De smaak van het Twentse landschap: Oerlekker

6 projecten & advies
projecten & advies 7
“De Roggebol laat zien dat je met lokale grondstoffen de lokale economie en de
beleving van de eigen omgeving kunt stimuleren. Daar liggen gouden kansen!”
Femke Rotteveel, Nationale Postcode Loterij
Droste heeft de slogan al bedacht: ‘Doet u maar een emmerbier’. Verder wordt gedacht aan een Twentse graanjenever en diverse vleesproducten.
De smaak van het Twentse
landschap: Oerlekker
Tekst: Frans Bosscher
Rogge
De Sint-Jansroggebol past, net als ander lokaal geproduceerd voedsel, in Droste’s streven om zich te onderscheiden
op smaak. “Dat begint met echt voedsel, puur voedsel.
Zonder E-nummers en met de seizoenen. De smaak is op
z’n best als je een product op het hoogtepunt van z’n rijping
oogst.” Dus serveert de Twentse herbergier ’s winters geen
sla en tomaten, maar pastinaken, schorseneren en veldsla.
Om er zeker van te zijn dat hij de smaakvolste producten
krijgt, koopt Droste rechtstreeks in bij groentetelers en veehouders uit de omgeving. “Van de koeien en varkens weet
ik dat ze biologisch voer hebben gehad en dat er goed voor
hen is gezorgd. En ik weet wanneer ze geslacht zijn, dus
wanneer het vlees rijp is. Dat weet je allemaal niet als je bij
de groothandel inkoopt. Er is geen land ter wereld waar je
voedsel zo lang kunt bewaren als in Nederland; dat is geen
goed teken.”
foto: d. gils
We zien, horen en ruiken de planten en dieren in het landschap. Als je er ook nog van kunt
proeven, kan de waardering alleen maar groeien. Met het project ‘Oerlekker’ wil Landschap
Overijssel daarom het eten van planten, vruchten en oude graangewassen in Twente nieuw
leven in blazen. Het begon met de Sint-Jansroggebol. Aan het Twentse emmerbier wordt
inmiddels hard gewerkt.
Drie passies, één missie. Herbergier
Harald Droste is gefascineerd door de
smaak van ons voedsel. Bouwe Ruiter
is helemaal gegrepen door de teelt van
oude gewassen. En Eibert Jongsma van
Landschap Overijssel vindt dat je de
natuur pas echt beleeft als je haar ook
proeft. Breng deze passies bij elkaar
en je krijgt Oerlekker, een project in
Twente om nieuwe streekproducten op
de markt te brengen.
Emmerbier
Het begon vorig jaar met de Sint-Jansroggebol. Droste wilde zijn gasten in
z’n hotel-restaurant in Tubbergen een
eigen brood aanbieden. Jongsma was
op zoek naar mogelijkheden om de
band van de omgeving met de natuurgebieden van Landschap Overijssel te
versterken. En Ruiter zet zich waar hij
maar kan in om de teelt van oude, vergeten graangewassen te stimuleren.
Met een startkapitaal van de Nationale
Postcode Loterij konden ze aan de slag
met de roggebol. Op 2,5 hectare verbouwde Landschap Overijssel in het
Dal van de Mosbeek sint-jansrogge. De
oogst is gemalen door vrijwillige molenaars van de molenstichting Lattrop-
Tilligte. Bakker Herbert Koopmans uit
Tubbergen heeft van het roggemeel
vervolgens de Sint-Jansroggebol
gemaakt. Harald Droste serveert er
wekelijks zestig tot honderd aan zijn
gasten. En de bol is ook bij Koopmans
in de bakkerij te koop.
Het succes van het streekbrood
smaakt letterlijk naar meer. Onder
de vlag ’Oerlekker’ wordt gekeken
welke regionale producten nog meer
gemaakt kunnen worden. Er is inmiddels een roggekoekje. Een bier van
emmertarwe, met gagel in plaats van
hop, staat nu hoog op de verlanglijst.
Bauke Ruiter, Harald Droste, Eibert Jongsma
Sint-jansrogge is een oude roggesoort die wel
twee meter hoog wordt. Je kunt hem al na de
Eer van je werk
‘Als je gaat eten uit de natuur, krijgt het nog meer betekenis’
De heilige Johannes
foto: frans bosscher
oogst of in het najaar zaaien. Als schapen op
het jonge gewas grazen, gaat de plant meer
stengels aanmaken, waardoor de oogst groter wordt. De hoge roggestengels vallen bij
rijpheid niet om, maar zakken tegen elkaar,
waardoor ze rechtop blijven staan. Omdat
je het meteen na de oogst weer kunt zaaien,
heet sint-jansrogge ook wel eeuwige rogge.
Sint-jansrogge dankt zijn naam aan de heilige
Johannes, die op 24 juni stierf; als je de rogge
voor die datum zaait, heb je in september de
eerste oogst al binnen.
8 projecten & advies
projecten & advies 9
Even voorstellen…
Roggebol
Het vraagt ook wat van zijn kok. Want koken met de seizoenen met streekproducten zit niet standaard in de opleiding.
“Je moet veel creatiever zijn. Dat maakt het werk leuker. En
omdat je maaltijden serveert met veel meer smaak, heb je
ook eer van je werk.”
