De ziekte van Alzheimer

De ziekte van Alzheimer
Jeroen Hoozemans
Afdeling Pathologie
VU medisch centrum
[email protected]
De ziekte van Alzheimer
• De meest voorkomende vorm van dementie (60-70%)
• Komt het meeste voor boven het 70ste levensjaar
• Gemiddelde ziekteduur: 8-13 jaar
Klachten:
• Geheugen- en orientatiestoornissen
• Problemen met het spreken, handelen, overzicht en herkenning
• Gedragsproblemen: agressie en afname van initiatief
• De ziekte begint in het gebied dat belangrijk is voor het geheugen
(hippocampus)
• Wordt veroorzaakt door eiwitstapeling in de hersenen
• 5 % is erfelijk (ziekte ontstaat tussen het 30ste en 50ste levensjaar)
Behandeling:
Symptoombestrijding met Rivastigmine, Galantamine en Memantine
De ziekte van Alzheimer
Alzheimer
Alois Alzheimer
1906
Auguste D. 51 yr.
Normaal
De ziekte van Alzheimer: Eiwitstapeling in de hersenen
Alois Alzheimer, 1907
Oskar Fischer, 1907
Twee eiwitten die stapelen in de hersenen bij de ziekte van Alzheimer:
• Amyloid beta (Abeta)
• Tau
Stapeling van Tau eiwit in het neuron
Brunden, Trojanowski and Lee, 2009
Pathogenese als gevolg van de stapeling van het Tau eiwit
Brunden, Trojanowski and Lee, 2009
Alzheimer plaques en amyloid
Congo rood en Tau eiwit
Oskar Fisher 1907
Amyloid vorming en stapeling van Amyloid
Amyloid precursor eiwit
Amyloid vorming en stapeling van Amyloid
Amyloid- congo rood
Amyloid- congo rood
Amyloid beta eiwit
Amyloid beta stapeling bij de ziekte van Alzheimer
Verschillende vormen van amyloid beta stapeling in de hersenen
Difuse plaque
Cerebrale amyloid
angiopathie (CAA)
Klassieke plaque
CAA met dyshorische
amyloid stapeling
Compacte plaque
CAA met dyshorische
amyloid stapeling
Microglia zijn geclusterd in en om amyloid plaques
Microglia zijn geclusterd in en om amyloid plaques
Pictures from Dr. Veerhuis
De ziekte van Alzheimer: De amyloid cascade hypothese
Neuronen
Amyloid precursor protein
Neurofibrillaire Tangles
Neuronaal verlies
toxisch
Amyloid 
Gliale cellen
Difuse plaque
bloedvat
Neuritische plaque
Verspreiding van Amyloid beta en Tau in de hersenen
Amyloid beta
Tau eiwit
Alzheimer pathologie en dementie
Pathologie
Klinische diagnose
-20
-15
-10
-5
0
5
10 Ziekte duur (jaren)
Amyloid pathologie
Tau pathologie
Amyloid beta stapeling bij veroudering in zoogdieren
Dennis J. Selkoe, Douglas S. Bell, Marcia B. Podlisny, Donald L. Price, Linda C. Cork, Science, 1987
resusaap
orang-oetang
doodshoofdaapje
hond
ijsbeer
Amyloid beta en tau stapeling bij veroudering in honden
Franziska Schmidt et al., Journal of Neuropathology and Experimental Neurology, 2015
Amyloid beta
Tau
Alzheimer pathologie in honden
Honden met dementia-achtige verschijnselen:
cognitive dysfunction syndrome (CDS)
Amyloid beta
Tau eiwit
Yu C.-H. et al., 2011, J. Comp. Path.
Alzheimer pathologie in mensen en honden
Tau pathologie
Yu C.-H. et al., 2011, J. Comp. Path.
Amyloid beta pathologie
People and dogs look alike on the outside…
…but also on the inside