Nieuwe theatermarathon over deze Griekse held

Nieuwe theatermarathon over deze Griekse held
Must see! 11 uur durende belevenis inclusief lunch en diner
Na de succesvolle theatermarathons Tantalus , Odysseus en Tuin van Holland brengt De
Appel in februari 2012 de theatermarathon Herakles uit.
Aus Greidanus sr., Jules Terlingen en Alain Pringels (tekstschrijvers van de theatermarathons
Odysseus en Tuin van Holland) hebben een nieuwe theatermarathon geschreven over deze
held. Kostuumontwerpster Annelies de Ridder en decorontwerper Guus van Geffen zorgen
(net zoals de voorgaande theatermarathons) weer voor een spectaculaire vormgeving. In de
sporen van de Griekse mythologie nemen we het publiek mee om deze prachtige verhalen te
beleven.
Het verhaal
Herakles is een zoon van de god Zeus. Hij werd verwekt bij een sterfelijke vrouw om Zeus te
helpen het kwaad op aarde, de Giganten, te verdelgen. Herakles wordt een koninklijke troon
voor hem en zijn zonen beloofd, een plaats op de berg Olympus ('Huis van de goden') en
onsterfelijkheid.
Zeus’ vrouw Hera ontbrandt in jaloezie en steekt daar een stokje voor. Door toedoen van Hera
wordt Herakles getroffen door waanzin en vermoordt zijn kinderen. Als straf moet hij twaalf
onmenselijk zware werken verrichten in dienst van een slappe koning die, ook door toedoen
van Hera, op de troon zit die Zeus voor Herakles bedoeld had.
Dit is het verhaal van de held Herakles in een notendop.
Maar Herakles is meer… Hij ondernam ook samen met Jason en de Argonauten de tocht naar
Kolchida. En hij bevrijdde Theseus, koning van Athene en moordenaar van de Minotaurus, uit
de onderwereld. De verhalen van de drie helden Herakles, Jason en Theseus doorkruisen
elkaar. En op die kruispunten duikt een vrouw op, exotisch oogverblindend mooi en…
levensgevaarlijk: Medea.
Mythen, legenden en verhalen...
Uitgangspunt voor de nieuwe theatermarathon is de Griekse held Herakles. Tijdens de
voorbereidingen kruisten twee andere Griekse helden regelmatig het pad van Herakles: Jason
en Theseus. Aus Greidanus sr. kwam op het idee om die heldenverhalen te koppelen aan het
verhaal van Herakles. Wat aanvankelijk een onmogelijke opdracht leek, werd een interessante
invalshoek.
De basis van het verhaal is de mythische ‘levensloop' van Herakles. Die kun je grofweg in
drie grote ‘periodes' indelen. ‘Levensloop' en ‘periodes' staan bewust tussen aanhalingstekens
omdat in mythische verhalen moderne tijdsbegrippen eigenlijk geen zin hebben. Mythen
kennen geen tijdsverloop. Op zich was dit al een belangrijk discussiepunt bij het structureren
van het gigantische materiaal. Een moeilijkheid die is overwonnen door heel consequent om
te gaan met enkele belangrijke bronnen: Robert Graves en Apollonius van Rhodos. Het grote
verschil met de theatermarathon Odysseus is dat de schrijvers nu geen beroep konden doen op
een auteur die het materiaal al in een dramatische structuur had gegoten.
Drie helden, drie plaatsen, drie goden...
De drie helden Herakles, Jason en Theseus hebben een aantal kenmerken gemeen. Het waren
alle drie koningszonen die op jonge leeftijd verbannen werden.
Herakles werd verbannen uit Thebe nadat hij in een vlaag van waanzin (veroorzaakt door
Hera) zijn kinderen had vermoord. Jason werd als pasgeborene uit Iolkos weggehaald omdat
zijn vader vreeste dat zijn halfbroer Pelias hem zou doden. Theseus is de bastaardzoon van
Aegeus (koning van Athene,) die ver weg van Athene wordt opgevoed.
Alle drie nemen ze een onmenselijke taak op zich om het koningschap, dat hen rechtmatig
toekomt, te bemachtigen. Herakles voert in dienst van koning Eurystheus (die door toedoen
van Hera op de troon zit die voor Herakles bestemd was) 12 onmenselijk zware werken uit
om zijn bloedschuld (het doden van zijn eigen kinderen) af te lossen. Jason gaat het Gouden
Vlies halen in Kolchis, waarna Pelias het koningschap aan hem zal overdragen. En Theseus
doodt de Minotaurus waarmee hij Athene bevrijdt van een schuldoffer aan de koning van
Kreta.
