordat er een nieuw velletje op zit.
Daarna is de huid nog maandenlang rood en
kwetsbaar. Bovendien zijn er, zoals altijd, risico’s
aan de behandeling verbonden. Door te diepe
behandeling kunnen blijvende littekens ontstaan. De huid kan geïnfecteerd raken en er
kunnen problemen met het pigment ontstaan.
De pigmentproductie moet weer op gang komen.
De pigmentcellen moeten pigment gaan afgeven
aan de nieuw gevormde opperhuid. Wanneer
mensen met de net geactiveerde, kwetsbare
pigmentcellen in de zon komen, raken de cellen
van slag, waardoor een overproductie van pigment ontstaat. Dat veroorzaakt dan bruine plekken."
"Het komt ook voor dat per abuis alle pigmentcellen meebehandeld zijn, dus getroffen en
dood. Mensen zonder pigmentcellen kunnen
nooit meer in de zon. De zon is sowieso de
grootste vijand na een behandeling."
De lijst met risico’s klinkt lang. Toch vallen de
problemen achteraf in de praktijk mee, stelt
Neumann: "Bij maar 5% van alle patiënten ontstaat een probleem. Bij die enkeling gaat het
meestal om een klein probleempje, zoals tijdelijke roodheid en puistjes. Om mensen mentaal
voor te bereiden tonen we ze eerst foto’s van
een open, rood gezicht ná de behandeling. Zo
zien ze wat hen te wachten staat. Er zijn altijd
mensen die dan afhaken. Dat is niet erg, we
hebben er geen enkele behoefte aan onze
behandeling te ‘verkopen’. Meestal komen ze
een half jaar later terug, want hun huidprobleem
groeit door."
RIMPELS MEENEMEN
Een prettige bijkomstigheid van de laserbehandeling is dat deze de huid verjongt. Omdat het
collageen in de onderliggende lederhuid warm
wordt, krimpt het, waardoor de huid samentrekt
en strakker wordt. Patiënten hebben na de
behandeling minder rimpels. Dit neveneffect
blijkt door met name de wat oudere dames in
hoge mate te worden gewaardeerd.
Neumann: "De afdeling Dermatologie is uiteraard geen schoonheidssalon. Wij concentreren
ons op de verhoornde plekjes, niet op rimpels.
Maar als een dame die een laserbehandeling
ondergaat, vraagt of ik gelijk even de rimpels
boven haar bovenlip wil verwijderen – van die
bekende groeven waarin lippenstift omhoog
trekt – dan doe ik dat graag voor haar."
23
11
Monitor okt/nov 2001
‘THE MORNING AFTER’
artikel over de CO2-laserbehandeling van prof.
dr. Neumann. Omdat ik als verpleegkundige in
een kliniek werk waar onder andere cosmetische behandelingen worden gegeven, kende ik
de laserbehandeling tegen rimpels. Neumanns
behandeling sprak me aan, vooral omdat ik er
ook esthetisch profijt van zou hebben. Toch
duurde het nog twee jaar voordat ik de stap aandurfde. Ik wist van cliënten in onze cosmetische
kliniek hoe ingrijpend de behandeling kan zijn.
De meeste vrouwen raken compleet overstuur
als ze na de behandeling hun gezicht in de spiegel zien. Onder de transparante folie die om je
gezicht gewikkeld zit, zie je een gruwelijk bloedend, opgezwollen gezicht. Vreselijk. Als je
daarop niet goed mentaal bent voorbereid, raak
je enorm in paniek."
Mevr. Gerrie van Battum liet haar
gezicht behandelen met de CO -laser.
2
Een jaar later blikt ze terug: "Ik ben als
verpleegkundige wel wat gewend, maar
schrok aanvankelijk enorm: m’n gezicht
leek één grote schaafwond."
Tekst: Manja Gruson
12
Mevr. Gerrie
onderging in
behandeling
Maastricht bij
Monitor okt/nov 2001
Fotografie: Joost Grol
van Battum (51) uit Zevenaar
november 2000 een CO2-laserin het Academisch Ziekenhuis
dr. Ostertag, een collega van pro-
fessor dr. Neumann (zie vorige pagina’s). Ze
vertelt: "Als kind heb ik tot mijn veertiende in de
tropen gewoond. Bovendien heb ik een rossige
huid met sproeten. In die tijd bestonden nog
geen beschermende crèmes met sunblocks. Ik
herinner me dat ik als kind een paar keer ernstig
ben verbrand door de zon. Ik had al op jonge
leeftijd veel keratose, verhoornde huid, op mijn
armen, handen en in mijn gezicht. Wie als kind
voor z’n tiende jaar verbrandt, kan voorgoed
aangetast worden. In ‘87 werd ik voor het eerst
met stikstof behandeld voor een spinaalcel-carcinoom op mijn neus. Later is daar ook een
basaalcel-carcinoom verwijderd. Elk jaar moest
ik naar de huidarts. Vijf jaar geleden las ik een
"Hoewel ik als verpleegkundige wist wat er zou
gebeuren, vond ik de behandeling toch schokkend. Omdat ik couperose heb, oppervlakkige
bloedvaatjes, bloedde mijn gezicht extra ernstig.
Zelfs collega’s die heel wat gewend zijn, schrokken toen ze me bezochten. Mijn gezicht leek één
grote schaafwond. Gek genoeg deed het totaal
geen pijn. Uit angst voor pijn hoeft dus niemand
een CO2-behandeling te laten, vind ik. Na zeven
dagen groeide aan de zijkant van mijn gezicht
nieuwe huid. Na veertien dagen had ik een compleet nieuwe huid, teer en kwetsbaar als de
rode, doorzichtige huid van een pasgeboren varkentje. Toen ik voor het eerst naar buiten ging,
het was toen winter, voelde de lucht ijskoud op
mijn gezicht. Bij binnenkomst gloeide de nieuwe
huid alsof hij in vuur en vlam stond. Na drie
weken kon ik een licht camouflerende crème op
mijn huid smeren. Dat deed ik alleen op mijn
werk. Ik wilde snel weer werken, want lichamelijk voelde ik me geen moment onwel. Behalve
wat puistjes en een paar bruine pigmentvlekken
die vanzelf verdwenen, heeft mijn huid zich
prima hersteld. Alle ruwe plekjes zijn verdwenen,
op twee na, maar die kunnen met stikstof verwijderd worden. Ik gebruik nu altijd een sunblock
als ik buiten ben, zomer én winter. ‘s Zomers
draag ik ook nog een hoed. Mijn huid is hetzelfde als voorheen, met dezelfde sproeten, maar
dan jonger en gladder. Ik hoop dat de aanmaak
van keratose voor een aantal jaar stopt of vertraagd wordt. Mocht mijn probleem terugkomen,
dan wil ik me over vier jaar zo weer laten behandelen, als dat kan."