Het Hof van Justitie en de andere internationale - curia

Uw vragen over
het Hof van Justitie van de Europese Unie
het EVA-Hof
het Europees Hof voor de rechten van de mens
het Internationaal Gerechtshof
het Internationaal Strafhof
HVJ-EU
HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE
-
OORSPRONG
1952: oprichting van het EGKS-Hof1;
1957: omvorming tot Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen (HvJ-EG);
1989: oprichting van het Gerecht van eerste aanleg;
2004: oprichting van het Gerecht voor ambtenarenzaken;
2009: het HvJ-EG wordt het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU), dat bestaat uit
het Hof van Justitie, het Gerecht en het Gerecht voor ambtenarenzaken.
--
-
ZETEL: Luxemburg.
TOEPASSELIJK RECHT
Verdrag tot oprichting van de EGA2;
Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU);
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
(VWEU);
Afgeleid recht.
LIDSTATEN
België, Bulgarije, Tsjechië, Denemarken, Duitsland, Estland, Ierland, Griekenland, Spanje,
Frankrijk, Italië, Cyprus, Letland, Litouwen, Luxemburg, Hongarije, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Finland, Zweden, Verenigd Koninkrijk.
TAAK
Verzekeren van de eerbiediging van het recht bij de uitlegging en toepassing van het recht
van de Unie.
BEVOEGDHEID
Hof van Justitie
1. Prejudiciële verwijzingen van nationale rechters inzake de uitlegging van de verdragen en
de handelingen van de instellingen, organen en instanties van de Unie of inzake de geldigheid van een handeling van de Unie.
2. Aan het Hof voorbehouden rechtstreekse beroepen:
• beroepen wegens niet-nakoming van lidstaten;
• beroepen tot nietigverklaring en wegens nalaten, ingesteld door:
- een instelling tegen een andere instelling;
- een lidstaat tegen het Parlement en/of de Raad, behalve beroepen tegen de Raad inzake
steunmaatregelen, antidumpingmaatregelen of uitvoeringsbevoegdheden van de Raad;
- een lidstaat tegen de Commissie betreffende een nauwere samenwerking in het kader
van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
3. Hogere voorziening tegen beslissingen van het Gerecht.
4. Heroverweging van beslissingen van het Gerecht in hogere voorziening tegen beslissingen
van het Gerecht voor ambtenarenzaken.
Gerecht
Alle rechtstreekse beroepen die niet zijn voorbehouden aan het Hof.
Gerecht voor ambtenarenzaken
Geschillen tussen de Europese Unie en haar personeelsleden alsmede de personeelsleden van
sommige organen of instanties, met name die van Eurojust, Europol en het BHIM.
1
2
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
-
TOEGANG VAN DE BURGERS
Een natuurlijke persoon of rechtspersoon kan een beroep instellen bij het Gerecht:
• tegen een handeling van een instelling, een orgaan of een instantie van de Europese Unie
die tot hem gericht zijn of die hem rechtstreeks en individueel raken;
• tegen regelgevingshandelingen die hem rechtstreeks raken en die geen uitvoeringsmaatregelen met zich meebrengen.
Verder kunnen burgers van de Unie bij het Hof opmerkingen indienen wanneer de nationale
rechter die uitspraak moet doen over een geschil waarbij zij betrokken zijn, het Hof prejudiciele vragen stelt.
SAMENSTELLING
Hof van Justitie
• 1 rechter per lidstaat (thans 27) en 8 advocaten-generaal;
• ambtstermijn van 6 jaar, verlengbaar.
Gerecht
• minstens 1 rechter per lidstaat, thans 27;
• ambtstermijn van 6 jaar, verlengbaar.
-
Gerecht voor ambtenarenzaken
• 7 rechters;
• ambtstermijn van 6 jaar, verlengbaar.
TALEN
Alle officiële talen van de Europese Unie kunnen procestaal zijn. In beginsel is de procestaal
de taal van de verzoekende partij. In prejudiciële zaken is de procestaal de taal van de nationale rechter die zich tot het Hof wendt. In beroepen wegens niet-nakoming is de procestaal
de taal van de staat waartegen het beroep is ingesteld; in hogere voorziening is de procestaal
in beginsel de taal waarin de beslissing van het Gerecht is gegeven.
BIJZONDERHEDEN
Het recht van de Unie heeft voorrang boven het nationale recht en moet in de lidstaten op
uniforme wijze worden toegepast.
