Turkoois - De Alruin

‘ … In a coffer of nacre I have three wondrous turquoises. He who wears them on his forehead can imagine
things which are not, and he who carries them in his hand can turn the fruitful woman into a woman that is
barren….’ (uit Salome van Oscar Wilde)
Was jouw vakantie richting Turkije deze zomer? Misschien heb je dan ook gedacht om daar
wat turkoois te vinden. Zo ook ikzelf, en uiteindelijk heb ik ook turkoois gevonden, maar het
duurde even en het is niet vanzelfsprekend. Handelaars in Turkije hebben een mooi aanbod
aan juwelen waarin vaak turkoois, en ook lapis lazuli en barnsteen verwerkt zijn, maar in feite
is een groot deel van dit aanbod aan ingelegde stenen geïmporteerd uit nabijgelegen, meer
oosters gelegen landen als Iran en Afghanistan. Nochtans is de naam turkoois afgeleid van het
frans ‘lapis turqoise’, doordat de edelsteen via Turkije vanaf de 13e eeuw naar Europa
geëxporteerd werd. De Ottomaanse Turken waren zelf erg op de steen gesteld, en hoewel er
wat Turkoois in Anatolië gevonden werd, moesten ze het zelf vooral buiten hun landsgrenzen
zoeken…
Wat is dan de herkomst van turkoois? Turkoois is een secundair mineraal. Dat betekent, dat
het wordt gevormd door verandering van al aanwezige mineralen. Het wordt gewoonlijk
gevonden in aders in vulkanische uitvloeiingsgesteenten in droge gebieden.
De oudste vindplaatsen zijn de Sinaï in Egypte en bij Nishapur in het noordoosten van Iran,
waar ook nu nog de mooiste turkoois gevonden wordt. De winning van deze turkoois was
waarschijnlijk de eerste belangrijke vorm van mijnbouw ter wereld. Er zijn ook meerdere
turkooisafzettingen in het zuidwesten van de U.S.A.. Al honderden jaren voor de Europeanen
Amerika bereikten werd hier al turkoois in mijnen opgegraven. Andere landen waar turkoois
gevonden zijn, zijn: Argentinië, Australië, China, Duitsland, Polen, Rusland, Tanzania, Tibet
(vooral bekend voor groene turkoois).
Turkoois is een herkenbaar gesteente. De kleur loopt van appelgroen tot diep hemelsblauw,
waarnaast ook varianten met grijstinten mogelijk zijn. In het Grieks draagt turkoois de naam
‘kallaiet’, oftewel ‘mooie steen’.Meestal komt de steen amorf voor. Het mineraal is meestal
nier-of trosvormig.
Turkoois behoort tot de groep der fosfaten. Het bestaat uit de metalen koper en aluminium en
uit de elementen fosfor, waterstof en zuurstof. Bovendien zijn aan elke molecule turkoois vier
moleculen kristalwater gebonden. Turkooiskristallen hebben een triklien kristalstelsel. Dit is
het kristalstelsel met de minst symmetrische structuur. De kristallen zijn echter zeldzaam; als
ze voorkomen zijn ze altijd uiterst klein (microkristallijn). Gewoonlijk bestaat turkoois echter
uit een onvolledig uitgekristalliseerde massa (cryptokristallijn) die de vorm heeft van een bolof niervormige knollen, stalactieten of kleine korrels. De glans wordt beïnvloed door de vorm
en omvang van de afzetting. Kleine kristalletjes hebben een glasglans, cryptokristallijne
massa’s hebben een vetglans. De helderblauwe kleur van het turkoois wordt veroorzaakt door
het koper, en onzuiverheden zorgen voor de groene tinten.
Turkoois wordt op vele manieren tot cabochon geslepen: rond, ovaal, peervormig of vierkant.
Er worden ook bolletjes van gemaakt voor gebruik in halskettingen. Voor het maken van
kettinkjes worden stukjes ruwe turkoois gepolijst, van een gat voorzien en aan elkaar geregen.
Vooral in China worden van turkoois dieren, bloemen en andere siervoorwerpen gesneden.
Veel mooie turkooizen sieraden zijn afkomstig uit het Oude Egypte; het oudste tot nu toe
gevonden sieraad is een met goud ingelegde armband van 6000 jaren oud. Een van de
schitterendste voorbeelden is een borstplaat uit de tijd van Sesostris II (1844-1837 VC), die te
http://users.pandora.be/alruin
1/4
Turkoois
zien zijn in het Metropolitan Museum in New York. Het British Museum in Londen heeft
mozaïeken en rituele maskers van de Azteken, die turkoois bevatten. Veel musea in de hele
wereld hebben turkooizen sieraden uit Perzië. De mooiste juwelen komen uit dit land, en ook
de kroonjuwelen van de voormalige shah’s bevatten veel turkoois. Vaak werden er zinnen uit
de Koran op gegraveerd, die vervolgens opgevuld worden met bladgoud.