Alle drie hebben ze een goddelijke beschermengel. Voor Herakles is dit de god Zeus;
Herakles is zijn zoon en hij wil zijn sterfelijke zoon onsterfelijkheid geven en een plaats op de
berg Olympus (‘Huis van de goden'). Maar Hera is daar tegen en werkt Herakles bij alles wat
hij op aarde onderneemt tegen. Wie zij wel steunt is Jason. De godin Hera gebruikt Jason om
Pelias te treffen, want die vertikt het haar offers te brengen. En Pelias is een zoon van
Poseidon net als Theseus. De god Poseidon helpt daarom in de eerste plaats Theseus. Zo
krijgen we niet alleen drie Griekse helden, maar ook drie Griekse goden die elk uit eigen
belang een held op aarde steun verlenen.
Waar komt die belangenstrijd tussen de goden vandaan?
Na de overwinning van de Olympische goden op de Titanen, werden drie mythische gebieden
verdeeld: de hemel was voor Zeus, de zee voor Poseidon en de onderwereld voor Hades. Het
land werd niet verdeeld. Daar bleef de strijd om de beste offers hevig woeden. Zo werd op
Argos vooral Hera vereerd en is het Herakles die, meestal na het succesvol uitvoeren van zijn
werken, het offeren aan Hera vervangt door het offeren aan Zeus. Zo ontstaat er een mozaïek
aan belangenconflicten.
Waarin verschillen de drie Griekse helden?
Van de drie helden sluit alleen Herakles zijn leven succesvol af: hij wordt onsterfelijk en door
Zeus opgenomen bij de Olympische goden. Voor Jason en Theseus loop het minder goed af.
Zij eindigen eenzaam en met lege handen. Waarom? Herakles is de enige van de drie helden
die eigenhandig en trouw zijn werken opknapt. Jason en Theseus maken beide gebruik van de
liefde van een vrouw om hun doelen te bereiken. Jason misbruikt de duistere krachten en het
vertrouwen van Medea, Theseus doet hetzelfde met Ariadne.
Waar zijn de Heraklessen van deze tijd?
Herakles, Jason en Theseus zijn alle drie druk bezig met het verslaan van mythologische
monsters, tirannen en bandieten die het volk onderdrukken. In die zin zijn het bevrijders. Alle
drie doen ze dit in opdracht van koningen. Vanuit dit oogpunt doen ze denken aan de
geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Maar ook aan de moedige Egyptenaren, Syriërs
en Libiërs die hun nek uitsteken om hun land te bevrijden. Toch heeft dit heldendom ook
minder positieve kanten. Zo is de ‘bevrijding' van Irak door de Verenigde Staten uitgemond in
een privatisering van oorlog en bezetting. Grote privébedrijven huren soldaten in om hun
belangen te beschermen in Irak: men noemt hen ‘contractors'. Contractors die gruwen van wat
ze gedaan hebben of zwaar gewond werden en contractors die staan te springen om terug te
keren. Hoe hebben ze zo kunnen worden? Wat heeft de wereld hen aangedaan? Vragen die
doorklinken bij het lezen van de mythische verhalen en legendes van Herakles, Jason en
Theseus. Vragen over de zin van geweld en rechtvaardige oorlogen... Rechtvaardige
oorlogen? Rechtvaardig voor wie?
tekst Aus Greidanus sr., Alain Pringels en Jules Terlingen
regie Aus Greidanus sr.
spel Nadia Amin, Joost Bolt, Marguerite de Brauw, Isabella Chapel,David Geysen, Aus
Greidanus jr., Aus Greidanus sr., Geert de Jong, Judith Linssen, Hugo Maerten, Saskia Mees,
Bob Schwarze, Jules Terlingen, Iwan Walhain en René van Zinnicq Bergmann
decor Guus van Geffen
kostuums Annelies de Ridder
muziek Carl Beukman
licht Guus van Geffen en Henry van Niel
dramaturgie Alain Pringels
Appeltheater, grote zaal woensdag 22 februari t/m zondag 27 mei 2012
aanvang 11.00 uur
(geschatte eindtijd 22.00 uur)
première zondag 26 februari 2012