De arresten van het Hof van Justitie van de Europese Unie hebben bindende kracht in de
lidstaten.
ADRES
Hof van Justitie van de Europese Unie - Pers en Voorlichting - L-2925 Luxembourg
Tel: (+352) 43 03 1 - Fax: (+352) 43 03 25 00 - Internet: http://www.curia.europa.eu
EVA-HOF
-
OORSPRONG: 1994
ZETEL: Luxemburg (sinds 1996).
TOEPASSELIJK RECHT
Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte (EER), met protocollen;
Overeenkomst gesloten tussen de EVA-staten
betreffende de oprichting van een Toezichthoudende Autoriteit en een Hof van Justitie, met
protocollen;
Afgeleid recht van de EER.
LIDSTATEN
IJsland, Liechtenstein en Noorwegen.
TAAK
Verzekeren van de eerbiediging van het recht bij de uitlegging en toepassing
van het recht van de EER.
BEVOEGDHEID
Uitlegging van het recht van de EER;
Geschillen tussen de partijen bij de overeenkomst, tussen de Toezichthoudende
Autoriteit van de EVA en de partijen bij de overeenkomst, en tussen de Toezichthoudende Autoriteit van de EVA en de adressaat van een beslissing van de Autoriteit of een persoon die door deze beslissing rechtstreeks en individueel wordt
geraakt;
Verwijzing voor advies door nationale rechters die twijfelen aan de uitlegging
van het recht van de EER.
-
TOEGANG VAN DE BURGERS
Een rechtspersoon of natuurlijk persoon kan een beroep instellen:
- wanneer een beslissing van de Toezichthoudende Autoriteit van de EVA tot
hem is gericht, of,
- wanneer een dergelijke beslissing hem rechtstreeks en individueel raakt.
Bovendien kan de verwijzing voor advies de burger eveneens toegang bieden
tot het EVA-Hof door middel van vragen van nationale rechters in een bij hen
aanhangige zaak.
SAMENSTELLING
3 rechters (1 per lidstaat).
TALEN
Engels en de taal van het nationale gerecht in geval van een verwijzing voor
advies.
BIJZONDERHEDEN
Het recht van de EER dat is overgenomen in de lidstaten van de EVA heeft rechtstreekse werking in deze staten. Het heeft voorrang boven het nationale recht
en omvat het beginsel van de aansprakelijkheid van de Staat.
De uitspraken op rechtstreekse vorderingen hebben bindende kracht. De adviezen hebben geen bindende kracht.
ADRES
EVA-Hof - 1, rue du Fort Thüngen - L-1499 Luxembourg
Tel: (+352) 42 10 81 - Fax: (+352) 43 43 89
Internet: http://www.eftacourt.int - e-mail: [email protected]
EHRM
EUROPEES HOF VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS
-
OORSPRONG
1959: oprichting van het Europees Hof voor de rechten van de mens;
1998: inwerkingtreding van Protocol nr. 11 bij het Europees Verdrag tot
bescherming van de rechten van de mens (1950) waarbij één permanent
zetelend Hof is ingesteld, dat de Europese Commissie voor de rechten
van de mens (1954) en het Europees Hof voor de rechten van de mens
(1959) vervangt.
ZETEL: Straatsburg (Frankrijk).
-
-
TOEPASSELIJK RECHT
Europees Verdrag tot bescherming van de rechten
van de mens (1950) en aanvullende protocollen.
LIDSTATEN
Staten die het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens
hebben bekrachtigd (47 in 2009). Albanië, Andorra, Armenië, Azerbeidzjan, België, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland,
Finland, Frankrijk, Georgië, Griekenland, Hongarije, Ierland, IJsland, Italië, Kroatië, Letland, Liechtenstein, Litouwen, Luxemburg, „voormalige Joegoslavische
Republiek Macedonië”, Malta, Moldavië, Monaco, Montenegro, Nederland,
Noorwegen, Oekraïne, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Russische Federatie, San Marino, Servië, Slowakije, Slovenië, Spanje, Tsjechië, Turkije, Verenigd
Koninkrijk, Zweden, Zwitserland.
TAAK
Verzekeren van de nakoming van de verplichtingen die voor de verdragsluitende partijen voortvloeien uit het Europees Verdrag tot bescherming van de
rechten van de mens en de protocollen daarbij.
