Eerste hulp bij stress - pop

Annelies De Roover, trainer en coach
Pop-coaching ondersteunt en begeleidt vrouwen op hun weg naar meer harmonie en balans.
Burn-out in zicht?
Beter voorkomen dan genezen.
Markant Zandhoven
12 november 2015
Weetjes
Burn-out gaat niet vanzelf over door wat te rusten.
In Europa kost burn-out jaarlijks 185 tot 269 miljard euro
Op burn-out staat geen minimum of maximum leeftijd.
Wat is een burn-out eigenlijk?
Definitie:
Burn-out is een psychische aandoening waarbij de patiënt
emotioneel uitgeput is en weinig kan presteren.
Het bestaat uit 3 componenten:
uitputting & cynisme & laag zelfbeeld
Burn-out is:
- een energiestoornis
- het uitvallen van veerkracht
- het imploderen van je fysiek systeem
- een plotse kortsluiting in je systeem
zodat je niet meer kan functioneren
- het gevolg van een proces
Brun-out vs. depressie
De term burn-out werd begin jaren zeventig voor het eerst gebruikt door de
Amerikaanse psychotherapeut Herbert Freudenberger en Christina Maslach.
Burn-out is in eerste instantie een 'energiestoornis', en depressie een
'stemmingsstoornis'.
In de wetenschappelijke literatuur wordt burn-out duidelijk onderscheiden van
depressie. Bij depressie is er per definitie sprake van 'anhedonie', het zich
nergens op kunnen verheugen.
Burn-out, overspannenheid en depressie hebben vergelijkbare symptomen,
maar andere oorzaken.
Neurobiologisch komt burn-out meer overeen met het
chronischevermoeidheidssyndroom dan met depressie; de laatste hangt meer
af van de neurotransmitter serotonine.
De psychiatrische manual DSM 5 kent burn-out in tegenstelling tot de ICD-10
niet, hetgeen tot veel misverstanden leidt.
Het proces dat leidt tot Burn-out
1.
2.
3.
De drang om zich te bewijzen
Verhoogde inzet
Verwaarlozing van eigen behoeften
4.
5.
6.
7.
Verdringing van problemen en conflicten (burn in)
Omgooien van waarden
Verhoogde verdringing van problemen
Sociale terugtrekking
8. Veranderingen in het gedrag
9. Verlies van gevoel eigen persoonlijkheid
10. Inwendige leegte
11. Depressie en wanhoop
12. Volledige burn-out
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 1 tot 3
1.
De drang om zich te bewijzen (prestatiedrang)
Innerlijk: sterk engagement -> te hoge eisen aan draagkracht
Fysiek: niet lekker voelen: nek/schouders, hoofdpijn, wakker schrikken, niet goed inslapen
2.
Verhoogde inzet (overspanning)
Innerlijk: Druk stijgt om alles zelf en perfect te willen doen.
Delegeren = tijdrovend en omslachtig (onbewust als miskenning van prestatievermogen)
tijds- en prestatiedruk + alles voor elkaar te willen krijgen + onmisbaar voelen => grenzen overschrijden
Fysiek: meer psychosomatische, maag – en hartklachten, verhoogde bloeddruk, wakker liggen en geen rust
vinden
Symptomen verminderen weer als op dit punt onze grenzen erkennen en besluiten om het wat kalmer aan te
doen en onszelf meer ontspanning te gunnen.
Waarneembaar voor omgeving: Druk! ‘Nu even niet!’ Ik doe het wel snel zelf. Op de tijd dat ik het uitlegde,
heb ik het zelf al gedaan. Snelle ademhaling, soms zelfs hijgen zonder fysieke inspanning.
3.
Verwaarlozing van eigen behoeften
Innerlijk: behoefte aan rust en me-time: negeren => verzwakken tot gewoon te moe om te zoeken naar
compensatie => op den duur verdwijnt de wens op zich
Nergens nog moed voor vinden en denken dat we die behoefte niet meer hebben.
Fysiek: lichaam verleert het hoe te ontspannen. Uitputting.
Waarneembaar voor omgeving: druk, druk, druk – als opgejaagd wild – spreken in ‘moeten’ – lusteloos
buiten ‘het werk’. ‘Och laat ook maar…’ - Nooit meer gepassioneerd vertellen - Het licht in de ogen verdwijnt
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 4 tot 7
4.
Verdringing van problemen en conflicten (burn in)
Innerlijk: Vermijden om zwak / onbetrouwbaar / psychisch weinig belastbaar gevonden te worden
-> we steken we nog een tandje bij.
Fysiek: gezondheidsproblemen nemen toe (zelfmedicatie, vitaminen, pijnstillers)
Waarneembaar voor omgeving: Meer fouten. Vergetelheden doen we af met smoesjes - Inzet niet// resultaat
Meer uren werken, nog minder slapen (burn-in).
Reageert zeer gevoelig op kritiek én op aanbod van hulp. (Ik wil niet zwak of hulpbehoevend zijn.)
5.
Omgooien van waarden
Innerlijk: frustratie (tekorten bij anderen en zelf zien ipv resultaat van extra inzet) - voortslepen – sleur doelstellingen in twijfel trekken – ontgoocheling in zelf en het leven
Sociale contacten = belastend (en vermijden).
Waarneembaar voor omgeving: gelatenheid - ‘Het is allemaal gelijk.’ - cynisch en verzuurd
6.