Huttentut
Producten van oergranen passen dus helemaal bij Droste’s
bedrijfsfilosofie, vindt ook Bouwe Ruiter. Hij verbouwt diverse granen op landgoed Verhildersum bij Leens (Groningen). Van daaruit probeert hij boeren en natuurorganisaties
mee te nemen in zijn enthousiasme over gewassen als
21 juni: Buitengewoon in het land
Net als vorig jaar organiseert Harald Droste
op 21 juni, op de langste dag dus, een diner
bij de Molen van Frans tussen de velden
met wuivend koren. De koks maken het
vijfgangendiner ter plekke klaar. Er is plaats
voor honderd mensen. Deelname kost 98 euro.
Reserveren kan door een mail te sturen naar
[email protected]
Op 13 juli herleven oude tijden op de Lutten-
Overijssel. Hij is verantwoordelijk voor
berg. Op de akkers van Landschap Overijssel
de Groene en Blauwe Diensten, een ver­
gaan vrijwilligers van Sallands Landbouw­
goedingensysteem voor het onderhoud van
museum De Laarman op een traditionele
­landschapselementen. Daarnaast zoekt hij
manier rogge oogsten. Scherpen van de zicht,
nieuwe samenwerkingsvormen met over­
maaien met de zicht en een aflegger, koren
heden, bedrijven en particulieren om de
binden, de garven aan gasten zetten, en
ken­merkende Overijsselse landschappen
­ploegen met een B
­ elgisch trekpaard. U kunt
te behouden. Daarom heeft hij met Bouwe
het allemaal zien op deze oogstmiddag. En
Ruiter het ­initiatief ge­nomen tot Oerlekker.
wie zin heeft, kan zelf ook de handen uit
Telefoon 0529-408376; mail Eibert.Jongsma@
de ­mouwen steken. Het oogsten duurt van
landschapoverijssel.nl
13.30 tot 16.00 uur.
Eibert Jongsma
foto: f. bosscher
eenkoorn, bruinkaf emmertarwe, aalter troshaver, zwarte
haver, boekweit, huttentut en ook sint-jansrogge. “De interesse groeit. Het is een tegenbeweging tegen de gangbare
landbouw. De opbrengst van oude gewassen is minder,
maar de smaak is zóveel beter.”
Dat is niet de enige winst van de oergewassen. “Het landschap wordt er veel mooier van. Je ziet tegenwoordig alleen
maar maïs, omdat dat veel meer mest kan hebben. Dat
geeft niet alleen een saai landschapsbeeld, met de maïsteelt breek je heel snel de esgronden af, die in vele honderden jaren zijn opgebouwd. Met de oude gewassen maken
we Twente weer mooi, ook doordat er bloeiende gewassen
bij zijn zoals koolzaad en vlas.” Wie daarvan al wat wil zien,
kan zijn hart ophalen op de proefvelden die door Landschap
Overijssel zijn ingezaaid bij de Molen van Frans, net buiten
Mander.
Dat het landschap mooier wordt, komt zeker ook door de
bloemen die zo kenmerkend zijn voor akkers. Oude gewassen worden dun gezaaid, de akkers niet of licht bemest. Het
zijn dé omstandigheden voor korenbloem en klaproos, en
voor bijna verdwenen planten, zoals korensla, kamille, akkerandoorn, akkerleeuwenbek, akkerviooltje en slofhak.
Terug naar onze roots
Voor Landschap Overijssel komt daar nog een belangrijk
aspect bij, vertelt Eibert Jongsma. “De teelt van oude ge-
Roggemaaiersdag Luttenberg
Eibert Jongsma is werkzaam bij Landschap
foto: r. ploeg
wassen is een manier om nog meer te genieten van het
landschap. Je kunt het landschap zien, voelen en ruiken.
Maar als je gaat eten uit de natuur proef je het landschap ook. Met het aanspreken van dat zintuig maak je
natuur&landschap van nog meer betekenis voor mensen.
Het was vroeger natuurlijk ook heel gewoon dat je oogstte
uit de natuur.”
Om dat weer wat nieuw leven in te blazen, gaat Jongsma
­komende zomer ‘jamsessies’ organiseren. “Dan gaan
we eerst de natuur in om eetbare planten – look, paardenbloem, hoefblad – en paddenstoelen te zoeken. En
ver­volgens gaan we kijken hoe je daar lekkere gerechten
van kunt bereiden. Er gaat een ecoloog mee. Die houdt
dan tegelijkertijd in de gaten dat kwetsbare planten met
rust ­gelaten worden.”
Behalve dat op deze manier de beleving van
natuur&landschap een impuls krijgt, verwacht Jongsma
er ook wat mee te verdienen. “De opbrengst kunnen we
weer gebruiken om het landschap nog mooier te maken.”
Oerlekker komt bovendien tegemoet aan een groeiende
belangstelling voor voedsel dat gezond is en dichtbij is
geproduceerd. Jongsma: “Die hang naar het lokale is een
reactie op de globalisering. Mensen willen weer weten wat
ze eten. Met Oerlekker gaan we terug naar onze roots. We
gaan het landschap weer gebruiken zoals onze voorouders
dat deden.”