BEVOEGDHEID
Elke verdragsluitende staat (statenklachtrecht) of iedere particulier die meent
het slachtoffer te zijn van een schending van het Verdrag (individueel klachtrecht) kan rechtstreeks bij het Hof een klacht indienen wegens schending door
een verdragsluitende staat van een van de rechten die door het Verdrag worden
gewaarborgd.
TOEGANG VAN DE BURGERS
Het Hof kan klachten behandelen van iedere natuurlijke persoon, iedere niet-gouvernementele organisatie of iedere groep personen die beweert slachtoffer te zijn van een schending
van de in het Verdrag of de protocollen bepaalde rechten door een van de verdragsluitende
partijen.
Het Hof kan een zaak pas in behandeling nemen nadat alle nationale rechtsmiddelen zijn
uitgeput en binnen een termijn van zes maanden na de datum van de definitieve nationale
beslissing. Het Hof verklaart een individuele klacht niet-ontvankelijk, wanneer deze anoniem
is of in wezen gelijk is aan een zaak die eerder door het Hof is onderzocht dan wel reeds aan
een andere internationale instantie voor onderzoek of regeling is voorgelegd, of wanneer het
van oordeel is dat het verzoek onverenigbaar is met het Verdrag of de aanvullende protocollen, kennelijk ongegrond is of misbruik oplevert.
-
De bijstand van een advocaat is slechts vereist vanaf het tijdstip waarop de zaak aan de verwerende regering ter kennis is gebracht. Krachtens het reglement van het Hof kan vanaf die
mededeling rechtsbijstand worden toegekend aan de verzoeker op voorwaarde dat de toekenning van deze bijstand noodzakelijk is voor het goede verloop van de zaak voor de Kamer
en dat de verzoeker niet beschikt over voldoende financiële middelen om de kosten die hij moet
maken, volledig of gedeeltelijk te dragen.
SAMENSTELLING
Het aantal rechters is gelijk aan het aantal verdragsluitende partijen (thans 47). Ambtstermijn
van 6 jaar, verlengbaar.
Het Hof houdt zitting in comités van 3 rechters, in Kamers van 7 rechters en in een Grote
Kamer van 17 rechters.
De rechter die is gekozen voor een betrokken staat maakt van rechtswege deel uit van de
Kamer en van de Grote Kamer.
TALEN
Engels en Frans.
Vóór het verzoekschrift ter kennis van de verwerende regering is gebracht, kan de verzoeker
een van de officiële talen van de verdragsluitende partijen gebruiken. De opmerkingen moeten normaliter worden gemaakt of geformuleerd in een van de twee officiële talen van het
Hof, tenzij de president van de Kamer de verzoeker toestaat om verder de officiële taal van
een van de verdragsluitende partijen te gebruiken.
BIJZONDERHEDEN
Rol van de Grote Kamer: een Kamer kan onder bepaalde voorwaarden te allen tijde afstand
doen van rechtsmacht ten gunste van de Grote Kamer, tenzij één van de betrokken partijen
daartegen bezwaar maakt.
Binnen een termijn van drie maanden na de datum van de uitspraak van een Kamer kan elke
bij de zaak betrokken partij verzoeken om verwijzing van de zaak naar de Grote Kamer. Een
college van vijf rechters aanvaardt in uitzonderlijke gevallen het verzoek om verwijzing.
ADRES
Europees Hof voor de rechten van de mens - Raad van Europa - F-67075 Strasbourg
Tel: (+33) 388 41 20 18 - Fax: (+33) 388 41 27 30 - Internet: http://www.echr.coe.int
IGH
INTERNATIONAAL GERECHTSHOF
-
OORSPRONG
1945: het Hof is opgericht als het voornaamste rechterlijk orgaan van de Verenigde Naties, ter opvolging van het Permanente Hof van Internationale
Justitie (PHIJ), opgericht in 1922 onder auspiciën van de Volkenbond.
-
ZETEL
’s-Gravenhage (Nederland).
TOEPASSELIJK RECHT
Internationale overeenkomsten en verdragen, internationaal gewoonterecht, algemene rechtsbeginselen, en, in mindere mate, rechterlijke beslissingen en
de opvattingen van de meest gezaghebbende
auteurs.
LIDSTATEN
• Lidstaten van de Verenigde Naties (192 in 2009) die
ipso facto partij zijn bij het Statuut van het Hof;
• Staten die zijn toegetreden tot het Statuut van het
-
Hof zonder het Handvest te ondertekenen noch lid
te worden van de Verenigde Naties;
• Andere staten die een verklaring hebben gedeponeerd ter griffie onder voorwaarden bepaald door
de Veiligheidsraad van de VN.