Ondanks zijn schoonheid en veelvuldige gebruik in sieraden wordt turkoois niet als een echte
edelsteen beschouwd. Het is namelijk vrij zacht en bovendien is het poreus en kan
gemakkelijk onzuiverheden absorberen. Vooral vetzuren en ammonia zijn berucht; want ze
kunnen de kleur aantasten en veranderen van helder blauw (aluminium-bevattend) naar dof en
groenig blauw. De blauwe kleur verbleekt ook gemakkelijk onder invloed van zonlicht en
warmte. Ter voorkoming van deze aantastingen wordt turkoois vaak geïmpregneerd met was,
hars of parafinne. Zuiver turkoois is doorgaans zeldzaam. Meestal bevat de turkoois deels
ijzer i.p.v. aluminium. Wanneer het aluminium volledig vervangen is door ijzer, spreekt men
dan ook niet langer over turkoois, maar over een ander gesteente, nl. chalcosideriet.
Turkoois mag alleen worden gereinigd met gedistilleerd water, omdat leidingwater stoffen
kan bevatten die in de structuur kunnen dringen en de kleur kunnen aantasten. Elke aantasting
van de kleur van turkoois is onherstelbaar. Ook door transpiratie, cosmetica, zepen en zuren,
evenals door verlies van zijn natuurlijke vochtigheid is kleurverandering mogelijk. Daarom
dient men altijd een ring met een ingezette turkoois af te doen bij het handen wassen.
Turkoois wordt al vanaf de oudste tijden terecht als amulet gebruikt. Door zijn groot
absorptievermogen dient de steen als indicator van verschillende kwalen.
In Perzië gebruikte men de steen om man en paard tegen valpartijen en verwondingen te
beschermen. In een 13e-eeuws Perzisch boek over de eigenschappen van stenen staat:
‘Diegene die de ware turkoois in goud gezet bezit, bezeert geen arm of been als hij valt, te
paard of te voet, zo lang hij de steen bij zich draagt.’. Er is een verhaal bekend over een
Spaans edelman die ’s nachts in het donker te paard naar huis reed, zijn paard struikelde en
viel een tiental meters naar beneden, echter zonder letsel voor het paard of de ruiter. De
volgende dag werd de turkoois die de ruiter droeg teruggevonden op de plaats van het onheil,
maar hij was in twee stukken gebroken en helemaal verkleurd.
Ook Napoleon liet zijn wapenuitrusting en het dekkleed van zijn paard volledig met brokjes
turkoois en carneool bezetten. Hij maakte gebruik van de beschermende energie van de
turkooizen om zijn reizen te paard tot een goed einde te brengen.
De azteken uit Centraal-Mexico geloofden dat turkoois de drager beschermde tegen
slangebeten en moed gaf in de strijd.
Bij de Maya’s heette hij Xuitl, genoemd naar de God Xuithecutli, die de titel van ‘Heer van de
Turkoois’ voerde. Het symbool van het jaar (slang met de staart in de bek) had de kleur van
turkoois. Het was de speelgenoot van Xoloth, ‘Heer der Edelstenen’. Turkoois werd in
houten maskers ingelegd en in processies gedragen. Turkoois-blauw was de heilige kleur van
het hiernamaals. Soms werd de steen in de Maya-hieroglyphen voorgesteld door een slang
met aan beide einden een kop. Turkoois bracht welvaart en zijn werking is stille
weldadigheid.
Bij de oudste Indische stammen (Indo-arische stammen) was het de steen van de vuurgod
Agni. De steen leidde uit verzoekingen, dwaasheden en gevaren; schonk rijkdom en zonen.
In het gehele Oosten is het de steen die bescherming biedt tegen het Boze Oog, ook voor
dieren. Vooral nog in Afghanistan, Ladak,Pamir, Tibet en aangrenzende gebieden wordt hij
voor dit doel gebruikt, en zelfs kamelen, yaks en paarden worden er mee getooid.
http://users.pandora.be/alruin
2/4
Turkoois
Om de Middellandse Zee draagt men de steen graag, omdat hij kibbelende geliefden helpt te
verzoenen.
Bij de Tolteken was de Zon ‘een Kind van de Turkoois’, daar ze aan de oosterkim oprees uit
de onderwereld van het water. Men maakte dan zwarthouten amuletten in de vorm van een
kikker, waarvan de ogen waren ingelegd met turkoois. Deze kikkers symboliseerden het
oerwater, terwijl de blauwe kleur van de steen de kleur van de ochtendhemel nabij komt.
Ook in het Oude Egypte steeg de zon op uit het oerwater, Noen, en wel tussen sycomoren
(Egyptische vijgebomen) van turkoois. Het is de steen van de bewegelijkheid, veel door
danseressen gedragen, maar tevens van de aardgebondenheid.
In sommige Indiaanse mythen zien we de steen als één van de duistere tekens, waarbij
(analoog aan hoger beschreven mythes) de vorst van Tollan (dwz. de moerasstreken van
Mexico met hun vele koortsen) met een masker van turkoois opsteeg uit de onderwereld.