Verhoogde verdringing van problemen
Innerlijk: gezondheids- en sociale problemen verdringen -> enigszins functioneren. Niet toegeven: prijs te hoog om
de dingen draaiend te houden
Fysiek: vicieuze cirkel van overbelasting, ontevredenheid, zelfverwijt en streven om het gewoon vol te houden.
Waarneembaar voor omgeving: We reageren geïrriteerd - ongeduld en onverdraagzaamheid
7.
Sociale terugtrekking
De resten van ons sociaal netwerk brokkelen af.
Waarneembaar voor omgeving: Onttrekken aan gemeenschappelijke ondernemingen - gesprekken en discussies
vermijden - innerlijk muur (afschermen hoe het gaat)
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 8 tot 10
8.
Veranderingen in het gedrag
Vanaf hier geraak je er nog heel moeilijk uit, zonder professionele hulp
Innerlijk: veroordelen zelf (verlies zelfbeheersing) – schaamte - afzondering
Waarneembaar voor omgeving: emotionele reacties (woede, angst, tranen). Omgeving durft niet
meer aan te spreken /geen hulp meer
9.
Verlies van gevoel eigen persoonlijkheid
Innerlijk: Wensen, behoeften en doelstellingen die we ooit hadden, zeggen ons niets meer.
Waarneembaar voor omgeving: Desinteresse voor dingen die ons ooit plezier gaven.
10. Inwendige leegte
Innerlijk: emotionele beleving loopt terug op angst, eenzaamheid en door niemand begrepen te
worden. Uitgeput, moedeloos, leeg.
Waarneembaar voor omgeving: zelfmedicatie (angsten, wanhoop)
Het proces dat leidt tot Burn-out: fase 11 en 12
11. Depressie en wanhoop
Uitputting (fysiek, mentaal, emotioneel) => totale vertwijfeling
De zin van het leven niet meer zien. Levensvreugde => wanhoop
Zelfmoordgedachten
12. Volledige burn-out
Volledige mentale, lichamelijke en emotionele uitputting.
Fysiek: niets werkt nog – niet meer kunnen lopen, aankleden, …
-> blijvende schade gezondheid en performantie – Mogelijk ook chronische
lichamelijke en psychische aandoeningen (CVS, fibromyalgie, ed.)
Zichtbaar voor omgeving: Niets gaat nog, ligt uitgeput in bed, uitgeput van de
minste inspanning, moet ondersteund worden bij stappen bv.
Verhoogde kans?
persoonlijkheidseigenschappen
Extreem zorgend voor anderen
Groot plichtsbesef
Perfectionisme
Idealisme
Groot verantwoordelijkheidsgevoel
Sub- of niet-assertief
Inefficiënte kanalisering van stress
omgevingsfactoren
Langdurige overbelasting/plotse verandering
Weinig autonomie/vrijheid/sturing
Weinig appreciatie
Ontbreken van toekomstperspectief
Vrouw zijn
Zorgsector en onderwijs
Waarom nu vaker?
Maatschappelijke tendensen
Snelheid
Bereikbaarheid
Pers
Consumptiemaatschappij
Emancipatie
Verlies van traditionele waarden en gebruiken
Professionele omgeving
Selectieprocedures
Open space
Crisis (druk & onzekerheid)
Buitenproportioneel veel vrouwen
Werkende vrouwen met kinderen
Fysiologische reactie op stress
Relatiegerichter handelen
Beroepskeuze
Arbeidsvoorwaarden
Rolmodellen
Emancipatie
70 uren werkweek
Chronisch tekort aan ontspanning
Kan je een burn-out voorkomen?
De sleutel is veerkracht:
Vertragen & verstillen
Loslaten
Van hebben naar zijn
Dankbaarheid
Kiezen
De toverspreuk: Bevlogenheid in balans
Burn-out in zicht?
Geen momentopname
Lunchen aan bureau of niet eten/drinken
Meer werken, meer fouten
Effort en output staan niet meer in verhouding
Geen zin meer in uitstapjes - geen ideeën meer
Zelfmedicatie
Over-reageren
Geen hulp willen aan nemen
Wat is stress en hoe werkt het?
Overlevingsmechanisme om
piekprestatie te kunnen leveren
Geheel van interne en
fysiologische veranderingen als
gevolg van een dreiging.
Alle energie gaat naar zintuigen,
ledematen en automatische piloot.
Stressreacties: pieken en dalen
Pieken
stapeleffect
Breedte top // frequentie
Dalen / afbouw:
Natuurlijk of actief (fysiek en mentaal)
Stress gewenning? Nee
Langdurige stress als trigger voor burn-out
Symptomen van overgevoeligheid*
*en risico op burn-out
Fysiek:
• Schade aan hormoonprod.
organen
• Ademhalingsstoornissen
• Slijtage hart
• Slaapproblemen
• Spijsverteringsziekten
• Haaruitval, huidproblemen
• Geremd libido
• Verminderde werking
zintuigen
• Krampen, blessures
• Uitputting
Mentaal
• Dalend leervermogen
• Geheugenverlies
• Verlies creativiteit
• Moodswings
• Uitputting
Gouden regels voor een stress-less-leven
1. Stop met multitasken
2. Geef me de kracht om te veranderen wat ik kan veranderen,
de moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen en de
wijsheid om tussen beide het verschil te zien.
3. Moet ik dit nu doen?
4. Adem
5. Leef in het nu
Verdieping?
Workshops
Burn-out in zicht? Beter voorkomen dan genezen.
In 10 stappen uit je burn-out
Stress de baas! (individueel mini-traject)
Meer info? Mail naar [email protected]
Boeken