TAAK
• Beslechten, overeenkomstig het internationaal recht, van rechtsgeschillen tussen staten die door de staten zelf worden voorgelegd;
van adviezen betreffende juridische kwesties die kunnen worden
gevraagd door daartoe gemachtigde organen of organisaties van de VN.
• Geven
-
BEVOEGDHEID
• Beslechting van rechtsgeschillen die bestaan tussen staten en die aan het Hof
worden voorgelegd door de staten (functie van geschillenbeslechting);
• Adviezen betreffende juridische kwesties in antwoord op verzoeken van orga-
-
nen van de VN (5) of van gespecialiseerde organisaties van het VN-systeem (16)
die daartoe gerechtigd zijn (raadgevende functie).
TOEGANG VAN DE BURGERS
Particulieren hebben geen toegang tot het Hof, nu artikel 34 van het Statuut
bepaalt dat enkel staten hoedanigheid hebben om zich tot het Hof te wenden
inzake geschillen.
Individuele belangen kunnen niettemin het voorwerp uitmaken van een vordering voor het Hof, indien een staat het opneemt voor één van zijn onderdanen
en diens grieven tegen een andere staat overneemt.
-
SAMENSTELLING
15 rechters, voor 9 jaar gekozen door de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad van de
VN; de leden van het Hof vertegenwoordigen de belangrijkste vormen der beschaving en de
voornaamste rechtsstelsels van de wereld.
Om de 3 jaar wordt een derde van de leden van het Hof vervangen.
De rechters zijn herkiesbaar.
TALEN
Engels en Frans.
BIJZONDERHEDEN
Het Hof kan enkel een geschil behandelen indien de betrokken partijen zijn bevoegdheid
hebben aanvaard op een van de volgende drie wijzen:
1. krachtens een bijzondere overeenkomst („compromis”) gesloten met als doel hun geschil
voor te leggen aan het Hof;
2. krachtens een in een verdrag opgenomen jurisdictiebepaling die voorziet in het beroep op
het Hof in geval van een geschil tussen de ondertekenaars;
3. door het wederkerig effect van verklaringen (staten kunnen verklaren dat zij de bevoegdheid van het Hof als bindend erkennen voor hun geschillen met elke andere staat die
dezelfde verklaring heeft afgelegd).
De arresten van het Hof hebben bindende kracht voor de betrokken partijen. Ze zijn definitief
en niet vatbaar voor hoger beroep.
De adviezen hebben in beginsel geen bindende kracht.
ADRES
Internationaal Gerechtshof - Vredespaleis - Carnegieplein 2 - NL-2517 KJ Den Haag
Tel: (+31-70) 302 23 37 (Inlichtingen) - Internet: http://www.icj-cij.org
ICC
INTERNATIONAAL STRAFHOF
-
-
OORSPRONG
Op 17 juli 1998 hebben 120 staten het Statuut van
Rome tot oprichting van het Internationaal Strafhof
goedgekeurd.
Dit Statuut is op 1 juli 2002 van kracht geworden.
ZETEL
’s-Gravenhage (Nederland).
TOEPASSELIJK RECHT
• In de eerste plaats het Statuut van het Internationaal Strafhof, het Reglement
voor de proces- en bewijsvoering, en de Bestanddelen van misdaden;
• In de tweede plaats de toepasselijke verdragen en de beginselen en regels van
-
het volkenrecht, inclusief de beginselen van het recht van de gewapende conflicten;
• Bij gebreke daarvan, de algemene rechtsbeginselen die het Hof put uit de
nationale wetten in de verschillende rechtsstelsels.
LIDSTATEN
Partij bij het Statuut van het Internationaal Strafhof zijn de staten die zijn overgegaan tot bekrachtiging, aanvaarding, goedkeuring of toetreding.
Op 1 augustus 2009 waren 110 staten partij bij het Statuut, dat door 139 staten
was ondertekend.
TAAK
• Bijdragen tot de duurzame eerbiediging en toepassing van het internationaal
strafrecht, tot het voorkomen van misdaden en tot het bestrijden van straffeloosheid;
• Verrichten van onderzoek, instellen van vervolging en voeren van billijke, doeltreffende en onpartijdige processen inzake de ernstigste misdaden;
• Transparant en doeltreffend handelen.