In Tibet wordt de steen dikwijls samen met rode koraal gedragen (rood als symbool van één
van de incarnaties van de Boeddha). Ze wordt ook in gebedsmolens verwerkt.
De turkoois is ook één van de stenen van de Graal
De steen wordt gebruikt als geneesmiddel tegen zware hoofdpijn, en ook heden ten dage
wordt phosphor gebruik in de homeopathie tegen hersenneurasthenie. Bovendien is de steen
een amulet tegen alle lever-en nierziekten. Over de hele wereld gebruikt de geneeskunde
koper-phosphor-en calciumverbindingen tegen lever-en nierziekten.
De steen brengt geluk, maar als de steen verkleurt, is de drager ziek (nier-of leverkwaal).
Deze kleur ontstaat door de huidafscheiding, waarin bij nier-of leverziekten veel urinezuur
aanwezig is. Als een op de huid gedragen Turkoois in betrekkelijk korte tijd groen of
bruingroen wordt is het zeer aan te raden een arts te raadplegen. Deze verkleuring komt ook
voor als de steen met vetten in aanraking komt, wat vooral bij ringstenen het geval is bvb. in
de keuken (bij het handenwassen, invetten van de pan, enz…).
Door de aanwezigheid van de elementen koper en aluminium kan de turkoois gedragen
worden voor verschillende doeleinden. Het koper helpt leverstoornissen, die vaak te wijten
zijn aan niet verwerkte emoties en andere geestelijke problemen, op te lossen. Hij versterkt
het afweersysteem bij virale besmettingen, zoals griep, de ziekte van Pfeiffer en
verwondingen, waarbij ontstekingen optreden. Turkoois vermindert de kans op gezwellen en
verhoogt de energie in de vrouwelijke geslachtsorganen. Hij helpt bij reuma en
gewrichtsontstekingen door een betere doorstroming van energie en het opheffen van
blokkades. Turkoois is door de aanwezigheid van koper ook bijzonder geschikt voor het
weren van krampen en spierspanningen.
Door de aanwezigheid van aluminium wordt de energiestroom naar de eierstokken en de
prostaat sterk verbeterd. Turkoois ontlast het zenuwstelsel. Hij versterkt de leverfunctie in het
algemeen en stimuleert de werking van de nieren. Hij bevordert de afvoer van afvalstoffen in
de spieren. Hij werkt gunstig op de algemene samenstelling van het bloed.
Als blauwe steen met een zweem van groen werkt turkoois van nature in op de hart-en
keelchakra. Het stimuleert met name de spirituele energieën van de thymusklier, tussen hart
en keel in, een gebied dat een belangrijke rol speelt bij het immuunsysteem. Turkoois heeft
een algemeen versterkende werking op het hele lichaam en beschermt tegen letsel.
Milieuvervuiling en negativiteit hebben minder effect, en zoals dat bij vele groene stenen het
geval is, wordt de geest geactiveerd. De relatie met de spirituele wereld wordt sterker. (uit
‘Kristallen ontcijferd’ van Sue Lilly).
Spiritueel beschermt hij mens en dier tegen invloeden van buitenaf. Hij bevordert goede
relaties en schenkt welstand aan de drager. Hij absorbeert schadelijke trillingen en weert het
http://users.pandora.be/alruin
3/4
Turkoois
boze oog. Hij beschermt vooral jonge kinderen. Hij waarborgt trouw in de liefde en beschermt
de deugden. Het is aan te raden hem droog en donker te bewaren. Hij past bij het astrologisch
teken Taurus, de stier, het thuis van creatieve natuurkrachten.
Wanneer men veel met dieren omgaat en er een positieve relatie mee wil opbouwen is het
goed om een halssnoertje van turkoois te dragen. Een paard met een brokje turkoois aan het
hoofdstel is of wordt een rustig dier vol zelfvertrouwen en bereid de ruiter ter wille te zijn.
Bachbloesems die in hun werking ondersteund worden door de energie van turkoois zijn
Beech (onverdraagzaamheid), Gorse (berusting), Hornbeam (vermoeidheid), Olive
(uitputting), Rock Water (streng voor zichzelf), Water Violet (trots) en Willow
(zelfmedelijden).
Geraadpleegde bronnen: ‘Verborgen krachten der edelstenen’ van Mellie Uyldert (De driehoek); ‘Edelstenen-en
mineralenboekje’ van Anneke Huyser (ankertjes); ‘Het Edelstenen Handboek’ van Orpha Cochie (Uitgeverij
Schors); ‘Kristallen ontcijferd’ van Sue Lilly (Librero); ‘Edelstenenboek’ van J.M. Visser (Tijl en Nele);
‘Geïllustreerde gids voor edelstenen en mineralen’, uitgeverij Atrium. Deze werken vind u ook terug in de zaak
in Antwerpen.
http://users.pandora.be/alruin
4/4
Turkoois