Consument draagt voor het eerst in twee jaar weer bij aan economie

Recessie Nederlandse economie krimpt nog steeds; lichtpunt is het voorzichtige herstel
Consument draagt voor het eerst
in twee jaar weer bij aan economie
Nederlandse consument blijft pessimistisch...
...het aantal bedrijven dat failliet gaat is groot...
Consumentenvertrouwen (seizoensgecorrigeerd)
Aantal faillissementen per maand
900
20
800
10
700
0
600
-10
500
600
400
-20
300
-30
200
-40
100
-50
0
Nominaal
2007
2008
2009
2010
2011
2012
’13
2007
2008
2009
2010
3-maands gemiddelde
2011
2012
’13
... en de economie blijft in recessie.
Volumegroei bruto binnenlands product
Ten opzichte van een jaar geleden, in %
Ten opzichte van een kwartaal geleden, in %
6
2,0
500
1,5
4
1,0
2
0,5
0
0
-0,5
-2
-1,0
-1,5
-4
-2,0
-6
-2,5
’07
’08
’09
’10
’11
’12 ’13
’07
’08
’09
’10
’11
400
’12 ’13
NRC 150513 / RB / Bron: Statline, Bloomberg, CBS
x 1.000
Werkloosheid
seizoengecorrigeerd
300
2007
2008
Voor het eerst sinds 2011 zijn de
consumptieve bestedingen weer
positief, ook de export stijgt.
Maar bezuinigingen van de
overheid verlengen de recessie.
Door onze redacteur
Maarten schinkel
AM STERDAM . Drie kwartalen duurt hij nu al,
de meest recente recessie in Nederland. Vanmorgen berichtte het centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) dat het volume van het bruto
binnenlands product (bbp) in het eerste kwartaal van dit jaar 0,1 procent lager was dan in het
vierde kwartaal van 2012. Na een krimp van 0,4
procent in dat vierde kwartaal en een schokkende krimp van 1 procent in het derde kwartaal van vorig jaar, blijft de recessie dus voortwoekeren.
Daarmee zit de Nederlandse economie nog
steeds in de ergste periode – de oorlog niet meegerekend. Als het begin van de financiële crisis
wordt geplaatst in het derde kwartaal van 2007,
dan is er van de 23 kwartalen sindsdien in maar
liefst tien sprake geweest van economische
krimp. Dat heeft gevolgen: het huidige volume
van het bbp is, vijfeneenhalf jaar na het uitbreken van de crisis, nog steeds 1,7 procent kleiner
dan toen de Amerikaanse Lehman Bank destijds omviel. We hadden in normale tijden, bij
een bescheiden groei van 1,7 procent per jaar, al
2009
zo’n tien procent welvarender kunnen zijn.
Nóg een kwartaal krimp lijkt dus een nieuwe
tegenvaller, maar er zijn lichtpuntjes. De buitenlandse handel deed het goed, met een exportgroei van 1 procent op kwartaalbasis, terwijl de invoer met 1,3 procent kromp. Die verbetering van de handelsbalans werkt positief
op het bbp. Daar tegenover staat een forse
krimp van de investeringen van bedrijven en
huishoudens met 5,6 procent. Maar wat vooral
opvalt, en zeer positief is, zijn de consumptieve
De economie is, na tien
kwartalen krimp, bijna
twee procent kleiner dan
aan het begin van de crisis
bestedingen van huishoudens. Die maken bijna de helft uit van het bruto binnenlands product, en zijn dus met lengte de belangrijkste
factor in de economie.
Deze bestedingen door huishoudens groeiden met 0,4 procent ten opzichte van het vorige
kwartaal. Dat lijkt weinig, maar het is de eerste
maal in twee jaar tijd dat deze bestedingen
überhaupt weer toenemen. De consument,
murw van overheidsbezuinigingen, oplopende werkloosheid en dalende huizenprijzen,
lijkt eind vorig jaar een bodem te hebben be-
2010
2011
reikt. Dat is ook, voorzichtig, te zien in het consumentenvertrouwen dat nog steeds sterk negatief is, maar sinds kort wel een opgaande lijn
vertoont. Ook zijn er berichten dat de woningmarkt het ergste achter de rug lijkt te hebben,
hoewel verdere prijsdalingen dit jaar zeker niet
worden uitgesloten.
Hogere consumentenbestedingen, een betere handelsbalans: waarom kromp de economie
dan alsnog? Het antwoord ligt bij de overheid.
De staat consumeerde 0,8 procent minder. De
overheidsinvesteringen lagen zelfs 8,9 procent
lager dan in het vierde kwartaal. Geconcludeerd mag worden dat de bezuinigingsinspanningen in het eerste kwartaal het voortduren
van de recessie hebben veroorzaakt. Dat is volgens sommige economen de prijs die moet
worden betaald voor het op orde brengen van
de overheidsfinanciën. Volgens andere is het er
juist een bewijs van dat het bezuinigingsbeleid
de economische malaise nodeloos verlengt en
verdiept. Deze discussie vindt op dit moment
plaats in vrijwel de gehele westerse wereld.
Dat de economie voorzichtig de bocht lijkt te
nemen is nog niet te zien in de omstandigheden van het bedrijfsleven zelf. De werkloosheid
bleek vanmorgen te zijn opgelopen tot 8,2 procent van de beroepsbevolking en het aantal faillissementen neemt nog steeds toe. Hoe pijnlijk
ook, dit zijn zogenoemde ‘achterliggende’ indicatoren: zij zeggen meer over het recente verleden dan over de naaste toekomst. Op de internationale effectbeurzen, waar traditioneel
juist vooruit wordt gekeken, is de stemming
2012
2013
inmiddels al beter.
De Europese omgeving waarin de Nederlandse functioneert helpt intussen nog niet
mee. In Duitsland bedroeg de economische
groei een magere 0,1 procent, Frankrijk kromp
met 0,2 procent en de overige data uit de eurozone suggereren dat de recessie in het eerste
kwartaal voort sudderde. Pas in de tweede helft
verwachten economen, bevraagd door het persbureau Reuters, dat de euro-economie de weg
omhoog weer vindt, al wordt een daadwerkelijke vaart niet voor 2015 verwacht.
Wordt 2013 voor Nederland dan het jaar van
herstel? Ook al is er sprake van krimp in het eerste kwartaal, het cijfer is minder slecht dan het
lijkt. Het wordt wel belangrijk om door optische effecten heen te kijken. Door de forse
krimp in de tweede helft van 2012 valt een vergelijking met dat jaar nu, in 2013, zeer negatief
uit. Ten opzichte van het eerste kwartaal van
2012 kromp de economie in het afgelopen
kwartaal dan ook met 1,7 procent (1,3 gecorrigeerd voor werkdagen). En ook al zou er dit jaar
al herstel plaatsvinden, de kans is erg groot dat
2013 in de boeken wordt opgenomen als een
krimpjaar.
Dat is dramatisch, maar het goed te bedenken dat dit drama eigenlijk al eind vorig jaar
plaatsvond. Als de consument zijn vertrouwen
langzaam herwint, kan het zomaar zijn dat de
vaart in de economie terugkeert. De enige factor blijft dan de overheid zelf. De daden van het
kabinet-Rutte bepalen het lot van de Nederlandse economie meer dan ooit.
van de consumptie; de werkloosheid gaat omhoog, maar sociale onrust blijft uit