BEVOEGDHEID
Materiële bevoegdheid: het Internationaal Stafhof is bevoegd voor de vervolging en berechting van de verantwoordelijken voor de ernstigste misdaden:
• de misdaad genocide;
• misdaden tegen de mensheid;
• oorlogsmisdaden;
en de misdaad van agressie, wanneer die zal zijn omschreven.
Temporele bevoegdheid: het Hof bezit alleen rechtsmacht met betrekking tot misdaden die
zijn gepleegd na de inwerkingtreding van het Statuut, dus na 1 juli 2002.
Personele bevoegdheid: het Hof is bevoegd indien de beschuldigde onderdaan is van een
staat die partij is bij het Statuut of indien de misdaad is begaan op het grondgebied van een
dergelijke staat. Deze voorwaarden gelden echter niet wanneer de Veiligheidsraad van de VN
een zaak aangeeft bij de Aanklager.
Complementariteitsbeginsel: het Internationaal Strafhof kan slechts een onderzoek verrichten
en, indien dat gerechtvaardigd is, personen vervolgen en berechten, indien de betrokken
staat dat niet kan of wil doen.
-
TOEGANG VAN DE BURGERS
Het Statuut bevat belangrijke bepalingen inzake de rechten en belangen van de slachtoffers.
Voor het eerst in de geschiedenis van het internationaal strafrecht kunnen slachtoffers deelnemen aan processen en kunnen zij vergoeding vorderen van de door hen geleden materiële
en immateriële schade.
Bovendien kunnen particulieren en intergouvernementele of niet-gouvernementele organisaties aan het Parket van de Aanklager mededelingen verstrekken over misdaden die onder
de bevoegdheid van het Hof vallen.
SAMENSTELLING
Het Hof bestaat uit 4 organen: het Presidium, de Afdelingen, het Parket van de Aanklager en
de Griffie.
Het Presidium bestaat uit de President en 2 Vicepresidenten, gekozen uit de 18 rechters van
het Hof.
De 18 rechters van het Hof (een aantal dat kan worden verhoogd), afkomstig uit de hele
wereld, worden door de Vergadering van Staten die Partij zijn gekozen voor een ambtstermijn
van 9 jaar. Zij worden ingedeeld in 3 Afdelingen:
- de Afdeling Vooronderzoek;
- de Afdeling Berechting;
- de Afdeling Beroep.
Om de 3 jaar wordt een derde van de rechters vervangen.
Het Parket van de Aanklager wordt geleid door de Aanklager, die wordt bijgestaan door een
Substituut-Aanklager. Zij worden gekozen door de Staten die Partij zijn.
De Griffie staat onder leiding van de Griffier, die wordt gekozen door de rechters.
-
TALEN
Werktalen: Engels en Frans. Op verzoek van een partij in een procedure of van
een staat die in een procedure mag tussenkomen, staat het Hof, zo het dat
gerechtvaardigd acht, toe dat die partij of die staat een andere taal dan het
Engels of het Frans gebruikt.
Officiële talen: Arabisch, Chinees, Engels, Frans, Russisch en Spaans.
BIJZONDERHEDEN
• Het Internationaal Strafhof is een onafhankelijke rechterlijke instantie;
• Het Internationaal Strafhof zetelt permanent;
• Het Internationaal Strafhof is bevoegd ten aanzien van natuurlijke personen;
• Het Internationaal Strafhof is opgericht bij een Oprichtingsverdrag (het Statuut van Rome), in tegenstelling tot de straftribunalen ad hoc die zijn opgericht door resoluties van de Veiligheidsraad van de VN.
• Door de ratificatie van het Statuut van Rome aanvaarden de staten a priori zijn
bevoegdheid;
• Op grond van Hoofdstuk VII van het Handvest van de Verenigde Naties kan de
Veiligheidsraad zaken naar het Internationaal Strafhof verwijzen.
ADRES
Internationaal Strafhof - Maanweg 174 - NL-2516 AB Den Haag
Tel: (+31-70) 515 85 15 - Internet: http://www.icc-cpi.int
QD-30-10-318-NL-C
Aan deze publicatie hebben diverse diensten van de gepresenteerde Hoven meegewerkt
uitgave juni 2010
doi:10.2862/26764
Hof van Justitie van de Europese Unie
Pers en Voorlichting
L-2925 Luxembourg
www. curia.europa.eu
ISBN 978-92-829-0979-9