de apomorfinepen - Vlaamse Parkinson Liga

DE APOMORFINEPEN
Prof.Dr. Wim Vandenberghe
Veel parkinsonpatiënten krijgen na chronisch gebruik van levodopa last van
motorische schommelingen (‘on/off-fluctuaties’). Dit houdt in dat symptomen zoals
traagheid, stijfheid, beven of pijnlijke krampen niet meer continu door de behandeling
onderdrukt zijn, maar in bepaalde delen van de dag of nacht (tijdens zogenaamde offepisodes) opnieuw de kop opsteken
Er bestaan al diverse
strategieën om offepisodes te bestrijden. De
dosis levodopa kan
verhoogd worden, maar
sommige patiënten
verdragen geen hogere
dosissen levodopa
vanwege neveneffecten
van onvrijwillige
bewegingen. Toevoeging
van een dopamine-agonist
(bv. Mirapexin®, Requip®),
een COMT-inhibitor (bv.
Comtan®) of een MAO-Binhibitor (bv. Azilect®,
Xadago®) kan de offepisodes eveneens
tegengaan. Ook meer
invasieve therapieën zoals
diepe hersenstimulatie of
continue toediening van
levodopa via een sonde in
de darm (Duodopa®)
reduceren off-episodes.
Sinds kort bestaat er een
nieuwe terugbetaalde
behandelingsoptie voor
bestrijding van off-
episodes: onderhuidse
inspuiting van apomorfine
met een injectiepen (APOGO® pen). Apomorfine is
het krachtigste lid van de
familie van de dopamineagonisten en heeft een
even sterk effect op de
motorische
parkinsonsymptomen als
levodopa. Bovendien
werkt apomorfine na
inspuiting erg snel (binnen
5 tot 10 minuten). Geen
enkel ander
parkinsongeneesmiddel
werkt even snel. Daardoor
is apomorfine zeer
geschikt om een offepisode snel te
onderbreken. Het effect
van apomorfine duurt
ongeveer 1 uur. De
inspuitingen komen
bovenop het pillenschema
van de patiënt: de patiënt
blijft de gebruikelijke
parkinsonmedicatie langs
de mond innemen, en
injecteert apomorfine bij
het begin van een offepisode. Het gebruik van
de pen is flexibel: als een
patiënt eens een dag
geen off-episodes heeft,
zijn er geen injecties
nodig, terwijl het product
op een andere dag met
meerdere off-episodes
multipele keren gebruikt
kan worden.
De pen waarmee
apomorfine toegediend
wordt, gelijkt op de
pensystemen die
diabetespatiënten
gebruiken om insuline in
te spuiten. Op de pen
wordt een naaldje van
minder dan een
centimeter lang
aangebracht (Figuur) om
apomorfine onder de huid
(bij voorkeur onder de
huid van de buik) in te
spuiten. Meestal spuit de
patiënt het product zelf in,
maar eventueel kan ook
de partner de injecties aan
de patiënt toedienen.
De neuroloog en/of
parkinsonverpleegkundige
moeten het correct
gebruik van de pen en de
injectietechniek natuurlijk
eerst goed uitleggen aan
de patiënt. Bovendien is
het belangrijk dat de
allereerste injecties van
apomorfine bij een patiënt
uitgetest worden in het
ziekenhuis. Daarbij wordt
eerst een off-toestand
uitgelokt door de
gebruikelijke
ochtendmedicatie weg te
laten. Vervolgens wordt
nagekeken welke dosis
apomorfine nodig is om de
off-toestand van de
patiënt weer op te heffen.
Sommige patiënten
verdragen apomorfine
echter niet omdat ze er
misselijk of duizelig van
worden. Flauwvallen is
mogelijk door plotse
daling van de bloeddruk.
Daarom is het geen goed
idee om een patiënt de
eerste inspuitingen thuis
op eigen houtje te laten
uitproberen in afwezigheid
van een arts. In het
ziekenhuis kunnen de
eerste inspuitingen van
apomorfine wel op een
veilige manier gebeuren.
Indien er in het ziekenhuis
een dosis apomorfine
gevonden wordt die de
off-toestand coupeert én
goed verdragen wordt,
kan de patiënt diezelfde
dosis buiten het
ziekenhuis verder zonder
risico’s injecteren bij offepisodes. Om de kans op
misselijkheid en
duizeligheid zo klein
mogelijk te maken moet
de patiënt voor de eerste
inspuiting enkele dagen
Motilium® innemen; bij
De APO - GO pen
verder gebruik van de
apomorfinepen kan
Motilium® meestal binnen
enkele weken
stop gezet worden zonder
dat er nog misselijkheid of
duizeligheid optreden. Bij
overmatig gebruik kan
apomorfine hallucinaties
en
impulscontrolestoornissen
veroorzaken, zoals dat
ook bij sommige andere
parkinsonmedicijnen het
geval is. Hoewel de naam
apomorfine verwantschap
met morfine suggereert,
zijn de effecten totaal
verschillend. Apomorfine
heeft dus niet de
verdovende of
verslavende werking van
morfine.
