De Allergische Luchtweg TWA

DE ALLERGISCHE LUCHTWEG
Apeldoornse TWA
Revisie 2013
Inleiding
Allergische rhinitis en astma komen vaak tegelijkertijd voor, en hebben veel pathofysiologische kenmerken met
elkaar gemeen.
Het betreft een IgE gemedieerde ontstekingsrespons, waar een belangrijke rol is weggelegd voor mestcellen,
eosinofiele granulocyten en hun ontstekingsmediatoren, zoals histamine en leukotriënen. Bovendien is er ook
een beïnvloeding van de bovenste en onderste luchtwegen via het perifere bloed. Zo kan een allergeen
gemedieerde ontstekingsrespons in de
onderste luchtwegen ook een ontstekingsrespons uitlokken in de bovenste luchtwegen, en omgekeerd.
De onderlinge samenhang tussen allergische rhinitis en astma wordt nog verduidelijkt door de volgende
gegevens uit de literatuur:
- 70-90% van de patiënten met astma heeft ook allergische rhinitis
- 40-50% van de patiënten met allergische rhinitis heeft ook astma
Doel
Creëren van optimale behandelingsmogelijkheden van allergische luchtwegklachten door:
•
Optimaliseren diagnostiek en behandeling van allergische luchtweg problematiek
•
Optimaliseren van de patiëntenlogistiek bij deze patiëntencategorie
•
Eenduidig beleid voor een bepaalde patiëntencategorie
•
Kenniscentrum in de regio
•
Afname aantal ziekenhuisbezoeken
•
Grotere tevredenheid bij patiënten en de verwijzers
Door allergische aandoeningen in zowel de bovenste als onderste luchtwegen in hun onderlinge samenhang
adequaat te behandelen, wordt optimaal gebruik gemaakt van de diagnostische en therapeutische
mogelijkheden van KNO-arts en longarts. Het realiseren van een Allergische Luchtweg Polikliniek genaamd ALP,
waarin door middel van multidisciplinaire samenwerking tussen KNO-artsen, Longartsen, Biometrie en op
indicatie andere specialisten, één loket ontstaat voor allergische luchtwegklachten.
Het gemeenschappelijk spreekuur van KNO-arts en longarts voor patiënten met deze gecombineerde
problematiek is een belangrijke verbetering in de behandeling van de patiënt met het "gecombineerde allergische
rhinitis en astma syndroom".
Anamnese
Aard van de klachten:
Niezen, loopneus, jeuk in neus of ogen, verstopte neus
Kortademigheid of piepen
Ernst en duur van de klachten:
Mild of ernstig, intermitterend of persisterend
Omstandigheden waardoor de klachten ontstaan of verergeren zoals:
Stofzuigen of bed opmaken, contact met dieren
Seizoen; in de lente of in de zomer; droog zonnig weer
Aspecifieke prikkels; stof, tabaks(rook), temperatuurveranderingen, bak- en verflucht, alcohol en lichamelijke
inspanning
Andere factoren:
Aanwezigheid van huisdieren
Gebruik decongestivum, acetylsalyczuur, NSAID, statine of oogdruppels met een bètablokker
Neustrauma in het verleden
Definitieve revisieTWA de Allergische Luchtweg/ commissie transmurale werkafspraken regio Oost-Veluwe/ 2013
1
Lichamelijk onderzoek
•
•
Inspectie van de neusholte bij éénzijdige neusklachten, ouderen en falen therapie
Auscultatie van de longen
Aanvullend onderzoek
•
•
•
•
•
Niet noodzakelijk indien de anamnese wijst op een geïsoleerde graspollen- of boompollenallergie
Bij een positieve test tevens allergeenspecifieke IgE-bepalingen op:
Huisstofmijt
Kat of hond (indien aanwezig in huis of omgeving)
Allergeenspecifieke IgE-bepaling op andere allergenen (andere dieren, boom- en graspollen)
alleen bij gerichte aanwijzingen en consequenties voor bijvoorbeeld werk, hobby of afstand doen
van het dier
Laboratorium:
Op indicatie kan Rast / IgE bepaald worden, indien positief uitsplitsen in huisstofmijt, hond, kat,
postduif, kippen etc. etc.
Eventueel een spirometrie
Beleid
Niet medicamenteuze adviezen
•
•
•
•
•
Vermijd zo mogelijke prikkels die klachten kunnen veroorzaken en streef naar een rookvrije
omgeving
Huisstofmijtallergie; streef naar een reductie van huisstofmijt door vochtbestrijding in huis; wassen
van het beddengoed (1x/2 weken op 60°C), ee n glad vloeroppervlak slaapkamer, aangepast
schoonmaken
Overweeg allergeenwerende matrashoezen bij ernstige klachten ondanks huisstofwerende
maatregelen en gebruik van medicatie, of indien er ook sprake is astma (zie NHG-standaarden
over astma)
Huisdierenallergie: wegdoen van het huisdier is het meest effectief
Pollenallergie: houd bij buitenactiviteiten rekening met de weersomstandigheden
Inschakelen longverpleegkundige voor saneringsadviezen in huis
Medicamenteuze adviezen
•
•
Voor overwegend Rhinitis klachten zie NHG standaard M48, allergische en niet allergische rhinitis
Voor overwegend astmatische klachten zie NGH standaard M27, astma bij volwassenen
Verwijzing
•
Uitgebreidere diagnostiek
•
Beoordeling immunotherapie
•
Therapieresistentie / toename klachten onder behandeling
•
Uitsluiten bijkomende neus / long pathologie (bijv. neuspoliepen)
•
Verwijzing via fax naar Longpolikliniek
Na verwijzing krijgt de patiënt binnen 4 werkdagen een uitnodiging thuis gestuurd voor het bezoek aan de
allergische luchtweg polikliniek
Definitieve revisieTWA de Allergische Luchtweg/ commissie transmurale werkafspraken regio Oost-Veluwe/ 2013
2
Te stoppen medicatie
•
•
•
kort werkende β 2 en anti cholinergica ( 8 uren van te voren stoppen)
lang werkende β2 en anti cholinergica ( 24 uren van te voren stoppen)
Theofyline ( 24 uren van te voren stoppen)
Niet te stoppen medicatie
inhalatie, nasale en orale corticosteroïden leukotriënen antagonisten (montelukast is Singulair)
Terugrapportage/ advisering verdere behandeling
Binnen een week na het bezoek aan de Allergische luchtwegpolikliniek wordt de huisarts door middel van een
brief op de hoogte gesteld van bevindingen en het advies
Verantwoording en achtergrond
TWA werkgroep de Allergische Luchtweg: Dr. P.P.G. van Benthem ( KNO arts), Dr. R. Hage (longarts),
I.Hallebeek (huisarts), R.A. de Jong (manager biometrie) M.vd.Pavert (coördinator transmurale zorg)
Braunstahl G.J. the united airways concept: from bench to bedside. Monaldi Arch Chest Dis. 2007 jun: 67(2):95101;
Braunstahl G.J. Nasobraconchial interaction mechanisms in allergic airways disease. Curr Opin otolaryngol head
neck Surg.
2006 jun; 14(3):176-82; Braunstahl G.j. the unifed immune system: respiratory tract-nasobronchial interaction
mechanisms in allergic airways disease. J.Allergy clin Immunol. 2005 jan: 115(1):142-8. Review.
Definitieve revisieTWA de Allergische Luchtweg/ commissie transmurale werkafspraken regio Oost-Veluwe/ 2013
3