Samengevat is de
apomorfinepen een
waardevolle nieuwe
aanwinst in ons
therapeutisch arsenaal
voor de ziekte van
Parkinson. Goede
educatie en begeleiding
van de patiënt zijn
belangrijk om deze
behandeling met succes
op te starten.
Dirk Beckers getuigt:
Op de Parkinson werelddag werd mij door verschillende personen naar mijn ervaring met
het gebruik en het resultaat van de APO-go-pen gevraagd. Sommigen hadden er al over
gehoord maar de meeste kenden het helemaal niet. Zelfs dokter Bouquiaux, neuroloog in
het ziekenhuis van Libramont en de stichter van Kinesiphilia, wist niet dat deze pennen in
België al op de markt waren, hij kent het wel maar dacht dat ik het via internet in het
buitenland bestelde. Ik ken niemand met Parkinson die zichzelf inent en heb nog van
niemand gehoord dat ze iemand kennen die dit doet. Ik kan toch niet de enige zijn…
Eerst de theorie: APO staat
voor
apomorfinehydrochloride
(bevat geen morfine) en is
een dopamineagonist en
dient om de duur van een
‘off’-periode te verkorten bij
Parkinsonpatiënten die
eerder al behandeld zijn
met levodopa en/of andere
dopamineagonisten. Wordt
subcutaan (onder de huid)
geïnjecteerd.
goedgekeurd, krijg je een
“Machtiging” zoals voor de
meeste Parkinsonmedicatie.
De praktijk, als je als Parki in
een off-periode valt, bij mij
is dat bijna letterlijk stil val,
dan kan je door het gebruik
van deze pen de duur
inkorten tot 10 à 15
minuten waar deze vroeger
een uur tot zelfs een dag
kon duren. Dan kan je wel
zeggen dat he medicament
nuttig is bij patiënten die
last hebben van veelvuldige
off-periodes.
Je moet deze pennen enkel
gebruiken als je in een ‘off’periode valt, dus niet op
vaste uren, zelfs niet
dagelijks. Wat nog heel
belangrijk is, is de
bruikbaarheidstermijn: als
je een pen voor de eerste
maal gebruikt blijft die
vanaf dit ogenblik maar 48
uren bruikbaar. Hoeveel
maal je ze gebruikt hebt,
hoe weinig er ook uit is, na
48 uren moet je een nieuwe
nemen. Je hebt dus veel
afval en doordat dat
chemisch afval (geen
medisch afval, eens
geopend wordt dat
chemisch) is, mag dat niet in
de gewone vuilzak maar
moet het in de groene bak –
de milieubox.
Voor je in aanmerking komt
voor deze pennen moet je
een grondig onderzoek
ondergaan, net als voor het
plaatsen van een DBS. Eerst
word je even een filmster
want je wordt gefilmd met
medicatie en na een
drooglegging (zonder uw
pillekes), een
psychometrisch onderzoek
(zien of je de ziekte van
Alzheimer niet hebt) en een
MRI-scan. De uitslagen van
deze onderzoeken zend je
via uw mutualiteit naar de
adviserend geneesheer en
als uw dossier wordt
De eerste maal uzelf
inenten is wel een rare
ervaring. Eerst de
voorbereiding van de pen,
opendoen en membraan
schoon maken met
ontsmettingsdoekje, dan
naald opdraaien, de juiste
hoeveelheid instellen, de
plaats waar je gaat prikken
ontsmetten met een
ontsmettingsdoekje,
naaldbescherming
verwijderen en dan in buik
of bil prikken en inenten.
Daarna breng je de
naaldbescherming terug op
zijn plaats en draai je de
naald er terug af. Opgelet:
nooit een naald tweemaal
gebruiken en nooit
tweemaal op dezelfde
plaats prikken! Als laatste
schroef je al een nieuwe
naald op voor de volgende
keer.
Ik kan me wel best
voorstellen dat veel van
mijn lotgenoten dit niet
meer zelf kunnen en dat is
wel spijtig want het werkt
dus wel heel goed, je voelt
je in die tien minuten wel
echt terug verbeteren en
daar waar vele van mijn
dagen verpest werden door
die lastige off-periodes,
bepaal ik nu zelf of ik terug
in “on” wil of even in “off”
blijf, bijvoorbeeld als je om
22.00 uur stilvalt, dan kan je
kiezen voor de APO-GOpen
of geen medicatie meer
omdat je bijna gaat slapen.
Ik heb na vijf maanden
gebruik nog geen last van
bijwerkingen wat voor mij
heel uitzonderlijk is,
normaal krijg ik altijd wel
één of meerdere
bijverschijnselen, maar deze
keer dus niet.
Tot slot, ik ben heel
tevreden over dit
medicament, het heeft de
kwaliteit van mijn leven veel
verbeterd, voor het gebruik
was het kwaliteit en nu is
het terug Kwaliteit.